BEZROBOCIE W POLSCE W LATACH 1998-2002

Nadwyżka podaży pracy nad popytem na pracę, powstającą na poszczególnych rynkach pracy, w skali makroekonomicznej przejawia się w zjawisku bezrobocia. Do jego bliższego opisu niezbędne jest ustalenie kryteriów klasyfikacji ludności według wieku oraz zachowań na rynku pracy. Zgodnie z pierwszym kryterium ludność może być w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym. W Polsce jako granice wieku produkcyjnego przejmuje się 18-60 lat dla kobiet i 18-65 lat dla mężczyzn. Osoby w tej grupie wiekowej można podzielić na czynnych zawodowo i biernych zawodowo, np. niezdolnych do pracy z powodu stanu zdrowia. Grupa pierwsza stanowi zasób siły roboczej i dzieli się na zatrudnionych i bezrobotnych (rysunek 1)

Rysunek 1. Struktura zasobów na rynku pracy

Ludność w wieku produkcyjnym

Czynni zawodowo (zasób siły roboczej)

Bierni zawodowo

Zatrudnieni

Bezrobotni

Każda osoba w wieku produkcyjnym może się znaleźć w sytuacji zatrudnionego, bezrobotnego lub biernego zawodowo.

Zgodnie z polskim ustawodawstwem za bezrobotnych uważa się osoby pozostające bez pracy i nieuczące się, gotowe do jej podjęcia i zarejestrowane we właściwym dla miejsca zamieszkania urzędzie pracy, które ukończyły 18 lat(kobiety nie ukończyły 60 lat a mężczyźni 65 lat) oraz nie nabyły praw do emerytury. Osoby te nie mogą być posiadaczami gospodarstw rolnych Anie prowadzić pozarolniczej działalności gospodarczej, nie mogą tez podlegać ubezpieczeniu społecznemu z tytułu innej działalności.

Statystyki niektórych krajów posługują się pojęciem bezrobocia długookresowego. Bezrobotnym długookresowym jest osoba, która pozostaje trwale bez pracy przez rok lub dłużej. Warunek ciągłości bezrobocia jest przestrzegany w sposób ścisły i ktoś, kto w ciągu roku ma dorywczą pracę, nie może być zaliczany do bezrobotnych długookresowych.

Długookresowych.

W Polsce od 1992 r., co kwartał są prowadzone badania aktywności ekonomicznej ludności (BAEL). W tych statystycznych badaniach do bezrobotnych zalicza się osoby spełniające jednocześnie trzy warunki:

• W badanym kwartale nie pracują

• Aktywnie poszukują pracy

• Są gotowe podjąć prace w badanym bądź następnym kwartale

Oparta na tych nieco odmiennych definicjach statystyka bezrobocia może dostarczać różniących się danych. Wynika to m.in. stąd, że:

Liczba bezrobotnych

• Nie wszyscy zainteresowani pracą i pragnący ja podjąć rejestrują się w urzędach pracy

• W urzędach pracy rejestrują się osoby, które dotychczas nie pracowały i nadal nie są zainteresowane podjęciem pracy, a chcą jedynie przez pewien okres otrzymywać zasiłek dla bezrobotnych

• Część osób zainteresowanych podejmuje prace na czarno

Dlatego faktyczne rozmiary bezrobocia mogą odbiegać od podawanych w oficjalnych statystykach.

W ujęciu makroekonomicznym bezrobocie oznacza stan, w którym osoby zdolne do pracy i gotowe do jej podjęcia na typowych warunkach (zwłaszcza płacowych), mimo aktywnych poszukiwań, pozostają bez pracy.

Rozmiary bezrobocia w gospodarce można wyrazić w wielkościach bezwzględnych względnych (procentowych). Bezwzględne (absolutne) rozmiary bezrobocia (wyrażone w tysiącach lub milionach osób) to różnica między wielkością zasobów siły roboczej a wielkością zatrudnienia. Można je obliczyć za pomocą prostego wzoru:

U=LF-L

Gdzie:

U- bezrobocie

LF- wielkość zasobów siły roboczej

L- wielkość zatrudnienia w gospodarce

Miary względne bezrobocia to określone wskaźniki, nazywane w makroekonomii stopami bezrobocia, informujące o skali i tempie narastania zjawiska. Stopę bezrobocia można obliczyć w następujący sposób:

Stopa bezrobocia= (Liczba bezrobotnych: Liczbę zawodowo czynnych) 100%

Wskaźnik stopy bezrobocia wyraz procent osób bezrobotnych wśród osób zawodowo czynnych, czyli zasobu siły roboczej.

