„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Autorzy:
mgr Alina Krawczak
mgr Barbara Trzewik
mgr Jolanta W

sikowska

mgr Sylwia Wo

Recenzenci:
dr Przemysław Doro

ski

dr Anna Gumieniczek

Opracowanie redakcyjne:
mgr Edyta Kozieł

Korekta merytoryczna:
mgr Kazimiera Tarłowska

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Spis tre

Wprowadzenie

I. Zało

enia programowo-organizacyjne kształcenia

w zawodzie

1. Opis pracy w zawodzie

2. Zalecenia dotycz

ce organizacji procesu dydaktyczno-

-wychowawczego

II. Plany nauczania

III. Moduły kształcenia w zawodzie

1. Podstawy działalno

ci zawodowej

Stosowanie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy,

ochrony przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska

Nawi

zywanie i utrzymywanie kontaktów społecznych

Charakteryzowanie budowy, fizjologii i patofizjologii organizmu
człowieka

Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki

2. Podstawy analizy i wytwarzania produktów leczniczych

Wykonywanie analizy jako

ciowej i ilo

ciowej produktów

leczniczych

Pozyskiwanie i przetwarzanie ro

linnych surowców leczniczych 40

Analizowanie procesów technologicznych produkcji leków

rodki lecznicze

Stosowanie zwi

zków chemicznych w lecznictwie

Stosowanie surowców ro

linnych w profilaktyce i terapii

Analizowanie działania leków na organizm człowieka

4. Leki recepturowe i apteczne

Analizowanie i ocenianie zapisu leku recepturowego
i aptecznego

Wykonywanie leków recepturowych i aptecznych z surowców
ro

linnych

Wykonywanie stałych leków recepturowych

Wykonywanie płynnych leków recepturowych

Wykonywanie półstałych leków recepturowych

Wykonywanie jałowych leków recepturowych

Kontrolowanie i wydawanie gotowego leku

5. Praktyka zawodowa

Wykonywanie zada

zawodowych w aptece szpitalnej

Wykonywanie zada

zawodowych w aptece ogólnodost

pnej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wprowadzenie

Celem kształcenia w zawodzie technik farmaceutyczny jest

przygotowanie aktywnego, mobilnego i skutecznie działaj

cego

pracownika gospodarki. Efektywne funkcjonowanie na rynku pracy
wymaga

przygotowania

ogólnego,

opanowania

podstawowych

umiej

tno

ci zawodowych oraz kształcenia ustawicznego.

Absolwent współczesnej szkoły powinien charakteryzowa

otwarto

wyobra

zdolno

głego

kształcenia

doskonalenia

oraz

umiej

tno

oceny

swoich

liwo

ci.

Wprowadzenie do systemu szkolnego modułowych programów
nauczania ułatwi osi

gni

cie tych celów.

Kształcenie modułowe charakteryzuje si

tym,

– cele kształcenia i materiał nauczania wynikaj

z przyszłych zada

zawodowych,

– przygotowanie ucznia do wykonywania zawodu odbywa si

głównie

poprzez realizacj

zada

zbli

onych do tych, które s

wykonywane na

stanowisku pracy,

– nie ma w nim podziału na zaj

cia teoretyczne i praktyczne,

– wyst

puje w nim prymat umiej

tno

ci praktycznych nad wiedz

teoretyczn

– jednostki modułowe integruj

tre

ci kształcenia z ró

nych dyscyplin

wiedzy,

– proces uczenia si

dominuje nad procesem nauczania,

– umiej

tno

ci opanowane w ramach poszczególnych modułów daj

liwo

ść

wykonywania okre

lonego zakresu pracy,

– w szerokim zakresie wykorzystuje si

zasad

transferu wiedzy

i umiej

tno

ci,

– programy nauczania s

elastyczne, poszczególne jednostki mo

wymienia

, modyfikowa

, dostosowywa

do poziomu wymaganych

umiej

tno

ci, potrzeb gospodarki oraz lokalnego rynku pracy.

Realizacja modułowego programu nauczania zapewnia opanowanie

przez uczniów umiej

tno

ci okre

lonych w podstawie programowej

kształcenia w zawodzie oraz przygotowuje do kształcenia ustawicznego.

Modułowy program nauczania składa si

z zestawu modułów

kształcenia w zawodzie i odpowiadaj

cych im jednostek modułowych,

umo

liwiaj

cych

zdobywanie

wiadomo

oraz

kształtowanie

umiej

tno

ci i postaw wła

ciwych dla zawodu.

Jednostka

modułowa

stanowi

element

modułu

kształcenia

w zawodzie, obejmuj

cy logiczny i mo

liwy do wykonania wycinek pracy,

o wyra

nie okre

lonym pocz

tku i zako

czeniu, który nie podlega

dalszym podziałom, a jego rezultatem jest produkt, usługa lub istotna
decyzja.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W strukturze modułowego programu nauczania wyró

niono:

– zało

enia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie,

– plany nauczania,
– programy modułów i jednostek modułowych.

Moduł kształcenia w zawodzie zawiera: cele kształcenia, wykaz

jednostek modułowych, schemat układu jednostek modułowych,
literatur

Jednostka modułowa zawiera: szczegółowe cele kształcenia, materiał

nauczania,

wiczenia,

rodki dydaktyczne, wskazania metodyczne do

realizacji programu jednostki, propozycje metod sprawdzania i oceny
osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia.

Dydaktyczna mapa programu, zamieszczona w zało

eniach

programowo-organizacyjnych, przedstawia schemat powi

dzy

modułami i jednostkami modułowymi oraz okre

la kolejno

ść

ich

realizacji. Ma ona ułatwi

dyrekcji szkół i nauczycielom organizowanie

procesu kształcenia.

W programie został przyj

ty system kodowania modułów i jednostek

modułowych, zawieraj

cy elementy:

– symbol cyfrowy zawodu, zgodnie z obowi

zuj

klasyfikacj

zawodów szkolnictwa zawodowego,

– symbol literowy oznaczaj

cy kategori

modułów:

O – dla modułów ogólnozawodowych,
Z – dla modułów zawodowych,

– cyfr

arabska oznaczaj

kolejny moduł lub jednostk

modułow

Przykładowy zapis kodowania modułów:
322[10].O1
322[10] – symbol cyfrowy zawodu: technik farmaceutyczny
O1 – pierwszy moduł ogólnozawodowy: Podstawy działalno

zawodowej.

Przykładowy zapis kodowania jednostki modułowej:
322[10].O1.01
322[10] – symbol cyfrowy zawodu: technik farmaceutyczny
O1 – pierwszy moduł ogólnozawodowy: Podstawy działalno

zawodowej
01 – pierwsza jednostka modułowa wyodr

bniona w module O1:

Stosowanie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

I. Zało

enia programowo-organizacyjne kształcenia

w zawodzie

1. Opis pracy w zawodzie

Typowe stanowiska pracy

Absolwent szkoły kształc

cej w zawodzie technik farmaceutyczny

e podejmowa

prac

– aptekach ogólnodost

pnych, aptekach szpitalnych i aptekach

zakładowych,

– punktach aptecznych,
– sklepach zielarsko-medycznych, sklepach zielarsko-drogeryjnych

i sklepach specjalistycznych zaopatrzenia medycznego,

– hurtowniach farmaceutycznych,
– zakładach przemysłu farmaceutycznego i kosmetycznego oraz

zakładach przetwórstwa zielarskiego,

– laboratoriach chemicznych przemysłu chemicznego, zielarskiego

i spo

ywczego,

– laboratoriach

naukowo-badawczych

innych

laboratoriach

kontrolnych,

– stacjach sanitarno-epidemiologicznych,
– inspekcji farmaceutycznej.

Zadania zawodowe

Absolwent szkoły kształc

cej w zawodzie technik farmaceutyczny

powinien by

przygotowany do wykonywania nast

puj

cych zada

zawodowych:
– przyrz

dzania

wszystkich

form

leków

recepturowych

nie

zawieraj

cych w swoim składzie trucizn i

rodków odurzaj

cych,

– przygotowywania do sprzeda

y leków gotowych (porcjowania,

etykietowania),

– wydawania wybranych produktów leczniczych i wyrobów medycznych

pacjentom,

– współuczestniczenia w prowadzeniu analiz w laboratoriach oraz

kontroli produktów leczniczych i wyrobów medycznych,

– organizowania i rozliczania pracy punktu aptecznego,
– zamawiania produktów leczniczych i wyrobów medycznych oraz

ewidencjonowania sprz

tu aptecznego,

– udziału w nadzorowaniu procesów technologicznych produkcji leków

w przemy

le farmaceutycznym,

– obsługiwania aparatury, urz

dze

przemysłu farmaceutycznego,

aparatury laboratoryjnej oraz sprz

tu aptecznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Umiej

tno

ci zawodowe

W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent szkoły powinien umie

– posługiwa

obowi

zuj

Farmakope

Polsk

, Urz

dowym

Wykazem

rodków Farmaceutycznych i Materiałów Medycznych

dopuszczonych do obrotu w Polsce,

– posługiwa

nazewnictwem łaci

skim, mi

dzynarodowym i polskim,

niezb

dnym do wykonywania zada

zawodowych,

– posługiwa

komputerowymi programami ewidencjonowania oraz

wydawania produktów leczniczych i wyrobów medycznych,

– prowadzi

ewidencj

przychodów i rozchodów produktów leczniczych

i wyrobów medycznych z wykorzystaniem komputera,

– rozró

nia

podstawowe grupy leków w układzie farmakologicznym

i postaci, w jakich s

wytwarzane,

– charakteryzowa

zakresy działania farmakologicznego oraz wybrane

interakcje leków,

– charakteryzowa

drogi podania, postaci leków i dawki leku,

– informowa

pacjenta o sposobie u

ycia leku i jego przechowywaniu,

– przechowywa

produkty lecznicze i wyroby medyczne w zale

od ich postaci, składu, wła

ciwo

ci, zgodnie z zaleceniami wytwórcy,

– ocenia

prawidłowo

ść

recepty i analizowa

wła

ciwo

ci fizyko-

chemiczne składników recepty,

– wykonywa

lek recepturowy,

– dobiera

opakowanie leku recepturowego do odpowiedniej substancji

czynnej oraz postaci,

– rozró

nia

surowce ro

linne,

– dobiera

procesy i metody sporz

dzania produktu leczniczego

linnego w zale

ci od zawarto

ci substancji czynnych,

– przechowywa

próbki archiwalne,

– przeprowadza

analiz

jako

ciow

i ilo

ciow

leków wybranymi

metodami klasycznymi i instrumentalnymi,

– u

ytkowa

sprz

t, aparatur

i urz

dzenia stosowane w laboratorium

chemicznym oraz laboratorium kontroli jako

ci leków w zakresie

swoich zada

zawodowych,

– planowa

i organizowa

własn

prac

– przestrzega

przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska,

– organizowa

stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

– korzysta

z ró

nych

ródeł informacji w celu doskonalenia

umiej

tno

ci zawodowych,

– promowa

zdrowy styl

ycia,

– nawi

i utrzymywa

kontakt z pacjentem (klientem) oraz

współpracownikami,

– post

powa

zgodnie z zasadami etyki,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– stosowa

przepisy

prawa

dotycz

wykonywania

zada

zawodowych,

– stosowa

przepisy prawa dotycz

ce działalno

ci gospodarczej.

2. Zalecenia dotycz

ce organizacji procesu dydaktyczno-

-wychowawczego

Proces kształcenia zawodowego według modułowego programu

nauczania dla zawodu technik farmaceutyczny mo

e by

realizowany

w szkole policealnej dla młodzie

y na podbudowie szkoły daj

cej

wykształcenia

rednie.

