52. Zasady usprawniania po uszkodzeniu przedniego więzadła krzyżowego.

Przyczepy: pole międzykłykciowe przednie piszczeli
powierzchnia przyśrodkowa kłykcia bocznego k. udowej

Bierny stabilizator w płaszczyźnie strzałkowej. Ogranicza przednie przemieszczenie k. piszczelowej, nadmierne zgięcie i wyprost, zapobiega koślawieniu i szpotawieniu kolana w zgięciu i wyproście. Wraz ze zwiększającym się zgięciem zmienia ruch toczenia na ślizgowy

Ma ważną funkcję czuciową.

Najczęściej rozpoznawane uszkodzenie więzadłowe kolana.

Największe zagrożenie niosą dyscypliny wymagające gwałtownych zwrotów: narciarstwo, tenis, gimnastyka i w sportach kontaktowych: piłka nożna, koszykówka)

Mechanizm uszkodzenia:

• Koślawiący:

• Szpotawiący

• Nagły przeprost

Stopnie uszkodzeń więzadłowych:

I- przerwanie minimalnej liczby włókien, bez objawów niestabilności (naciągnięcie)

II- zaburzenia czynności stawu z umiarkowaną niestabilnością (naderwanie)

II- całkowite przerwanie, wyraźna niestabilność (zerwanie)

Leczenie:

I Nieoperacyjne: u osób w podeszłym wieku, prowadzących siedzący tryb życia.

II Rekonstrukcja: zaburzenia działania ACL jest połączone z wystąpieniem niestabilności, prowadzi to do uszkodzenia łąkotek, uszkadzania stawu i wtórnego zwyrodnienia.

Ostatecznie uszkodzenie można zrekompensować wzmocnieniem mięśni, ale rezultaty są trudne do przewidzenia i funkcjonalność odbiega od tej sprzed urazu. Całkowicie uszkodzone włókna więzadła nie ulegają gojeniu z wytworzeniem czynnościowo wydolnej blizny- mało wytrzymały kolagen typu III.

Leczenie zachowawcze:

Wczesna, ostra faza: farmako przeciwbólowo i przeciwzapalnie, PRICE, obciążanie kd do granic bólu

Faza powrotu funkcji w stawie: p/bólowo i p/obrzękowo krio, elewacja, odzyskanie pełnego ROM, poprawa siły i propriocepcji, przywrócenie prawidłowego wzorca chodu, powrót do codziennej aktywności.

Artroskopowa rekonstrukcja

- z więzadła rzepki i ścięgien półścięgnistego i smukłęgo

Po 6 msc implanty przyjmują strukturę naturalną ACL, ostateczne dojrzewanie do roku. Czynnikiem ograniczającym siłę przeszczepionego kompleksu jest raczej jego zakotwiczenie niż budowa, dlatego należy rozważnie dobierać ćwiczenia.

Usprawnianie, zasady:

- zmniejszenie bólu obrzęku

- najszybsze obciążanie kończyny do granic bólu, odzyskanie prawidłowego stereotypu chodu

- orteza z zamkiem zapadkowym, do chodzenia zamykana w wyproście, przez 2-3 tyg,

- ćwiczenia ROM od już od wczesnej fazy pooperacyjnej, odzyskanie pełnego ROM do max 9 tygodnia od operacji,

- zwiększanie siły mięśniowej od ćw. Izometrycznych, dalej dynamiczne pod częściowym i całkowitym obciążeniem, głównie w zamkniętych łańcuchach kinematycznych (CKC). Wywierają większą siłę uciskową, aktywizując pracę 4głowego i k-g. Nie należy wzmacniać 4głowego w OKC, szczególnie w zakresie 0-30 ponieważ, nasila się działanie sił ścinających, naprężających przeszczep.

- poprawa propriocepcji i koordynacji ruchowej- już od wczesnej fazy, chodzenie po twardym i miękkim podłożu, statyczne równoważne, dynamiczne z włączeniem elementów niektórych dyscyplin sportowych, ćw propriocepcji można łączyć z treningiem siły mięśniowej w OKC np. przysiady na niestabilnym podłożu

- powrót do pracy powinien nastąpić po 3-5 tygodniach od operacji, aktywność rekreacyjna i sportowa po 4, 9, 6 lub 12 msc, w zależności od dyscypliny