Neuropsychologia kliniczna – wybrane zagadnienia 
dr Aleksandra Rutkowska 

W

W

Y

Y

K

K

Ł

Ł

A

A

D

D

 

 

1

1

0

0

 

 

(

(

0

0

6

6

.

.

0

0

1

1

.

.

2

2

0

0

1

1

0

0

)

)

 

 

 
1. CHOROBY NACZYNIOWE UKŁADU NERWOWEGO 
 

Przez mózg przepływa 20% krwi z całego organizmu. Obniżenie tej dystrybucji nawet o 30% 

powoduje nieodwracalne zmiany strukturalne i obumieranie neuronów, stąd bardzo ważny jest stan 
tętnic doprowadzających krew do mózgu. 
 
2. UDARY MÓZGU 
DEFINICJA WHO: 
Nagłe  pojawienie  się  ogniskowego  deficytu  neurologicznego  lub  globalnych  zaburzeń  czynności 
mózgu,  które  –  jeśli  wcześniej  nie  spowodują  zgonu,  utrzymują  się  dłużej  niż  24  godziny  i  nie  mają 
innej przyczyny niż naczyniowa upoważnia do rozpoznania udaru mózgu. 

¾ ogniskowy deficyt, np. niedowład połowiczy, afazja, hemianopsia połowicza 
¾ globalne  zaburzenia  czynności  mózgu,  np.  zaburzenia  świadomości,  dezorientacja,  utrata 

przytomności 

 
PRZEMIJAJĄCE ATAKI NIEDOKRWIENNE (TIA) – poronna forma, zwiastun czy też czynnik ryzyka udaru 
mózgu. Te same objawy o podstawie naczyniowej, ale trwające krócej niż 24 godziny. 
 

UDARY MÓZGU 

NIEDOKRWIENNE 

• ok. 80% przypadków 

 

KRWOTOCZNE 

• samoistne 

pęknięcie 

naczynia 

krwionośnego 

i następowe 

krwawienie 

do miąższu  i/lub  układu 
komorowego 

KRWOTOKI 
PODPAJĘCZYNÓWKOWE 

• samoistne 

pęknięcie 

naczynia 

krwionośnego 

i krwotok  do  przestrzeni 
podpajęczynówkowej 

 
 

90% przypadków udarów ma pochodzenie miażdżycowe. Czynniki sprzyjające udarowi dzielą 

się na: 

• MODYFIKOWALNE:  dieta,  nadciśnienie  tętnicze,  cukrzyca,  lipidy  w  surowicy  krwi  (cholesterol, 

trój  glicerydy),  choroby  serca,  zwężenie  tętnicy  szyjnej  wspólnej  (miażdżycowe  –  ok.  20% 
przypadków udarów), palenie tytoniu, otyłość, brak aktywności fizycznej, alkohol. 

• NIEMODYFIKOWALNE: wiek, płeć (mężczyźni) 

 
PATOGENEZA UDARU NIEDOKRWIENNEGO 

• zatory  –  przeszkody  w  dopływie  krwi  do  konkretnego  miejsca.  Z  serca  pochodzi  23  –  36% 

zatorów  mózgowych.  Zaburzenia  rytmu  serca  (migotanie  przedsionków),  uszkodzenie  ściany 
serca  (zawał  mięśnia  sercowego),  tętniak  serca,  otwory  w  przegrodzie  międzykomorowej 
i międzyprzedsionkowej,  guz  (śluzak  przedsionka  serca).  Zatory  są  najczęściej  skrzepliną 
przyścienną, oderwaną blaszką miażdżycową, agregatem płytek krwi, kryształkami cholesterolu, 
czasem  powietrzem,  komórkami  nowotworowymi,  tłuszczem  (przy  złamaniach  otwartych 
z odsłonięciem  szpiku  –  rzadkie).  Przy  zatorze  dochodzi  do  zawału  tkanki  nerwowej 
i obumierania neuronów. 