Program

nauczania

obejmuje

kształcenie

ogólnozawodowe

i zawodowe.

Kształcenie ogólnozawodowe zapewnia orientacj

w zawodzie

i ułatwia ewentualn

zmian

zawodu. Kształcenie zawodowe ma na celu

przygotowanie absolwenta szkoły do realizacji zada

na typowych dla

zawodu stanowiskach pracy.

Ogólne i szczegółowe cele kształcenia wynikaj

z podstawy

programowej kształcenia w zawodzie.

Tre

ci programowe zawarte s

w pi

ciu modułach: podstawy

działalno

ci zawodowej, podstawy analizy i wytwarzania produktów

leczniczych,

rodki lecznicze, leki recepturowe i apteczne oraz praktyka

zawodowa.

Moduły uwzgl

dniaj

ce zadania zawodowe s

podzielone na

jednostki modułowe. Ka

da jednostka zawiera tre

ci programowe

stanowi

ce okre

lon

cało

ść

, a ich realizacja umo

liwia opanowanie

umiej

tno

ci, niezb

dnych do wykonania okre

lonego zakresu pracy.

Czynnikiem sprzyjaj

cym nabywaniu umiej

tno

ci zawodowych jest

wykonywanie

wicze

okre

lonych w jednostkach modułowych.

wiczenia

zapisane

programach

poszczególnych

jednostek

modułowych s

propozycj

do wykorzystania w procesie nauczania. Ich

tematyka mo

e by

uzupełniona przez nauczyciela realizuj

cego

program.

Program modułu 322[10].O1 – Podstawy działalno

ci zawodowej –

składa si

z czterech jednostek modułowych, zawiera ogólnozawodowe

tre

ci kształcenia, dotycz

ce stosowania przepisów bezpiecze

stwa

i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska,

nawi

zywania

utrzymywania

kontaktów

społecznych,

charakteryzowania

budowy,

fizjologii,

patofizjologii,

stosowania

przepisów prawa i zasad ekonomiki.

Moduł ogólnozawodowy powinien by

realizowany w pierwszej

kolejno

ci.

Program modułu 322[10].Z1 – Podstawy analizy i wytwarzania

produktów leczniczych– składa si

z trzech jednostek modułowych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zawiera zawodowe tre

ci kształcenia niezb

dne do przeprowadzenia

analizy jako

ciowej i ilo

ciowej surowców leczniczych i wyrobów

medycznych, pozyskiwania i przetwarzania ro

linnych produktów

leczniczych, opisywania procesów technologicznych produkcji leków.

Program modułu 322[10].Z2 –

rodki lecznicze – składa si

z trzech

jednostek modułowych, zawiera tre

ci kształcenia niezb

dne do

stosowania zwi

zków chemicznych i surowców ro

linnych w profilaktyce

i leczeniu, a tak

e okre

lania działania leków na organizm.

Program modułu 322[10].Z3 – Leki recepturowe i apteczne – składa

z siedmiu jednostek modułowych, zawiera tre

ci kształcenia

niezb

dne

wykonania

wydawania

leków

recepturowych

i aptecznych.

Program modułu 322[10].Z4 – Praktyka zawodowa – składa si

z dwóch jednostek modułowych. Obejmuje tre

ci programowe, które

umo

liwiaj

utrwalenie wiadomo

ci i umiej

tno

ci niezb

dnych do

planowania, organizowania i wykonywania zada

zawodowych technika

farmaceutycznego.

Zwi

zki oraz zale

ci mi

dzy modułami i jednostkami modułowymi

przedstawiono w wykazie modułów i jednostek modułowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wykaz modułów i jednostek modułowych

Symbol
modułu

jednostki

modułowej

Nazwa modułów

i jednostek modułowych

Orientacyjna

liczba godzin

na realizacj

Moduł 322[10].O1
Podstawy działalno

ci zawodowej

360

322[10].O1.01

Stosowanie przepisów bezpiecze

stwa

i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej oraz

ochrony

rodowiska

322[10].O1.02

Nawi

zywanie i utrzymywanie kontaktów

społecznych

322[10].O1.03

Charakteryzowanie budowy, fizjologii
i patofizjologii organizmu człowieka

130

322[10].O1.04

Stosowanie przepisów prawa i zasad
ekonomiki

Moduł 322[10].Z1
Podstawy analizy i wytwarzania produktów
leczniczych

396

322[10].Z1.01

Wykonywanie analizy jako

ciowej

i ilo

ciowej produktów leczniczych

190

322[10].Z1.02

Pozyskiwanie i przetwarzanie ro

linnych

surowców leczniczych

102

322[10].Z1.03

Analizowanie procesów technologicznych
produkcji leków

104

Moduł 322[10].Z2

rodki lecznicze

272

322[10].Z2.01

Stosowanie zwi

zków chemicznych

w lecznictwie

322[10].Z2.02

Stosowanie surowców ro

linnych

w profilaktyce i terapii

322[10].Z2.03

Analizowanie działania leków na organizm
człowieka

130

Moduł 322[10].Z3
Leki recepturowe i apteczne

672

322[10].Z3.01

Analizowanie i ocenianie zapisu leku
recepturowego i aptecznego

322[10].Z3.02

Wykonywanie leków recepturowych
i aptecznych z surowców ro

linnych

322[10].Z3.03

Wykonywanie stałych leków recepturowych

130

322[10].Z3.04

Wykonywanie płynnych leków recepturowych

170

322[10].Z3.05

Wykonywanie półstałych leków recepturowych

114

322[10].Z3.06

Wykonywanie jałowych leków recepturowych

322[10].Z3.07

Kontrolowanie i wydawanie gotowego leku

Moduł 322[10].Z4
Praktyka zawodowa

140

322[10].Z4.01

Wykonywanie zada

zawodowych w aptece

szpitalnej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

322[10].Z4.02

Wykonywanie zada

zawodowych w aptece

ogólnodost

pnej

105

Razem

1840

Na podstawie wykazu oraz układu jednostek modułowych sporz

dzono

dydaktyczn

map

programu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Mapa dydaktyczna programu

322[10].O1

322[10].O1.02

322[10].O1.03

322[10].Z1

322[10].Z1.01

322[10].Z1.02

322[10].Z1.03

322[10].Z2

322[10].Z2.01

322[10].Z2.02

322[10].Z2.03

322[10].Z3

322[10].Z3.01

322[10].Z3.02

322[10].Z3.03

322[10].Z3.04

322[10].Z3.05

322[10].Z3.06

322[10].Z3.07

322[10].Z4

322[10].Z4.01

322[10].Z4.02

322[10].O1.04

322[10].O1.01

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dydaktyczna mapa modułowego programu nauczania stanowi

schemat powi

dzy modułami oraz jednostkami modułowymi

i okre

la kolejno

ść

ich realizacji. Szkoła powinna z niej korzysta

podczas planowania zaj

ęć

dydaktycznych.

Nauczyciel realizuj

cy program nauczania powinien posiada

przygotowanie z zakresu kształcenia modułowego, aktywizuj

cych

metod nauczania i pomiaru dydaktycznego. Nauczyciel kieruj

procesem nabywania umiej

tno

ci przez uczniów powinien udziela

pomocy w rozwi

zywaniu problemów zwi

zanych z realizacj

zada

zapewni

liwo

ść

uczenia

indywidualnym

tempie

z uwzgl

dnieniem własnych predyspozycji, mo

liwo

ci i do

wiadcze

Ponadto powinien rozwija

zainteresowania zawodem oraz wskazywa

liwo

ci kształcenia ustawicznego.

Wskazane jest,

eby kształcenie modułowe było realizowane

metodami

nauczania,

takimi

jak:

metoda

projektów,

metoda

przewodniego tekstu, pokaz i

wiczenia,. Spo

ród metod aktywizuj

cych

szczególnie przydatne w procesie kształcenia modułowego s

: metoda

sytuacyjna, inscenizacji, burzy mózgów, dyskusja wielokrotna. Po

żą

dane

jest wykorzystywanie filmów dydaktycznych, programów komputerowych
oraz

organizowanie

wycieczek

dydaktycznych

zakładów

farmaceutycznych.

Prowadzenie zaj

ęć

praktycznymi i aktywizuj

cymi metodami

nauczania wymaga przygotowania materiałów dydaktycznych: tekstów
przewodnich, instrukcji do metody projektów, instrukcji do wykonywania

wicze

W procesie realizacji programu nale

y poło

nacisk na

samokształcenie z wykorzystaniem literatury zawodowej, pakietów
edukacyjnych podr

czników, poradników i pozatekstowych

ródeł

informacji.

Istotnym elementem organizacji procesu dydaktycznego jest

sprawdzanie i ocenianie edukacyjnych osi

gni

ęć

ucznia. Monitorowanie

post

pów i osi

gni

ęć

ucznia nale

y do obowi

zków nauczyciela.

Ocenianie powinno u

wiadomi

uczniowi poziom jego osi

gni

ęć

w stosunku do wymaga

edukacyjnych, wdra

do systematycznej

pracy, samokontroli i samooceny.

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno by

realizowane

za pomoc

sprawdzianów ustnych, pisemnych, praktycznych, obserwacji

pracy ucznia podczas realizacji zada

, testów osi

gni

ęć

szkolnych.

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

szkolnych wymaga od nauczyciela

okre

lenia kryteriów, opracowania testów, arkuszy obserwacji, arkuszy

oceny post

pów.

rodki dydaktyczne niezb

dne do organizacji i realizacji modułowego

procesu kształcenia, powinny stanowi

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– pomoce dydaktyczne,
– materiały dydaktyczne,
– techniczne

rodki kształcenia,

– dydaktyczne

rodki pracy.

Pracownie powinny by

wyposa

one w

rodki dydaktyczne okre

lone

w programach jednostek modułowych.
Orientacyjna liczba godzin na realizacj

programu podana w tabelach

wykazu jednostek modułowych mo

e ulega

zmianie w zale

ci od

stosowanych przez nauczyciela metod i

rodków dydaktycznych.

W zintegrowanym procesie kształcenia modułowego nie ma podziału

na zaj

cia teoretyczne i praktyczne.

Programy

jednostek

modułowych

powinny

realizowane

w pracowniach

wicze

praktycznych,

placówkach

kształcenia

praktycznego, na rzeczywistych stanowiskach pracy w aptekach.

Wskazane jest, aby zaj

cia były prowadzone w grupach 6–15

osobowych. Inne formy organizacyjne to praca w zespołach 2–4
osobowych i praca indywidualna

Szkoła podejmuj

ca kształcenie w zawodzie według modułowego

programu nauczania powinna posiada

nast

puj

ce pomieszczenia

dydaktyczne:
– pracowni

technologii wytwarzania leków,

– pracowni

farmakognozji,

– laboratorium analizy leków,
– pracowni

anatomiczn

– pracowni

komputerow

Pracownie powinny by

wyposa

one w

rodki dydaktyczne, okre

lone

w programach jednostek modułowych.
Programy

jednostek

modułowych

powinny

realizowane

w pracowniach

wicze

praktycznych oraz w placówkach kształcenia

praktycznego na rzeczywistych stanowiskach pracy.
Na stanowiskach do

wicze

nale

y stworzy

warunki, umo

liwiaj

kształtowanie umiej

tno

ci okre

lonych w programie.

