PROF. JAN J. MICHAŁEK

i Dr GABRIELA GROTKOWSKA

Liberalizacja przepływu siły

roboczej

Cztery swobody w definicji wspólnego rynku

y

Swobodny przepływ towarów

y

Swobodny przepływ usług

y

Swobodny przepływ kapitału

y

Swobodny przepływ siły roboczej – przepływ
pracowników – chyba najbardziej kontrowersyjny i
problematyczny we wprowadzaniu element
wspólnego rynku

Po co swoboda przepływu czynników produkcji?

y

Swoboda przepływu kapitału i pracy powinna
doprowadzić do alokacji czynników produkcji z
dziedzin o niskim produkcie krańcowym do dziedzin,
gdzie produkt ten jest wyższy

y

Konsekwencje dla wynagrodzeń i dobrobytu (także
jego dystrybucji)

Skutki liberalizacji przepływów siły roboczej –

model

neoklasyczny

•

•Kraj B•

•Kraj A•

•Całkowity zasób pracy •

•w

cm

•

•

•B•

•D•

•H•

•E•

•F•

•

•A•

•O

•b

•

•C•

•G•

•O

•a

•

•MPL

•A

•

•MPL

B

•

© JJ Michalek

•w

b

•w

cm

•w

a

Konsekwencje dobrobytowe

y

Siła robocza przepłynęła z kraju A do B

y

Cena równowagi pracy (płaca w równowadze)

ukształtowała się na poziomie w

cm

;

y

Dobrobyt (korzyść netto) kraju A wzrósł o FHD;

y

Dobrobyt w kraju B wzrósł o FHE;

y

Typowa analiza neoklasyczna (świat idealny) –

mała przydatność dla analiz rynku pracy, gdzie

obserwujemy dużo odchyleń od doskonałej

konkurencji

© JJ Michalek

Integracja rynków siły roboczej

U

T

S

I

K

L

E
J

wa

ge

wag

e

E

F

S

a

D

a

D

Labor

Country A

F

S

a

D

a

S

a+m

Labor

M D N

0

a

0

a

Labor

Labor

wage wage

0

b

0

b

Country B

S

b

D

b

H

I

G

S

b

D

b

S

b-m

G Q

C

R
H

P

m

m

© JJ Michalek

Skutki liberalizacji przepływów

siły roboczej: cz.1

y

W sytuacji braku integracji - płace w kraju A są dużo wyższe niż w kraju
B) tzn. O

a

E>O

b

H).

y

Kiedy wprowadzony zostaje wspólny rynek pracownicy z kraju B mogą
przenieść się do A, gdzie uzyskają większe zarobki. Napływ siły roboczej
(m – migranci, m=MN=PQ) do A spowoduje zmianę elastyczności
podaży pracy do S

a+m

oraz spowoduje spadek płac do poziomu O

a

J.

y

Podaż pracy, zapewniająca równowagę, zwiększy się z OD do ON (podaż
krajowa zmniejszy się do OM natomiast popyt na pracę wzrośnie też do
ON).

y

Odwrotna sytuacja będzie miała miejsce w kraju B, z którego następuje
migracja.

© JJ Michalek

Skutki liberalizacji przepływów

siły roboczej: cz.2

y

Zmniejszenie podaży siły roboczej (przepływ do kraju A) --> krzywa

podaży staje się mniej elastyczna (prosta S

b-m

), płace równowagi na

rynku pracy wzrastają do 0

b

R.

y

Dodatkowo koszt c – koszt wynikający np. oddalenia od rodziny i

przyjaciół, koszt związany z problemami adaptacyjnymi itp.),

wprowadzenie wspólnego rynku nie doprowadzi do całkowitego

zrównania się płac czyli cen czynników produkcji.

y

Dodatkowym efektem, jest zmiana dobrobytu w obu krajach

(mierzona rentą pracodawców i robotników). Wskutek napływu siły

roboczej kraj A osiąga korzyść netto KFL (przyrost renty

pracodawców – spadek renty robotników tj. JEFL-JEF). Pracownicy

w A jednak tracą pole JEFK, gdyż obniżają się ich płace.

y

Dzięki obniżce płac, w kraju A odnoszą korzyści pracodawcy.