Stopy bezrobocia mogą być przedstawione w ujęciu terytorialnym i czasowym, a także różnicowane według kwalifikacji, wykształcenia, płci, wieku, rasy itp.

KLASYFIKACJA BEZROBOCIA

Bezrobocie przejawia się w wielorakich formach, dlatego tez w literaturze ekonomicznej można spotkać jego różne klasyfikacje. Najczęściej wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje bezrobocia: frykcyjne, strukturalne i cykliczne.

Bezrobocie frykcyjne: zawsze towarzyszy normalnemu funkcjonowaniu rynku pracy, gdyż pracownicy maja wiele powodów do zwalniania się z pracy i poszukiwania nowej. Są to przejściowe niedopasowania (frykcje) podaży pracy i popytu na prac, powodujące pojawienie się przerwy w zatrudnieniu z powodu poszukiwania lepszej (innej) pracy. Długość tej przerwy zależy od jakości informacji i pośrednictwa na rynku pracy. Pewne znaczenie dla ograniczenia bezrobocia frykcyjnego może mieć wzrost aktywności poszukiwań pracy przez bezrobotnych.

Bezrobocie strukturalne: jest rezultatem strukturalnych rozbieżności między podażą pracy i popytem na pracę w przekroju zawodowym, kwalifikacyjnym i regionalnym lub z punktu widzenia jakichkolwiek innych właściwości pracownika. Głównym źródłem tego rodzaju bezrobocia są zmiany struktury gospodarczej, prowadzące do utraty pracy przez ludzi zatrudnionych w zanikających lub nieefektywnych gałęziach gospodarki.

TEORIE PRZYCZYN BEZROBOCIA

Wyróżniamy trzy teorie przyczyn bezrobocia:

Neoklasyczna teoria bezrobocia: podstawową tezą jest pogląd, że w gospodarce wolnorynkowej występuje na rynku pracy tendencja do ustalania się stanu równowagi, charakteryzującego się pełnym zatrudnieniem. Dopuszcza się istnienie pewnego bezrobocia frykcyjnego, ale jest ono równoważone odpowiednią liczbą wakatów.

Keynesowska teoria bezrobocia:zasadniczą tezą jest stwierdzenie, że rozmiary zatrudnienia w gospodarce są określone przez wielkość efektywnego popytu, składającego się z popytu konsumpcyjnego popytu inwestycyjnego. Popyt konsumpcyjny gospodarstw domowych zależy od ich dochodów. Ponieważ cześć dochodów jest oszczędzana, powstaje luka między produkcją wytworzona a popytem gospodarstw domowych. Luka ta powinna być wypełniona przez inwestycje przedsiębiorstw w takim stopniu, w jakim cała produkcja ma być sprzedana.

Teoria naturalnej stopy bezrobocia: W teorii tej. Sformułowanej przez M. Fridmana, zakłada się, że przy swobodnym działaniu mechanizmów rynkowych ustala się na rynku pracy równowaga popytu na pracę i podaży pracy, będąca następstwem ruchów płac realnych.

Występowanie przymusowego bezrobocia stało się nieodłączną cechą gospodarki rynkowej. Zjawisko to jest ujmowane nie tylko w kategoriach ekonomicznych, lecz także politycznych i moralnych. Każda osoba w wieku produkcyjnym może się znaleźć w sytuacji zatrudnionego, bezrobotnego lub biernego zawodowo.

Bezrobocie w Polsce w latach 1998-2002 było bardzo duże, można to stwierdzić po danych zawartych w rocznikach statystycznych. Chciałabym przedstawić parę schematów, które udowodnią wzrost bezrobocia.