W trosce o jako

ść

kształcenia konieczne s

systematyczne działania

szkoły polegaj

ce na:

– pozyskiwaniu

rodków dydaktycznych,

– opracowywaniu obudowy dydaktycznej programu nauczania,
– współpracy

szkołami

szymi,

zakładami

przemysłu

farmaceutycznego

oraz

zakładami

przetwórstwa

zielarskiego,

laboratoriami przemysłu chemicznego i zielarskiego w celu
aktualizacji tre

ci programowych, odpowiadaj

cych wymaganiom

nowoczesnych technologii stosowanych w wytwarzaniu produktów
leczniczych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– doskonaleniu nauczycieli w zakresie metodologii kształcenia

modułowego,

aktywizuj

cych

metod

nauczania,

pomiaru

dydaktycznego oraz projektowania pakietów edukacyjnych.
Je

eli szkoła nie mo

e zapewni

realizacji programu niektórych

jednostek modułowych w oparciu o własn

baz

, powinna powierzy

kształcenie

placówkom

dysponuj

cym

dobr

baz

techniczn

i dydaktyczn

, takim jak: apteki szpitalne i apteki ogólnodost

pne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

II. Plany nauczania

PLAN NAUCZANIA

Szkoła policealna
Zawód: technik farmaceutyczny 322[10]
Podbudowa programowa: szkoła daj

ca wykształcenie

rednie

Dla młodzie

Liczba godzin tygodniowo

w dwuletnim okresie

nauczania

Lp.

Moduły kształcenia w zawodzie

Semestry I–IV

Podstawy działalno

ci zawodowej

Podstawy analizy i wytwarzania produktów
leczniczych

rodki lecznicze

Leki recepturowe i apteczne

Razem

Praktyka zawodowa – 4 tygodnie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

III. Moduły kształcenia w zawodzie

Moduł 322[10].O1
Podstawy działalno

ci zawodowej

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

powinien umie

– korzysta

z wiedzy z zakresu anatomii, fizjologii i patofizjologii,

– wyja

nia

budow

i funkcjonowanie układów i narz

dów człowieka,

– charakteryzowa

procesy psychiczne człowieka,

– nawi

zywa

i utrzymywa

kontakt z klientem (pacjentem),

rodowiskiem zawodowym i społecznym,

– przestrzega

przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska,

– organizowa

stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

– korzysta

z ró

nych

ródeł informacji w celu doskonalenia

umiej

tno

ci zawodowych,

– post

powa

zgodnie z zasadami etyki,

– stosowa

przepisy

prawa

dotycz

wykonywania

zada

zawodowych,

– udziela

pierwszej pomocy w stanach zagro

enia

ycia i zdrowia.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin na

realizacj

322[10].O1.01

Stosowanie przepisów bezpiecze

stwa

i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej

oraz ochrony

rodowiska

322[10].O1.02

Nawi

zywanie i utrzymywanie kontaktów

społecznych

322[10].O1.03

Charakteryzowanie budowy, fizjologii
i patofizjologii organizmu człowieka

130

322[10].O1.04

Stosowanie przepisów prawa i zasad
ekonomiki

Razem

360

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Schemat układu jednostek modułowych

4. Literatura
Akryle M.: Psychologia stosunków mi

dzyludzkich. PWN, Warszawa

1999
Aleksandrowicz R.: Mały atlas anatomiczny. PZWL, Warszawa 2004
Aronson E.: Człowiek istota społeczna. PWN, Warszawa 2004
Boraty

ski J., Dudek B., Morkis G.: Obsługa klienta. Prawo pracy.

Higiena pracy. WSiP, Warszawa 2003
Buchfelder M., Buchfelder A.: Podr

cznik pierwszej pomocy. PZWL,

Warszawa 2003
Buczy

ska T.: Mikroekonomia. PWN, Warszawa – Łód

1999

Buczy

skaT.: Makroekonomia. PWN, Warszawa – Łód

2000

Feneis H.: Ilustrowany słownik mi

dzynarodowego mianownictwa

anatomicznego. PZWL, Warszawa 1986
Forma

ski J.: Psychologia

rodowiska. PZWL, Warszawa 2004

Forma

ski J.: Psychologia. PZWL, Warszawa 2003

Getzen T.: Ekonomika zdrowia. PWN, Warszawa 2000

322[10].O1.02

Nawi

zywanie i utrzymywanie kontaktów

społecznych

322[10].O1.03

Charakteryzowanie budowy, fizjologii

i patofizjologii organizmu człowieka

322[10].O1.04

Stosowanie przepisów prawa

i zasad ekonomiki

322[10].O1

Podstawy działalno

ci zawodowej

322[10].O1.01

Stosowanie przepisów bezpiecze

stwa

i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej oraz

ochrony

rodowiska

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Goł

b B., Traczyk W.: Anatomia i fizjologia człowieka. PZWL, Warszawa

1997
Hamer H.: Rozwój przez wprowadzanie zmian. CEM, Warszawa 1998
Hansen A.: Bezpiecze

stwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998

Jakubaszko J. (red.): ABC post

powania w urazach. Wydawnictwo

Medyczne A. Górnicki, Wrocław 2003
Jakubaszko J. (red.): Medycyna ratunkowa. Urban i Partner, Wrocław
1999
Kami

ski B., Dziak A.: Post

powanie w stanach zagro

enia

ycia.

PZWL, Warszawa 1999
Mayerscough P.: Jak rozmawia

z pacjentem. GWP, Gda

sk 2001

Michajlik A., Ramotowski W.: Anatomia i fizjologia człowieka. PZWL,
Warszawa 2004
Mierzejewska – Macherek J.: Podstawy ekonomii. Centrum Doradztwa
i Informacji Difin, Warszawa 2003
Musiałkiewicz J.: Zarys wiedzy o gospodarce. Ekonomik 2001,
Warszawa 2001
P

dich W. (red.): Choroby wewn

trzne. PZWL, Warszawa 1994

Przetacznik – Gierowska M., Makiełło - Jar

a G.: Podstawy psychologii

ogólnej. WSiP, Warszawa 1997
Raczkowski B.: BHP w praktyce. ODDK, Gda

sk 2002

k H., Cie

lak R., (red.): Wsparcie społeczne, stres i zdrowie. PWN,

Warszawa 2004
Sokołowska – Pituchowa J.: Anatomia człowieka. PZWL, Warszawa
2000
Sokołowska M.: Socjologia medycyny. PZWL Warszawa 1986
Stepczak K.: Ochrona i kształtowanie

rodowiska. WSiP, Warszawa

2001
Sylwanowicz W.: Mały atlas anatomiczny. PZWL, Warszawa 1990
Traczyk W.: Fizjologia człowieka w zarysie. PZWL, Warszawa 2004
Włodarski Z., Matczak A.: Wprowadzenie do psychologii. WSiP,
Warszawa 1996
Wróblewski T., Miechowiecka N.: Patologia. Podr

cznik dla

rednich

szkół medycznych. PZWL, Warszawa 1993

Wykaz literatury nale

y aktualizowa

w miar

ukazywania si

nowych

pozycji wydawniczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 322[10].O1.01
Stosowanie przepisów bezpiecze

stwa i higieny

pracy, ochrony przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

powinien umie

– zinterpretowa

podstawowe

przepisy

prawa

dotycz

bezpiecze

stwa i higieny pracy,

– okre

podstawowe obowi

zki pracodawcy w zakresie zapewnienia

bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,

– okre

prawa i obowi

zki pracownika w zakresie bezpiecze

stwa

i higieny pracy,

– zadba

o stan wyposa

enia oraz ład i porz

dek w miejscu pracy,

– rozpozna

zagro

enia zwi

zane z wykonywan

prac

– dobra

rodki ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanych prac,

– zareagowa

przypadku

zagro

enia

arowego,

zgodnie

z instrukcj

przeciwpo

arow

– wskaza

sposoby likwidacji lub ograniczenia zagro

zwi

zanych

z urazami, pr

dem elektrycznym, substancjami chemicznymi,

– zorganizowa

stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

– zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy i ochrony

przeciwpo

arowej,

– zastosowa

zasady ochrony

rodowiska naturalnego,

– udzieli

pierwszej pomocy w stanach zagro

enia

ycia i zdrowia.

2. Materiał nauczania

Prawna ochrona pracy.
Podstawowe

obowi

zki

pracodawcy

pracownika

zakresie

bezpiecze

stwa i higieny pracy.

Czynniki szkodliwe, uci

ąż

liwe i niebezpieczne wyst

puj

ce w procesie

pracy.
Zasady tworzenia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.
Elementy ergonomii, fizjologii i higieny pracy.

rodki ochrony indywidualnej.

Organizacja stanowiska pracy.
Ochrona przeciwpo

arowa.

Ochrona

rodowiska na stanowisku pracy.

Pierwsza pomoc w stanach zagro

enia

ycia i zdrowia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wiczenia

•

Okre

lanie obowi

zków pracodawcy i pracownika w zakresie

bezpiecze

stwa i higieny pracy.

•

Stosowanie sposobu alarmowania stra

y po

arnej, zgodnie

z instrukcj

przeciwpo

arow

•

Identyfikowanie oznakowania drogi ewakuacyjnej w szkole.

•

Identyfikowanie rodzaju i rozmieszczenia sprz

tu ga

niczego.

•

Rozpoznawanie

zagro

wypadkowych

wyst

puj

cych

stanowiskach pracy technika farmaceutycznego.

•

Dobieranie

rodków ochrony indywidualnej w zale

ci od rodzaju

wykonywanej pracy.

•

Nakładanie opatrunku na ran

w obr

bie głowy, ko

czyny górnej,

czyny dolnej.

•

Tamowanie krwotoków z rany i z nosa.

•

Unieruchamianie złama

w obr

bie ko

czyny górnej, dolnej

i kr

gosłupa.

•

Udzielanie pierwszej pomocy w przypadku omdlenia, oparzenia,

pora

enia pr

dem elektrycznym, zatrucia.

•

Układanie poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej.

•

Wykonywanie resuscytacji kr

ąż

eniowo-oddechowej u dorosłego

i dziecka na fantomie reanimacyjnym.

rodki dydaktyczne

Filmy dydaktyczne na temat resuscytacji.
Regulaminy.
Kodeks Pracy, przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy.

Normy Polskie, wymagania dotycz

ce ergonomii.

Instrukcje dotycz

ce obsługi urz

dze

stwarzaj

cych zagro

enie.

Instrukcja przeciwpo

arowa.

Plansze sprz

tu ga

niczego, ga

nice.

Sprz

ochrony

indywidualnej

stosowany

pracy

technika

farmaceutycznego.
Schematy, ilustracje, fotografie zagro

na stanowisku pracy.

Materiały i sprz

t do udzielania pierwszej pomocy.

Fantom człowieka do

wicze

z udzielania pierwszej pomocy.

Programy komputerowe z zakresu udzielania pierwszej pomocy.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje podstawowe tre

ci z zakresu

bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej, wymaga

ergonomii oraz udzielania pierwszej pomocy w stanach zagro

enia

ycia

i zdrowia. W trakcie realizacji programu nale

y zwróci

uwag

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

obowi

zki pracownika i pracodawcy w zakresie bezpiecze

stwa i higieny

pracy, na nieprawidłowo

ci, które mog

wyst

w trakcie pracy

w zakresie bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo

arowej

oraz na rol

pracownika w kształtowaniu bezpiecznych i higienicznych

warunków pracy, zwłaszcza na podejmowanie działa

profilaktycznych

zapobiegaj

cych wypadkom.

Szczególnie wa

ne jest opanowanie przez uczniów umiej

tno

udzielania pierwszej pomocy w stanach zagro

enia

ycia i zdrowia.

Nale

y zwróci

uwag

na ocen

stanu poszkodowanego, wykonywanie

redniego masa

u serca i sztucznego oddychania oraz wykonywanie

wszystkich

działa

zakresu

pierwszej

pomocy

zgodnie

z obowi

zuj

cymi procedurami.

