EKONOMIA

X. MNOŻNIK WYDATKÓW

X. MNOŻNIK WYDATKÓW

WSTĘP

1.

KONSUMPCJA I OSZCZĘDNOŚCI

2.

IMPORT

3.

MNOŻNIK

WSTĘP



Bardzo krótki okres (typowy model
keynesowski):

– Popyt determinuje podaż

– Ceny i płace są stałe



GLOBALNY POPYT AD:

Y=C+I+G+X-M

1. KONSUMPCJA I
OSZCZĘDNOŚCI

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA KONSUMPCJĘ I

OSZCZĘDNOŚCI:

– DOCHÓD ROZPORZĄDZALNY

– STOPA PROCENTOWA

– MAJĄTEK

– OCZEKIWANY PRZYSZŁY DOCHÓD

ROZPORZĄDZALNY

Dochód rozporządzalny (Yd) a
konsumpcja (C) i oszczędności
(S)



Yd = Y –T (dochód – podatki)



Yd = C +S (konsumpcja + oszczędności)



Związek pomiędzy wydatkami na konsumpcję
i rozporządzalnym dochodem, przy innych
czynnikach bez zmian, nazywa się

funkcją

konsumpcji

.



Związek pomiędzy oszczędnościami a
rozporządzalnym dochodem, przy innych
czynnikach bez zmian, nazywa się

funkcją

oszczędności

.

oszczędności

oszczędności ujemne

linia 45°

funkcja konsumpcji

dochód
dyspozycyjny

wydatki na konsumpcję

150

0

A

dochód
dyspozycyjny

oszczędności

funkcja

oszczędności

A

-150

0



W punkcie A na funkcji konsumpcji, konsumpcja równa się

150 nawet, jeśli rozporządzalny dochód równa się zero. Te

wydatki konsumpcyjne zwane są

konsumpcją

autonomiczną

. Jest to konsumpcja, która w krótkim

okresie ma miejsce nawet wtedy, gdy ludzie nie maja

żadnego dochodu. W tym wypadku zeszłe oszczędności są

używane, aby płacić za bieżącą konsumpcję. Taka

sytuacja nie może trwać długo, ale może pojawić się

tymczasowo.



Linia o nachyleniu 45° w części A mierzy dochód

rozporządzalny. Tak więc wzdłuż prostej 45°, wydatki na

konsumpcję równają się rozporządzalnemu dochodowi.

Wydatki na konsumpcję oraz oszczędności równają się

rozporządzalnemu dochodowi. Kiedy konsumpcja jest

poniżej linii 45°, oszczędności są pozytywne. Kiedy

funkcja konsumpcji przecina linie 45°, cały rozporządzalny

dochód jest konsumowany, oszczędności są zerowe a

funkcja oszczędności przecina oś poziomą.

KRAŃCOWA SKŁONNOŚĆ
DO KONSUMPCJI I OSZCZĘDZANIA



Krańcowa skłonność do konsumpcji (MPC)

jest to

część zmiany w dochodzie rozporządzalnym, jaka jest
konsumowana. Krańcowa skłonność do konsumpcji jest
to nachylenie funkcji konsumpcji.

MPC=dC/dYd



Kwota, o jaka wzrastają oszczędności, kiedy
rozporządzalny dochód wzrasta o jednostkę zależy od
krańcowej skłonności do oszczędzania MPS.

Krańcowa

skłonności do oszczędzania

jest to nachylenie funkcji

oszczędności.

MPS=dS/dYd

MCP+MPS=1

dC+dS=dYd

dC/dYd + dS/dYd=1



Zmiana w rozporządzalnym dochodzie prowadzi

do zmian w wydatkach konsumpcyjnych i

oszczędnościach

wzdłuż

funkcji CF I SF.



