1

Bohater literacki

Bohater literacki

Bohater literacki

Bohater literacki

Bohater literacki

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Makbet,

bohater tragedii Williama Szekspira

Makbet

Makbet jest, obok Hamleta, jednym z najsłynniejszych bohaterów szekspirowskich.
To postać przerażająca, zbrodnicza i tragiczna. Był wzorowym rycerzem i sługą swoje-
go króla, a stał się mordercą i przestępcą. Jego dzieje pokazują nam jak łatwo czło-
wiek może stracić panowanie nad własnym losem, jak szybko i niezauważalnie może
wpaść w błędne koło zbrodni. Przyjęło się porównywać Makbeta do klasycznych (an-
tycznych) bohaterów tragicznych, takich jak Edyp, bądź Antygona. Przy tym porówna-
niu mówi się, że Makbet mógł – w przeciwieństwie do nich – kierować własnym losem,
że nie ciążyło nad nim fatum. Szekspir jednakże – odwołując się do toposu teatru życia
(theatrum mundi) – czyni z Makbeta, nie tyle wolnego człowieka, ile aktora odgrywa-
jącego jakąś z góry zaplanowaną rolę. Analizując charakter tego bohatera literackie-
go warto zastanowić się nad tym jak duży miał wpływ na własne postępowanie…

Znaczenie postaci

Znaczenie postaci

Znaczenie postaci

Znaczenie postaci

Znaczenie postaci

Mówi się, że Makbet jest postacią uniwersalną. Znaczy to tyle, że jeśli popatrzymy
na tego bohatera poza kontekstem historycznym – to jego przeżycia będą dla nas
ciągle znaczące, będzie przemawiał do nas nawet po czterystu latach. Namiętności
targające Makbetem: żądza władzy i sławy są nam przecież i dzisiaj nieobce. Moż-
na powiedzieć, że Makbet uosabia ciemne strony tkwiące w duszy każdego człowie-
ka. Dodajmy, że Makbet jest nietuzinkową i jedyną w swoim rodzaju postacią lite-
racką – bohatera który w jednakim stopniu zasługuje na litość i potępienie mógł
stworzyć tylko geniusz Szekspira.

Błędne koło zbrodni:

Makbet chcąc uzyskać spokój i bezpieczeństwo po zamordowaniu Duncana zabija Banka.
Aby ta zbrodnia nie wydała się, morduje całą rodzinę Makdufa. Można powiedzieć, że
bohater wpadł w „błędne koło”, w którym jedna zbrodnia prowokuje drugą. Nic, nawet
sam Makbet, nie jest wstanie zatrzymać tego krwawego korowodu wydarzeń.

Tytułowy bohater tragedii Szekspira swą krwawą walkę toczy tak naprawdę samotnie.
Uległ pokusie władzy i wpływom ciemnych mocy. Za popełnione zbrodnie wziął pełną
odpowiedzialność i to właśnie czyni go postacią tragiczną.

CV – Biografia bohatera

CV – Biografia bohatera

CV – Biografia bohatera

CV – Biografia bohatera

CV – Biografia bohatera

•

Pierwsza przepowiednia – Makbet, wraz z towarzyszącym mu Bankiem, spotyka na

swej drodze trzy wiedźmy. Przepowiadają mu one, że zostanie tanem Glamis, tanem
Kawdoru oraz królem. Dwie pierwsze przepowiednie szybko spełniają się same, ostat-
niej „pomaga” Makbet.

•

Namowa Lady Makbet – być może Makbet nie dopuściłby się zbrodni, gdyby nie

uległ perswazji żony. Jej wpływ na niego pozostanie, przez cały czas akcji dramatu,
bardzo silny.

•

Morderstwo króla Duncana – Makbet dzięki temu sam staje się królem Szkocji.

•

Morderstwo Banka – Makbet zleca trzem mordercom zabójstwo swego dawnego

druha. Warto zwrócić uwagę, że nie morduje przyjaciela własnoręcznie. Może bał się
go, a może sądził, że będzie miał w ten sposób czyste sumienie…

•

Duch Banka pojawia się na przyjęciu u Makbeta – wraz z nim przychodzą pierwsze

wizje i wyrzuty sumienia – zarówno u Makbeta, jak i u Lady Makbet.

O utworze źródłowym

Makbet

Makbet

Makbet

Makbet

Makbet jest tragedią w pięciu ak-
tach, powstałą około roku 1606.
Źródłem tej najkrótszej bodaj tra-
gedii Szekspira są średniowiecz-
ne Kroniki Ralpha Holinsheda.
Imiona głównych bohaterów są
prawdziwe.

Akcja

Akcja

Akcja

Akcja

Akcja

toczy się w XI wieku, a dokładnie
w latach 1040 (Makbet morduje
Duncana) – 1057 (Malkolm zabi-
ja Makbeta). Szekspir oczywiście
historię nieco ubarwił, wyolbrzy-
miając rolę Lady Makbet i wpro-
wadzając do dramatu wiedźmy oraz
postacie fantastyczne (zjawy).