Istotn

rol

w osi

ganiu celów kształcenia ma dobór metod

nauczania. Wskazane jest stosowanie takich metod jak: wykład
problemowy, pogadanka, dyskusja dydaktyczna, pokaz z obja

nieniem,

wiczenia, metoda projektów. Program jednostki modułowej nale

realizowa

w pracowni wyposa

onej w techniczne

rodki kształcenia,

rodki ochrony indywidualnej, sprz

t do udzielania pierwszej pomocy.

Wskazane s

formy pracy zespołowej, grupowej i indywidualnej. Zaj

cia

powinny odbywa

w grupach 10–15 osobowych.

Zaleca si

prezentowanie filmów dydaktycznych o tematyce

bezpiecze

stwa i higieny pracy. Podczas zaj

ęć

uczniowie powinni

korzysta

z ró

nych

ródeł informacji: instrukcji, poradników i norm.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów powinno odbywa

systematycznie, na podstawie okre

lonych kryteriów. Systematyczne

sprawdzanie i ocenianie motywuje ucznia do nauki, wpływa na
kształtowanie dyscypliny, pracowito

ci oraz odpowiedzialno

ci za wyniki

pracy.

Do sprawdzania osi

gni

ęć

szkolnych uczniów proponuje si

zastosowa

– sprawdziany ustne i pisemne,
– obserwacj

czynno

ci ucznia podczas wykonywania

wicze

– testy osi

gni

ęć

szkolnych.

Wiadomo

ci teoretyczne niezb

dne do wykonywania czynno

praktycznych mog

sprawdzane za pomoc

testów osi

gni

ęć

szkolnych. Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej
odpowiedzi, nale

y zwraca

uwag

na operowanie zdobyt

wiedz

merytoryczn

jako

ść

wypowiedzi, stosowanie poj

ęć

i poprawno

ść

wnioskowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Umiej

tno

ci praktyczne nale

y sprawdza

poprzez obserwacj

czynno

ci ucznia podczas wykonywania

wicze

Obserwuj

c czynno

ci ucznia nale

y zwróci

uwag

na:

– przestrzeganie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz

ochrony przeciwpo

arowej,

– stosowanie procedur udzielania pierwszej pomocy w stanach

zagro

enia

ycia i zdrowia pracowników,

– dobór

rodków ochrony indywidualnej,

Podstaw

do uzyskania przez ucznia pozytywnej oceny jest przede

wszystkim poprawne i samodzielne wykonanie

wicze

Sprawdzanie

ocenianie

osi

gni

ęć

uczniów

powinno

dokonywane z uwzgl

dnieniem obowi

zuj

cej skali ocen.

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

uczniów nale

y uwzgl

dni

wyniki

wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 322[10]. O1.02
Nawi

zywanie i utrzymywanie kontaktów

społecznych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

powinien umie

– scharakteryzowa

procesy psychiczne człowieka,

– scharakteryzowa

procesy poznawcze, emocjonalne i motywacyjne,

– okre

wpływ

procesów

poznawczych,

emocjonalnych

i motywacyjnych na rozwój człowieka,

– okre

składniki osobowo

ci człowieka i czynniki kształtuj

osobowo

ść

– scharakteryzowa

sytuacje trudne oraz ich wpływ na stan psychiczny

człowieka,

– okre

rodzaje sytuacji problemowych,

– dobra

metody skutecznego rozwi

zywania problemów w ró

nych

sytuacjach zawodowych i

yciowych,

– nawi

kontakt z klientem, jego rodzin

i współpracownikami,

– rozpozna

problemy wyst

puj

ce w procesie komunikowania si

– zachowa

asertywnie,

– okre

zasady i warunki skutecznego negocjowania,

– zastosowa

techniki

aktywnego

słuchania,

wyrazi

empati

zaobserwowa

emocje,

– scharakteryzowa

procesy społeczne,

– scharakteryzowa

zbiorowo

ci społeczne,

– scharakteryzowa

struktur

i funkcje rodziny,

– scharakteryzowa

zachowania zdrowotne ludzi i ich uwarunkowania,

– scharakteryzowa

społeczne uwarunkowania choroby,

– zastosowa

zasady promowania zdrowia,

– dotrzyma

tajemnicy zawodowej.

2. Materiał nauczania

Procesy psychiczne człowieka.
Procesy poznawcze, emocjonalne i motywacyjne.
Osobowo

ść

człowieka.

Sytuacje trudne (konflikt, frustracja, kryzys, stres) oraz ich wpływ na stan
psychiczny człowieka.
Radzenie sobie z sytuacj

trudn

Sytuacje problemowe, rozwi

zywanie problemów.

Wsparcie społeczne.
Komunikowanie si

z drugim człowiekiem.

Problemy i bł

dy w komunikowaniu si

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zachowania asertywne.
Negocjacje.
Procesy społeczne.
Zbiorowo

ci społeczne.

Struktura i funkcje rodziny.
Zachowania zdrowotne.
Społeczne uwarunkowania choroby.
Społeczne konsekwencje choroby i niepełnosprawno

ci.

Promocja zdrowia.
Etyka zawodowa.

wiczenia

•

Nadawanie i interpretowanie komunikatów werbalnych.

•

Wysyłanie komunikatów niewerbalnych.

•

Odczytywanie komunikatów niewerbalnych.

•

Przekazywanie i przyjmowanie informacji zwrotnych.

•

Okazywanie zrozumienia i parafrazowanie.

•

Rozwi

zywanie sytuacji konfliktowych z wykorzystaniem wybranych

strategii w warunkach symulowanych.

•

Prowadzenie negocjacji z wykorzystaniem metody inscenizacji.

rodki dydaktyczne

Foliogramy.
Opisy przypadków, sytuacji.
Filmy dydaktyczne na temat umiej

tno

ci interpersonalnych.

my z nagraniami prowadzonych negocjacji.

Scenariusze

wicze

Materiały

ródłowe.

Kwestionariusze wywiadów.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program

jednostki

modułowej

obejmuje

tre

dotycz

ce:

podstawowych procesów psychicznych, komunikowania si

z drugim

człowiekiem, sytuacji problemowych oraz elementów socjologii i etyki.
W trakcie realizacji programu nale

y kształtowa

umiej

tno

komunikowania si

niezb

dne w pracy technika farmaceutycznego.

W procesie kształcenia proponuje si

stosowanie metod nauczania,

które przygotuj

słuchacza do logicznego my

lenia, aktywnego udziału

w rozwi

zywaniu

problemów,

stosowania

w praktyce

nabytych

umiej

tno

ci. Dominuj

cymi metodami nauczania – uczenia si

powinny

: wykład problemowy, dyskusja dydaktyczna, metoda sytuacyjna,

inscenizacja, metoda przypadków, gry dydaktyczne oraz

wiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Warunkiem

osi

gni

cia

zało

onych

celów

edukacyjnych

jest

systematyczno

ść

w uczeniu si

oraz rozwijanie zainteresowania

tematyk

realizowanego programu. Zaj

cia powinny by

prowadzone

w klimacie zaufania, otwarto

ci i partnerstwa. Podstawow

metod

nauczania powinny by

wiczenia. Podczas

wicze

nale

y przestrzega

zasady dobrowolno

ci w uzewn

trznianiu przez uczniów swoich prze

i dozna

osobistych.

Wskazane s

formy pracy zespołowej, grupowej i indywidualnej.

Zaj

cia powinny odbywa

w grupach do 15 osób, z podziałem na 2-3

osobowe zespoły, w pracowni wyposa

onej w nowoczesne

rodki

dydaktyczne. Uczniowie powinni mie

liwo

ść

korzystania z ró

nych

ródeł informacji.

Wskazane jest tak

e wykorzystywanie nowoczesnych

rodków

dydaktycznych, w tym multimedialnych oraz wzbogacenie zaj

ęć

prezentacj

filmów dydaktycznych na temat ró

nych form treningu

umiej

tno

ci społecznych.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie

osi

gni

ęć

edukacyjnych

uczniów

powinno

prowadzone systematycznie na podstawie okre

lonych kryteriów.

Systematyczna

kontrola

ocena

post

pów

ucznia

umo

liwi

nauczycielowi dostosowanie metod nauczania, organizacyjnych form
pracy oraz

rodków dydaktycznych do predyspozycji ucznia.

Do sprawdzania osi

gni

ęć

szkolnych uczniów proponuje si

zastosowa

– sprawdziany ustne i pisemne,
– obserwacj

czynno

ci ucznia podczas wykonywania

wicze

– testy osi

gni

ęć

szkolnych.

Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej odpowiedzi,

nale

y zwraca

uwag

na operowanie zdobyt

wiedz

, merytoryczn

jako

ść

wypowiedzi, stosowanie poj

ęć

i poprawno

ść

wnioskowania.

Umiej

tno

praktyczne

nale

sprawdza

przez

obserwacj

zachowania ucznia podczas wykonywania

wicze

. Podczas obserwacji

nale

y zwróci

uwag

na:

– sposób pełnienia okre

lonych ról społecznych zwi

zanych z procesem

komunikowania si

(np. nadawcy komunikatu, słuchacza, obserwatora),

– umiej

tno

ść

współpracy w grupie,

– aktywno

ść

na zaj

ciach,

– przestrzeganie reguł post

powania obowi

zuj

cych w grupie.

Podstaw

do uzyskania pozytywnej oceny przez ucznia jest poprawne

i samodzielne wykonanie

wicze

zaproponowanych w programie

jednostki modułowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

ucznia nale

y uwzgl

dni

wyniki

wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 322[10].O1.03
Charakteryzowanie budowy, fizjologii i patofizjologii
organizmu człowieka

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

powinien umie

– posłu

podstawowymi poj

ciami z zakresu anatomii, fizjologii,

patofizjologii,

– scharakteryzowa

budow

tkanek,

– rozró

poszczególne cz

ęś

ci ciała człowieka oraz okre

ich

poło

enie,

– scharakteryzowa

budow

i czynno

ść

układu nerwowego,

– scharakteryzowa

budow

i czynno

ść

układu kr

ąż

enia,

– wyja

budow

i funkcj

układu oddechowego,

– wyja

budow

i funkcj

układu moczowego,

– wyja

budow

i funkcj

układu rozrodczego,

– wyja

budow

i funkcj

układu trawiennego,

– wyja

budow

i funkcj

układu endokrynologicznego,

– wyja

budow

i funkcj

skóry,

– wyja

poj

cie zdrowia i choroby,

– dokona

klasyfikacji chorób oraz okre

ich przebieg i objawy,

– scharakteryzowa

czynniki chorobotwórcze,

– wyja

proces starzenia si

ustroju,

– wyja

podstawowe procesy patologiczne,

– scharakteryzowa

choroby dotycz

ce poszczególnych układów

i narz

dów.

2. Materiał nauczania

Elementy budowy ciała człowieka.
Rodzaje tkanek.
Budowa ko

ci i ich poł

cze

Budowa i czynno

ść

ęś

ni szkieletowych.

Układ nerwowy.
Układ krwiono

ny.

Układ oddechowy, moczowy, trawienny, endokrynologiczny, skóra.
Poj

cie zdrowia i choroby.

Czynniki chorobotwórcze. Zaka

enia paso

ytnicze, grzybicze, bakteryjne

i wirusowe.
Klasyfikacja chorób.
Przebieg i objawy chorób.
Starzenie si

ustroju,

mier

i jej znamiona.

Podstawowe procesy patologiczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Patologia narz

dowa.

wiczenia

•

Analizowanie budowy, poło

enia i poł

cze

ci na modelu

szkieletu człowieka.

