PRACA KONTROLNA
SŁUCHACZ: PAULINA BERNACIAK
SZKOŁA POLICEALNA DLA DOROSŁYCH „COPERNICUS” W KATOWICACH
KIERUNEK: TECHNIK WETERYNARII, SEMESTR I
PRZEDMIOT: ANATOMIA I FIZJOLOGIA ZWIERZĄT
PROWADZĄCY: ANETA IRLA-UBIK
TEMAT PRACY: „BUDOWA I FUNKCJE TKANKI KOSTNEJ”
Tkanka kostna (textus osseus) należy do tkanek łącznych stałych i podporowych, jest najtwardszą tkanką całego organizmu, zapewnia możliwość stworzenia właściwego zrębu twardego dla całości organizmu. Tkanka ta, podobnie jak wszystkie tkanki łączne, a w szczególności tkanki podporowe, ma silnie rozwiniętą istotę podstawową. W procesie powstawania tkanki kostnej biorą udział dwa rodzaje komórek:
Komórki kościotwórcze - osteoblasty, które wytwarzają tkankę kostną na miejsce tkanki chrzęstnej;
Komórki kościogubne - osteoklasty, niszczące część powstałej tkanki kostnej, dzięki nim powstają przestrzenie wewnątrz kości, wypełniające się szpikiem kostnym.
Istota podstawowa tkanki kostnej zbudowana jest z włókien klejodajnych, które występują w pęczkach - pęczki włókien biegnące w tym samym kierunku tworzą tzw. płaskie płytki czyli blaszki kostne, które ściśle przylegają do siebie. W sąsiadujących ze sobą blaszkach przebieg jest włókien jest różny - zwiększa on wytrzymałość tkanki na złamania,
a poszczególne blaszki są zlepione ze sobą istotą kitową, w której przeważają: fosforan
i węglan wapnia. Nadają one tkance kostnej właściwą twardość.
Komórki kostne leżą pomiędzy blaszkami w jamkach kostnych i są one spłaszczone przez ucisk blaszek, a powierzchnia tych komórek jest silnie zróżnicowana dzięki istnieniu wielu rozgałęziających się wypustek, którymi komórki kontaktują się ze sobą w celu przekazania substancji odżywczych. Wypustki kostne leżą w kanalikach kostnych, drążących blaszki kostne w poprzek ich grubości.
Przekroje poprzeczne istoty zbitej (tkanka leżąca na zewnątrz - na obwodzie, kości) kości długich wykazują szereg otworów odpowiadających przekrojom poprzecznym naczyń krwionośnych, odżywiających tkankę kostną. Naczynia te leżą w tzw. kanałach Haversa (pusta przestrzeń wewnątrz osteonu, w której znajdują się naczynia krwionośne i włókna nerwowe, odżywiające kość. Kanały są otoczone około 20 blaszkami kostnymi tworzącymi osteon), dookoła których układają się blaszki kostne zwane około kanałowymi czyli systemowymi lub Haversa. Blaszki te, w liczbie od 8 do 15 dookoła każdego kanału, nakładają się na siebie
ssw formie cylindrów. Budowa ta jest celowa, przyczynia się znacznie do zwiększenia wytrzymałości tkanki kostnej.
Komórki kostne leżące między blaszkami przekazują za pomocą wypustek substancje odżywcze z naczyń krwionośnych, znajdujących się w kanałach Haversa, komórki leżące bliżej kanału, przekazują składniki odżywcze komórkom położonych dalej. W przestrzeniach pomiędzy kolistymi przekrojami systemów blaszek około kanałowych, spotykamy blaszki nieuzależnione swym przebiegiem od kanałów Haversa - tzw. blaszki międzysystemowe.
Od strony jamy szpikowej i na powierzchni zewnętrznej kości, blaszki kostne układają się równolegle do powierzchni, noszą one nazwę blaszek podstawowych.
Kostnienie jest procesem powstawania tkanki kostnej w miejsce zanikającej innej tkanki łącznej. Kostnienie odbywa się w dwóch zasadniczych formach:
kostnienie pierwszego rzędu - tkanka kostna wytwarza się w miejsce zanikającej tkanki chrzęstnej i ten typ kostnienia dotyczy prawie wszystkich kości tułowia i odnóży; kości te nazywamy kośćmi pierwszego rzędu - ossa prymaria;
kostnienie drugiego rzędu - występuje jeśli tkanka kostna powstaje bezpośrednio na podłożu łącznotkankowym mezenchymatycznym, brak stadium chrzęstnego i to kostnienie dotyczy prawie wszystkich kości płaskich np. kości głowy; kości powstałe w procesie kostnienia tkanki drugiego rzędu noszą nazwę kości wtórnych - ossa secundaria.
Wyróżniamy dwa sposoby kostnienia: śródchrząstkowe i odchrząstkowe. Kostnienie śródchrząstkowe - wewnątrz chrzęstnego modelu kości powstają tak zwane punkty kostnienia, w których zaczyna wytwarzać się tkanka kostna; w kościach długich są trzy zasadnicze punkty kostnienia: w środku kości (śródrostek) i na dwóch nadrostkach (końce kości). Kostnienie odchrząstkowe jest procesem, w którym tkanka kostna narasta od strony warstwy łącznotkankowej okrywającej chrząstkę, zwanej ochrzęstną. Ten rodzaj kostnienia występuje równocześnie z kostnieniem śródchrząstkowym i obejmuje całą przestrzeń pokrytą ochrzęstną.
Funkcje tkanki kostnej:
zbudowany z tkanki kostnej kościec określa kształt i wielkość zwierzęcia, stanowi zrąb budowy całego ustroju, tworzy rusztowanie organizmu;
stanowi ochronę dla miękkich i wrażliwych narządów ustroju;
spełnia rolę dźwigni poruszanych za pomocą mięśni;
tkanka kostna ma dużą zdolność regeneracji;
pełni funkcję krwiotwórczą - szpik kostny czerwony;
magazyn jonów wapniowych, fosforanowych w ustroju;
udział w homeostazie.
BIBLIOGRAFIA:
Oxford Dictionary od Biology
M. Kubasiewicz „Zarys anatomii zwierząt domowych”