HISTORIA KULTURY POLSKIEJ W XIX WIEKU, WYKŁAD I, 7. 10. 11

XIX wiek – nie do końca wiadomo, co to jest i jakie są ramy czasowe, w których się poruszamy. Wg niektórych – wiek XIX zaczyna się razem z rewolucją francuską, a kończy wraz z początkiem II wojny światowej. Czas, gdy burżuazja zyskuje samoświadomość.

Mochnacki - „Najwyższą formą literatury jest rewolucja”, jest czynem. Dzieło życia Mochnackiego „o literaturze polskiej w wieku XIX - tym” wydane w 1930 z jednym wydaniem, drugim było powstanie listopadowe – jeździł na białym koniu i namawiał do wzięcia udziału w powstaniu.

Romantyzm – „romantyczna kontrkultura”, sformułowanie, które ma w tle takie sformułowanie, ze kultura romantyków była niszą, rodziła się jako instytucja pozainstytucjonalna. W mocnym zderzeniu z instytucjalizowaną kulturą postklasycystyczną. Skandal lat 20-tych XIX wieku był skandalem w obie strony. Stan wiedzy o świecie – skandal dla czasów pokolenia rewolucji francuskiej, utraty niepodległości. Dla pokolenia, które doświadczyło wojen napoleońskich. Wizja świata widzialnego i niewidzialnego była nie do przyjęcia dla wyznawców innego paradygmatu. Prócz sporu o literaturę i o to, czym jest poznanie i jakie są jego źródła…

Romantycy byli pozbawieni ogłady intelektualnej i towarzyskiej i nie nadawali się na salony, co było częścią filozofii filaretów i filomatów. Wilno, mimo ze posiadało swoją centralną część, było miastem targowym. Nie było większego wstydu niż przyznać się, ze się było na salonach warszawskich. Litwin w warszawie w XIX wieku był synonimem człowieka aspirującego, kto chciałby być warszawiakiem, ale mu nie wychodzi, bo jest z prowincji. Prócz Wilna towarzyskiego i salonów i umiejętności, które człowiek musi mieć, by na salonach funkcjonować.

Niesalonowość, niezręczność w funkcjonowaniu salonowym była częścią filomackiego programu. Dla klasyków sztuka była tożsama z kulturą bliską antycznemu rozumieniu.

Pokolenie Mickiewicza w latach 20-tych zaczyna studiować na uniwersytecie wileńskim. Zaczynamy mieć do czynienia ze społecznością studencką, która uważa, że porządek wartości ustanawia się w grupie przyjaciół, a nie dziedziczy w poprzednich pokoleniach. Założenie republiki przyjaciół – wielki projekt pokolenia filomatów. Przystąpienie do społeczeństwa jest woluntarystyczne, człowiek podejmuje akces w sposób świadomy. Zycie społeczne oparte nie na hierarchii i dziedziczeniu, a ultra demokratycznych strukturach.

Orient – odkrycie, które dokonuje się w całej kulturze europejskiej, fascynacja obszarem, ludźmi. Szczegółowe fascynacje.