Zarys

neuropatologii

Wstęp



Układ nerwowy: ośrodkowy i
obwodowy:

•

ośrodkowy: mózg i rdzeń przedłużony

•

obwodowy: rdzeń kręgowy i nerwy
obwodowe



Patologia:

•

wady rozwojowe

•

zaburzenia w krążeniu krwi

•

zapalenia

•

nowotwory

Ośrodkowy układ nerwowy (OUN) -
zaburzenia w krążeniu krwi; udar
(stroke)



Niedokrwienie mózgu (ischaemia cerebri;

insultus/ictus ischaemicus):

•

przemijajace niedokrwienie mózgu (TIA –

transient ischaemic accidents)

•

udar dokonany (completed stroke)



Przyczyny:

•

50% etiologia zatorowa (skrzepliny z serca

lub blaszek miażdżycowych)

•

50% hemodynamiczna (miażdżycowe

zwężenie tętnic mózgowych) lub przy

znacznym spadku ciśnienia

tętniczego

Ośrodkowy układ nerwowy (OUN) -
zaburzenia w krążeniu krwi; pojęcie
wzmożenia ciśnienia śródczaszkowego;
obrzęk mózgu



Objętość jamy czaszki jest stała; dlatego

zwiększenie objętości mózgu z

jakiejkolwiek przyczyny wypycha mózg w

kierunku otworu w namiocie móżdżku i

otworu potylicznego wielkiego; może to

doprowadzić do wklinowania migdałków

móżdżku do otworu pot. wielkiego, ucisk

pnia mózgu i zgon



Występuje w guzach mózgu, operacjach

neurochirurgicznych, po urazach czaszki,

niedokrwieniu, krwotokach, w zapaleniach

opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu

Ośrodkowy układ nerwowy (OUN) -
zaburzenia w krążeniu krwi; udar
(stroke) – cd.



Patofizjologia przepływu mózgowego krwi w
pigułce:

•

norma – ok. 60 ml krwi/100 mg tkanki
mózgowej/min

•

15 – 25 ml krwi/100 mg tkanki mózgowej/min
– przemijające zaburzenia funkcji OUN

•

poniżej 15 – 20 ml krwi/100 mg tkanki
mózgowej/min – przełamanie bariery krew-
mózg – powstanie ogniska zawału mózgu

Niedokrwienie mózgu – cd. – obraz
kliniczny



Dysfunkcja czuciowa, ruchowa (niedowład
lub paraliż) lub inna (wzrokowa, słuchowa,
węchowa, zaburzenia pamięci, afazja
czuciowa lub ruchowa) w zależności od
lokalizacji zawału; paradoksalnie:



w wielu lokalizacjach (zwłaszcza w półkuli
prawej – niedominującej) bezobjawowe lub
skąpoobjawowe - mózg posiada rezerwowe
pola korowe, zastępujące obszary kory
objęte niedokrwieniem

Krwotoki śródczaszkowe
(haemorrhagia cerebri): urazowe i
nieurazowe



Urazowe:

•

Krwiak nadtwardówkowy (haematoma epidurale)–

pęknięcie kości, uraz tętnicy oponowej, odwarstwienie

opony twardej od kości, szybki wzrost ciśnienia

śródczaszkowego, może nastąpić zgon

•

podtwardówkowy (haematoma subdurale) – krew

gromadzi się na powierzchni mózgu, zwł. płatów

ciemieniowych; chory może naprzemiennie tracić i

odzyskiwać przytomność

•

Stłuczenie mózgu (contusio cerebri) – pęknięcie

drobnych naczyń w miejscu urazu; czasem analogicznie

w półkuli przeciwległej (przeciwuderzenie – contre

coup)



Uwaga: wzgl. częste wstrząśnienie pnia mózgu

(commotio cerebri) nie powoduje zmian strukturalnych

Krwotoki śródczaszkowe: urazowe

i nieurazowe



Nieurazowe: wskutek pęknięcia

zmienionych miażdżycowo tętnic,

zwłaszcza w skoku nadciśnienia tętniczego;

może być przyczyną nagłej śmierci wskutek

obrzęku mózgu lub rozległego, trwałego

ubytku neurologicznego



Krwawienie podpajęczynówkowe

(haemorrhagia subarachnoidea; SAH) – po

pęknięciu tętniaka, najczęściej w kole tt.

Willisa; silny ból głowy, a zejście bardzo

różne: od zgonu natychmiast po krwotoku

do łagodnego; leczenie operacyjne.

