Stany zagrożenia życia w pediatrii - dr n. med. Danuta Jadamus-Niebrój
Ocena stanu klinicznego po porodzie
Skala Apgar:
czynność serca
oddechy
napięcie mięśniowe
reakcja na cewnik wprowadzony do nosa
kolor skóry
8 - 10 pkt noworodek zdrowy
4 - 7 pkt noworodek wymaga obserwacji i nadzoru
< 4 pkt konieczność stosowania zabiegów reanimacyjnych
Objawy kliniczne chorób okresu noworodkowego
sinica
bladość
drżenia i drgawki
bezdechy
senność
niepokój
nadmierne pobudzenie
gorączka
żółtaczka
wymioty
biegunka
wzdęcie brzucha
upośledzeniu ruchów kończyn
Zespół zaburzeń oddychania
niedobór surfaktantu
niedorozwój i złe rozprężanie pęcherzyków płucnych
niedostateczny rozwój i zwiększona podatność klatki piersiowej
Objawy:
duszność
sinica
przyspieszenie oddechów
uruchomienie dodatkowych mięśni oddechowych
bezdechy
Leczenie:
wspomagania wentylacji - nCPAP lub SIMV
podanie surfaktantu
wyrównanie zaburzeń hemodynamicznych
zapewnienie neutralnej temperatury otoczenia
odpowiednie podawanie płynów
odpowiednia podaż kalorii
Uraz okołoporodowy
uraz kości czaszki
wylew śródczaszkowy
uszkodzenie nerwów obwodowych
uszkodzenie narządów wewnętrznych
złamania
Żółtaczka - przyczyny
zakażenia bakteryjne
zakażenia wirusowe
choroby metaboliczne
konflikt serologiczny
hemoglobinopatie
wady dróg żółciowych
Diagnostyka żółtaczek
Wykluczenie:
zakażenia bakteryjnego (morfologia, CRP, mocz badanie ogólne i posiew, PMR - badanie ogólne i posiew, posiew krwi)
zakażenia wirusowego (TORCH)
konfliktu serologicznego (grupa krwi dziecka i matki, odczyn Coombsa)
chorób metabolicznych (GCMS, tandem MS)
wad dróg żółciowych (usg jamy brzusznej)
Leczenie żółtaczek
leczenie choroby podstawowej
nawadnianie pozajelitowe
fototerapia w oparciu o wytyczne AAP
transfuzja wymienna
Hipoglikemia - definicja
Spadek stężenia glukozy w surowicy krwi poniżej 40 mg%.
Skutek: trwałe uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego.
Objawy:
sinica
drżenia kończyn
drgawki
bezdechy
trudności w karmieniu
słaby krzyk mózgowy
Hipoglikemia - przyczyny
dziecko matki chorej na cukrzycę
mała masa urodzeniowa
niedojrzałość
zaburzenia metaboliczne
Leczenie: wlew 10% glukozy pod kontrolą glikemii
Zakażenia okresu noworodkowego
Najczęściej nabyte:
w ciąży (wrodzone)
w okresie porodu (perinatalne)
w okresie noworodkowym (postnatalne)
Zakażenia - czynniki etiologiczne
Gronkowiec
Paciorkowiec gr. B
Klebsiella pneumoniae
Candida albicans
Proteus
Pseudomonas aeruginosa
Escherichia coli
TORCH
Zakażenia okresu noworodkowego
Objawy:
układ nerwowy
układ pokarmowy
układ oddechowy
układ krążenia
układ hematologiczny
Zakażenia układu moczowego
Podstawa rozpoznania - dodatni wynik badania moczu pobranego drogą nakłucia nadłonowego
Etiologia: bakterie (Escherichia coli, Proteus mirabilis, Pseudomonas aeruginosa, Klebsiella pneumoniae), grzyby (Candida albicans)
ZUM - czynniki ryzyka
wady wrodzone układu moczowego - zastawka cewki tylnej, pęcherz neurogenny, refluks pęcherzowo - moczowodowy
posocznica układowa
cewnikowanie dróg moczowych
Objawy
szarożółta lub żółta skóra
spadek masy ciała
hypotermia lub podwyższona temperatura
wzdęcie brzucha
biegunka
drgawki
obniżenie napięcia mięśniowego
Powikłania
urosepsa
DIC
wstrząs
zgon
Diagnostyka laboratoryjna
posiew moczu - nakłucie nadłonowe, ostatecznie cewnikowanie, nigdy woreczek
posiew krwi - przed rozpoczęciem antybiotykoterapii
badanie ogólne moczu
badania infekcyjne (morfologia, CRP, mocznik, kreatynina)
USG jamy brzusznej
cystografia
renoscyntygrafia
Retinopatia wcześniacza
Definicja: niedorozwój oczu wskutek nieprawidłowej progresji nowych naczyń siatkówki.
