Program terapii logopedycznej dla ucznia z upośledzeniem w stopniu lekkim.

Diagnoza: sygmatyzm, opóźniony rozwój mowy.

CELE EDUKACYJNE

1. Kształtowanie lub usprawnianie umiejętności komunikowania się z otoczeniem na poziomie odpowiadającym indywidualnym możliwościom.

2. Korygowanie lub osłabianie wad wymowy.

3. Usprawnianie narządów artykulacyjnych.

4. Usprawnianie umiejętności prawidłowego oddychania.

5. Ćwiczenie funkcji zaangażowanych w procesie czytania i pisania dostosowane do potrzeb terapii logopedycznej.

6. Wprowadzenie elementów nauki czytania i pisania.

PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW:

ĆWICZENIA NARZĄDÓW MOWY

Ćwiczenie języka

 

• wysunięty język przesuwać poziomo z jednej strony w drugą

• wysunąć język, skierowany możliwie najbardziej w prawą stronę, a następnie przesuwać go w linii poziomej w stronę przeciwną, starając się, aby – podczas zmiany położenia – był jak najdalej wysunięty na zewnątrz

• przesuwać wysunięty język wokoło szeroko otwartych ust, oblizywać dolną wargę i górna

• oblizywać wargi podczas coraz szerszego ich otwierania

• wysuwać język w linii prostej jak najdalej na zewnątrz, utrzymując go w płaszczyŸnie poziomej

• wysuwać język jak najdalej z ust i chować go jak najgłębiej do jamy ustnej

• przesuwać język po zewnętrznych powierzchniach górnych i dolnych zębów

• wysuwać język do przodu w płaszczyŸnie poziomej i cofać go do poprzedniej pozycji bezwładnej

• dotykać czubkiem języka na zmianę dolnych i górnych zębów przy silnie opuszczonej dolnej szczęce

• wysuwać język „szeroki” w kierunki brody i unosić go w kierunku nosa przy opuszczonej dolnej szczęce

• przesuwać grzbiet języka tak, aby ocierał się o górne zęby, podczas gdy czubek języka przyciągnięty jest do wewnętrznej strony dolnych siekaczy

• przesuwać czubek języka od zębów po podniebieniu jak najdalej w głąb jamy ustnej

• zrobić rurkę z wysuniętego języka

• dotykać czubkiem języka na zmianę do górnych zębów, a następnie do górnej wargi; dolna szczęka powinna być opuszczona

 

Ćwiczenia warg

 

• cmokać

• zagwizdać parę razy na jednym tonie

• zamknąć usta i przesuwać je w lewą a potem w prawą stronę

• utrzymać między ustami ołówek

• wprawić usta w drganie (parskanie)

• ssać wargę górną a potem dolną

• przy rozchylonych szczękach wciągać wargi do œśrodka jamy ustnej

• cofać kąciki warg następnie opuszczać i unosić dolną szczękę

• wydmuchiwać bańki mydlane przez słomkę

• zdmuchiwać płomyk œświecy

• dmuchać na kłębki waty kulki papierowe

• nadmuchiwać baloniki

Ćwiczenia ruchów dolnej szczęki

•  

• opuszczanie i unoszenie dolnej szczęki

• przesuwanie dolnej szczęki w lewą stronę, a następnie prawa

• wysuwanie dolnej szczęki do przodu i cofanie – wargi pozostają rozchylone

• wykonywanie ruchów żucia

• chwytanie dolnymi zębami górnej wargi

• podsuwanie dolnej wargi pod górne zęby

 

Ćwiczenia podniebienia miękkiego

 

• ziewanie

• kaszlenie z językiem wysuniętym na zewnątrz jamy ustnej

• chrapanie na wdechu i wydechu

• wymawianie sylab ak, ka, ku, aka, oko, uku

• oddychanie: wdech przez nos, wydech przez usta

ĆWICZENIA ODDECHOWE

Ćwiczenia w pozycji stojącej

 