Odwrotnie dzieje się w kraju B, który traci netto (pole USI – różnica

pomiędzy stratą pracodawców a korzyścią emigrujących robotników).

y

Emigranci zyskują USI i STI i w rezultacie korzyść netto w

dobrobycie ugrupowania integracyjnego wynosi KFL i STI.

© JJ Michalek

Liberalizacja przepływu

siły roboczej

y

Ekonomiczne podstawy integracji: początkowo

ograniczenie swobody przepływu osób wyłącznie

do migracji zarobkowych (których celem jest

poszukiwanie lepszych warunków życia)

y

Duże koszty społeczne – znaczne opóźnienia w

porównaniu z liberalizacją w zakresie przepływu

dóbr i kapitału (ok. 10 lat)

y

W latach 90-tych rozszerzenie swobody na

wszystkich obywateli UE – wymiar

pozaekonomiczny tego prawa (wprowadzenie

pojęcia obywatela UE)

Siła robocza: Traktat Rzymski

y

Art.7: zabrania wszelkiej dyskryminacji ze względu na narodowość
(winni być tak samo traktowani na rynku pracy).

y

Ale odmienne zasady niedyskryminacji dla zatrudnionych i
prowadzących działalność na własny rachunek:

{

Art. 48: Pracownicy: stosunek zatrudnienia za wynagrodzeniem:
równość (bez względu na narodowość) dotycząca warunków
zatrudnienia, wynagrodzenia i innych warunków pracy. Swoboda
przemieszczania się i zatrzymania na stałe w wybranym kraju.

{

Art. 52: Osoby prowadzące działalność na własny rachunek:
prawo do zakładania przedsiębiorstw (agencji, oddziałów) za granicą,
na takich samych zasadach, jakie obowiązują obywateli kraju, w
którym przedsiębiorstwo zostało zarejestrowane.

© JJ Michalek

Co zawiera Traktat w tym zakresie?

y

Usunięcie wszelkiej dyskryminacji obywateli

państw członkowskich w dziedzinie

zatrudnienia, wynagradzania i innych

warunków pracy

y

Prawo do:

{

Korzystania z ofert pracy

{

Przemieszczania się w celu poszukiwania pracy

{

Pobytu na terenie innego państwa w celu

wykonywania pracy

{

Pozostania na terytorium innego państwa po

ustaniu zatrudnienia

Zakres podmiotowy swobody przepływu

pracowników

y

Obejmuje wszystkich obywateli państw

członkowskich

y

Pracownik:

{

Bardzo szeroka definicja ETS, ale ta definicja ma zastosowanie

wyłącznie do osób przemieszczających się, a nie wewnątrz

poszczególnych państw (tam przepisy narodowe)

{

Tylko 3 warunki: wykonywanie pracy, podporządkowanie

poleceniom innego pomiotu, otrzymywanie wynagrodzenia

(nieistotny jest wymiar czasu pracy, rodzaj stosunku prawnego,

prowadzenie działalności gospodarczej przez pracodawcę, wysokość

wynagrodzenia, ważna jest jedynie wartość ekonomiczna pracy)

y

Członkowie rodziny: małżonek i zstępni do 21 roku życia

lub będący na utrzymaniu pracownika oraz krewni

pracownika, będący na jego utrzymaniu

Wyłączenia ze swobody

y

Zastrzeżenie o porządku publicznym, zdrowie

i bezpieczeństwie

y

ETS: zawężająca interpretacja tych wyłączeń

y

Ograniczenie jedynie do przypadków

„faktycznego i dostatecznie poważnego

zagrożenia”, które narusza „podstawowe

interesy społeczeństwa”

y

Mogą dotyczyć wyłącznie prawa wjazdu i

pobytu, a nie zatrudnienia

y

Szczególna sytuacja pracowników

administracji publicznej

Traktat Rzymski:

zasady dotyczące równego traktowania:

Podstawowe zasady dotyczące niedyskryminacji

:

1.