Etiologia:
wczesny skurcz i zarastanie siatki naczyniowej w odpowiedzi na wysokie stężenie tlenu
proliferacja naczyń w okresie narażenia na wysokie stężenia tlenu
Czynniki ryzyka
skrajne wcześniactwo
związek z tlenoterapią
zaburzenia matczyne
krwawienia śródczaszkowe
niedokrwistość
transfuzja wymienna
Diagnostyka
Badanie oftalmoskopowe wcześniaków
czas badań skreeningowych pomiędzy 3 - 4 tygodniem życia
w czasie hospitalizacji co 7 - 14 dni
po wypisie ze szpitala co 2 lub 4 tygodnie
Leczenie
monitorowanie leczenia tlenem
krioterapia
laseroterapia
Wodogłowie - podział
wodogłowie bierne - hypoplazja mózgu, zanik tkanki mózgowej po niedotlenieniu lub krwawieniu - bez nadciśnienia
wodogłowie czynne - z nadciśnieniem - zaburzenia odpływu płynu mózgowo - rdzeniowego
wrodzone (zwężenie wodociągu mózgu, Zespół Arnolda-Chiari, Dandy - Walkera)
nabyte (pokrwotoczne, guzy, urazy, infekcyjne)
Diagnostyka prenatalna:
USG
wielowodzie
położenie pośladkowe
współistnienie wad dysrafii
Czynniki ryzyka:
wcześniactwo
martwe płody w wywiadzie
wady cewy nerwowej
posocznica
Objawy kliniczne
nadmierny przyrost obwodu głowy
powiększenie ciemienia przedniego
napięte, tętniące ciemię
objaw „zachodzącego słońca”
objawy neurologiczne (bezdech, wzmożone napięcie mięśniowe)
Diagnostyka
pomiar obwodu głowy - co 2 dzień
USG głowy - WE
tomografia komputerowa
rezonans magnetyczny
Postępowanie
operacja wewnątrzmacicznie
odbarczenie - zbiornik Rickhama
założenie zastawki komorowo - otrzewnowej
Wcześniactwo
Etiologia:
nieznana - większość przypadków
niski status ekonomiczny
matka < 16 i > 35 lat
aktywność matki
ostre i przewlekłe choroby u matki
ciąża mnoga
obciążony wywiad położniczy
czynniki położnicze (wady macicy, łożysko przodujące)
stan płodu
Problemy zdrowotne wcześniaka
zaburzenia oddychania - ZZO, depresja okołoporodowa oddechu, BPD
zaburzenia neurologiczne - niedotlenienie, IVH, PVL
zaburzenia przewodu pokarmowego - NEC
zaburzenia okulistyczne ROP
zaburzenia ze strony układu krążenia - PDA
zaburzenia hematologiczne - anemia, żółtaczka
Wcześniactwo - postępowanie
poród w ośrodku wyższej referencyjności
przygotowanie stanowiska do resuscytacji
utrzymanie ciepłoty ciała
wsparcie oddechowe
monitorowanie PDA
terapia płynowa i elektrolitowa
żywienie MTF, PM
wczesne usprawnianie neurorozwojowe
Wcześniactwo - rokowanie
zaburzenia neurorozwojowe - dziecięce porażenie mózgowe
zaburzenia narządów zmysłów - słuch, wzrok
zaburzenia układu oddechowego - BPD
słabe wzrastanie
zwiększona częstość hospitalizacji
zwiększony odsetek anomalii rozwojowych
SIDS - Zespół nagłej śmierci niemowląt - nagły, niespodziewany zgon dziecka, zwykle w wieku poniżej 1 roku życia, które do momentu zgonu uważane było za zdrowe.
Czynniki ryzyka
Ze strony dziecka:
bezdechy
pozycja na brzuchu w czasie snu
aspiracja treści pokarmowej
niedojrzałość układu oddechowego
Ze strony matki:
spanie w jednym łóżku z dzieckiem
palenie papierosów w ciąży
zażywanie narkotyków
Grupy szczególnie predysponowane
niemowlęta w wieku 2 - 6 miesięcy
wcześniaki
dzieci, których rodzeństwo zmarło na SIDS
dzieci z refluksem żołądkowo - przełykowym
dzieci narkomanek
dzieci z ciąż mnogich (chłopcy)
Objawy alarmujące
gorączka lub oziębienie
zmiana zachowania dziecka
postękiwanie, utrudniony oddech, sapka
okresowa bladość lub sinica w czasie snu
wzmożona potliwość
wymioty, luźne stolce
Zalecenia profilaktyczne
pozycja w czasie snu na boku
unikanie miękkich materaców i poduszek
unikanie przegrzania
promowanie karmienia naturalnego
monitorowanie układu oddechowego (materacyki bezdechów) u dzieci urodzonych przedwcześnie
Choroby układu oddechowego
ostre zapalenie nagłośni
ostre skurczowe zapalenie krtani
obturacyjne zapalenie oskrzeli
zapalenie płuc
Ostre zapalenie nagłośni
wiek 1 - 6 lat
początek - gwałtowny
objawy: wysoka gorączka, chrypka, duszność, bladość, trudności w połykaniu
przebieg: gwałtownie postępujące objawy niedrożności dróg oddechowych
Zapalenie krtani
wiek: 3 miesiące - 3 lata
początek: stopniowy
objawy: gorączka szczekający kaszel, świst krtaniowo - wdechowy
przebieg: ustępowanie objawów w ciągu kilku godzin lub dni
Obturacyjne zapalenie oskrzeli
łagodne zakażenie dróg oddechowych
duszność
rzężenia w klatce piersiowej
napadowy, wilgotny kaszel
niepokój
wymioty i biegunka
Maltretowanie dziecka
fizyczne
psychiczne
seksualne
niedostateczne odżywianie
zaniedbywanie właściwej opieki medycznej
świadome podawanie substancji trujących
zespół Munchausena
Zespół Munchausena - prowokowanie i wywoływanie przez rodziców lub opiekunów objawów chorobowych u dziecka, podawanych zarówno w wywiadach jak i stwierdzanych w obiektywnym badaniu fizykalnym.
Typowe objawy
krwiomocz
krwawe wymioty
krwawienia z nosa
zaburzenia równowagi
drgawki
wysypki skórne
senność
Postępowanie z dzieckiem maltretowanym
bezwzględna hospitalizacja: badanie radiologiczne czaszki i kośćca, badania hematologiczne, dokładne oględziny (sińce, oparzenia, blizny), badanie dna oka, j. brzusznej, ocena rozwoju
powiadomienie odpowiednich władz
zapewnienie odpowiednich warunków po wypisie