Mała i wielka tradycja



Podział tradycji według Roberta Redfielda:

TRADYCJA WIELKA (skala makro): główny nurt kultury narodowej, język literacki, kanon kształcenia, funkcjonowanie państwa, to, co
oficjalne, ogólnonarodowe

TRADYCJA MAŁA (skala mikro) formy dziedzictwa w obrębie małych zbiorowości typu lokalnego (wiosek, sąsiedztwa, rodziny), ma ono
charakter obyczajowy, konkretne lokalności kulturowe, środowiskowe, rodzinne (wieczerza wigilijna składa się w każdej rodzinie z czegoś
innego



Kultura popularna: w sumie już od XVI wieku; to co legitymizowane jako kultura



Wielka tradycja – np.: humanizm XV wieku, literatura mieszczańska,



Mała tradycja – elementy kultury „codziennej”, niewartej nobilitacji



Osoby z klas wyższych uczestniczyły w obu tradycjach [chociaż mała tradycja jest kojarzona z wartościami niskim,

niepiśmiennymi]



Tańce dworskie mają korzenie plebejskie; są przerobione by pasować do dworu



Karnawał, święto głupców – święta plebejskie [ a w karnawale sam dwór brał udział!]



Jesteśmy przyzwyczajeni myśleć w opozycji kultura niska vs wysoka



W pewnym momencie uczestniczenie w tradycji małej stało się wstydliwe; wtedy nastąpił rozłam [XVI/XVII wiek]



Kultura humanistyczna [XVI/XVII wiek]: oparcie na tekstach klasycznych, pojawia się kultura wielkich ksiąg, które należy znać,

separuje od kultury w której się żyje



Wielka tradycja podlega konstrukcji w XVI wieku



Kultura humanistyczna nie jest kulturą jednego stanu



Potrzeba zreformowania kultury w której się żyje – np.: zauważenie barbarzyńców



Kultura humanistyczna jest obyczajna – walka z karnawałem (czyli z czasem i miejscem gdzie jest przyzwolenie na picie, jedzenie,

zabawy…) ← a ideał człowieka humanistycznego jest inny: człowiek obyczajny, wyedukowany, panuje nad sobą, dyscyplinuje
swe ciało



Humaniści: wrogość wobec ciała której nie było w średniowieczu



Szerzenie się piśmienności wśród warstw niższych: zanik różnic między nimi a warstwami wyższymi



Mała tradycja tworzyła własną muzykę i literaturę – np.: przejmowała eposy rycerskie; część literatury średniowiecza [kultury

wysokiej] staje się literatura plebsu [a potem w XVIII i XIX wieku na odwrót – literatura plebsu staje się wysoka; np.: ballada,
baśnie braci Grimm]



Mamki – i co opowiadały dzieciom szlacheckim do snu



Kultura humanistyczna wystrzegała się wysiłku fizycznego, „przytępiającego umsył”



Renesans: reforma religijna, powrót do czystego chrześcijaństwa ≠ kultura popularna, która kojarzyła się z pogaństwem



Zreformowani chrześcijanie odrzucają zdobienie kościoła/ikonografię czyli biblię pauperum ; są wykształceni, cenią tylko pismo



Edukacja warstw niższych by oczyścić ich z „pogaństwa” (odrzucenie: karnawał, picie w karczmie, tańczący miś, literatura z

obrazkami – jednym słowem: kultura popularna)



Projekt kultur narodowych: by z języka plebejskiego uformować język literacki



Wiek XVII Francja: powstaje ideał dworzanina który oddaje się zabawom i edukacji



„Wykwintnisie „ panie z kręgu markizy

de

Rambouillet : stworzyła salon zrażona do dworu; przyjmowanie gości w buduarze, na

leżąco



Francja – opodatkowanie chłopów – pojawia im się czas wolny; szlachta ubożeje, przestaje pełnić funkcje społeczne; staje się

ozdoba na dworze; pojawia się szlachta urzędnicza [ mieszczanie-urzędnicy stają się szlachta]



Opozycja dwór i świat



Salon wykwintnisiów: wykluczenie cech dworu i plebsu (zauważyli, że dwór i plebs w sumie zachowują się tak samo): agresji i

bezpośredniej seksualności; zamiast tego uwodzenie - a więc sprawny język, dowcip, błyskotliwość; dobre maniery ponad
stanowiska; salon to przestrzeń kobiet bez formalnego wykształcenia: dystans do pedanterii naukowej, dystans do tych co
zawodowo zajmują się książką



Towarzystwo markizy było jednojęzyczne i wykształciło modelową francuszczyznę



Atak Moliera na wykwintnisie : bo dwór [sojusz z plebsem; uważali że dwór i plebs cechuje zdrowy rozsądek] i wykwintnisie

[asceza; forma życia oderwana od cielesności] to konkurencja



Molier [kiedy tworzył te dzieła to jeszcze nie była wykwintna kultura wersalu] : atak na wykwintnisie i pobożnych [„Świętoszek”]



Salon to opozycja do kultury popularnej



Druga połowa XVII wieku: hegemonia dworu



Mała tradycja (kultura plebejska/popularna): tworzona przez tych, którzy mają wolny czas [subkultura marynarzy –szanty;

pasterze -folklor pasterski; górnicy; kupcy – czytający romanse i powieści)