BEZROBOTNI ZAREJESTROWANI
rok	Dotychczas niepracujący	absolwenci	Stale bezrobotni	Oferty pracy
1998	364,7	110,7	11,7	4,4
1999	456,9	134,6	13,8	5,6
2000	643,3	167,9	15,1	5,7
2001	739,4	180,7	17,5	5,3
2002	764,2	184,7	18,2	8,7

STOPA BEZROBOCIA W POLSCE W LATACH 1998-2002
ROK	I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI	XII
1998	10,7	10,6	10,4	10,0	9,7	9,6	9,6	9,5	9,6	9,7	9,9	10,4
1999	11,4	11,9	12,0	11,8	11,6	11,6	11,8	11,9	12,1	12,2	12,5	13,1
2000	13,7	14,0	14,0	13,8	13,6	13,6	13,8	13,9	14,0	14,1	14,5	15,1
2001	15,7	15,9	16,1	16,0	15,9	15,9	16,0	16,2	16,3	16,4	16,8	17,5
2002	18,1	18,2	18,2	17,9	17,3	17,4	17,5	17,5	17,6	17,5	17,8	18

BEZROBOCIE W WOJEWÓDZTWACH W POLSCE W 2000 ROK

2001 ROK

2002 ROK

PŁYNNOŚĆ BEZROBOCIA REJESTROWANEGO KOBIET I MĘŻCZYZN W LATACH 1998-2002

Wyszczególnienie	1998	1999	2000	2001	2002
Napływ do bezrobocia	1140	1395	1340	1406	1425
Odpływ z bezrobocia	1103	1113	1172	1144	1326
Saldo	+37	+282	+168	+262	+99
Napływ do bezrobocia	988	1167	1136	1070	1126
Odpływ z bezrobocia	1020	932	952	919	1122
Saldo	-32	+235	+184	+151	+4

 

STOPA BEZROBOCIA WEDŁUG PŁCI W LATACH 1998 - 2002 na podstawie BAEL
Lata	Mężczyźni	Kobiety
		w %
1998	9,3	12,2
1999	13,0	18,1
2000	14,2	18,1
2001	17,3	20,0
2002	19,0	20,6

 Stopa bezrobocia kobiet jest wyższa niż stopa bezrobocia mężczyzn. Trudniej znaleźć pracę zwłaszcza kobietom powracającym na rynek pracy po dłuższej przerwie oraz poszukującym pierwszej pracy.

LICZBA PRACUJĄCYCH KOBIET W LATACH 1998-2002
 

Wyszczególnienie	1998	1999	2000	2001	2002
Liczba pracujących w tys.	6914	6473	6474	6315	6205
W % ogółu pracujących	45,1	44,4	44,5	45,0	45,2

W latach 1998-2002 obserwowano systematyczny spadek liczby pracujących kobiet.

WSKAŹNIK ZATRUDNIENIA WEDŁUG PŁCI W LATACH 1998-2002
Lata	Mężczyźni	Kobiety
		w %
1998	58,9	43,9
1999	55,9	40,7
2000	55,2	40,3
2001	52,5	39,0
2002	50,7	38,1

Do pomiaru wykorzystania zasobów pracy stosuje się wskaźnik zatrudnienia, który obrazuje udział pracujących w liczbie ludności w wieku 15 lat i więcej.

 
Wskaźnik zatrudnienia kobiet jest prawie o 1/4 niższy niż wskaźnik zatrudnienia mężczyzn. Pracujące kobiety w większości mają, co najmniej średnie wykształcenie. Rzadko jednak zajmują stanowiska kierownicze, szczególnie wyższego szczebla. W grupie zawodów kierowniczych kobiety stanowiły w 2002 r. 35%. Tylko 29% pracodawców to kobiety.

Na zakończenie chciałabym dodać, ze zauważalny jest znaczny wzrost bezrobocia. Z każdym rokiem wzrasta ono o kilka procent. Znaczne większe bezrobocie jest w śród kobiet. Myślę, ze bezrobocie będzie ciągle wzrastać, jeżeli na rynku pracy nic się nie zmieni. Za mało jest miejsc pracy a za duży wzrost bezrobocia.

KORZYSTAŁAM Z:

1. Ekonomia. Podręcznik dla studiów licencjackich - Wiesław Cabana

2. Podstawy ekonomii - John Sloman

3. Przepływy siły roboczej w Polsce w latach dziewięćdziesiątych - Leszek Kucharski

4. Roczniki statystyczne od 1998 r. Do 2002 r.

5. Internet

 

7

---