•

Identyfikowanie poło

enia poszczególnych mi

ęś

ni na modelu

muskulatury człowieka.

•

Analizowanie budowy układu nerwowego w oparciu o modele,

tablice, atlasy anatomiczne i programy komputerowe.

•

Analizowanie istoty i przebiegu chorób układu nerwowego na

podstawie opisu przypadków.

•

Analizowanie budowy serca i przebiegu naczy

krwiono

nych

w oparciu o tablice, atlasy anatomiczne, modele, programy
komputerowe.

•

Wykonywanie pomiaru t

tna i ci

nienia t

tniczego.

•

Analizowanie

budowy

układu

oddechowego,

moczowego,

trawiennego, endokrynologicznego i skóry w oparciu o modele,
tablice, atlasy anatomiczne, programy komputerowe.

•

Analizowanie istoty i przebiegu chorób poszczególnych układów na

podstawie opisu przypadków.

rodki dydaktyczne

Fantom człowieka do

wicze

z zakresu anatomii.

Modele i plansze anatomiczne.
Foliogramy, programy komputerowe z zakresu anatomii.
Atlasy anatomiczne, albumy.
Filmy dydaktyczne dotycz

ce funkcji układów i narz

dów.

Radiogramy ilustruj

ce zmiany patologiczne w narz

dach.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program nauczania jednostki modułowej obejmuje tre

ci dotycz

ce:

budowy i czynno

ci organizmu człowieka oraz zaburze

w jego

funkcjonowaniu.

Celem

realizacji

programu

jest

kształtowanie

umiej

tno

charakteryzowania

funkcji

organizmu

człowieka,

rozpoznawania

wzajemnych powi

i zale

ci mi

dzy poszczególnymi układami

i narz

dami oraz okre

lania zaburze

w ich funkcjonowaniu.

W procesie nauczania wskazane jest stosowanie metod nauczania

umo

liwiaj

cych uczniowi osi

gni

cie zało

onych celów kształcenia.

Dominuj

cymi metodami nauczania–uczenia si

powinny by

: wykład

problemowy, wykład konwersatoryjny, dyskusja dydaktyczna, metoda
przypadków, metoda sytuacyjna, pokaz z obja

nieniem oraz

wiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Warunkiem

osi

gni

cia

zało

onych

celów

edukacyjnych

jest

systematyczno

ść

w uczeniu si

, rozwijanie zainteresowania tematyk

realizowanego programu.
Zaj

cia powinny by

prowadzone w 10–15 osobowych grupach,

w pracowni anatomicznej wyposa

onej w nowoczesne

rodki

dydaktyczne.

W trakcie realizacji programu nale

y zwróci

uwag

na kształtowanie

u ucznia nast

puj

cych postaw:

– zainteresowania budow

i funkcjonowaniem organizmu człowieka

w zdrowiu i chorobie,

– odpowiedzialno

ci za zdrowie i

ycie człowieka,

– systematyczno

ci w podnoszeniu kwalifikacji i aktualizacji wiedzy.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej na podstawie
ustalonych kryteriów i zgodnie z obowi

zuj

skal

ocen. Kryteria

oceny powinny dotyczy

stopnia i zakresu opanowania przez uczniów

wiadomo

ci i umiej

tno

ci.

Proces oceniania powinien obejmowa

– diagnoz

poziomu wiedzy ucznia przed przyst

pieniem do realizacji

programu,

– sprawdzanie post

pów uczniów w nauce w trakcie realizacji programu

oraz rozpoznawanie trudno

ci w osi

ganiu celów kształcenia,

– sprawdzanie wiadomo

ci i umiej

tno

ci po zrealizowaniu programu.

Do sprawdzania osi

gni

ęć

szkolnych uczniów zaleca si

stosowa

– sprawdziany ustne,
– sprawdziany pisemne: krótk

wypowied

na pi

mie lub rozwi

zanie

zadania problemowego,

– ukierunkowan

obserwacj

czynno

ci ucznia w czasie wykonywania

wicze

– testy osi

gni

ęć

szkolnych z zadaniami wielokrotnego wyboru.

Dokonuj

c oceny nauczyciel powinien zwraca

szczególn

uwag

umiej

tno

ci:

– posługiwania si

poj

ciami z zakresu anatomii i fizjologii oraz

patofizjologii,

– opisywania budowy i funkcji poszczególnych układów i narz

dów,

– identyfikowania podstawowych stanów patologicznych.

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

ucznia nale

y uwzgl

dni

wyniki

wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 322[10].O1.04
Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

powinien umie

– wyja

podstawowe poj

cia prawne,

– rozró

podstawowe gał

zie prawa,

– przedstawi

rodzaje aktów prawnych i

ródła informacji o nich,

– przedstawi

zakres obowi

zywania prawa,

– posłu

przepisami prawa cywilnego, rodzinnego i opieku

czego,

prawa pracy oraz prawa o ubezpieczeniach społecznych,

– wskaza

podstawy prawne funkcjonowania zakładów ochrony

zdrowia,

– okre

podstawowe prawa i obowi

zki pracowników ochrony

zdrowia,

– okre

prawa pacjentów,

– zastosowa

przepisy prawa obowi

zuj

ce w działalno

ci zawodowej

technika farmaceutycznego,

– zastosowa

przepisy prawa dotycz

ce działalno

ci gospodarczej,

– posłu

terminologi

z dziedziny zarz

dzania i organizowania

ochrony zdrowia,

– scharakteryzowa

system organizacji ochrony zdrowia w Polsce,

– wyja

istot

i zasady funkcjonowania systemu ubezpiecze

zdrowotnych w Polsce,

– wskaza

czynniki wpływaj

ce na popyt i poda

usług medycznych,

– wyja

mechanizmy konkurencji mi

dzy podmiotami

wiadcz

cymi

usługi medyczne,

– zastosowa

zasady marketingu w obrocie produktów leczniczych

i wyrobów medycznych,

– uzasadni

znaczenie profesjonalizmu i zaufania do personelu

medycznego udzielaj

cego

wiadcze

zdrowotnych.

2. Materiał nauczania

Poj

cie prawa,

ródła prawa.

Normy prawne, przepisy prawa, stosowanie prawa.

ródła prawa pracy i prawa działalno

ci gospodarczej: Kodeks cywilny,

Kodeks pracy, Ustawa o zakładach opieki zdrowotnej, Ustawa
o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia,
Ustawa o ubezpieczeniach społecznych.

ródła prawa farmaceutycznego.

Organizacja ochrony zdrowia w Polsce.
System ubezpiecze

zdrowotnych w Polsce.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Podstawy prawne funkcjonowania zakładów opieki zdrowotnej.
Cechy rynku usług medycznych.
Czynniki wpływaj

ce na popyt i poda

usług medycznych.

Mechanizmy konkurencji mi

dzy podmiotami

wiadcz

cymi usługi

medyczne.
Zasady marketingu w obrocie produktów leczniczych i wyrobów
medycznych.
Instytucje wpływaj

ce na polityk

zdrowotn

stwa.

wiczenia

•

Identyfikowanie i analizowanie aktów prawnych dotycz

cych

działalno

ci zawodowej technika farmaceutycznego.

•

Identyfikowanie i analizowanie aktów prawnych dotycz

cych prawa

cywilnego, prawa pracy, prawa o ubezpieczeniach społecznych
i zdrowotnych.

•

Okre

lanie sposobu finansowania

wiadcze

zdrowotnych.

•

Pozyskiwanie materiałów z zasobów internetowych dotycz

cych

prowadzenia działalno

ci gospodarczej.

•

Interpretowanie przepisów prawa farmaceutycznego.

rodki dydaktyczne

Urz

dowe publikatory (Dziennik Ustaw, Monitor Polski, dzienniki

resortowe).
Materiały

ródłowe.

Filmy dydaktyczne na temat strategii marketingowych.
Bazy informacji prawnej.
Tablice.
Foliogramy ilustruj

ce system organizacji ochrony zdrowia.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Realizacja programu nauczania jednostki modułowej ma na celu

kształtowanie

umiej

tno

lenia

kategoriach

prawnych,

analizowania i interpretowania norm prawnych oraz korzystania
z tekstów

ródłowych, a tak

e przygotowanie ucznia do wej

cia na rynek

pracy w bran

y medycznej. Wiedza z zakresu prawa umo

liwi uczniowi

zrozumienie mechanizmów funkcjonowania pa

stwa, ułatwi stosowanie

w praktyce przepisów prawa dotycz

cych uczestnictwa w

yciu

społecznym i w działalno

ci zawodowej.

W procesie kształcenia proponuje si

stosowanie takich metod

nauczania–uczenia si

jak: wykład problemowy, dyskusja dydaktyczna,

metoda sytuacyjna, metoda przypadków,

wiczenia z wykorzystaniem

materiałów

ródłowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazane s

formy pracy zespołowej, grupowej i indywidualnej.

wiczenia powinny by

prowadzone 10–15 grupie osób, w pracowni

wyposa

onej w nowoczesne

rodki dydaktyczne, literatur

, teksty

ródłowe oraz w pracowni komputerowej.

wiczenia zamieszczone

w programie stanowi

propozycj

do wykorzystania. Wskazane jest

przygotowanie przez nauczyciela

wicze

liwych do zrealizowania

w warunkach szkoły.

Zaleca si

organizowanie wycieczek dydaktycznych, zapraszanie na

zaj

cia prawników, praktyków gospodarczych oraz wykorzystanie filmów

edukacyjnych.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej na podstawie
ustalonych kryteriów i zgodnie z obowi

zuj

skal

ocen. Kryteria

oceny powinny dotyczy

stopnia i zakresu opanowania przez uczniów

wiadomo

ci i umiej

tno

ci wynikaj

cych z zaplanowanych celów

kształcenia.

Systematyczne sprawdzanie i ocenianie dostarcza nauczycielowi

informacji o efektach jego pracy, o post

pach ucznia w nauce oraz

ułatwia zaplanowanie procesu kształcenia.
Dokonuj

c oceny nauczyciel powinien zwróci

uwag

na umiej

tno

ci:

– korzystania z poradników, katalogów czasopism i literatury

zawodowej,

– analizowania i oceniania informacji zebranych z ró

nych

ródeł,

– interpretowania przepisów prawa.
Sprawdzanie osi

gni

ęć

poznawczych ucznia mo

e odbywa

podstawie:
– sprawdzianów ustnych,
– sprawdzianów pisemnych,
– testów dydaktycznych,
– obserwacji bezpo

redniej pracy uczniów w trakcie wykonywania

wicze

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

uczniów nale

y uwzgl

dni

wyniki

wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Moduł 322[10]. Z1
Podstawy analizy i wytwarzania produktów
leczniczych

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

powinien umie

– wykonywa

podstawowe czynno

ci laboratoryjne,

– przeprowadza

wybranymi metodami analiz

jako

ciow

i ilo

ciow

klasyczn

i instrumentaln

leków, surowców farmaceutycznych

i produktów leczniczych,

– u

ytkowa

sprz

aparatur

oraz

urz

dzenia

stosowane

w laboratoriach chemicznych i laboratoriach kontroli jako

ci leków,

– prowadzi

dokumentacj

laboratoryjn

– okre

zasady pozyskiwania, przetwarzania i przechowywania

wybranych ro

linnych surowców farmaceutycznych i produktów

leczniczych,

– dobiera

metody sporz

dzania produktu leczniczego ro

linnego

w zale

ci od zawarto

ci substancji czynnych,

– analizowa

procesy technologiczne produkcji wybranych leków.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol

jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin na

realizacj

322[10].Z1.01

Wykonywanie analizy jako

ciowej

i ilo

ciowej produktów leczniczych

192

322[10].Z1.02

Pozyskiwanie i przetwarzanie ro

linnych

surowców leczniczych

100

322[10].Z1.03

Analizowanie procesów technologicznych
produkcji leków

104

Razem

394

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Schemat układu jednostek modułowych