Sektory działalności: w zasadzie wszystkie z wyjątkiem
zatrudnienia w sektorze publicznym i wykonywanie
oficjalnych funkcji (art. 55);

ETS: wąska interpretacja sektora publicznego (zaangażowanie w

działania władz publicznych);

2.

Kraje członkowskie: nie ma potrzeby harmonizowania
płac i innych świadczeń pomiędzy krajami;

3.

Płeć: równa płaca za równą pracę (art. 119):

© JJ Michalek

Interpretacje Traktatu Rzymskiego: cz. 1

y

Ogólna stosowalność: dyskryminacja zabroniona również u prywatnych
przedsiębiorców (przepis z 1968 r.);

y

Prawo pierwszeństwa: kraje członkowskie muszą przekazywać innym
krajom dane dotyczące wolnych miejsc pracy (1992: Europejski System
Międzynarodowych Clearingu Wolnych Miejsc Pracy); Sieci EURES;

y

Dostęp: eliminacja dyskryminacyjnych przepisów np.

przyporządkowujących emigrantów do wyższych grup opodatkowania,
wymagań kaucji pieniężnych, dobrej opinii, przyjęcie do stowarzyszeń
profesjonalnych (itd..);

y

Przemieszczanie się i pozostawanie: prawo wjazdy i pobytu również dla
rodziny pracowników

© JJ Michalek

Interpretacje Traktatu Rzymskiego cz.2

y

Płatności i transakcje kapitałowe: możliwość repatriacji

zysków i transferu wynagrodzeń;

y

Prawa zawodowe: prawo do kształcenia ogólnego i

zawodowego lub przekwalifikowania;

y

Wzajemne uznawanie dyplomów: TR nie przewiduje

współpracy w tej dziedzinie (dyrektywa z 85 r.): wysiłki w

tym kierunku dotycząca szkolnictwa wyższego;

y

Płace: nie ma żadnych wzmianek nt. kształtowania płac: Æ

występują znaczne różnice: Traktat Unii i Rozdział Socjalny

Traktatu z Maastricht: można prowadzić negocjacje między

przedsiębiorstwem a jego załogą (w ogóle zachęcanie do

dialogu społecznego).

© JJ Michalek

Interpretacje Traktatu Rzymskiego cz.3

y

Swoboda wjazdu i pobytu została wprowadzona w celu

umożliwienia obywatelom krajów członkowskich pełnego

korzystania ze swobody zatrudnienia w innych krajach

członkowskich – stąd zakaz stosowania specjalnych wymogów

dotyczących wjazdu na teren jakiegoś kraju czy pobytu tam po

zakończeniu zatrudnienia

y

Poszczególne dyrektywy ograniczają prawo wydalenia

pracownika poza teren danego kraju członkowskiego i dają

pracownikom prawo do odwołania się do sądu, jeśli otrzymają nakaz

wyjazdu

y

Prawo pracowników migrujących do takich samych warunków

mieszkania i pracy obejmuje także prawo do członkowstwa w

związkach zawodowych

y

Istnieje też szczególna kategoria tzw. pracowników

delegowanych do innego kraju członkowskiego w celu wykonania

konkretnego zadania. Ich status jest regulowany przez dyrektywę

96/71/C, która przyznaje im przynajmniej takie prawa, jakie

przysługują pracownikom w kraju ich goszczącym.

Zabezpieczenie społeczne - 1

© JJ Michałek

•Jeśli pracownicy mają mieć możliwość faktycznego korzystania z

prawa do przemieszczania się i zatrudnienia, muszą móc korzystać z

praw wynikających z systemów zabezpieczenia społecznego na

terenie Wspólnoty. Koordynacja systemów została opisana w

Rozporządzeniu nr 1408/71 i 5764/72, które gwarantują

pracownikom, pracującym na własny rachunek oraz studentom takie

samo traktowanie w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, jak w

kraju macierzystym.

