WYKŁAD PT „ ZARZĄDZANIE JAKO DYSCYPLINA NAUKOWA. SZKOŁY ZARZĄDZANIA”
1) Wymienić i scharakteryzować podstawowe przesłanki uznania wiedzy za naukową.
Wyróżnia się trzy grupy właściwości wiedzy, które uznają wiedzę za naukową:
a) właściwości logiczne - miały na celu udowodnienie czy jest ona wiedzą pewną ( prawdziwą)czy też nie. Aby móc ją zakwalifikować do zbioru wiedzy naukowej trzeba uprzednio udowodnić że jest ona prawdziwa - adekwatna. Wiedza jest prawdopodobna, czyli wiarygodna tak długo, jak długo jej nie sfałszowano.
b) właściwości semantyczne - daną wiedzę zalicza się do nauki bądź nie, w zależności od tego do czego ona się odnosi, czyli do jej (przedmiotowej) wartości znaczeniowej. Jako naukowe kwalifikuje się jedynie stwierdzenia dostatecznie odkrywcze, dotyczące przedmiotów czy kwestii istotnych.
c) właściwości syntaktyczne - tzn. jak ma się ona do innych rodzajów wiedzy, np; czy jest ona pochodną wiedzy dostatecznie uzasadnionej czy też nie.
2) Wyjaśnić pojęcie tożsamości nauki oraz scharakteryzować jej poszczególne składowe.
Pojęcie „ tożsamość nauki „ - jest świadomość wspólnoty wartości, postaw, celów, interesów, sposobów działania i zachowań środowiska uprawiającego daną naukę ( jest to tzw. tożsamość wewnętrzna) oraz świadomość odrębności tych elementów w odniesieniu do innych środowisk naukowych ( tożsamość zewnętrzna ).
Poszczególne składowe :
a) rezultatowa - obejmuje wytwory pracy naukowej, tj. należycie uzasadnione twierdzenia, hipotez, wiedze na temat obiektów stanowiących przedmiot poznania naukowego.
b) funkcjonalna - obejmuje pracę poznawczą zmierzającą do obiektywnego poznania i zrozumienia rzeczywistości tj. działalność naukową.
c) instytucjonalna - obejmuje wszelkiego rodzaju instytucje naukowe zajmujące się prowadzeniem działalności badawczej i wdrożeniowej, kształceniem specjalistów i kadr naukowych, organizowaniem i zarządzaniem nauką oraz zasadami ich funkcjonowania.
3) Scharakteryzować przedmiot poznania nauk o zarządzaniu. Przedyskutować pojęcia : organizacja, zarządzanie i kierowanie.
Pojęcie „ przedmiot zarządzania „ - są wszelkie formy zorganizowanego działania ludzi zwane organizacjami / instytucjami. Należą do nich : organizacje gosp. Ich zgrupowania i związki, organizacje działające w różnych sferach życia społecznego : polityka, administracja państwowa itd. Obiektem poznania w naukach o zarządzaniu jest zatem człowiek ze względu na jego działalność organizatorską i produkty tej działalności.
„ Organizacja „ - mamy z nią do czynienia, gdy grupa ludzi podejmuje określone działania w celu realizacji jakiegoś celu lub zestawu celów; można ją ujmować w kategoriach strukturalnych, strategicznych, kulturowych i technologicznych.
„ Kierowanie „ - proces sterowania czynami innych ludzi, koordynowanie ich działań i stymulowania wysiłków do osiągnięcia celów.
„ Zarządzanie „ - prowadzenie organizacji do osiągnięcia ustalonego celu dzięki odpowiedniemu zoorganizowaniu i wykorzystaniu posiadanych zasobów w sposób gwarantujący jej powodzenie i utrzymanie równowagi względem otoczenia. Zarządzanie można postrzegać w 3 płaszczyznach :
* jako podejmowanie decyzji; * jako sprawowanie władzy; * jako wykorzystywanie zasobów organizacji.
4) Omówić i przedyskutować problem autonomii nauk o zarządzaniu.
Autonomia nauk o zarządzaniu dzieli się na autonomię wewnętrzną ( samookreślenie ), oraz autonomię zewnętrzną ( instytucjonalna ). Warunkiem uzyskania autonomii wewnętrznej i zewnętrznej jest wytworzenie tożsamości nauki, na którą składają się : tożsamość rezultatowa, funkcjonalna, oraz instytucjonalna.
5) Przedstawić rozwój nauk o zarządzaniu oraz scharakteryzować główne przesłanki kształtowania się nauk o zarządzaniu.