4. Literatura

Broda B.: Zarys botaniki farmaceutycznej. PZWL, Warszawa 2002
Chmiel A., Grudzi

ski S.: Biotechnologia i chemia antybiotyków. PWN,

Warszawa 1998
Cyga

ski A.: Chemiczne metody analizy ilo

ciowej. WNT, Warszawa

1999.
Cyga

ski A.: Metody spektroskopowe w analizie chemicznej. WNT,

Warszawa 1997.
Gayer R., Matysiakowa Z.: Zbiór zada

z technologii chemicznej. WSiP,

Warszawa 1988
Jabło

ska-Drozdowska H., Krajewska K.: Aparaty, urz

dzenia i procesy

przemysłu chemicznego. WSiP, 1986
Kayser O., Mueller R.H.: Biotechnologia farmaceutyczna. PZWL,
Warszawa 2002
Kocjan R. i wsp.: Chemia analityczna Tom I i II. PZWL, Warszawa 2001.
Kohlmunzer S.: Farmakognozja. PZWL, Warszawa 2003

322[10].Z1

Podstawy analizy i wytwarzania

produktów leczniczych

322[10].Z1.01

Wykonywanie analizy jako

ciowej

i ilo

ciowej produktów leczniczych

322[10].Z1.02

Pozyskiwanie i przetwarzanie

linnych surowców leczniczych

322[10].Z1.03

Analizowanie procesów

technologicznych produkcji leków

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Lipiec T., Szmal Z.: Chemia analityczna z elementami analizy
instrumentalnej. PZWL. Warszawa 1996.
Minczewski J., Marczenko Z.: Chemia analityczna Tom I i II. PWN,
Warszawa 2001.
Molenda J.: Technologia chemiczna. WSiP, Warszawa 1993
Mueller R.H., Hildebrant G.E.: Technologia nowoczesnych postaci leków.
PZWL, Warszawa 1997
Pawełczyk E., Płotkowiak Z., Zaj

c M.: Chemiczna analiza leków. PZWL,

Warszawa 1981.
Sthal E.: Chromatograficzna i mikroskopowa analiza surowców
roslinnych. PZWL, Warszawa 1987
Strzelecka H., Kami

ska J., Kowalski J., Walewska E.: Chemiczne

metody bada

linnych surowców leczniczych. PZWL, Warszawa 1987

Strzelecka H. i wsp.: Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa. PZWL,
Warszawa 2000
Szczepaniak H.: Metody instrumentalne w analizie chemicznej. PWN,
Warszawa 2004
Zejc A., Gorczyca M.: Chemia leków. Wydawnictwo Lekarskie PZWL,
Warszawa 2002.

Wykaz literatury nale

y aktualizowa

w miar

ukazywania si

nowych

pozycji wydawniczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 322[10].Z1.01
Wykonywanie analizy jako

ciowej i ilo

ciowej

produktów leczniczych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

powinien umie

– wykona

podstawowe czynno

ci laboratoryjne,

– obsłu

sprz

aparatur

oraz

urz

dzenia

stosowane

w laboratoriach,

– wypełni

dokumentacj

laboratoryjn

– wykona

oznaczenia z zakresu analizy jako

ciowej zwi

zków

nieorganicznych i organicznych,

– okre

samo

ść

surowców

farmaceutycznych

rodków

leczniczych,

– pobra

i przygotowa

próbki do bada

– przeprowadzi

wybranymi metodami analiz

jako

ciow

i ilo

ciow

klasyczn

i instrumentaln

leków, surowców farmaceutycznych

i produktów leczniczych,

– obliczy

wyniki analizy ilo

ciowej z wykorzystaniem metod

matematycznych, graficznych i statystycznych,

– przechowa

zgodnie z zasadami próbki analityczne substancji

leczniczych,

– zastosowa

metody wagowe, miareczkowe i instrumentalne do

badania czysto

ci i zawarto

ci substancji leczniczych,

– oceni

czysto

ść

surowców i produktów leczniczych,

– dokona

rozdziału leków zło

onych metod

: destylacji, ekstrakcji,

wytr

cania osadów, s

czenia, przemywania, wirowania, krystalizacji,

– zinterpretowa

wyniki przeprowadzonych bada

– zastosowa

obowi

zuj

normy

oceny

jako

produktów

leczniczych i surowców ró

nego pochodzenia,

– zastosowa

zasady Dobrej Praktyki Laboratoryjnej.

2. Materiał nauczania
Organizacja pracy i wyposa

enie laboratorium.

Dokumentacja laboratoryjna.
Zasady Dobrej Praktyki Laboratoryjnej.
Wybrane techniki laboratoryjne.
Oznaczenia z zakresu analizy jako

ciowej i ilo

ciowej zwi

zków

nieorganicznych i organicznych.
Analiza jako

ciowa i ilo

ciowa, klasyczna i instrumentalna leków,

surowców farmaceutycznych i wyrobów medycznych.
Obliczenia i statystyka chemiczna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ocena

jako

rodków

leczniczych

zgodnie

wymaganiami

farmakopealnymi.
Ocena jako

ci produktów leczniczych i surowców ró

nego pochodzenia

zgodnie z normami.

wiczenia

•

Oznaczanie g

sto

ci wybranych

rodków leczniczych aerometrem

i piknometrem.

•

Analizowanie mieszaniny kationów.

•

Analizowanie mieszaniny anionów.

•

Sprawdzanie to

samo

ci surowców farmaceutycznych, leków oraz

wyrobów medycznych według Farmakopei Polskiej.

•

Sprawdzanie czysto

ci surowców farmaceutycznych, leków oraz

wyrobów medycznych według Farmakopei Polskiej.

•

Oznaczanie wybranej substancji według Farmakopei Polskiej

za pomoc

alkacymetru.

•

Oznaczanie jodometryczne zawarto

ci składników w surowcach

farmaceutycznych metod

Farmakopei Polskiej.

•

Oznaczanie zawarto

ci wody w ro

linnych surowcach leczniczych,

przez suszenie lub destylacj

•

Oznaczanie zawarto

ci cukru w substancji leczniczej polarymetrem.

•

Oznaczanie zawarto

elaza (miedzi) metod

krzywej wzorcowej za

pomoc

kolorymetru.

•

Identyfikacja

wybranych

substancji

lub

preparatów

metod

chromatografii cienkowarstwowej według Farmakopei Polskiej.

•

Oznaczanie

wybranych

substancji

lub

preparatów

metod

spektrofotometryczn

w zakresie UV według Farmakopei Polskiej.

rodki dydaktyczne

Tablice z układem okresowym.
Foliogramy, fazorgamy, modele, kasety, schematy.
Oprogramowanie

komputerowe

modelowania

krzywych

miareczkowania.
Odczynniki chemiczne.
Szkło laboratoryjne.
Sprz

t laboratoryjny do wykonania

wicze

z zakresu wybranych technik

laboratoryjnych i klasycznej analizy.
Sprz

t ogólnego stosowania: destylarka, suszarka, piec elektryczny,

chłodziarka, pompa pró

niowa, wagi techniczne i analityczne

z kompletem odwa

ników, palniki gazowe, ła

nie.

Sprz

t laboratoryjny niezb

dny do realizacji

wicze

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Aparatura pomiarowa: areometr, refraktometr, interferometr, polarymetr,
pehametr z ró

nymi elektrodami, potencjometr, spektrofotometr

z wyposa

enie (VIS, UV,), kolorymetr, fotometr i spektrofotometr

płomieniowy, chromatograf.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest przygotowanie

uczniów do wykonywania analizy jako

ciowej i ilo

ciowej produktów

leczniczych.

Zaj

cia powinny by

prowadzone w laboratorium analizy klasycznej

i analizy instrumentalnej. Laboratorium powinno posiada

sprawnie

działaj

cy wyci

g, pokój wagowy, podr

czny magazyn odczynników

i destylark

wody.

wiczenia powinny by

prowadzone w 6–8

osobowych grupach. Zadania praktyczne uczniowie powinni wykonywa

indywidualnie.

W trakcie realizacji programu wskazane jest wykorzystanie tekstu

przewodniego do

wicze

. Zaleca si

równie

organizowanie wycieczek

dydaktycznych do firm farmaceutycznych w celu zapoznania uczniów
z nowoczesnymi metodami pomiarowymi oraz korzystanie z programów
komputerowych do modelowania krzywych miareczkowania.

Opanowanie prawidłowego i precyzyjnego wykonania czynno

analitycznych ma du

e znaczenie w prowadzeniu coraz bardziej

skomplikowanych bada

w toku kształcenia i w pracy zawodowej.

W ka

dym badaniu analitycznym ucze

powinien przeprowadzi

utrwalaj

klasyfikacj

mechanizmów reakcji zwi

zków nieorganicznych

i organicznych.

Najtrudniejszymi dla ucznia czynno

ciami podczas wykonywania

wicze

: dobór naczy

i innego sprz

tu do okre

lonego badania,

przygotowanie odczynników, wykonanie kolejnych etapów

wiczenia,

uzyskanie powtarzalno

ci wyników szczególnie w analizie ilo

ciowej oraz

przygotowywanie roztworów mianowanych. Trudno

ci mog

równie

wyst

w wykonywaniu analizy instrumentalnej.

W trakcie realizacji programu nauczania ucze

powinien wykonywa

obliczenia i zadania rachunkowe, stosuj

c zasady działa

na liczbach

przybli

onych oraz oblicza

i analizowa

bł

dy pomiarowe. Obliczenia

powinny by

wykonywane w pracowni komputerowej z u

yciem metod

i programów umo

liwiaj

cych statystyczn

ocen

wyników.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej na podstawie
ustalonych kryteriów i zgodnie z obowi

zuj

skal

ocen.

Systematyczne sprawdzanie i ocenianie motywuje ucznia do nauki,
wpływa

kształtowanie

dyscypliny,

pracowito

oraz

odpowiedzialno

ci za wyniki pracy.

Przedmiotem oceny powinny by

umiej

tno

ci:

– wykonywania badania analitycznego jako

ciowego z zakresu analizy

kationów, anionów, soli, grup charakterystycznych dla zwi

zków

organicznych,

– wykonywania badania ilo

ciowego zwi

zków, badania to

samo

i czysto

ci metod

chromatografii,

– prowadzenia dokumentacji laboratoryjnej, ilo

ciowego oznaczenia

badanej substancji,

– dokonywania analizy bł

dów pomiarowych,

– oszcz

dzania

odczynników

chemicznych,

wody,

czynników

energetycznych,

– dbania o sprz

t i aparatur

laboratoryjn

Podczas stosowania metody tekstu przewodniego uczniowie mog

dokonywa

samooceny, wykorzystuj

c w tym celu zawarte w tekstach

przewodnich tabele z kryteriami oceny poszczególnych elementów

wicze

Sprawdzanie osi

gni

ęć

praktycznych mo

e odbywa

na podstawie

obserwacji czynno

ci uczniów w trakcie wykonywania

wicze

. Podczas

obserwacji nale

y zwraca

uwag

na:

– zorganizowanie stanowiska pracy laboratoryjnej,
– samodzielno

ść

w wykonywaniu zadania,

– jako

ść

, dokładno

ść

, uzyskane wyniki analizy lub pomiaru,

– poprawno

ść

wykonywania schematu aparatury i wykresów,

– stopie

opanowania czynno

ci laboratoryjnych,

– opracowanie

sprawozdania

dzienniku

laboratoryjnym

z wypełnionym protokołem bada

– sformułowane wnioski z bada

– przestrzeganie

regulaminu,

przepisów

bhp

oraz

ochrony

przeciwpo

arowej.