•Koordynacja wraz ze zmianami w prawodawstwach narodowych

obejmuje coraz to nowe dziedziny zabezpieczenia, np.:

•Od 1996 roku obejmuje także prawo do bezrobotnych do

przemieszczania się na terenie Wspólnoty i – pod pewnymi

warunkami – do zachowania prawa do pobierania zasiłku dla

bezrobotnych a także prawo do wcześniejszej emerytury.

Zabezpieczenie społeczne - 2

y

Prawodawstwo wspólnotowe nie tworzy nowego,

wspólnego, jednego systemu zabezpieczenia społecznego na

szczeblu UE

y

Zasada współdziałania przez koordynację systemów

narodowych w sprawach osób przekraczających granice

państw członkowskich

y

Nie ma jednolitego systemu, nie ma dodatkowych praw, nie

nowych świadczeń i nowych praw do tych świadczeń

y

Problem wyznaczenia stosowanego prawa; ogólna zasada:

prawo kraju wykonywania pracy, nawet jeżeli dana

osoba mieszka w innym państwie lub rozwiązała stosunek

pracy

Zabezpieczenie społeczne - 3

y

Zasada równego traktowania – nie może być
regulacji krajowych uzależniających przyznanie
świadczeń socjalnych od warunków czy kryteriów
uniemożliwiających korzystanie z tych świadczeń
pracownikom migrującym

y

Zakaz ukrytej dyskryminacji

Zabezpieczenie społeczne - 4

y

Zasada sumowania się okresów

ubezpieczenia – konieczność zaliczenia

okresów ubezpieczenia nabytych w innych krajach

członkowskich, zgodnie z przepisami tych krajów,

nawet jeśli nie byłyby one zaliczone jako okresy

ubezpieczenia zgodnie z przepisami danego kraju,

y

W razie nachodzenia na siebie okresów

ubezpieczania – hierarchia – każdy okres liczony

jest tylko raz,

y

Zasada eksportu świadczeń - przyznawane

nawet wtedy, kiedy pracownik mieszka w innym

państwie niż to zobowiązane do wypłaty

świadczenia – emeryci w Hiszpanii

Kluczowe akty wtórnego prawa

wspólnotowego

y

Regulation 1612/68 on freedom of movement for workers

within the Community (OJ L 257, 19.10.1968)

y

Regulation 1408/71 and 574/72 on the application of social

security schemes to employed persons, self-employed persons

and members of their family moving within the Community

(updated version OJ L28 of 30.01.1997)

y

Regulation 1251/70 on the right of workers to remain in the

territory of a Member State after having been employed in that

State (OJ L 142, 30.06.1970).

y

Directive 360/68 on the abolition of restrictions on movement

and residence within the Community for workers of the Member

States (OJ L 257, 19.10.1968)

© JJ Michałek

Problem uznawalności dyplomów

y

Kluczowa kwestia w społeczeństwach
wysokorozwiniętych, w okresie rozwoju gospodarki
opartej na wiedzy, w okresie zwiększania roli usług

y

Różne przepisy szczegółowe

y

Przykład: architekci

Council Directive

89/48/EEC

of 1988 on a system

for the recognition of higher-education diplomas

y

The Directive applies to activities in the field of architecture, i.e. those

activities usually pursued under the professional title of architect (as an

employed or self-employed person)

y

Education and training leading to diplomas, certificates and other

evidence of formal qualifications must be provided through courses of

studies at university level concerned principally with architecture

y

Each Member State must communicate, simultaneously to the other

Member States and to the Commission, the list of diplomas, certificates

and other evidence of formal qualifications which are awarded within its

territory

y

Each Member State recognizes the diplomas, certificates and other

evidence of formal qualifications (for list, see Article 11), awarded by

other Member States to nationals of the Member States, where such

nationals already possessed these qualifications at the time of

notification of the Directive (05.08.1985) or their studies leading to

such diplomas, certificates and other evidence of formal qualifications

commenced during the third academic year at the latest following such

notification (system of acquired rights)

Recognition of higher-education diplomas:

further requirements for architects

y

A host Member State which requires of its nationals proof of good character or

good repute when they take up for the first time an activity in the field of

architecture must accept as sufficient evidence, in respect of nationals of other