• wdech nosem, wydech ustami

• wdech z wyciągnięciem rąk przed siebie, wydech z opuszczeniem rąk

• wdech z wyciągnięciem rąk ku górze i przeciągnięciem się, wydech z opuszczaniem rąk w dół

• wdech z odchyleniem rąk do tyłu i uwypukleniem klatki piersiowej, wydech z opuszczeniem rąk i przywiedzeniem do tułowia

• wdech z przyciągnięciem rąk, barków do œściany, z uwypukleniem klatki piersiowej, wydech z opuszczeniem rąk, odsunięciem się od œściany i ugięciem kolan

• wdech – ręce na biodrach, skłon w bok, wydech w pozycji wyprostowanej

Ćwiczenia w pozycji siedzącej

 

• dziecko siedzące ze skrzyżowanymi nogami: wdech z uniesieniem ramion, wydech z opuszczeniem ramion

• dziecko siedzące ze skrzyżowanymi nogami: wdech w pozycji wyprostowanej, wydech przy skłonie w przód

• wdech przy skłonie w bok, wydech w pozycji wyprostowanej

• głęboki wdech i długi wydech połączony z dmuchaniem w watkę zawieszoną na nitce tak, aby jak najdłużej utrzymywała się w oddaleniu

• wdech z uniesieniem rąk ku górze w pozycji klęczącej, siad na piętach, wydech ze skłonem w przód, ręce oparte na podłodze

• wdech z uwypukleniem klatki piersiowej, z odchyleniem głowy opartej na rękach założonych na karku, wydech z odchyleniem się do przodu

• wdech ze skłonem w bok, ręce założone na karku, wydech wraz z wyprostowaniem

ĆWICZENIA FONACYJNE

• wokalizacja głosek

• s a,

• o a,

• f u itd.

  • wydobywanie przez dziecko dźwięku w trakcie mruczenia, utrzymanie głosek na wydechu

  • recytowanie dni tygodnia, nazwy miesięcy, liczby od 1 do 20 i innych ciągów liczbowych

  • zabawa w „Echo”. Wymawianie danej głoski najpierw głośno a potem stopniowo coraz ciszej

ĆWICZENIA PERCEPCJI WZROKOWEJ

 

• rozpoznawanie treści obrazków ukazywanych w krótkich ekspozycjach

• dobieranie par jednakowych obrazków (także jednakowych form geometrycznych)

• wyszukiwanie różnic i podobieństw między obrazkami lub formami geometrycznymi

• dobieranie części do całoœci obrazka lub formy geometrycznej

• składanie obrazków z części

• rozpoznawanie kształtów liter (bez nazywania ich), wyszukiwanie liter w tekœcie

ĆWICZENIA PERCEPCJI SŁUCHOWEJ

1. Ćwiczenia wrażliwości słuchowej, rozpoznawanie dźwięków z najbliższego otoczenia oraz odgłosów wydawanych przez zwierzęta i rozmaite przedmioty.

2. Ćwiczenia rytmiczne – rozpoznawanie, różnicowanie i odtwarzanie układów rytmicznych.

3. Ćwiczenia słuchu fonematycznego

• podział zdań na wyrazy

• podział wyrazów na sylaby

• kończenie i zaczynanie wyrazów 2-sylabowych

• tworzenie wyrazów rozpoczynających się od podanej sylaby

• w wyrazach wskazanej głoski (w nagłosie, wygłosie i œśródgłosie)

• klasyfikowanie słów wg określonych kryteriów np. wg pierwszej głoski

• analiza sylabowa i głoskowa słów

• synteza sylabowa i głoskowa słów

• przekształcenie słów poprzez dodawanie lub eliminowanie sylaby np. las + ka = laska, lis + tek = listek

NAUKA CZYTANIA

1. Nauka czytania globalnego – zdania obrazkowo – wyrazowe.

POSTĘPOWANIE LOGOPEDYCZNE

W TERAPII WAD WYMOWY

ĆWICZENIA W PRZYPADKU NIEPRAWIDŁOWEJ WYMOWY GŁOSEK SZ, Ż, CZ, DŻ

Ćwiczenie języka i warg

 

