Anatomia ptaków domowych, UWM Weterynaria, Anatomia topograficzna


Anatomia ptaków domowych

Ptaki (Aves) - gromada stałocieplnych zwierząt z podtypu kręgowców. Jest najbardziej zróżnicowaną spośród gromad kręgowców lądowych - istnieje około 10 000 gatunków ptaków, które zamieszkują ekosystemy na całym świecie. Ich wielkość waha się od 5 cm u koliberka hawańskiego do 2,7 m u strusia. Dział biologii badający ptaki to ornitologia.

Charakterystyczne dla ptaków nowoczesnych (Neornithes) są: skóra wytwarzająca pióra, przednie kończyny przekształcone w skrzydła, szczęki okryte rogowym dziobem, u współczesnych przedstawicieli pozbawionym zębów, lekki, mocny szkielet i czterodziałowe serce. Ptaki są zazwyczaj zdolne do lotu, choć niektóre gatunki są wtórnie nielotne - ich układ pokarmowy oraz oddechowy są przystosowane do tej zdolności. Poza tym odznaczają się wysoką aktywnością metaboliczną. Rozmnażają się przez składanie i wysiadywanie otoczonych twardą skorupą jaj. Niektóre ptaki, szczególnie z rzędów krukowatych i papugowych należą do najbardziej inteligentnych gatunków zwierząt, zdolnych do tworzenia i używania przyrządów pomocniczych, jak i przekazujących tę wiedzę następnym pokoleniom.

Wiele gatunków odbywa dalekodystansowe wędrówki, inne przemieszczają się mniej regularnie na krótsze odległości. Są zwierzętami socjalnymi, porozumiewają się przy pomocy wizualnych sygnałów oraz zawołań kontaktowych, jak i śpiewem, biorą udział we wspólnych lęgach, polowaniach, przepędzaniu drapieżników, zgrupowaniach migracyjnych.

Większość gatunków ptaków żyje monogamicznie, najczęściej na czas jednego sezonu, czasami na okres kilku lat, rzadziej tworzą tę samą parę przez całe życie. Inne gatunki tworzą lęgowe systemy poligyniczne - z kilkoma samicami przypadającymi na jednego samca. Rzadko spotyka się gatunki poliandryczne z wieloma samcami i jedną samicą. Jaja są zwykle składane do gniazd i wysiadywane przez rodziców. Cechą charakterystyczną dla większości ptaków jest długi okres opiekuńczy nad wyklutymi pisklętami.

Wiele gatunków ptaków ma znaczenie gospodarcze dla człowieka, najczęściej jako zwierzęta użytkowe. Są przede wszystkim źródłem pożywienia pozyskiwanego przez hodowlę lub polowania. Zastosowanie gospodarcze znajdują także części pozyskiwane z ptaków np. pióra. Niektóre gatunki, szczególnie ptaki śpiewające, jak i papugowate, są popularnymi zwierzętami domowymi. Poza tym odchody kilku gatunków są używane jako nawóz w rolnictwie. Około 120-130 gatunków ptaków wymarło od XVII w. w rezultacie ludzkiej działalności, setki innych gatunków wymarło wcześniej. Obecnie ocenia się około 1200 gatunków jako zagrożonych wyginięciem przez czynniki antropogeniczne, z drugiej strony człowiek stara się jednak o ich ochronę. Ptaki są także elementem ludzkiej kultury - od religii przez poezję do muzyki popularnej. Amatorska obserwacja ptaków, która rozwinęła się w ostatnich dekadach do rozmiarów masowego hobby, jest uprawiana w wielu krajach rozwiniętych.

Istnieje wiele kontrowersji związanych z badaniem pochodzenia ptaków. Początkowo niezgodności dotyczyły tego, czy ptaki ewoluowały z dinozaurów, czy bezpośrednio z bardziej prymitywnych archozaurów. Zwolennicy pochodzenia od dinozaurów byli niezgodni co do tego, czy bardziej prawdopodobnymi przodkami były dinozaury ptasiomiedniczne (Ornithischia) czy teropody. Mimo, że dinozaury ptasiomiedniczne mają budowę miednicy identyczną jak ptaki nowoczesne, sugeruje się, że ptaki pochodzą od dinozaurów gadziomiednicznych, a budowa ich miednicy wykształciła się niezależnie[20]. Faktem jest, że podobna do ptasiej budowa miednicy wykształciła się po raz trzeci wśród specyficznej grupy teropodów, zwanych Therizinosauridae.