Member States, a certificate issued by a competent authority in the Member

State of origin.

y

An extract from the "judicial record" may be required by the host Member State

where the Member State of origin does not require proof of good character or good

repute of persons wishing to take up the activity in question for the first time.

y

Where a Member State requires of its own nationals wishing to take up or pursue

an activity in the field of architecture:

{

either an authorization from or membership of or registration with a professional

organization or body, that Member State will, in the case of provision of services,

exempt nationals of other Member States from that requirement; the person

concerned will provide services with the same rights and obligations as

nationals of the host Member State; he will be subject to the rules of conduct of

a professional or administrative nature which apply in that Member State;

{

proof that they are covered by insurance against the financial consequences

of their professional liability, that State will accept certificates issued by the

insurance undertakings of other Member States as being equivalent to

certificates issued in its own territory.

Podsumowanie: korzyści dla obywateli z

prawa do swobody przepływu pracowników:

y

Swoboda przemieszczania się, zamieszkania i korzystania z usług

w każdym kraju członkowskim, bez dyskryminacji z

jakiegokolwiek względu

y

Swoboda pracy lub zakładania firmy w każdym kraju

członkowskim

y

Swoboda przemieszczenia się do innego kraju członkowskiego w

celu poszukiwania pracy z zachowaniem prawa do zasiłku przez

okres 3 miesięcy

y

Swoboda studiowania się, kształcenia i prowadzenia badań

naukowych w każdym kraju członkowskim

y

Prawo do przebywania w okresie emerytury w innym kraju

członkowskim oraz otrzymywania emerytury w nowym kraju

zamieszkania

y

Prawo do udziału w lokalnych i europejskich (w sposób czynny i

bierny) wyborach w kraju zamieszkania

y

Prawo do otrzymywania świadczeń medycznych w innym kraju

członkowskich finansowanych przez krajowy system

ubezpieczenia zdrowotnego

© JJ Michałek

Mobilność ludności wewnątrz Unii Europejskiej

y

Od roku 1993 około 15 milionów obywateli UE zmieniło

miejsce zamieszkania w obrębie UE. Obecnie (2004) około

5 milionów obywateli UE zamieszkuje w innym kraju

członkowskim

y

Co roku około 35 – 45 tysięcy specjalistów stara się o

potwierdzenie możliwości wykonywania ich zawodu w

innym kraju członkowskim

y

Około milion młodych ludzi podjęło (przynajmniej część)

studia w innym kraju członkowskim w ramach programu

Erasmus

y

Około 200 tys. osób z skorzystało ze szkoleń w innych

krajach w ramach programu Leonardo da Vinci

© JJ Michałek

Możliwości poszukiwania pracy

w obrębie UE

y

„Thousands of jobs throughout the EU at your

fingertips”

y

Poszukiwanie pracy w krajach członkowskich jest

łatwiejsze dzięki sieci EURES

y

Poszukujący pracy mogą szukać ofert pracy w całej Europie,

mogą zamieszczać informacje o swoich kwalifikacjach,

preferencjach i doświadczenia

y

Liczba ofert pracy zgłoszonych do EURES wzrosła z 20 000

w 1997 do ponad 200 000 w 2001

y

2008 rok: zarejestrowano ponad 1,3 mln ofert pracy, ponad

300 tys. Cv i ponad 15 tys. pracodawców

© JJ Michałek

Układ z Schengen

y

Likwidacja kontroli granicznych na

wewnętrznych granicach krajów –

sygnatariuszy porozumienia;

y

Stworzenie jednej zewnętrznej

granicy, gdzie przeprowadzane

byłyby kontrole w imieniu

wszystkich sygnatariuszy, zgodnie

ze wspólnie przyjętymi zasadami;

y

Sygnatariusze: 15 krajów

członkowskich bez Wielkiej Brytanii

i Irlandii, ale z Norwegią i Islandią.

y

Traktat Amsterdamski włączył to

porozumienie do porządku

prawnego oraz instytucjonalnego

UE

© JJ Michałek

Kraje stosujące porozumienie z Schengen

Potencjał migracyjny w krajach Europy

y

Swoboda przepływu osób Æ jaki jest faktyczny
potencjał migracyjny?

