1. 

   GENAZA ZJEDNOCZONEJ EUROPY

   Już w starożytnym Rzymie zaczęto scalanie Europy (romanizacja). Następnie Monarchia Karola Wielkiego (cesarz Franków) w duchu chrześcijaństwa. Potem Wiktor Hugo w XIX wieku koncepcje mówiące o „Stanach Zjednoczonych” w Europie.

• Po Karolu Wielkim (742 – 814 r.) – uniwersalistyczna koncepcja Ottona III (980 – 1002r.)

• Jeszcze Napoleon Bonaparte we Francji – rewolucja; nowoczesne koncepcje liberalizmu

• XIX wiek – narody chcą oswobodzenia; w monarchii austriackiej następują ruchy wyzwoleńcze; narody chcą osobne państwa

• Koncepcja Churchilla

• 1947r. – amerykańska pomoc dla Europy według „Planu Marshalla”

• Realizacja pomocy w ramach planu Marshalla wymogła funkcjonowanie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG), w celu swobodniejszej dystrybucji towarów

• Traktat Paryski – Europejska Wspólnota Węgla i Stali

• Traktat Rzymski – Europejska Wspólnota Gospodarcza, Europejska Wspólnota Energii Atomowej

2. Ojcowie zjednoczenia.

• Robert Schuman (1886 – 1963) - francuski Minister Spraw Zagranicznych w latach; zaproponował zacieśnienie współpracy pomiędzy zachodnimi sojusznikami, dzięki której powołano NATO (Pakt Północnoatlantycki), ang. North Atlantic Treaty Organization.

• Jean Monet (1888 – 1979) - francuski polityk, ekonomista. Po II wojnie światowej, zaangażował się w ideę zjednoczenia Europy. Był autorem planu Roberta Schumana, otwierającego możliwość współpracy francusko-niemieckiej w zakresie węgla i stali (EWW i S – Europejska Wspólnota Węgla i Stali).

• Konrad Adenauer (1876 – 1967) – niemiecki polityk, przeciwnik nazizmu. Współtwórca Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej w brytyjskiej strefie okupacyjnej. Przyczynił się do powstania EWW i S oraz Rady Europy.

• Alude de Casperi (1881 – 1954) – włoski polityk, przeciwnik faszyzmu; skazany na 4 lata więzienia; przyczynił się do odbudowy Włoch, poprowadził kraj do gospodarki ogólnoeuropejskiej, m. in. do NATO. Współorganizator Rady Europejskiej i EWW i S, chciał zjednoczyć Europę.

3. Etapy zacieśniania współpracy w ramach Unii.

1. 1951r – Traktat Paryski i powołanie EWW i S (Europejska Wspólnota Węgla i Stali)

2. 1957r – Traktaty Rzymskie i powołanie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (1958r)

3. 1968r – zniesienie ceł wewnętrznych i wspólna polityka wobec tzw. „państw trzecich”

4. 1985r – porozumienie Szengen < wdrażanie ustaleń od 1995r>

5. 1987r – wspólny rynek (swobodny przepływ towarów, usług, osób) <od 1992r ustalenia weszły w życie>

6. 1992r – Traktat w Maastricht ( o wspólnej walucie, rozszerzenie kompetencji Parlamentu Europejskiej) <od XI 1993r>

7. 1997r – Traktat Amsterdamski – wspólna polityka zagraniczna i obronna

8. 1999r – wprowadzenie wspólnej waluty euro w rozliczeniach bankowych

9. 2001r – Traktat Nicejski – decyzja o rozszerzeniu unii i dostosowanie jej do niego

10. 2002r – wprowadzenie euro do obiegu

11. 2007r – Traktat Lizboński zastąpił Konstytucję Europejską <od 1 XII 2009r>

4. Rozszerzanie terytorialne Europy. Przystępowanie państw do unii, kolejno w latach:

• 1958r – Francja, Niemcy, Włochy, Belgia, Holandia, Luksemburg

• 1973r – Wielka Brytania, Irlandia, Dania

• 1981r – Grecja

• 1986r – Hiszpania i Portugalia

• 1995r – Austria, Finlandia i Szwecja

• 1 V 2004r – Litwa, Łotwa, Estonia, POLSKA, Czechy, Słowacja, Węgry, Słowenia, Malta i Cypr

• 2007r – Bułgaria i Rumunia

Od 1948 roku europejskie kraje (oprócz okupowanych przez ZSRR – Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich) zostały objęte pomocą ekonomiczną w ramach planu Marshalla.

George Marshall – amerykański sekretarz stanu. Do jego programu pomocowego przystąpiło 16 europejskich państw.

