1 Dom pomocy społecznej jako forma instytucjonalnej pomocy społecznej

Domy pomocy społecznej są placówkami przeznaczonymi dla osób, które nie kwalifikują się do leczenia szpitalnego, lecz z uwagi na podeszły wiek, schorzenia, warunki rodzinne, mieszkaniowe i materialne oraz sytuację życiową wymagają stałej opieki.¹ U ich podstaw organizacyjnych leżą następujące założenia: potrzeba zróżnicowania oraz możliwie maksymalne dostosowanie warunków i charakteru domu do sprawności i stanu zdrowia mieszkańców; systematycznie zmieniające się proporcje liczby miejsc w poszczególnych typach placówek w zależności od potrzeb społecznych oraz nadanie domom charakteru rodzinnego i prywatnego, aby podopieczni czuli się w nich jak najlepiej. Zgodnie z obowiązującymi przepisami domy pomocy społecznej mogą być prowadzone, po uzyskaniu zezwolenia Wojewody, przez organy jednostek samorządu terytorialnego, Kościół katolicki, inne kościoły i związki wyznaniowe, organizacje i stowarzyszenia społeczne, fundacje oraz inne osoby prawne i fizyczne.

Uzyskanie zezwolenia na ich prowadzenie wymaga spełnienia szeregu wymagań dotyczących standardu usług, przedłożenia regulaminu domu, dokumentów potwierdzających stan prawny nieruchomości, na której usytuowana będzie placówka. Zezwolenie ma formę decyzji administracyjnej i może być cofnięte, jeżeli określone wymagania nie będą spełnione.                Domy pomocy społecznej są to zakłady budżetowe lub prywatne placówki stałego pobytu, zapewniające opiekę osobom, które z pewnych względów, m.in. podeszłego wieku, nie radzą sobie z problemami codziennego życia. Domy dla osób w podeszłym wieku mogą być prowadzone jako odrębne placówki, ale od 2007 r. dopuszczono możliwość łączenia w obrębie typów domów, co oznacza, że mogą to być placówki dla osób w podeszłym wieku i przewlekle somatycznie chorych oraz dla osób w podeszłym wieku i niepełnosprawnych fizycznie (ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej, art. 1, ust. 14). W sytuacji łączenia w obrębie adresatów świadczonych usług, niezbędne jest dostosowanie placówek do potrzeb beneficjentów i obowiązujących standardów. Jest to rozwiązanie pozytywne, ponieważ istnieje sposobność wspólnego zamieszkiwania osób, u których problemy niejednokrotnie nakładają się lub jest możliwe łączne ich przebywanie. Domy zajmują się przede wszystkim świadczeniem usług opiekuńczych, a umieszczenie w nich przysługuje osobie, która wymaga całodobowej opieki m.in. z powodu wieku. Kieruje się ją do placówki odpowiedniego typu, która jest zlokalizowana najbliżej jej miejsca zamieszkania. Przed umieszczeniem osoby w placówce należy uprzednio uzyskać zgodę jej lub przedstawiciela ustawowego.

Domy pomocy społecznej, w zależności od tego, dla kogo są przeznaczone, dzielą się na następujące typy domów, dla:

1) osób w podeszłym wieku;
2) osób przewlekle somatycznie chorych;
3) osób przewlekle psychicznie chorych;
4) dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie;
5) dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie;
6) osób niepełnosprawnych fizycznie;
7) osób uzależnionych od alkoholu.²

2. Zadania Domów Pomocy Społecznej

Zadaniem Domów jest zapewnienie całodobowej opieki, oraz zaspakajanie potrzeb bytowych, edukacyjnych, społecznych i religijnych na poziomie obowiązujących standardów. 

Dom umożliwia i organizuje mieszkańcom pomoc w korzystaniu ze świadczeń zdrowotnych przysługujących im na podstawie odrębnych przepisów oraz pokrywa opłaty ryczałtowe i częściową odpłatność - do wysokości limitu ceny przewidziane w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu w NFZ. 

