Grecka polis jako forma ustrojowa

-pierwsze polis ukształtowane ok. II/I tysiąclecia p. n. e., jednak ich największy rozwój to V wiek p.n.e.

-małe rozmiary ze względu na trudne warunku geograficzne w Grecji – tereny suche i górzyste

-mimo małych rozmiarów w szczytowym momencie funkcjonowało nawet 1000 poleis

-przez małą ilość obywateli (ok. 1000 osób) rosło zainteresowania sprawami politycznymi i społecznymi

-każde polis było odrębnym ośrodkiem, prowadziło własną politykę zagraniczną, handlowało z innymi miastami – państwami, prowadziło z nimi wojny

-obywatel – dorosły mężczyzna urodzony z matki i ojca obywateli. Istniała możliwość nabycia obywatelstwa nie poprzez urodzenie, jednak były to rzadkie przypadki.

-można było stracić prawa polityczne poprzez niekorzystanie z nich

-tylko obywatel mógł sprawować urzędy, zasiadać w zgromadzeniu ludowym, być sędzią itd.

Największe poleis – Ateny i Sparta

ATENY:

-ustrój demokratyczny

-prowadziły do niego reformy Solona i Klejstenesa z VIw. p.n.e.

-około 5000 obywateli

-władza ustawodawcza - zgromadzenie ludowe – eklezja; mógł w nim uczestniczyć osobiście każdy obywatel niepozbawiony praw

-rada starszych – areopag – zasiadali w niej byli urzędnicy

- rada pięciuset czyli inaczej bule – po 50 członków z każdej fyli (fyla – jednostka podziału terytorialnego)

-urzednicy – archonci i strategowie – wybierani byli na rok, potem na stałe zasiadali w radzie starszych

-sąd ludowy – heliaia – najwyższa instancja; obejmował 6tys. Sędziów podzielonych na 10 zespołów w zależności od rozpatrywanych spraw

SPARTA:

-ustrój oligarchiczny

-zgromadzenie ludowe – apella

-rada starszych – geruzja

-urzędnicy – eforowie

-dwóch króli; jeden jechał na wojnę, drugi zostawał w Sparcie

-polityka kraju oparta na prowadzeniu wojen, funkcjonował w nim wojskowy rygor