• wysuwanie języka do przodu: język wąski i szeroki

• układanie szerokiego języka na dolnej wardze

• unoszenie szerokiego języka za górne siekacze

• wysuwanie warg do przodu – tworzenie tzw. „ryjka” z uwidocznieniem zębów

• punktowe dotykanie czubkiem języka podniebienia w kierunku od wałka dziąsłowego do podniebienia miękkiego

Wywołanie głosek sz, ż

 

• unoszenie szerokiego języka za górne siekacze w okolice wałka dziąsłowego(bez dotykania)

• układanie „ryjka”

• dmuchanie na czubek szerokiego, uniesionego języka przy jednoczesnym ułożeniu warg w „ryjek” – imitowanie szumu drzew (przy spółgłosce sz) lub wichru (przy spółgłosce ż)

Wywoływanie głosek cz, dż

 

• zaokrąglanie i wysuwanie do przodu warg

• artykułowanie nieco przedłużonej przydziąsłowej spółgłoski t – imitowanie dźwięku jadącej lokomotywy (przy spółgłosce cz) lub uruchamianego samochodu (przy spółgłosce dż)

ĆWICZENIA KINESTEZJI ARTYKULACYJNEJ

Ćwiczenie kinestezji artykulacyjnej powinny pojawić się na końcu każdej terapii poprawnej wymowy. Jest to grupa ćwiczeń polegająca na wielokrotnym powtórzeniu danej artykulacji w celu wykształcenia czucia właściwego ułożenia narządów artykulacyjnych. Ćwiczenia te prowadzone są w celu automatyzacji i różnicowania pod względem ułożenia narządów artykulacyjnych w przypadku głosek opozycyjnych (sz-s, sz-œ, ż-z, ż-Ÿ ...). Są to ćwiczenia autokontroli słuchowej. Ćwiczenia te są zalecane szczególnie w przypadku wad wymowy polegających na substytucji głosek. Ćwiczenia rozpoczynamy od wyrazów, przechodząc stopniowo do zdań.

PLAN ZAJĘĆ

LOGOPEDYCZNYCH Z UWZGLĘDNIENIEM POSZCZEGÓLNYCH ETAPÓW TERAPII

1. Wstępna kwalifikacja uczniów na ćwiczenia logopedyczne na podstawie orzeczenia PPP, obserwacji ucznia w klasie, rozmowy z wychowawcą i rodzicami i uczniem.

2. Badanie logopedyczne.

3. Ćwiczenia usprawniające motorykę narządów mowy oraz ćwiczenia oddechowe.

4. Ćwiczenia ustawiania narządów mowy pod kontrolą wzroku, dotyku, słuchu.

5. Wywoływanie głoski oraz ćwiczenia utrwalające wymowę ćwiczonej głoski w izolacji, sylabie z samogłoskami i logatomach.

6. Ćwiczenia artykulacji głoski w wyrazach :w nagłosie, œśródgłosie i wygłosie.

7. Utrwalenie ćwiczonej głoski w zdaniach:

• powtórka ćwiczonych wyrazów poprzez samodzielne nazywanie przedmiotów w oparciu o obrazki, tworzenie ilustrowanego słowniczka nowych wyrazów zawierających ćwiczone głoski

• ilustrowanie zdań, na bazie których dziecko będzie ćwiczyło w domu

• rozwiązywanie rebusów i zagadek dotyczących ćwiczonej głoski

• uczenie się na pamięć wierszyków i piosenek dotyczących ćwiczonej głoski

• deklamowanie wiersza, swobodna rozmowa z dzieckiem

• czytanie tekstów zawierających ćwiczone głoski

• układanie opowiadań na podstawie przeczytanych tekstów

• swobodna rozmowa z logopedą na temat przeczytanego tekstu

• swobodna rozmowa z logopedą na dowolny temat

• obserwacja mowy dziecka w klasie

Poszczególne ćwiczenia powtarzamy, rozszerzamy, utrwalamy stosownie do tempa przyswajania przez dziecko kolejnych etapów ćwiczeń.