1. 1948r – OEEC – Organizacja Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej.

Cele:

• ułatwienie wymiany handlowej wśród krajów członkowskich

• zniesienie ograniczeń ilościowych przepływu towarów

• współpraca przy podejmowaniu ważnych przedsięwzięć

2. 1960r – przekształcenie OEEC – Organizacji Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej w OECD – Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju. Utworzenie OECD było reakcją USA na utworzenie EWG – Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i dokonanie podziału we wspólnocie atlantyckiej.

Członkowie: Austria, Belgia, Dania, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Islandia, Kanada, Luksemburg, Norwegia, Portugalia, RFN – Republika Federalna Niemiec, Szwecja, Szwajcaria, Turcja, Stany Zjednoczone, Włochy, Wielka Brytania; później: Australia, Finlandia, Japonia, Nowa Zelandia; w 1996r.: POLSKA.

3. 5 V 1949r – Rada Europy.

W skład wchodzą państwa założycielskie: Belgia, Holandia, Dania, Luksemburg, Irlandia, Włochy, Francja, Wielka Brytania i Szwecja.

Cele:

• jedność w drodze porozumień i działań: gospodarczych, społecznych, kulturowych, naukowych, prawnych i administracyjnych

• szerzenie swobód demokratycznych (prawa człowieka, praworządność)

Rada Europy była wynikiem Traktatu Brukselskiego w 1948r. Traktat ten zakładał: współpracę gospodarczą i wymianę wojenną. Członkami byli: Wielka Brytania, Holandia, Francja i Luksemburg. Przetarł on ścieżki do powstania NATO.

4. NATO – Pakt Północno Atlantycki.

Skład: USA, Kanada i Europa Zachodnia (razem 12 państw).

• był to sojusz polityczno-wojskowy

• uchwalony w Waszyngtonie 4 IV 1949r

• 18 II 1952r – do NATO przyjęto Grecję (3 lata po powstaniu trwającym od 1949 – 1952r); w tym samym roku przyjęto również Turcję. Grecja i Turcja były to państwa zagrożone utratą demokracji.

1955r – przyjęcie RFN – Republiki Federalnych Niemiec do NATO – Paktu Północno Atlantyckiego.

1982r – Hiszpania przyjęta do NATO po upadku dyktatury generała Franco.

1999r – przyjęcie POLSKI do NATO.

5. 1949r – RWPG – Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej.

Cele: koordynacja państw pod wpływami ZSRR, (czyli kontrola: surowców energetycznych, budowy maszyn, paliwa, komunikacji).

Petrodary – pieniądze, którymi przedsiębiorstwa mogły posługiwać się w krajach pod wpływami ZSRR.

6. 1951r – EWW i S – Europejska Wspólnota Węgla i Stali, której założycielem był Robert Schuman.

Cele: współpraca przy produkcji stali i węgla i w tej dziedzinie gospodarki.

Siedziba: Luksemburg, powołana na mocy Traktatu Paryskiego.

Członkowie:

Belgia, Francja, Holandia, RFN, Luksemburg, Włochy [są to kraje założycielskie].

Dania, Irlandia, Wielka Brytania, Grecja, Hiszpania i Portugalia [pozostali członkowie].

7. 1957r – EWG – Europejska Wspólnota Gospodarcza. Założona przez europejskie państwa demokratyczne.

Członkowie założyciele: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN (od 1990r Zjednoczone Niemcy), Włochy

Później przystąpiły: Dania, Irlandia, Wielka Brytania, Grecja, Hiszpania, Portugalia, Austria, Finlandia, Szwecja.

Cele: równomierny rozwój gospodarczy, wspólnota ekonomiczna, zacieśnianie stosunków, zniesienie ograniczeń celnych (swobodny przepływ towarów, siły roboczej), tańsze towary, wspólna polityka.

Euro Atom – budowa elektrowni atomowych.

8. 1960r – EFTA – Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu. Była to unia celna państw europejskich.

Członkowie założyciele: Austria, Dania, Finlandia, Lichtenstein, Islandia, Norwegia, Portugalia, Szwecja, Wielka Brytania.

9. 1955r – Układ Warszawski – Układ o Przyjaźni, Współpracy i Pomocy Wzajemnej.

• europejski sojusz wojskowo-polityczny ZSRR i państw od niego uzależnionych

• było reakcją na powstanie NATO

• celem było ujednolicenie struktur wojskowych i podporządkowanie ich Związkowi Radzieckiemu

• Rozwiązanie układu nastąpiło w 1991r w Pradze, w wyniku rozpadu bloku socjalistycznego.