Gromada ptaków dzieli się na:

- Ptaki bezgrzebieniowe;

- Ptaki grzebieniowe /uskrzydlone/

Czaszka

Czaszkę dzielimy na dwie grupy kości: kości otaczające mózg i narządy zmysłów tworzące mózgoczaszkę i kości otaczające początkowe odcinki dróg oddechowych tworzące trzewioczaszkę.
Mózgoczaszkę w rozwoju zarodkowym stanowią niekompletne elementy chrzęstne, które później zostają obudowane kośćmi pochodzenia skórnego (kość łuskowa, czołowa i ciemieniowa). Cecha ta wyróżnia czaszkę ptasią od gadziej, gdzie kości pochodzenia skórnego nie wbudowują się w puszkę mózgową. U ptaków proces ten wynika z silnego rozwoju mózgowia.
Trzewioczaszka w rozwoju zarodkowym zakłada się na bazie łuków: szczękowego, gnykowego i niekompletnego łuku skrzelowego. U dorosłych ptaków ulega silnej modyfikacji: w miejscu łuku szczękowego pojawiają się kości pochodzenia skórnego szczęki górnej i żuchwy; na podłożu chrząstki łuku szczękowego powstaje kość stawowa i czworoboczna; z kolejnego łuku (gnykowego) powstaje słupek, czyli kosteczka ucha środkowego ptaka. Kości aparatu gnykowego oraz chrząstki krtani górnej powstają z łuków skrzelowych.
Szczęka dolna składa się z kilku zrośniętych kości parzystych: kości zębowych, nadkątowych, kątowych, stawowych i gnykowych. Żuchwa łączy się ze stawem żuchwowym, który tworzony jest przez kość czworoboczną czaszki. Szczękę górną głównie tworzą kości międzyszczękowe. Może ona delikatnie poruszać się względem mózgoczaszki przez łuk jarzmowy (kości jarzmowe i kwadratowo-jarzmowe) i podniebienny (kości podniebienne i jarzmowe) z kością czworoboczną, która jest ruchomo połączona ze ścianą boczną mózgoczaszki. Jest to szczególnie wyraźne u papug. Taka ruchomość szczęki górnej (czaszka kinetyczna) umożliwia precyzyjne ruchy dzioba na zasadzie pincety, np. u siewkowców. U ptaków brak wtórnego podniebienia kostnego oddzielającego jamę nosową od jamy gębowej. Budowa okolicy podniebiennej czaszki ptaków dała początek dwóm określeniom typów czaszek, które mogą mieć pewne znaczenie taksonomiczne: czaszka paleognatyczna (ptaki paleognatyczne Palaeognathae) i neognatyczna (ptaki neognatyczne Neognathae).

Czaszka ptaków charakteryzuje się dużą lekkością, co wynika z braku zębów w szczękach, oraz spneumatyzowaniem kości. Zanikają także szwy. Dla ptaków charakterystyczne są silnie wykształcone oczodoły, które oddzielone są od siebie tylko cienką blaszką kostną - przegrodą międzyoczodołową. Czaszka zaopatrzona jest w jeden kłykieć potyliczny

Kościec głowy:

kDolna częśc dzioba /tworzy żuchwa powstała w skutek połączenia 6 kości:

- k kątowa / os angulare/

- k. Nadkątowa /os supraangulare/

- k. Uzupełniająca /os complementare/,

Kość gnykowa /tylko 1 para rogów, zbudowanych z 2-3 członów; do przodu od trzonu odchodzi kośc śródjęzykowa - os endoglossum, a do tyłu układa się kil - carina, dochodzący do tchawicy/

Kręgosłup

Kręgosłup ptaków jest silnie wyspecjalizowany. Zbudowany jest z kręgów, których u poszczególnych gatunków może być od 39 do 63. Różnica ta przede wszystkim wynika z różnej liczby kręgów w odcinku szyjnym. Ptaki śpiewające mogą mieć kilkanaście kręgów a przykładowo łabędź aż 25. Podobnie jak u innych kręgowców pierwsze dwa kręgi szyjne (dźwigacz atlas i obrotnik axis) różnią się budową od pozostałych. Tylko u dzioborożców zlane są w jedną kość. Kręgi (głównie odcinka szyjnego) kontaktują się ze sobą stawem siodełkowym (staw heteroceliczny), co wpływa korzystnie na ruchomość szyi. Ostatnie kręgi szyjne łączą się z krótkimi żebrami, które jednak nie mają połączenia z mostkiem. Kręgi odcinka piersiowego łączą się żebrami, które połączone są z mostkiem tworząc klatkę piersiową. W tym odcinku większość kręgów zrasta się ze sobą tworząc notarium oddzielone od miednicy jednym lub dwoma kręgami wolnymi. Kolejny odcinek kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowy powstał na skutek zrośnięcia kręgów lędźwiowych i krzyżowych (synsakrum). Odcinek ten silnie łączy się z kośćmi biodrowymi pasa miednicowego. W dalszej części kręgosłupa znajdujemy jeszcze kilka wolnych kręgów, za którym leży pygostyl, na którym osadzone są sterówki.

