Lata 1943 - 46

Wojskowe prawo karne materialne

7 lipca 1943 - uchwała prezydium Zarządu Głównego ZPP - wprowadza kodeks wojskowy PSZ w ZSRR - wyroki w imieniu narodu polskiego

• niewielki, 84 artykuły, część ogólna i szczególna

• wiele luk, niekompletny

• autorzy byli oficerami radzieckimi

• tłumaczenie aktów radzieckich, nieporadności językowe

• nie zawiera definicji przestępstwa

• karalność na zasadzie analogii

• brak konstrukcji winy, rozróżnienia między umyślnością i nieumyślnością

• brak zagadnień podmiotowych wpływających na karalność czynu

• dodawanie "uwag" o charakterze prawomocnym do artykułów

• niewielki wachlarz kar, 2 zasadnicze, 5 dodatkowych

• brak bliższego wyspecyfikowania kary pozbawienia wolności, górna granica 10 lat

• 30 zagrożeń karą śmierci, bezwzględnie oznaczoną

• wadliwy redakcyjnie

23 września 1944 - dekret - Kodeks Karny Wojska Polskiego

• wykorzystywany także dla osób cywilnych

• przejmuje przepisy kodeksu wojskowego z 1932 roku + nowy rozdział - zbrodnie stanu

• objęcie karalnością czynności odległych od skutku przestępczego

• wzorowano się na rozwiązaniach radzieckich

• dwie możliwości represjonowania osób cywilnych za pomocą prawa i sądów wojskowych - jurysdykcja sądów wojskowych w stosunku do ludności cywilnej z zastosowaniem wojskowego prawa karnego materialnego oraz przepisów prawa powszechnego

26 listopada 1943 roku - rozkaz Zygmunta Berlinga, dowódcy PSZ wprowadzający wojskowy kodeks postępowania karnego:

• ustrój i procedura

• dominująca rola oficerów Informacji Wojskowej

• inkwizycyjny charakter postępowania przygotowawczego

• likwidacja sędziego śledczego

• orzeczenia w składzie ławniczym

• jednoinstancyjne postępowanie, tryb nadzoru pierwowzorem rewizji nadzwyczajnej

• recepcja wzorów radzieckich

23 czerwca 1945 roku (ogłoszony 25 września) - nowy w. k.p.k.

• likwidował sędziego śledczego

• zachowywał formalnie silną pozycję prokuratora, praktycznie oficerów śledczych IW

• możliwość prowadzenia postępowania przez śledczych MBP

• likwidacja instancyjności

• rewizja (przypominająca kasację) oraz rewizja nadzwyczajna

Prawo karne powszechne

Formalne zachowanie mocy kodeksu z 1932 roku, jednak duża narastająca materia ustawodawcza o znaczeniu większym od kodeksu

Porozumienia z 26 lipca 1944 roku zawarte przez PKWN ze Związkiem Radzieckim:

• w sprawie granicy wschodniej (oddawał ponad połowę polskiego terytorium)

• o stosunkach między wodzem naczelnym Armii Czerwonej a polską administracją na terenach wyzwolonych (oddawał obywateli polskich pod jurysdykcję radziecką)

Dekrety nowej władzy:

31 sierpnia 1944 - "Sierpniówka" - dekret o wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oraz dla zdrajców Narodu Polskiego

• odpowiedzialność za zbrodnie wojenne i niektóre przeciw ludzkości

• odpowiedzialność za sprzymierzanie się i współprace z państwem niemieckim

• nie kwalifikowano tutaj zbrodni przeciwko pokojowi

• jeden z pierwszych aktów dot. odpowiedzialności za zbrodnie wojenne II w. ś.

• bardzo represyjny - art. 1 - jedyny w dwudziestowiecznym polskim ustawodawstwie karnym, przewidyujący bezwzględnie oznaczoną sankcję kary śmierci (zabójstwa i denuncjacje)

• działanie wstecz od 1 września 1939 roku - uzasadniony

• stosowany do rozprawiania się z AK

30 października 1944 - Dekret o ochronie państwa

• kara śmierci lub dożywotnie więzienie grozi za 11 materialnoprawnych artykułów

• rozbudowane dyspozycje artykułów

• nowe czyny karalne: gwałtowny zamach, sabotaż

• kazuistyczny

• art. 8 wymierzony w AK - zgodnie z dekretem o zakazie istnienia organizacji tajnych z 24 sierpnia

• kary przepadku mienia obligatoryjne w razie skazania na śmierć lub fakultatywnie

• pozbawienie praw publicznych i obywatelskich praw honorowych

• nieostry charakter dyspozycji

Dekrety z 16 listopada 1945 roku:

• o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy państwa (pierwsza wersja tzw. małego kodeksu karnego) - pochłaniał treść dekretu o ochronie państwa, znacznie obszerniejszy, przewidywał przestępstwa polityczne, gospodarcze i urzędnicze, surowe sankcje, wysoka dolna granica kar więzienia, obligatoryjny przepadek mienia w przypadku skazania na karę śmierci, przepadek majątku osób pozostających w faktycznej wspólności rodzinnej lub małżeńskiej. Sądy stosowały przepisy części ogólnej k. k. WP surowsze niż niż powszechne

• o postępowaniu doraźnym - bez względu na sakncje z innych aktów prawnych wprowadzał zaostrzone sankcje

• o utworzeniu i zakresie działania Komisji Specjalnej do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym

13 czerwca 1946 roku - mały kodeks karny

dekret styczniowy o faszyzacji 22 stycznia 1946

by Justin Credible - 2003

---