Nowotwory mózgu



Najczęściej wywodzą się z gleju (glejaki – glioma),

również z wyściółki opon, częste są nowotwory

przerzutowe; najważniejsze to:



Glejaki:

•

gwiaździak (astrocytoma) – ok. 40% nowotworów

mózgu, zwykle rośnie wolno z dość długimi okresami

przeżycia, ale:

•

glejak wielopostaciowy (glioblastoma multiforme) –

rośnie szybko, rokuje źle (śr. pół roku); w kontraście:

•

Skąpodrzewiak (oligodendroglioma) – pooperacyjne

przeżycia często na ponad 10 lat



Oponiaki (meningioma) – w zasadzie niezłośliwe,

rosną wolno, mogą naciekać kość, rokowanie

pooperacyjne dobre

Zapalenia opon mózgowych i
mózgu



Opony miękkie:

•

wirusowe (np. Coxackie, ECHO, opryszczki);
rzadziej:

•

bakteryjne: meningokoki, pneumokoki, dziś b.
rzadko gruźlica



Mózg: wirusowe (w tym Polio), mykoplazmatyczne

•

ropnie mózgu: po urazie, zapaleniu ucha
wewnętrznego, zewnętrznego lub wyrostka
sutkowatego

Miana wspólne: obrzęk mózgu, ogniska martwicy,

zrosty, zejściem mogą być ubytki neurologiczne,
np. głuchota lub padaczka

OUN – Varia: stany otępienne



Otępienie (dementia): zaburzenia wyższych
funkcji korowych: pamięci, myślenia, orientacji,
rozumienia, liczenia, samooceny etc.etc.; mogą
zdarzać się zachowania asocjalne



Może być dla otoczenia jawne lub być
subkliniczne (cognitive impairment) i
wykrywane za pomocą testów psychologicznych



We współczesnym świecie przy wydłużaniu się
długości życia zapadalnośc i rola wzrastająca;
np. teoretyczna prewalencja ch. Alzheimera
100% w wieku 113 lat

Otępienia - etiologia



Trzy podstawowe grupy:

•

otępienie wielozawałowe (MID)

•

neurodegeneracje (ch. Alzheimera,
otępienie czołowo-skroniowe, otępienie z
ciałkami Lewy’ego)

•

Inne: tzw. potencjalnie odwracalne:
encefalopatia nerkowa, wątrobowa,
zatrucia, spowolnienie psychiczne w
niedoczynności tarczycy



Bardzo ważna rola badań
neuroradiologicznych

OUN – Varia: padaczka



Padaczka (epilepsia) – zaburzenia czynności
elektrycznej mózgu przebiegające pod postacią
rozmaitych napadów: drgawkowych:
uogólnionych lub tzw. małych, wzrokowych,
węchowych, krótkotrwałych iluzji zmysłowych,
tzw. napadów nieobecności



Po urazach czaszkowo-mózgowych,
zapaleniach opon mózgowych i mózgu, w
guzach mózgu



Ważne znaczenie społeczne – ok. 05 – 07%

OUN – Varia: bóle głowy



Ból głowy (cephalea, cephalalgia,

headache) – jedna z najpospolitszych

chorób/objawów o znaczeniu od błahego

do najpoważniejszych



Przyczyny/postacie:

•

napięciowy – reakcja na nawracające

stressy

•

migrenowy – pulsujący ból głowy o

etiologii naczynioworuchowej; mogą

towarzyszyć zaburzenia wzrokowe

•

neuralgia n. trójdzielnego, czyli rwa

twarzowa – kilkusekundowy b. silny ból

OUN – Varia: bóle głowy – cd.



Bóle głowy objawowe:

•

nadciśnienie tętnicze

•

guzy mózgu

•

bakteryjne i wirusowe ch. Zakaźne

•

niektóre choroby laryngologiczne

(np. zapalenie zatok przynosowych)

•

jaskra

•

wady refrakcji

Układ nerwowy obwodowy



Przerwanie – porażenie (np. paraplegia),

niedowład, niedoczulica, w miejscu

przerwania może rozwinąć się bolesny

nerwiak



Zapalenie nerwów – neuropatia:

•

niedobory witaminowe, w tym w alkoholizmie

•

cukrzyca

•

zapalenia wirusowe; szczególnie bolesne w

półpaścu (herpes zoster)



Nowotwory: nerwiak osłonkowy,

nerwiakowłókniak (złośliwy w 15%); w tym

nerwiakowłóknikowatość mnoga w skórze (ch.

Recklinghausena)