Zmiana w innych czynnikach wpływających na

te funkcje powoduje

przesunięcie

krzywych:



Funkcja konsumpcji jest przenoszona w górę a

funkcja oszczędności w dół poprzez:

●

Wzrost oczekiwanego przyszłego dochodu

rozporządzalnego

●

Spadek realnej stopy procentowej

●

Wzrost majątku

2. IMPORT



Import jest zdeterminowany przez wiele czynników,
ale w krótkim okresie, przy stałych cenach dominuje
jeden czynnik: realny PKB w kraju.



Przy innych czynnikach bez zmian, im większy realny
PKB w kraju, tym większa ilość importowanych dóbr.
Ten związek jest określony przez

krańcową skłonność

do importu.



KRAŃCOWA SKŁONNOŚĆ DO
IMPORTU:

MMP= dM/dY

ą

3. MNOŻNIK



ZMIANA POPYTU AUTONOMICZNEGO (przyklady):

– Spadek stopy procentowej
– Fala innowacji
– Zmiana sytuacji gospodarczej za granicą
– Zmiana nastrojów konsumentów i inwestorów
– Zmiana wydatków rządowych



Kiedy autonomiczne wydatki wzrastają, globalny popyt
też wzrasta. Wrasta więc realny PKB. Ale

wzrost realnego

PKB jest większy od początkowego wzrostu
autonomicznego popytu.



Mnożnik jest to wielkość, o którą trzeba powiększyć/
pomnożyć zmianę w wydatkach globalnych, aby
zdeterminować zmianę w wydatkach równowagi i
realnym PKB.

PODSTAWOWA ZASADA
MNOŻNIKA



BRAK PODATKÓW I IMPORTU



MNOŻNIK > 1 (

wygenerowana konsumpcja

)

I

AD

Y

Yd

C

S



Wyobraźmy sobie następujący szok: inwestycje

wzrastają. Dodatkowe wydatki przedsiębiorstw

oznaczają, że globalny autonomiczny popyt i realny

PKB wzrastają. Wzrost realnego PKB zwiększa dochód

rozporządzalny, a z zerowymi podatkami, realny PKB i

rozporządzalny dochód wzrastają o tą sama kwotę.

Wzrost rozporządzalnego dochodu powoduje następnie

wzrost konsumpcji. A wzrost konsumpcji powiększa

jeszcze bardziej globalny popyt. Realny GDP oraz

dochód rozporządzalny zwiększają się znowu

pociągając za sobą zwiększenie konsumpcji.

Początkowy wzrost inwestycji powoduje więc jeszcze

większy wzrost globalnego popytu ponieważ prowokuje

wzrost w konsumpcji. Skala wzrostu globalnego popytu

na wskutek zwiększenia się inwestycji jest

zdeterminowana przez mnożnik.



Mnożnik jest większy niż 1 ponieważ ostateczny wzrost

PKB jest większy niż początkowy wzrost popytu

autonomicznego.

Różnica to wygenerowany popyt

(konsumpcja).

ż

MNOŻNIK

wzrost z

biezacej

rundy

wzrost

skumulowany

z poprzednich

rund

ROZMIAR MNOŻNIKA



Mnożnik jest liczba, o jaką trzeba pomnożyć
zmianę w autonomicznym popycie, aby
określić zmianę w dochodzie globalnym.



Aby policzyć mnożnik, trzeba podzielić zmianę
w globalnym popycie przez zmianę w popycie
autonomicznym.



Bez podatków i importu:

Mnożnik= dAD/ dI = 1/(1-MPC)



PRZYKŁAD

MNOŻNIK a IMPORT I
PODATKI



IMPORT (M) I PODATKI (T)
ZMNIEJSZAJĄ MNOŻNIK:

Mnożnik = 1/(1-MCP+MMP+t)



I AD Y Yd

C S

T

M



Import (M) sprawia ze mnożnik jest

mniejszy niż byłby bez importu. Dzieje się

tak, poniewa

ż

część wzrostu konsumpcji

jest przeznaczona na dobra i usługi

importowane. A tylko dobra i usługi

produkowane w Polsce zwiększają realny

PKB w Polsce. Im większa krańcowa

skłonność do importu, tym mniejsza

zmiana w Polskim PKB.