{

Migracje międzynarodowe

{

Migracje wewnętrzne Æ tworzą podstawy dla migracji
międzynarodowych

Mobilność międzynarodowa

Regionalne różnicowanie stóp

bezrobocia w różnych krajach

Migracje wewnętrzne

Mobilność w nowych krajach członkowskich

Możliwe skutki migracji siły roboczej z krajów

EŚW do obecnych krajów UE

© JJ Michalek

Szacowane skutki migracji

dla krajów EŚW

© JJ Michalek

Rozmiary bezwzględne możliwej migracji

© JJ Michalek

Liczba migrantów z EŚW w

dotychczasowych krajach Unii

© JJ Michalek

Dwa warianty dystrybucji siły roboczej z

krajów EŚW

y

A variant A assumes that cross-country migration destination patterns

following enlargement will resemble the present distribution of

residents from the AC-8 in the EU-15. Furthermore, the distribution

pattern across destination countries is taken to be constant over the

period under consideration.

y

In a second variant B, a different assumption regarding the destination

distribution of migration streams from the AC-8 into the EU-15 is

entertained;

y

it combines a fairly crude gravity approach, with demand pull

approximated by the relative economic size of EU-15 countries

measured in PPPs (with a weight of 2/3), and the current distribution

of AC-8 residents across the EU (with weight 1/3).

y

Basically, compared to Case A this variant has a distribution of

migrants less concentrated on the destinations Germany and Austria,

with a greater share taken by the larger EU-economies of the UK,

France, Italy and Spain (see Graph 12).

© JJ Michalek

Znaczenie migracji dla dotychczasowych

członków Unii

© JJ Michalek

Inne oszacowania spodziewanych

migracji po rozszerzeniu

Opodatkowanie pracy w różnych krajach

Rynek pracy UE

y

Czy można mówić o wspólnym rynku pracy UE?

y

Mimo zaawansowania w ułatwieniach w przepływie
pracowników między krajami?

y

Bariery dla integracji?

Stopa zatrudnienia

Stopa zatrudnienia a strategia lizbońska

Problem wczesnej dezaktywizacji zawodowej

osób starszych

Starzenie się społeczeństwa Europejskiego

Oczekiwane obciążenie populacji w wieku produkcyjnym

kosztami utrzymania grupy w wieku poprodukcyjnym

Coś pozytywnego o Polsce ;-)

Wykorzystanie zasobów pracy w UE na tle innych

dużych gospodarek

Stopa bezrobocia

Sytuacja młodych na rynku pracy

Wzrost poziomu wykształcenia

młodych w Polsce

Stopa bezrobocia długookresowego

Polityka zatrudnienia

na szczeblu UE

y

Daleko idąca autonomia w tym względzie

y

Wydawanie ogólnych wytycznych, a nie praw
obowiązujących

y

Stały Komitet ds. Zatrudnienia – pewien zakres
koordynacji

y

Równouprawnienie kobiet i mężczyzn – art. 119

y

Europejski Fundusz Społeczny

y

Europejska Strategia Zatrudnienia

Europejska Strategia Zatrudnienia

y

J. Delorsa: biała księga rynku pracy; Jak w perspektywie

zmieniającej się gospodarki, nowych technologii, lepszego

wykształcenia ludzi, będzie zmieniał się unijny rynek pracy?

y

Europejska Strategia Zatrudnienia, Traktat Amsterdamski w 1996r.

y

Program operacyjny: od EES do NAPs

y

Celem EES nie jest budowanie europejskiego rynku pracy – różne

cele i instrumenty – EES tworzy tylko generalne wytyczne i opiera

się ona na czterech filarach programowych.

y

Pierwszy filar to poprawa zatrudnialności, przez co rozumie się

przygotowywanie ludzi do tego, żeby byli gotowi na podjęcie pracy i

na jej zmianę (kształcenie ustawiczne, gotowość do zmian

kwalifikacji).