Nauki o zarządzaniu zrodziły się na początku bieżącego stulecia, w europie datuje się rozwój od II wojny światowej. W naukach o zarządzaniu możemy wyróżnić trzy zasadnicze nurty :
a) opisowy - zorientowany na wyjaśnienie i zrozumienie mechanizmów, funkcjonowaniem i rozwojem organizacji.
b) normatywny - zorientowany na sformułowanie zaleceń praktycznych, technik i metod zarządzania .
c) metodologiczny - zorientowany na metodologię badań i usprawnienie organizacji.
Główne przesłanki kształtowania się nauk o zarządzaniu:
- siły społeczne - na które składają się normy i wartości jako cechy danej kultury
- siły ekonomiczne - związane z systemami gospodarczymi, występującymi tendencjami w gospodarce.
- siły polityczne - obejmujące instytucje polityczne, ich postawę wobec działalności gospodarczej; mają wpływ na prawa pracownicze, kontrolę i planowanie.
6) Scharakteryzować poszczególne szkoły zarządzania.
A) Klasyczne szkoły zarządzania:
Wyróżniamy dwa podejścia :
- naukowe zarządzanie - zajmujące się poprawą wyników osiąganych przez poszczególnych pracowników;
- zarządzanie administracyjne - koncentruje się na sprawnym zarządzaniu całą organizacją.
B) Szkoły behawioralne - kładą nacisk na indywidualne postawy i zachowania, na procesy grupowe oraz dostrzeganie znaczenia procesów zachowań w miejscu pracy. W ramach tej szkoły można wyróżnić trzy podejścia :
- kierunek human relations ( stosunki międzyludzkie ) - zgodnie z tym kierunkiem niezaspokojona potrzeba wywołuje napięcie, które wzbudza u danej jednostki określone dążenia.
- prace Eltona Mayo z zakresu znaczenia zachowań ludzkich w miejscu pracy - przeprowadził on eksperyment który dotyczył : wpływu warunków ergonomicznych miejsca pracy na wydajność pracy, oraz ustalenie akordowego planu zachęt płacowych dla grupy pracowników.
- zachowania organizacyjne - czerpią swoje podstawy teoretyczne z psychologii, socjologii, antropologii, oraz medycyny zatem mają charakter interdyscyplinarny. Kierunek ten bada i analizuje procesy zachowań indywidualnych, grupowych i organizacyjnych.
C) Szkoła ilościowa - silnie związana z procesami podejmowania decyzji. W ramach tej szkoły są zastosowane techniki ilościowe oparte na matematyce, ekonometrii oraz statystyce. W ilościowych szkołach można wyróżnić dwa podejścia :
- ilościową teorię zarządzania - podejście to wykorzystuje modelowanie matematyczne do opisu procesów zarządzania oraz rozwiązywania problemów kierowniczych.
- zarządzanie operacyjne - zajmuje się ono efektywnymi technikami wytwarzania produktów i usług. Obejmuje : zarządzanie produkcją, zapasami, planowanie i kontrolowanie procesu produkcyjnego.
D) Szkoła systemowa - posługuje się takimi pojęciami jak : system, system otwarty, który wchodzi w interakcję z otoczeniem. Organizacja jako system charakteryzuje się : synergią i entropią.
E) Szkoła sytuacyjna - przedstawiciele tej szkoły przyjmują, że każda organizacja jest inna, niepowtarzalna, jedynie pewne elementy są uniwersalne. Zachowania kierownicze zależą od szeregu cech sytuacyjnych.
7) Przedstawić i scharakteryzować najważniejsze współczesne wyzwania dla menadżerów.
Menadżerowie muszą radzić sobie z ciągłymi zmianami związanymi z rozwojem technologicznym, a także silną konkurencją na rynkach światowych, przystosowaniem się do ważnych zmian społecznych i politycznych zachodzących w Europie.
SEMINARIUM PT „ ETYKA BIZNESU „
1) Podać argumenty za i przeciw dotyczące kwestii, dlaczego menadżerowie powinni opierać się w swoich działaniach na ogólnie przyjętych w danej społeczności normach i wartościach.
2) Zdefiniować pojęcie etyki, norm, wartości i standardów moralnych.
Etyka - jest częścią filozofii. Zakresem zainteresowania etyki są badania moralnych i niemoralnych zachowań w celu wyrobienia sobie uzasadnionych sądów oraz wypracowania odpowiednich zaleceń. Ma podwójny cel mianowicie: a) ocenia praktyki ludzkie, odwołując się do standardów moralnych; b) jest źródłem preskryptywnych ( rozporządzalnych) rad jak postępować moralnie w określonych sytuacjach.