Domy świadczą usługi zgodnie z obowiązującym standardem usług, a w szczególności:

1. w zakresie potrzeb bytowych, zapewnia:

   • miejsce zamieszkania,

   • wyżywienie, w tym również dietetyczne, zgodnie ze wskazaniami lekarza,

   • odzież i obuwie,

   • utrzymanie czystości;

2. opiekuńcze, polegające na:

   • udzielaniu pomocy w podstawowych czynnościach życiowych,

   • pielęgnacji,

   • niezbędnej pomocy w załatwianiu spraw osobistych;

3. wspomagające, polegające na:

   • umożliwieniu udziału w terapii zajęciowej,

   • podnoszeniu sprawności i aktywizowaniu mieszkańców,

   • umożliwieniu zaspokojenia potrzeb religijnych i kulturalnych,

   • zapewnieniu warunków do rozwoju samorządności mieszkańców,

   • stymulowaniu nawiązywania, utrzymania i rozwijania kontaktu z rodziną i środowiskiem

   • działaniu zmierzającym do usamodzielnienia mieszkańca w miarę jego możliwości,

   • pomocy usamodzielniającemu się mieszkańcowi w umożliwieniu podjęcia pracy, szczególnie mającej charakter terapeutyczny,

   • zapewnieniu bezpiecznego przechowywania środków pieniężnych i przedmiotów wartościowych,

   • pokryciu, w miarę możliwości, mieszkańcowi nie posiadającemu własnego dochodu, wydatków na niezbędne przedmioty osobistego użytku, w kwocie nie przekraczającej 30% zasiłku stałego, o którym mowa w art. 37 ust. 2 pkt. 1 ustawy o pomocy społecznej,

   • zapewnieniu przestrzegania praw mieszkańców oraz dostępności do informacji o tych prawach,

   • sprawnym załatwianiu skarg i wniosków mieszkańców.

Domy pomocy Społecznej zapewniają:

• organizację terapii zajęciowej w pracowniach terapii,

• możliwość korzystania przez mieszkańców z punktu bibliotecznego oraz prasy codziennej,

• umożliwia zapoznanie się z przepisami prawnymi dotyczącymi Domów Pomocy Społecznej oraz innymi przepisami z zakresu pomocy społecznej,

• organizację świąt, uroczystości okazjonalnych oraz umożliwienie udziału w imprezach kulturalno turystycznych,

• możliwości kontaktu z kapłanem i udział w praktykach religijnych zgodnie z wyznaniem mieszkańca,

• regularny kontakt z dyrektorem Domu w określonych dniach tygodnia i godzinach, podanych do wiadomości na tablicy ogłoszeń.

• sprawienie pogrzebu zgodnie z wyznaniem zmarłego mieszkańca Domu.

Pracownie – namiastka pracy

Domy Pomocy Społecznej proponują mieszkańcom Domów różne formy terapeutyczne kierując się ich sprawnością psychofizyczną oraz ich potrzebami w tym zakresie. Najczęściej spotykane miejsca „pracy” w Domach to: 

pracownie muzyczne z teatrem, pracownie plastyczne, pracownie dydaktyczne, pracownie rękodzieła artystycznego, pracownie terapii kontaktowej ze zwierzętami, pracownie ceramiczne, sale „doświadczania Świata”, pracownia stolarska oraz zajęcia sportowe. Osiągnięcia uzyskane w pracowniach pozwalają mieszkańcom zaistnieć na wystawach, konkursach olimpiadach dając satysfakcję z wykonywanej pracy, poczucie dużej wartości i jej sensu. Odrębną formą terapeutyczną są wyjazdy na turnusy rehabilitacyjne wycieczki, wyjazdy krajoznawcze rekreacyjne oraz zagraniczne.

 

Ideą przewodnią programów terapeutycznych, opiekuńczych i wychowawczych są zasady normalizacji życia osób niepełnosprawnych przeniesione w warunki domu pomocy społecznej uwzględniające pory dnia, tygodnia, roku, czas na pracę i odpoczynek, prawo do podejmowania samodzielnych decyzji.

 

Kadra

Realizacja programów terapeutycznych i wychowawczych jest możliwa dzięki zatrudnieniu wykształconej i doświadczonej kadry. W zespołach pracują: pracownicy socjalni, pedagodzy, pielęgniarki, terapeuci, instruktorzy terapii zajęciowej, fizjoterapeuci, opiekunowie i personel pomocniczy. Pracownicy systematycznie podnoszą swoje kwalifikacje na kierunkach związanych z opieką nad osobami niepełnosprawnymi. Dzięki temu możemy świadczyć usługi o wysokim standardzie. Usługi pielęgniarskie świadczone są mieszkańcom najczęściej przez pielęgniarki kontraktowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

Literatura:

1. ŚWIĘTOCHOWSKA A. Wizja modelu domu pomocy społecznej. „Opieka – Wychowanie – Terapia” cz.2. 1994. ISSN 1234-8244.

WWW:

http://dpslp.org.pl/category/aktualnosci/

1^ A. Świętochowska, Wizja modelu domu pomocy społecznej. „Opieka – Wychowanie – Terapia” 1994, s. 19

2^ Dz.U.2017.0.1769 t.j. - Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej

5