Europejska Strategia Zatrudnienia

y

Filar drugi to sprzyjanie rozwojowi przedsiębiorczości,

tworzeniu nowych miejsc pracy (MSP)

y

Filar trzeci – adaptacyjność przedsiębiorstw i firm do

zmieniających się warunków gospodarczych wiąże się z

elastycznością prawa pracy, żeby zależnie od

okoliczności można było prowadzić elastyczną politykę

zarówno z punktu widzenia pracodawcy, jak i

pracobiorcy.

y

Czwarty filar Europejskiej Strategii Zatrudnienia wiążę

się z równością szans i likwidacją wszelkich barier i

nierówności na rynku pracy ze względu na płeć,

przekonania religijne, polityczne, wykształcenie i inne

czynniki.

Europejska Strategia Zatrudnienia

y

NAPs:

{

zarządzanie przez cele, to znaczy wyznaczanie celów i poprzez

odpowiednie mierniki dokonywanie oceny ich realizacji.

{

odwoływanie się do dobrych wzorów, do rozwiązań wypracowanych w

innych krajach

y

Rok 2002: ocena dotychczasowej polityki zatrudnienia i nowe

3 cele

{

Pierwszy to realizacja zadania, związanego z pełnym zatrudnieniem,

które w tej strategii traktowane jest jako wysoki wskaźnik zatrudnienia

(70%, kobiety – 60%)

{

Drugim celem jest tworzenie warunków dla powstawania coraz większej

ilości coraz lepszych miejsc pracy (gospodarka oparta na wiedzy).

{

Trzecim głównym celem tej trochę zmodyfikowanej strategii zatrudnienia

jest budowanie spójności społecznej.

Instytucje rynku pracy i ich rola w realizacji EES i

poprawie wyników rynku pracy w UE

y

Instytucje rynku pracy w wąskim znaczeniu –
związane bezpośrednio ze stosunkiem
zatrudnienia

y

Instytucje rynku pracy w szerokim znaczeniu –
ochrona bezrobotnych, stopień uzwiązkowienia
gospodarki, sposób ustalania płac

Katalog instytucji rynku pracy:

y

Zakres i charakter ochrony stosunku zatrudnienia

y

Zakres funkcjonowania i charakter umów

zbiorowych

y

Stopień uzwiązkowienia gospodarki

y

System ochrony bezrobotnych (zasiłki i inne

świadczenia)

y

Aktywne polityki rynku pracy

y

Płaca minimalna

y

Klin podatkowy (różnica między płacą netto a

płaca brutto)

Ochrona stosunku zatrudnienia

y

Bardzo trudna i kontrowersyjna kwestia w sytuacji

przyspieszenia przemian gospodarczych (zmiany

technologiczne, nowe formy organizacji przedsiębiorstw,

elastyczne warunki pracy, rosnąca presja

konkurencyjna, przemiany w krajach transformacji)

y

Jak pogodzić konieczność większej elastyczności z

potrzebą większego bezpieczeństwa pracowników?

y

Czy nadmiernie sztywne EPL przyczynia się do

wysokiego bezrobocia w niektórych krajach OECD? –

niejasne wyniki badań empirycznych

y

Wszelkie reguły dotyczące

zatrudnienia

(faworyzowanie

grup ryzyka, zasady dotyczące zatrudnienia czasowego

lub na czas określony) i

zwalniania

(okres

wypowiedzenia, odprawa, zasady stosowania procedur

dotyczących zwolnień grupowych)

EPL – uwarunkowania historyczne

y

Większość ustawodawstwa powstała w latach 1950
– 1970 (okres wysokiej koniunktury)

y

1973 – kryzys naftowy – impuls dla rozbudowy
systemu ochrony pracownika, zwłaszcza w
dziedzinie zwolnień grupowych

y

Od końca lat 1970-tych: stopniowa deregulacja –
różne drogi (kluczowe to rozpowszechnianie się
umów na czas określony oraz pracy agencyjnej)

Elastyczne formy zatrudnienia