Podatki dochodowe (T) także zmniejszają

Mnożnik. Jesli płacimy podatki

dochodowe, dochód rozporządzalny

wzrasta o mniej niż wzrost realnego PKB.

Konsekwentnie, konsumpcja wzrasta

mniej niż bez podatków. Im większa

krańcowa stopa opodatkowania tym

mniejsza zmiana w rozporządzalnym

dochodzie i w realnym PKB.

MNOŻNIK a POZIOM CEN

poziom

cen

realny

PKB

PA

SAS0

LAS0

AD0

A

YA

C

=YD

PC

PD

YC

AD1

w rośnie

D

SAS1

B

YB

wzrost

popytu

autonomicznego

efekt mnożnika

(dodatkowy

wzrost konsumpcji)



Na początku gospodarka znajduje się w równowadze

długookresowej (równowaga stacjonarna lub równowaga

pełnego zatrudnienia). Punkt A leży na przecięciu się LAS, SAS i

AD.



Przykładowo autonomiczne inwestycje wzrastają i przesuwają

AD w prawo. Zmiana w inwestycjach nie wpływa na globalną

podaż, która pozostaje bez zmian. Obserwujemy więc nadwyżkę

popytu. Początkową odpowiedzią przedsiębiorstwa jest więc

zwiększenie produkcji. Efekt mnożnika generuje dodatkowy

wzrost konsumpcji. Ostatecznie realny PKB wzrasta do B

(typowy model keynesowski = w bardzo krótkim okresie ceny i

płace sa sztywne, ceny = PA). Gospodarka znajduje się w

równowadze powyżej pełnego zatrudnienia oraz w luce

inflacyjnej.



W obliczu zwiększonego popytu, przedsiębiorstwa w końcu

postanawiają zwiększyć ceny. Poziom cen wzrasta, wyrównując

globalny popyt i globalną podaż. Równowaga krótkookresowa

jest w punkcie C. Realny PKB jest więc mniejszy od realnego PKB

w krótkim okresie

. Mnożnik krótkookresowy jest mniejszy od

mnożnika bardzo krótkookresowego.



W tej sytuacji, realny PKB jest powyżej potencjalnego PKB. Siła

robocza jest bardziej niż w pełni wykorzystana, występuje

nadmiar wolnych miejsc pracy. Jako że poziom cen wzrósł, siła

nabywcza płacy nominalnej zmalała. Pracownicy domagają się

teraz podwyżek. Płace nominalne zaczynają wzrastać.

Zwiększające się płace podnoszą koszty, co zmniejsza SAS.

Krzywa SAS zaczyna się przesuwać w lewo w kierunku SAS1.

Następuje przesuwanie się równowagi wzdłuż AD1. Wzrost płac

powoduje wzrost kosztów dla firm, które podnoszą ceny. Mamy

spiralę płacowo cenową. Jednak płace wzrastają bardziej, w

wyniku czego płaca realna sprzed szoku jest przywrócona. Kiedy

płaca nominalna i poziom cen wzrosły o ten sam procent, realny

PKB równa się potencjalnemu PKB i gospodarka znajduje się w

równowadze w punkcie D.

Długoterminowy mnożnik równa się

zero.



Jest to logiczne, gdyż w długim okresie to globalna podaż

determinuje produkcję, a w naszym przypadku globalna podaż

pozostała bez zmian.

konkluzja



Zmiany w C, I, G czy X-M powodują proporcjonalnie

większą zmianę w globalnym popycie (ponieważ

generują

dodatkowy wzrost konsumpcji

).



Jednak, kiedy poziom cen się zmienia, efekt mnożnika

staje się coraz mniejszy.



W końcu, w długim okresie, szok jest całkowicie

zabsorbowany i gospodarka ostatecznie powraca do

pełnego zatrudnienia.