Sprawdzanie osi

gni

ęć

poznawczych ucznia mo

e odbywa

podstawie

sprawdzianów

ustnych

pisemnych

oraz

testów

dydaktycznych.
W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

ucznia nale

y uwzgl

dni

wyniki

wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 322[10].Z1.02
Pozyskiwanie i przetwarzanie ro

linnych surowców

leczniczych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

powinien umie

– rozró

ródła pochodzenia surowców ro

linnych,

– okre

zasady pozyskiwania i przetwarzania surowców ro

linnych,

– scharakteryzowa

metody sporz

dzania leku ro

linnego,

– zastosowa

zasady

przechowywania

surowców

produktów

linnych w zale

ci od ich składu jako

ciowego i postaci

farmaceutycznej,

– wykona

podstawowe czynno

ci laboratoryjne podczas badania

jako

ci surowców pochodzenia ro

linnego,

– zastosowa

metody mikroskopowe, makroskopowe i fitochemiczne do

badania to

samo

ci i czysto

ci surowców farmakognostycznych,

– okre

jako

ść

leków ziołowych według obowi

zuj

cych norm,

– wykorzysta

literatur

zawodow

i technologie informacyjne do

pozyskiwania informacji o ro

linnych produktach leczniczych,

– wyja

wpływ ró

nych czynników na zawarto

ść

substancji czynnych

w surowcach ro

linnych.

2. Materiał nauczania

Pochodzenie surowców – ro

liny dziko rosn

ce, uprawy ro

lin

leczniczych, uprawy kontrolowane, biotechnologia produktów ro

linnych.

Zasady zbioru i przechowywania surowców.
Czynniki wpływaj

ce na trwało

ść

surowców i preparatów ziołowych.

Standaryzacja produktów zielarskich.
Budowa komórek, tkanek i organów ro

linnych.

Wpływ czynników genetycznych, rozwojowych i

rodowiskowych na

zawarto

ść

substancji farmakologicznie aktywnych w ro

linach.

Metody badania surowców pochodzenia ro

linnego według Farmakopei

Polskiej.

wiczenia

•

Obsługiwanie mikroskopu optycznego i sporz

dzanie preparatów

mikroskopowych.

•

Identyfikowanie plazmatycznych i nie plazmatycznych składników

komórki ro

linnej oraz obja

nianie ich budowy i funkcji.

•

Rozró

nianie włosków okrywaj

cych na surowcach ro

linnych

krojonych i sproszkowanych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

•

Rozró

nianie włosków gruczołowych typu Labiatae i Compositae na

surowcach ro

linnych.

•

Rozpoznawanie tkanek wzmacniaj

cych i wi

zek przewodz

cych.

•

Porównywanie budowy pierwotnej i wtórnej korzenia i łodygi.

•

Identyfikowanie istotnych cech w budowie morfologicznej ro

lin

(praca z zielnikiem i atlasem ro

lin).

•

Posługiwanie si

Farmakope

Polsk

w celu oceny wygl

zewn

trznego i jako

ci surowców ro

linnych.

•

Okre

lanie stopnia czysto

ci surowców ro

linnych, oznaczanie

wyst

puj

cych domieszek i zanieczyszcze

•

Wykrywanie substancji naturalnych o znaczeniu farmakologicznym

i okre

lanie ich wła

ciwo

ci fizykochemicznych.

•

Rozpoznawanie wa

niejszych surowców ro

linnych i mieszanek

ziołowych.

•

Analizowanie działania, wskaza

do stosowania i dawkowania

substancji i przetworów ro

linnych.

•

Zbieranie ro

lin leczniczych do zielnika.

rodki dydaktyczne

Foliogramy i fotogramy ro

lin leczniczych.

Zdj

cia i rysunki ro

lin leczniczych.

Ryciny i opisy budowy ro

lin leczniczych i surowców ro

linnych.

Surowce ro

linne suszone (krojone, sproszkowane) i

wie

Mikroskopy.
Odczynniki chemiczne.
Szkło laboratoryjne.
Pi

miennictwo zawodowe (poradniki, atlasy, encyklopedie, czasopisma).

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Realizacja programu jednostki modułowej ma na celu zapoznanie

uczniów z produkcj

, dystrybucj

i kontrol

jako

ci leku ro

linnego.

Podczas realizacji programu nale

y kształtowa

umiej

tno

wykonywania badania jako

ci surowców pochodzenia ro

linnego,

stosowania ró

nych metod badania to

samo

ci i czysto

ci surowców

farmakognostycznych oraz dokonywania oceny jako

ci i przydatno

substancji ro

linnych i preparatów ziołowych.

Program jednostki modułowej nale

y realizowa

w korelacji z innymi

dziedzinami nauki, takimi jak: botanika, chemia organiczna, analiza
chemiczna oraz technologia wytwarzania leków.

Osi

gni

cie zaplanowanych w programie celów wymaga stosowania

nast

puj

cych

metod

nauczania:

wykładu

informacyjnego

i konwersatoryjnego, dyskusji dydaktycznej, metody przewodniego tekstu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wicze

praktycznych.

wiczenia powinny odbywa

w pracowni

farmakognozji wyposa

onej w odpowiednie

rodki dydaktyczne,

w grupach 6–8 osobowych.

Na zaj

ciach uczniowie powinni korzysta

z konspektów, katalogów,

tabel, rycin, atlasów, instrukcji do

wicze

oraz odpowiedniego sprz

i materiałów. Zadania praktyczne uczniowie powinni wykonywa

indywidualnie, a uzyskane wyniki opisywa

w zeszytach do

wicze

Zaleca si

zorganizowanie wycieczki dydaktycznej w celu zebrania

lin leczniczych do zielnika. W czasie zaj

ęć

nauczyciel powinien

rozwija

zdolno

ci poznawcze uczniów, zainteresowa

tematem oraz

wdra

do samodzielnego my

lenia i samodyscypliny.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia.

Organizowanie

realizowanie

procesu

dydaktyczno-

-wychowawczego ma na celu doprowadzenie do trwałych, po

żą

danych

zmian w wiadomo

ciach i umiej

tno

ciach uczniów w zakresie

wyodr

bnionych celów kształcenia.

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

przez

cały czas realizacji programu nauczania jednostki na podstawie kryteriów
przedstawionych na pocz

tku zaj

ęć

Kryteria oceny powinny uwzgl

dnia

zaplanowane cele kształcenia,

w tym:
– rozró

nianie

ródeł pochodzenia surowców ro

linnych,

– okre

lanie metod wykonania leku ro

linnego,

– wykrywanie substancji naturalnych oraz okre

lanie ich wła

ciwo

fizykochemicznych,

– rozpoznawanie wa

niejszych surowców ro

linnych.

W czasie kontroli i oceny nale

y zwraca

uwag

na wiedz

merytoryczn

, jako

ść

wypowiedzi, poprawno

ść

wnioskowania, jako

ść

wykonania zadania oraz stopie

integracji wiedzy z ró

nych dziedzin.

Osi

gni

cia uczniów mo

na ocenia

na podstawie:

– sprawdzianów ustnych,
– sprawdzianów pisemnych,
– testów dydaktycznych,
– ukierunkowanej obserwacji czynno

ci uczniów wykonywanych

w czasie

wicze

W ocenie ko

cowej nauczyciel powinien uwzgl

dni

wyniki wszystkich

zastosowanych metod sprawdzania osi

gni

ęć

ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 322[10].Z1.03
Analizowanie procesów technologicznych produkcji
leków

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

powinien umie

– okre

podstawowe

zasady

prowadzenia

procesów

technologicznych,

– scharakteryzowa

procesy technologiczne wybranych postaci leków,

– wykona

podstawowe

obliczenia

wydajno

procesów

technologicznych,

– wykona

obliczenia ilo

ci substratów potrzebnych do produkcji leków,

– okre

rol

substancji pomocniczych w procesie technologicznym,

– zapisa

i odczyta

równania reakcji chemicznych otrzymywania

wybranych substancji leczniczych,

– wykona

bilans materiałowy i energetyczny wybranych procesów

technologicznych,

– posłu

instrukcjami i normami stosowanymi w przemy

farmaceutycznym.

2. Materiał nauczania

Podstawowe zasady prowadzenia procesów technologicznych.
Przebieg procesu technologicznego.
Procesy technologiczne produkcji tabletek, dra

etek i granulatów.

Zasady obliczania wydajno

ci procesów technologicznych.

Analiza receptury w procesie technologicznym.
Rola substancji pomocniczych w procesie technologicznym.
Wydzielanie substancji leczniczych z surowców naturalnych.
Bilanse materiałowe i energetyczne procesów technologicznych.
Schematy, instrukcje, normy stosowane w przemy

le farmaceutycznym.

wiczenia

•

Sporz

dzanie schematów ideowych procesów technologicznych.

•

Sporz

dzanie bilansów materiałowych wybranych procesów wraz

z przedstawieniem graficznym.

•

Otrzymywanie prostych surowców farmaceutycznych (wodorow

glanu

sodu, jodoformu, wodorotlenku glinu).

•

Obliczanie wydajno

ci otrzymywania hydroksow

glanu bizmutu (III)

lub jodku potasu.

•

Obliczanie twardo

ci wody.

•

Wykonywanie bilansów materiałowych wybranych procesów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

•

Obliczanie

ilo

substratów

potrzebnych

procesów

technologicznych.

•

Obliczanie wydajno

ci procesów technologicznych.

•

Obliczanie, według receptury, ilo

ci surowców potrzebnych do

wykonania okre

lonej masy do tabletkowania, granulowania,

dra

owania, sporz

dzania emulsji.

rodki dydaktyczne

Zestawy ró

nych postaci leków.

Modele całe i w przekrojach, rysunki, schematy foliogramy fazogramy
omawianych aparatów i urz

dze

Schematy technologiczne procesów i ci

gów technologicznych.

Foliogramy i nagrania przedstawiaj

ce: sposoby montowania aparatury

i urz

dze

w ci

gach technologicznych.

Oprogramowanie komputerowe do projektowania aparatów i urz

dze

w ci

gach technologicznych, wykonywania oblicze

technologicznych,

bilansów i schematów.
Instrukcje, Normy Polskie.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje tre

ci dotycz

ce zasad

prowadzenia

procesów

technologicznych,

wykonywania

oblicze

i prostych projektów technologicznych, stosowania instrukcji, PN, norm
bran

owych i zakładowych.

Realizacja

programu

nauczania

celu

kształtowanie

umiej

tno

ci zapisywania równa

i odczytywania reakcji chemicznych,

wykonywania bilansu wybranych procesów i oblicze

oraz odczytywania

schematów technologicznych.

Osi

gni

cie zaplanowanych celów wymaga stosowania praktycznych

metod nauczania: metody przewodniego tekstu, projektów, pokazu
z obja

nieniem oraz

wicze

Zaj

cia

powinny

odbywa

pracowni

wyposa

onej

w odpowiednie

rodki audiowizualne oraz modele i przekroje aparatów,

rysunki, schematy, przezrocza, foliogramy aparaty i linie technologiczne,
wzorcowe formy leków i opakowa

Wskazane jest symulowanie fragmentów procesów technologicznych

oraz zorganizowanie wycieczki dydaktycznej w celu zapoznania uczniów
z nowoczesnymi liniami produkcyjnymi w zakładach farmaceutycznych.

Zadania powinny by

wykonywane w grupach do 15 osób,

z podziałem na 2–3 osobowe zespoły. Podczas

wicze

uczniowie

powinni korzysta

z programów komputerowych i ró

nych

ródeł

informacji, w celu poznania zasad technologii wytwarzania produktów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

leczniczych.

