4.Istota edukacji środowiskowej i jej aktualne problemy.

Według Urszuli Kamińskiej edukacja ekologiczna/ środowiskowa to taka koncepcja kształcenia i wychowania społeczeństwa, która odbywa się w duchu poszanowania środowiska przyrodniczego zgodnie z hasłem „myśleć globalnie- działać lokalnie”. Obejmuje ona wprowadzenie do programów szkół wszystkich szczebli tematyki z zakresu ochrony i kształtowania środowiska, umożliwiającej łączenie wiedzy przyrodniczej z postawą humanistyczną, tworzenie krajowych i międzynarodowych systemów kształcenia specjalistów i kwalifikowanych pracowników dla różnych działów ochrony środowiska, nauczycieli ochrony środowiska, a także powszechną edukację szkolną i pozaszkolną.

Przez edukację środowiskową najczęściej rozumiano: opiekę nad dziećmi i młodzieżą w miejscu zamieszkania, opiekę środowiskową, pedagogikę podwórkową, wychowanie w miejscu zamieszkania, działalność opiekuńczo- wychowawczą w środowisku zamieszkania, działalność kulturalno- oświatową w środowisku, tworzenie lokalnego systemu wychowawczego.

W końcu lat 90 zaczęto nadawać edukacji środowiskowej dwojakie znaczenie. W węższym znaczeniu utożsamianą ją z edukacją skupioną na poznawaniu, nauczaniu i popularyzowaniu- w toku pracy szkolnej i pozaszkolnej- wiedzy o środowisku miejscowym, jego życiu społecznym, kulturalnym i przyrodniczym. Zaś w znaczeniu szerszym- z procesem kształtowania rozwoju kompetencji własnych środowiska oraz działalnością ukierunkowaną na realizację miejscowych potrzeb m.in. ekonomicznych, kulturalnych, edukacyjnych i politycznych.

Trójwymiarowość edukacji środowiskowej

Edukacje środowiskową można rozumieć jako:

1. Swoisty proces- to sekwencja zmian zachodzących w środowisku lokalnym, dotyczących kształcenia, wychowania, opieki, pomocy społecznej, edukacji kulturalnej a dokonujących się za sprawą sił społecznych tego środowiska.

2. Metodę pracy społeczno- wychowawczej- metoda środowiskowa to sposób organizowania społeczności lokalnej do podejmowania zadań w zakresie edukacji, opieki i pomocy społecznej polegający na aktywizowaniu sił społecznych i ich ukierunkowaniu na realizację tych działań.

3. Postawę prośrodowiskową jednostki lub grupy społecznej- to względnie stały i pozytywny stosunek danej jednostki czy grupy do swojego środowiska lokalnego (przede wszystkim jego współmieszkańców, form ich życia społecznego, więzi, jego przestrzeni przyrodniczej- krajobrazu) przejawiający się w sferze świadomościowej, motywacyjno- uczuciowej i behawioralnej (działanie i postępowanie).

Podstawowe cechy edukacji środowiskowej

1. Wielofunkcyjność:

1. Funkcja kształcąca- wzbogacanie i rozszerzanie wiedzy z zakresu różnych nauk.

2. Funkcja socjalizacyjno- wychowawcza- przybliżanie wartości humanistycznych i chrześcijańskich, kształtowanie postaw, samoświadomości, samoregulacji i samokontroli.

3. Funkcja opiekuńczo socjalna- zaspokajanie potrzeb egzystencjalnych, emocjonalnych, świadczenie pomocy i dawanie wsparcia.

4. Funkcja kulturalna- zaspokajanie potrzeb estetycznych.

2. Trójpodmiotowość (w 3 układach):

1. Rodzice- dzieci

2. Młodzież- wychowawcy

3. Jednostka- grupa społeczna- cała społeczność lokalna

4. Dzieci- młodzież- dorośli

3. Zorientowanie prorodzinne

Dziecko i jego rodzina to główne wyznaczniki zakresu form i treści edukacji środowiskowej.

Wspieranie dziecka poprzez: świadczenia socjalne, opiekę lekarska itp.

4. Charakter nieformalny i formalny

1. Nieformalny- grupy sąsiedzkie, wolontariusze, działalność filantropijna.

2. Formalna- wszelkiego rodzaju instytucje państwowe

5. Otwartość i prośrodowiskowość placówek, instytucji i organizacji pozarządowych: urealnia się poprzez:

1. Stwarzanie warunków do zaspokojenia potrzeb egzystencjalnych i społeczno- kulturalnych.

2. Bezpośrednie uczestnictwo w życiu społecznym.

6. Siły społeczne głównym czynnikiem modernizacji środowiska-

Ludzie są głównym czynnikiem zmian zachodzących w środowisku.

Aktualne problemy:

1. Coraz większa emisja substancji trujących przedostających się do atmosfery,

2. Rosnąca liczba samochodów

3. Kwaśne deszcze

4. Zwiększony przyrost ludności

5. Migracje

6. Rozwój miast

7. Przemysł silnie zanieczyszcza środowisko naturalne

8. Zwiększony poziom konsumpcji, który wiąże się ze zwiększonym zużyciem wyrobów, które są uciążliwe dla środowiska np. opakowania jednorazowe.

To wszystko może doprowadzić do: załamania barier ekologicznych i zmian mechanizmów adaptacyjnych człowieka, a także do zubożenia oraz przymusu zwiększonej produkcji dóbr.