Głównymi postaciami tragedii są:

Głównymi postaciami tragedii są:

Głównymi postaciami tragedii są:

Głównymi postaciami tragedii są:

Głównymi postaciami tragedii są:

Makbet i jego żona

Makbet i jego żona

Makbet i jego żona

Makbet i jego żona

Makbet i jego żona – demonicz-
na Lady Makbet. Dzięki tej parze
Makbet jest sztuką najczęściej wy-
stawianą przez teatry całego świa-
ta – Makbet i jego żona dają bo-
wiem możliwość stworzenia nie-
zapomnianych kreacji aktorskich.
Sztuka – dzięki przepowiadającym
przyszłość wiedźmom – zdaje się
być podobna do klasycznych tra-
gedii antycznych, tam równie
ważną rolę odgrywa wyrocznia.
Sama budowa dzieła Szekspira
odbiega zasadniczo od antyczne-
go kanonu – w Makbecie zabu-
rzona jest jedność czasu (akcja
trwa kilka lat – w czasie historycz-
nym nawet kilkanaście) i miejsca
(rzecz dzieje się w różnych miej-
scach Anglii i Szkocji). Szekspir
w swym dramacie stawia zasad-
nicze pytanie: czy za zło odpo-
wiedzialne są demoniczne siły
(wiedźmy, zjawy), czy może drze-
miąca w każdym człowieku poku-
sa. Czy Makbet zamordowałby
Duncana, gdyby nie usłyszał prze-
powiedni trzech wiedźm?

2

Bohater literacki

Bohater literacki

Bohater literacki

Bohater literacki

Bohater literacki

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

•

Druga przepowiednia wiedźm – Makbet tym razem z własnej woli udaje się do cza-

rownic, dowiaduje się od nich, że ma strzec się Makdufa, że sam nie zginie z ręki
człowieka zrodzonego z łona kobiety oraz, że może czuć się bezpieczny dopóki nie
zaatakuje go las Birnam. Mimo to Makbet postanawia zabezpieczyć się i zamordo-
wać Makdufa.

•

Makduf ucieka do Anglii, więc nasłani przez Makbeta zbójcy mordują jego żonę

i małego synka. Makduf i Malkolm, przy pomocy Anglików, planują atak na Szkocję
i Makbeta.

•

Atak wojsk angielskich na zamek Makbeta. Tym razem przepowiednie znów się

sprawdzają – żołnierze, aby się zamaskować – niosą przed sobą gałęzie z lasu bir-
namskiego (co wygląda jakby do ataku poszedł las), a Makbet ginie z ręki Makdufa –
„wyprutego przed czasem z matki łona” – czyli wydobytego z brzucha matki za po-
mocą cesarskiego cięcia.

Najważniejsze momenty w życiu bohatera

Najważniejsze momenty w życiu bohatera

Najważniejsze momenty w życiu bohatera

Najważniejsze momenty w życiu bohatera

Najważniejsze momenty w życiu bohatera

•

Przepowiednia wiedźm

•

Pierwsze morderstwo (króla Duncana)

•

Kolejne morderstwa i zbrodnie

•

Kolejna przepowiednia wiedźm

•

Śmierć żony

•

Atak na zamek

Bohater o sobie samym

Bohater o sobie samym

Bohater o sobie samym

Bohater o sobie samym

Bohater o sobie samym

Makbet uważał się za człowieka honorowego i niezwykle odważnego; w swoim mnie-
maniu pozostał taki do końca. Z drugiej jednak strony, wyrzuty sumienia nie dawały mu
spokoju i z czasem chęć ukrycia prawdy o popełnionych zbrodniach, stała się jego ob-
sesją. Makbet długo nie mógł się pogodzić z tym, że jest okrutnym człowiekiem i mor-
dercą. Zrozumiał to dopiero wtedy, kiedy nie mógł już zawrócić z raz obranej drogi.

Ważne słowa bohatera

Służba i wierność to moja powinność,
One są same największą nagrodą.

Boję się myśleć o tym, co zrobiłem.
Spojrzeć znów na to nie śmiem, nie mam siły.

Potwornościami przesycony jestem.
Koszmary – nazbyt dobrze znane moim
Morderczym myślom – nie mogą mną
wstrząsnąć.

Makbet

w czasie przedstawionym utwo-
ru przechodzi wielką przemianę:
z lojalnego i oddanego królowi
Duncanowi dowódcy armii
szkockiej staje się mordercą
i zdrajcą swego pana.

Mocne strony:

Makbet jest bez wątpienia odważ-
nym i walecznym rycerzem. Jako
wódz armii Dunkana dokonuje
wielkich czynów. Takiego przed-
stawia nam go Szekspir na po-
czątku dramatu. Taki też pozosta-
nie do końca – mimo tego, że
wstąpi na złą drogę – zawsze bę-
dzie walczył, nawet samotny i z
góry skazany na porażkę.

Słabe strony:

Przede wszystkim uległość wzglę-
dem Lady Makbet oraz żądza wła-
dzy. Makbet, bezgranicznie kocha-
jący żonę, zbyt łatwo daje się jej
namówić na dokonanie niecnego
czynu. Z drugiej strony – nie zro-
biłby tego, gdyby jednak nie
pragnął zostać królem.

Bardzo ważny cytat

Życie jest cieniem ruchomym jedynie
Nędznym aktorem, który przez godzinę
Pyszni i miota się po scenie, aby
Umilknąć później na zawsze: jest bajką
Opowiedzianą przez głupca, pełnego
Furii i wrzasków, które nic nie znaczą.