• zakrzepy – światło naczynia krwionośnego zmniejsza się, np. na skutek zmian miażdżycowych. 

Miażdżyca, kolagenozy. 

1 

 

Neuropsychologia kliniczna – wybrane zagadnienia 
dr Aleksandra Rutkowska 

2 

 

• zaburzenia  hemodynamiczne  –  przyczyna  ok.  10%  udarów.  Powodują  udary  zlokalizowane 

w obszarach  tzw.  „ostatniej  łąki”  (obszar  dystalnych  odgałęzień  tętnic  np.  styk  skroniowo‐
ciemieniowo‐potyliczny).  Obniżenie  ciśnienie  tętniczego  –  zaburzenia  rytmu  serca,  leki 
hipotensyjne,  odwodnienie,  ortostatyczne  spadki  ciśnienia,  zawał  serca.  Objawy  i  zagrożenie 
zwiększają się przy obecności zmian miażdżycowych w tętnicach. 

 

Zaburzenia funkcjonowania mózgu pojawiają się przy spadku przepływu regionalnego (rCBP) 

do 15 – 20 ml/100g/min. Spadek poniżej 10 ml/100g/min powoduje martwicę neuronów. 

 

Krążenie  oboczne  –  pojawia  się  z  wiekiem.  Przy  zmianach,  np.  miażdżycowych,  wykształca  się  sieć 
drobnych  naczyń  krwionośnych  (anostenoza)  wspomagających  dystrybucję  krwi  w  danym  rejonie. 
Dlatego im wcześniej zdarzy się udar, tym relatywnie wyższa śmiertelność. 
 
Strefa  półcienia  (penumbra)  –  neurony  dają  neurologiczne  objawy  obumierania,  ale  funkcjonują, 
nadal  są  żywe.  Ważne  jest  zareagowanie  na  pierwsze  objawy  udaru,  aby  ognisko  martwicze  się  nie 
powiększyło. 
 
 
UDARY  KRWOTOCZNE  (KRWOTOK  ŚRÓDMÓZGOWY)  –  krew  wylewa  się  z  łożyska  naczyniowego 
do przestrzeni  międzykomórkowej.  Stanowi  15  –  20%  chorób  naczyniowych  mózgu.  Zwykle  ok.  60 
roku  życia,  na  skutek  arteriopatii  nadciśnieniowej.  Wieloletnie  nadciśnienie  tętnicze  powoduje 
zmiany  i  ubytki  w  naczyniach  krwionośnych.  Najczęściej  pękają  naczynia  przeszywające  wędrujące 
do struktur  głębokich  mózgu,  zawiadujących  funkcjami  biologicznymi  organizmu.  Krwotoki 
przebiegają w trzech fazach: 

• ostrej   

 silny ból głowy, niedowład, afazja, burza wegetatywna; ostry – umieralność 

• podostrej 

 80% w pierwszej dobie; podostry – mniej gwałtowny 

• przewlekłej – narastanie objawów stopniowe, przez kilka do kilkunastu godzin 

 

Ostre i podostre udary krwotoczne to 70 – 80% przypadków tego typu udarów. Jeżeli pacjent 

przeżyje,  jego  pozostałe  po  udarze  deficyty  są  zwykle  mniejsze  niż  u  pacjentów  po  udarze 
niedokrwiennym. 

 
 

KRWOTOKI  PODPAJĘCZYNÓWKOWE  –  spowodowane  pęknięciem  tętnicy  i  wynaczynieniem  krwi 
do przestrzeni podpajęczynówkowej. Krew miesza się z płynem mózgowo‐rdzeniowym i omywa mózg 
oraz  rdzeń  kręgowy.  80%  spowodowane  jest  przez  wadę  wrodzoną:  tętniaka  śródczaszkowego, 
naczyniaka tętniczo‐żylnego (zniekształcenie, malformacja).