Objawy radiologiczne guzów kości w badaniach obrazowych.

Urszula Grzesiakowska - Centrum Onkologii - Instytut im.M.Skłodowskiej- Curie ,Warszawa.

Podstawowym badaniem w diagnostyce guzów kosci jest konwencjonalne zdjęcie radiologiczne kości, które nie da się zastąpić żadnym innym badaniem obrazowym.

Objawy radiologiczne:

1. Niszczenie tkanki kostnej

• łagodne

1. dobrze ograniczone ogniska osteolityczne, o wyraźnych granicach okragłe, owalne lub policykliczne ( torbiel prosta,guz brunatny),czasami otoczone rabkiem sklerotycznym (włóknisty ubytek korowy, kostniak kostnawy)

2. wzrost rozprężający - ogniska o wyraźnych granicach, powodujące rozdęcie kości , czasami z całkowitą destrukcją warstwy zbitej (guz olbrzymiokomórkowy, torbiel aneuryzmatyczna)

2. złośliwe

1. wzrost naciekający - rozlane, źle ograniczone ogniska , drobne ogniska jak wyżarte przez mole (guzy drobnokomórkowe, fibrohistiocytoma malignum)

2. źle ograniczone różnokształtne ogniska osteolityczne tzw. geograficzne ( histiocytosis X)

3. wzrost naciekający, powodujący rozlany zanik kostny bez wyraźnych ognisk ( szpiczak)

4. pojedyńcze, źle ograniczone duże ognisko osteolityczne z rozdęciem kości, przechodzeniem nacieku do tkanek miękkich otaczających (fibrosarcoma, fibrohistiocytoma malignum, chondrosarcoma mesenchymale)

2. Nowotworzenie struktur uwapnionych:

• nowotworzenie uwapnionej tkanki kostnej

1. łagodne -

dobrze uwapniony, zbudowany ze zbitej tkanki kostnej guz o gładkich zarysach (kostniak)

dobrze ograniczony guz z drobnymi łagodnymi zwapnieniami punktowatymi typu tkanki osteoidnej (kostniak kostnawy, osteoblastoma)

2. złośliwe -

nieregularne, bezładnie ułożone różnej wielkości beleczki kostne wśród zmian guzowatych osteolitycznych (mięsak kostny)

nieregularne, bezładnie ułożone silnie uwapnione beleczki kostne, wypełniające prawidłową kość (mięsak kostny)

promieniście ułożone beleczki kostne na powierzchni kosci tzw. spikule (mięsak kostny)

• nowotworzenie uwapnionej tkanki chrzęstnej

1. łagodne

regularne zwapnienia o układzie zrazikowatym, znajdujace się w tkankach miękkich ( chondromatosis synovialis)

regularne zwapnienia o ukladzie zrazikowatym, wbudowane w warstwe gabczastą kości (enchondroma)

regularne zwapnienia typu dojrzałej tkanki chrzęstnej, położone w guzie przykostnym (wyrośl chrzęstno-kostna, chrzęstniak przykostny)

3. Odczyny okostnowe:

1. łagodne

dobrze uwapnione, festonowate często masywne odczyny w tkankach przykostnych z zachowaną ciągłością na całej długości ( zmiany zapalne, pourazowe)

2. złośliwe

delikatne, slabo widoczne linijne zwapnienia wzdłuż kosci, widoczne tylko odcinkowo, z odwarstwieniem trójkątnym u podstawy odczynu lub nawarstwienia cebulkowate (guzy drobnokomórkowe,mięsak kostny).

4. Skostnienia w tkankach miękkich:

• owalne lub okrągłe, brzeżnie skostniałe guzy ( myositis ossificans)

• skostnienia linijne wzdłuż wlókien mięśni prążkowanych (myositis ossificans)

• dobrze uwapnione skostnienie wzdłuż powierzchni kości (krwiak podokostnowy).

Ważnym objawem, charakterystycznym dla każdej grupy guzów kosci jest lokalizacja zmiany w szkielecie (kości płaskie, kości długie oraz kościec osiowy) oraz lokalizacja zmiany w samej kości ( nasada,przynasada czy trzon kości).

Badanie tomografii komputerowej stanowi uzupełnienie konwencjonalnego badania radiologicznego z dokładniejszą i bardziej precyzyjną oceną objawów opisanych powyżej, nawet w bardzo wczesnej fazie rozwoju guza.

Poza tym na podstawie tego badania można dokładniej ocenić rozległość zmian w obrębie kości i tkankach miękkich.

Badanie tomografią magnetycznego rezonansu - badanie uzupełniające w niektórych guzach, z dokładną oceną granic guza w kości, w tkankach miękkich, ocena jamy szpikowej - do dokładnego planowania i monitorowania leczenia.

Algorytm diagnostyczny w guzach kości

Konwencjonalne zdjęcie radiologiczne kości









zmiana łagodna zmiana złośliwa obraz wątpliwy







koniec diagnostyki biopsja badanie KT/MR


(stopniowanie)

leczenie

---