Kościec szyi, tułownia i ogona:

1,2, rzadziej 3 żebro nie dochodzi do mostka /wolne/, pozostałe to ż. Mostkowe /2 cz. Kostne: mostkową i kręgową/.

Klatka piersiowa

Klatka piersiowa powstaje przez połączenie kręgów piersiowych żeber oraz mostka. Ze względu na wielkość i pracę mięśni piersiowych jest ona bardzo wytrzymała na zgniecenia. Każde żebro składa się z dwóch części: kręgosłupowej i mostkowej połączonych ze sobą prawie pod kątem prostym. Na większości z nich znajduje się wyrostek haczykowaty (processus uncinatus), który skierowany jest ku tyłowi i zachodzi na zewnętrzną powierzchnię następnego żebra i przytwierdza się do niego więzadłem. Wyrostki te wzmacniają klatkę piersiową i stanowią przyczep dla mięśni łopatkowych. Dolne końce żeber łączą się z mostkiem w liczbie 3 do 9.

Mostek

Brak chrząstek żebrowych

Kręgi lędźwiowe i krzyżowe /11-14/ zrastają się w kośc lędźwiowo-krzyżową /os lumbosacrale/

Kręgi ogonowe:

Zrastają się one razem tworząc kośc - pygostyl; tu mocują się sterówki ogona

Pas barkowy

Oparciem dla skrzydeł jest pas barkowy, który jest silnie powiązany z klatką piersiową. Pas ten składa się z trzech par kości: kruczej (coracoideum), łopatki (scapula) i obojczyka (clavicula). Dobrze rozwinięte kości krucze łączą się z mostkiem i łopatkami. W miejscu połączenia kości kruczej z łopatką znajduje się jama stawowa dla kości ramieniowej - staw barkowy. Łopatki, silnie wydłużone, sięgają często do ostatniego żebra, z którymi są mocno złączone mięśniami. Obojczyki tworzące widełki (furculum), scalają ze sobą prawą i lewą część pasa barkowego.

Kończyna przednia wolna

Kończyna przednia wolna ptaka przystosowana jest do lotu lub pływania, u ptaków nielotnych może być w formie szczątkowej lub zredukowanej. Na szkielet skrzydła składają się: kość ramieniowa, kość łokciowa, k. promieniowa, k. nadgarstkowa, k. śródręcza, paliczki. Głowa kości ramieniowej łączy się z panewką stawu barkowego. W sąsiedztwie główki znajdują się przyczepy dla mięśnia piersiowego, który odpowiada za opuszczanie skrzydła. Do kości ramieniowej wnika worek powietrzny międzyobojczykowy. Spośród kości przedramienia silniej zbudowana jest łokciowa, na wzgórkach której osadzone są lotki drugorzędowe. Ręka ptaka w toku ewolucji uległa wydłużeniu, a nadgarstek składa się praktycznie tylko z dwóch kości (radiale i ulnare), pozostałe kości w czasie rozwoju zrastają się w kość nadgarstkowo-śródręczną (carpo-metacarpus). Ptaki posiadają tylko 3 palce. 2. i 3. są wydłużone i zrośnięte obu końcami. Na kościach dłoni osadzone są lotki pierwszorzędowe. Na pierwszym palcu z kolei osadzone są pióra skrzydełka. Długość i proporcje poszczególnych kości zależą od środowiska życia ptaka.

Kościec kończyn

Obręcz kończyny piersiowej:

Kościec cz. Wolnej kończyny piersiowej /kościec skrzydła, szczególnie zredukowany w obrębie ręki/:

Pas miednicowy

Noga połączona jest ze szkieletem osiowym poprzez pas miednicowy, który u ptaków składa się z k. biodrowej (ilium), łonowej (pubis) i kulszowej (ischium). Łączą się ze sobą w panewce stawu biodrowego. Miednica jest silnie zespolona z synsakrum. U ptaków kości łonowe nie łączą się ze sobą w spojeniu łonowym co stanowi przystosowanie do znoszenia dużych i twardych jaj.