Normy - konkretne oczekiwania co do określonego zachowania, mogące jednocześnie służyć jako kryterium oceny jakości ludzkich zachowań.
Wartości - to bardziej ogólne oczekiwania, dotyczące ludzkich zachowań, nie wyrażone słownie, które mogą być albo świadome, albo głęboko zakorzenione. Można ją też definiować jako abstrakcyjny, kolektywny obraz tego, co ludzie uważają za sprawiedliwe, dobre.
Standardy moralne - decydują o ludzkich zachowaniach, wyznaczają kryteria określające, co powinno się robić. Można przyjąć że standardy moralne do których ludzie przywykli są umacniane.
3) Wymienić i scharakteryzować związki pomiędzy etyką a interesem strategicznym przedsiębiorstwa.
4) Wskazać i opisać trzy podejścia filozofii biznesu i odpowiedzialności przedsiębiorstw.
A) Podejście unitariańskie - filozofia ta postrzega społeczeństwo jako zbudowane na fundamencie jednej, spajającej zasady społeczno-kulturowej. Ponieważ system biznesu nie działa w nieprzerwanej jedności ze społecznością moralną, to spojrzenie unitariańskie uniemożliwia określanie wskazówek służących kierowaniu przedsiębiorstwem.
B) Podejście separatystyczne - to podejście przyjmuje, że obszary funkcjonalne we współczesnym społeczeństwie są autonomicznymi i odrębnymi wysepkami. Z separatystycznego pkt widzenia prawo i rynek transformują „ moralne „ stany wejściowe ze świata życia w stany wyjściowe, które „ pozamoralny” system biznesu potrafi zrozumieć i zagospodarować.
C) Podejście integracyjne - opiera się na przekonaniu, że nie można bezpośrednio stosować wymogów stawianych przez społeczność moralną do obszarów funkcjonalnych nowoczesnego społeczeństwa. Wg tego podejścia działalność gosp. Nie tylko posiada swą wewnętrzną logikę , opartą na maksymalizacji zysku, ale także stanowi element społeczeństwa i znajduje się pod kontrolą twierdzeń.
5) Wymienić i scharakteryzować ważne problemy etyczne związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Do istotnych zagadnień etycznych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej zalicza się problemy : pracy, konkurencji, promocji i reklamy, postępowania ludzi biznesu w interakcjach z innymi oraz stosunek do środowiska naturalnego.
Z pkt widzenia etyki pracy do najważniejszych problemów należy wyzysk, szczególnie jeśli dotyczy on wartości moralnej jaką jest sprawiedliwość. ( sprawiedliwa płaca, system wynagrodzeń). W obszarze konkurencji problemy natury etycznej pojawiają się przede wszystkim w związku z próbami wyeliminowania konkurenta z rynku. Przykładem nieetycznego zachowania jest nieuczciwa reklama ( kopiowanie produktów, naruszanie nazwy itp.). Jeśli chodzi o problemy etyczne w relacjach ze współpracownikami i pracownikami dotyczą przede wszystkim ich złego traktowania.(interakcje z innymi ).
Na koniec problem etyczny ochrony środowiska, przede wszystkim to technologia przemysłowa jest odpowiedzialna za ogromne szkody w naturalnym środowisku.
6) Wymienić i omówić klasyczne teorie odpowiedzialności producenta.
a) Teoria kontraktowa - Obowiązkiem producenta jest zapewnić konsumentom produkt zgodny z warunkami umowy sprzedaży. Zakres zastosowania : od obu stron oczekuje się takiej samej wiedzy na temat jakości nabywanych produktów i usług, oraz do posiadania efektywnych środków ukarania „ przeciwnika”.
b) Teoria należytej staranności - Obowiązki : sprzedający przyjmuje na siebie odpowiedzialność o charakterze bezwarunkowym. ( dokonuje naprawy). Zakres zastosowania: obejmuje wszelkie transakcje handlowe, z których regularnym użytkowaniem związana jest możliwość powstania szkód, wynikających z wadliwego wykonania.
c) Teoria kosztów społecznych - Obowiązki : Producent/dostawca ma same obowiązki, żadnych praw. Oboje ponoszą konsekwencje finansowe w wyniku zaistniałych wypadków i powstałych szkód. Zakres zastosowania : obejmuje on duże katastrofy pociągają za sobą wielkie szkody/straty. W zdarzeniu występują jednocześnie kilka czynników co utrudnia przypisywanie winy określonym sprawcom.
7) Opisać działania, jakie mogą podejmować organizacje w celu kierowania społeczną odpowiedzialnością.