Tylna kończyna wolna

Tylna kończyna wolna ptaka przystosowana jest głównie do chodzenia lub pływania. W skład tej kończyny wchodzą: kość udowa, k. piszczelowa i strzałkowa oraz kości stopy. Kość udowa jest krótka i znajduje się prawie w całości w obrębie mięśni, które zespalają ją z tułowiem. Kość piszczelowa jest masywna, w przeciwieństwie do bardzo krótkiej k. strzałkowej, która w dużej mierze jest zrośnięta z piszczelą. Szkielet stopy jest silnie zmodyfikowany w porównaniu z innymi kręgowcami. Składa się z kości skokowej oraz szkieletu palców. Większość ptaków ma 4 palce składające się z 2 do 5 paliczków. Liczba palców w czasie ewolucji często ulegała redukcji, np. do 2 u strusi. Ptaki chodząc opierają się tylko na palcach, dlatego klasyfikujemy je do palcochodów. Stopa może ulegać wielu modyfikacjom w zależności od środowiska życia ptaka.U wodnych ptaków palce są zrośnięte błoną pławną.

Obręcz kończyny miednicznej:

Kościec części wolnej kończyny miednicznej:

Mięśnie:

- ścięgnowy układ ustaleniowy - umożliwia wypoczywanie bez udziału siły mięśni

Powłoka wspólna

Pióra i upierzenie

Pióra są cechą charakterystyczną ptaków. Spełniają wiele różnorodnych funkcji: umożliwiają latanie, zapewniają izolację, która pomaga w termoregulacji i są używane podczas godów oraz do kamuflażu i dawania sygnałów. Jest kilka typów piór, z których każdy służy do innych celów. Pióra są wytworami epidermy przyczepionymi do skóry i wyrastają tylko ze specyficznych miejsc na skórze zwanych pteryliami. Rozmieszczenie pteryliów ma znaczenie w taksonomii i systematyce. Ułożenie i wygląd piór na ciele, zwane upierzeniem, może być różne u gatunków w zależności od wieku, statusu społecznego i płci

Upierzenie jest regularnie zrzucane. Standardowe upierzenie, które powstaje podczas pierzenia po okresie rozrodczym jest znane jako "upierzenie nierozrodcze" lub - w terminologii Humphrey-Parkes - jako "upierzenie podstawowe". "Upierzenie rozrodcze" lub odmiany "upierzenia podstawowego" znane są w systemie Humphrey-Parkes jako "upierzenie alternatywne. Pierzenie następuje zwykle raz w roku, chociaż niektóre ptaki mogą zrzucać upierzenie dwa razy w roku, a duże ptaki drapieżne mogą pierzyć się tylko raz na kilka lat. Sposoby pierzenia są różne u różnych gatunków.

Budowa pióra:

Błona lotna / plica alaris s. Patagium/ - fałd skórny w obrębie skrzydła, od tułowia do ramienia i przedramienia; między blaszkami tego fałdu leży błona sprężysta oraz mięśnie.

Układ pokarmowy

Wejście zaczyna się pochwą rogową okrywającą dolną i górną część dzioba, kształt zależny od rodzaju pobieranego pokarmu:

W stekach: kaczora, gąsiora, samców łabędzia, perliczki istrusia znajduje się narząd kopulacyjny - prącie. - jest to narząd który się wypełnia chłonką podczas wzwodu (fałd steku który się wynicowuje w trakcie kopulacji).

Układ oddechowy

Rola:

Narządy moczowe

Nerki - leżą w zagłębieniach kości lędźwiowo-krzyżowej i kości biodrowej (3 płaty przedni środkowy i tylny)

Narządy płciowe samicze

Narządy płciowe samcze

Układ krwionośny i chłonny

Śledziona - jest owalna lub okrągła i leży po prawej stronie żołądka

1


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Układ rozrodczy samiczy ptaków - teoria, UWM Weterynaria, Histologia i embriologia
(2), UWM Weterynaria, Anatomia topograficzna
(7), UWM Weterynaria, Anatomia topograficzna
(4), UWM Weterynaria, Anatomia topograficzna
(3), UWM Weterynaria, Anatomia topograficzna
(2), UWM Weterynaria, Anatomia topograficzna
(5), UWM Weterynaria, Anatomia topograficzna
(1), UWM Weterynaria, Anatomia topograficzna
(2), UWM Weterynaria, Anatomia topograficzna
(2), UWM Weterynaria, Anatomia topograficzna
(6), UWM Weterynaria, Anatomia topograficzna
(2), UWM Weterynaria, Anatomia topograficzna
(2), UWM Weterynaria, Anatomia topograficzna
(2), UWM Weterynaria, Anatomia topograficzna
(2), UWM Weterynaria, Anatomia topograficzna
Mięśnie kończyny przedniej, UWM Weterynaria, Anatomia, KOŁO 3 - Mięśnie kończyn, unerwienie i unaczy
Anatomia ptaków domowych
Mięśnie kończyny tylnej, UWM Weterynaria, Anatomia, KOŁO 3 - Mięśnie kończyn, unerwienie i unaczynie
anatomia prakt, Weterynaria, anatomia topograficzna

więcej podobnych podstron