Powinni

równie

posługiwa

schematami

technologicznymi, okre

rodzaje procesów i operacji, dobiera

aparaty

i urz

dzenia do przeprowadzania procesu oraz rozpoznawa

aparaty

i urz

dzenia stosowane w procesach technologicznych. Zamieszczone

w programie

wiczenia stanowi

propozycj

do wykorzystania.

Nauczyciel powinien opracowa

własne tematy

wicze

liwych do

zrealizowania w warunkach szkoły.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej według
ustalonych kryteriów i zgodnie z obowi

zuj

skal

ocen. Z kryteriami

oceny ucze

powinien by

zapoznany na pocz

tku realizacji programu

jednostki modułowej. Kryteria oceniania powinny dotyczy

stopnia

i zakresu opanowania przez ucznia wiadomo

ci i umiej

tno

ci.

Sprawdzanie osi

gni

ęć

poznawczych ucznia mo

e odbywa

pomoc

– sprawdzianów ustnych,
– sprawdzianów pisemnych,
– testów osi

gni

ęć

szkolnych.

Umiej

tno

ci praktyczne powinny by

sprawdzane na podstawie

obserwacji czynno

ci uczniów podczas wykonywania

wicze

Podczas obserwacji nauczyciel powinien zwraca

uwag

na:

– wykonywanie zada

zgodnie z przyj

tymi procedurami,

– dokładno

ść

i sprawno

ść

wykonania zadania,

– znajomo

ść

przebiegu procesów technologicznych,

– poprawno

ść

wykonanych oblicze

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

ucznia nale

y uwzgl

dni

wyniki

wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Moduł 322[10].Z2

rodki lecznicze

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

powinien umie

– posługiwa

polskim, łaci

skim i mi

dzynarodowym nazewnictwem

surowców i preparatów ro

linnych oraz zwi

zków chemicznych

stosowanych w lecznictwie,

– charakteryzowa

zwi

zki chemiczne stosowane w lecznictwie,

– okre

wła

ciwo

fizykochemiczne

oraz

farmakologiczne

linnych substancji biologicznie czynnych,

– charakteryzowa

produkty zielarskie i

rodki naturalne stosowane

w lecznictwie i profilaktyce,

– charakteryzowa

substancje naturalne pochodzenia ro

linnego

o wła

ciwo

ciach leczniczych,

– wyja

nia

działanie leków na organizm człowieka,

– wyja

nia

działanie leków oraz uzasadnia

ich stosowanie w ró

nych

przypadkach chorobowych,

– dokonywa

analizy wybranych interakcji leków,

– charakteryzowa

drogi podawania ró

nych postaci leków oraz

okre

dawki leków.

3. Wykaz jednostek modułowych

Symbol

jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin na

realizacj

322[10].Z2.01

Stosowanie zwi

zków chemicznych

w lecznictwie

322[10].Z2.02

Stosowanie surowców ro

linnych

w profilaktyce i terapii

322[10].Z2.03

Analizowanie działania leków
na organizm człowieka

130

Razem

272

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Schemat układu jednostek modułowych

4. Literatura

Borkowski B.: Ro

liny lecznicze w fitoterapii. Instytut Ro

lin i Przetworów

Zielarskich, Pozna

1994

Farmakopea Polska. VI, PTFarm., Warszawa 2002
Janicki K., Rewersji W.: Medycyna naturalna. PZWL, Warszawa 2004
Janiec W.: Kompedium farmakologii. PZWL, Warszawa 2001
Janiec W., Krupi

ska J.: Farmakodynamika. PZWL, Warszawa 2002

Lutomski J., Hasik J.: Ziołolecznictwo w chorobach wewn

trznych.

Borgis, Warszawa 2000
O

arowski A., Leksykon leków naturalnych. Comes, Katowice 1993

Pastok P.: Kompendium leków naturalnych. Medyk, Warszawa 2000
Podlewski J., Chwalibogowska – Podlewska A.: Leki współczesnej
terapii. PZWL, Warszawa 2003
Samochowicz L.: Kompendium fitoterapii. Volumed, Wrocław 2002
Schaffner W.: Ro

liny lecznicze – chemizm, działanie, zastosowanie.

Multico 1991
Strzelecka H. i wsp.: Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa. PZWL,
Warszawa 2000

322[10].Z2.03

Analizowanie działania leków

na organizm człowieka

322[10].Z2

rodki lecznicze

322[10].Z2.01

Stosowanie zwi

zków chemicznych

w lecznictwie

322[10].Z2.02

Stosowanie surowców ro

linnych

w profilaktyce i terapii

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zaj

c M.,Pawełczyk E.: Chemia leków. Akademia Medyczna w Poznaniu,

Pozna

2002

Zejc A., Gorczyca M. (red.): Chemia leków. PZWL, Warszawa 2002

Wykaz literatury nale

y aktualizowa

w miar

ukazywania si

nowych

pozycji wydawniczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 322[10].Z2.01
Stosowanie zwi

zków chemicznych w lecznictwie

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku realizacji procesu kształcenia ucze

powinien umie

– okre

zasady klasyfikacji i nazewnictwa leków,

– posłu

terminologi

oraz

nazewnictwem

zwi

zków

chemicznych,

– scharakteryzowa

budow

chemiczn

substancji stosowanych

w lecznictwie,

– wskaza

zale

ci mi

dzy budow

chemiczn

substancji leczniczej

a jej trwało

i działaniem farmakodynamicznym,

– wyja

działanie leków oraz uzasadni

ich zastosowanie w ró

nych

przypadkach chorobowych,

– dokona

podziału substancji leczniczych w zale

ci od budowy

chemicznej,

– dokona

analizy podstawowych interakcji leków,

– wyja

zagro

enia wynikaj

ce z przedawkowania leków,

– wyja

wpływ ró

nych zwi

zków chemicznych na ci

ążę

, laktacj

i sprawno

ść

psychofizyczn

– okre

sposoby pozyskiwania, przetwarzania i przechowywania

wybranych substancji leczniczych.

2. Materiał nauczania

Nazewnictwo zwi

zków chemicznych stosowanych w lecznictwie.

Budowa chemiczna zwi

zków leczniczych.

Wpływ budowy chemicznej substancji na efekt terapeutyczny.
Interakcje leków.
Lekozale

ść

Przedawkowanie leków.
Wpływ zwi

zków leczniczych na ci

ążę

, laktacj

oraz sprawno

ść

psychofizyczn

Pozyskiwanie, przetwarzanie i przechowywanie substancji leczniczych.

wiczenia

•

Klasyfikowanie zwi

zków chemicznych.

•

Wskazywanie

zale

dzy

budow

chemiczn

a wła

ciwo

ciami farmakologicznymi.

•

Okre

lanie budowy chemicznej zwi

zków stosowanych w lecznictwie.

•

Charakteryzowanie

niejszych

zwi

zków

chemicznych

stosowanych w lecznictwie.

•

Klasyfikowanie leków według budowy chemicznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

•

Analizowanie wpływu zwi

zków leczniczych na ci

ążę

, laktacj

i sprawno

ść

psychofizyczn

rodki dydaktyczne

Tablice anatomiczne i fizjologiczne.
Foliogramy i fazogramy na temat budowy chemicznej zwi

zków

stosowanych w lecznictwie.
Filmy dydaktyczne na temat lekozale

ci.

Prospekty o lekach.
Poradniki terapeutyczne.
Katalogi leków poszczególnych firm farmaceutycznych.
Czasopisma zawodowe.

5. Wskazanie metodyczne do realizacji programu jednostki

Realizacja programu jednostki modułowej ma na celu kształtowanie

umiej

tno

ci rozpoznawania zale

ci mi

dzy efektem terapeutycznym

a budow

chemiczn

substancji leczniczej. Program jednostki

modułowej zawiera tre

ci dotycz

ce budowy chemicznej zwi

zków

leczniczych, mechanizmów działania, interakcji leków, dawkowania
i działa

ubocznych.

Osi

gni

cie zało

onych celów kształcenia umo

liwi stosowanie

aktywizuj

cych metod nauczania takich jak: dyskusja dydaktyczna,

metoda przypadków oraz

wiczenia praktyczne.

wiczenia powinny by

prowadzone w laboratorium analizy leków, w grupach do 15 osób
z podziałem na 2-3 osobowe zespoły. Praca w zespołach sprzyja
kształtowaniu

umiej

tno

logicznego

lenia,

rozwi

zywania

problemów, wyzwala aktywno

ść

uczniów i zainteresowanie tematyk

realizowanego programu.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

ucznia powinno odbywa

w trakcie realizacji jednostki modułowej, na podstawie kryteriów
przedstawionych na pocz

tku zaj

ęć

i zgodnie z obowi

zuj

skal

ocen. Kryteria oceny powinny dotyczy

stopnia i zakresu opanowania

przez uczniów wiadomo

ci i umiej

tno

ci.

W procesie oceniania nauczyciel powinien zwraca

szczególn

uwag

na umiej

tno

ci:

– posługiwania si

polskimi, łaci

skimi i mi

dzynarodowymi nazwami

leków,

– klasyfikowania leków pod wzgl

dem wła

ciwo

ci fizykochemicznych

i farmakologicznych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– okre

lania zasad dawkowania oraz ubocznych skutków działania

leków.

Sprawdzanie osi

gni

ęć

uczniów mo

na przeprowadzi

za pomoc

– sprawdzianów ustnych,
– sprawdzianów pisemnych,
– testów dydaktycznych,
– obserwacji czynno

ci ucznia podczas wykonywania

wicze

Ocenie powinna podlega

równie

aktywno

ść

ucznia na zaj

ciach,

merytoryczna jako

ść

wypowiedzi, poprawno

ść

wnioskowania, stopie

integracji wiedzy z ró

nych przedmiotów.

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

ucznia nale

y uwzgl

dni

wyniki

wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 322[10].Z2.02
Stosowanie surowców ro

linnych w profilaktyce

i terapii

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

powinien umie

– posłu

polskimi i łaci

skimi nazwami surowców ro

linnych,

– posłu

handlowymi nazwami leków ro

linnych,

– scharakteryzowa

niejsze substancje czynne ro

lin pod wzgl

dem

cech fizykochemicznych i wła

ciwo

ci farmakologicznych,

– scharakteryzowa

liny najcz

ęś

ciej stosowane w profilaktyce

i terapii oraz surowce z nich otrzymywane,

– sklasyfikowa

leki

linne

pod

wzgl

dem

wła

ciwo

terapeutycznych i chemicznych,

– wyja

zasady profilaktyki i terapii wybranych chorób,

– wyja

działanie i zastosowanie wybranych leków ro

linnych,

– wyja

działanie

zastosowanie

produktów

pszczelich

w profilaktyce i terapii,

– oceni

wpływ

leków

linnych

organizm

człowieka,

w zale

ci od składu jako

ciowego, ilo

ciowego, drogi podania

i sposobu dawkowania,

– scharakteryzowa

skutki uboczne i niepo

żą

dane działanie leków

linnych oraz przeciwwskazania do ich stosowania,

– okre

sposób u

ycia i przechowywania leku ro

linnego.

2. Materiał nauczania

Nazewnictwo leków ro

linnych.

Leki ro

linne.

Ziołolecznictwo tradycyjne i nowoczesne.
Kliniczne zastosowanie preparatów ro

linnych.

Znaczenie preparatów ziołowych w profilaktyce i terapii chorób.

rodki specjalnego

ywieniowego przeznaczenia.

Cechy fizykochemiczne i wła

ciwo

ci lecznicze substancji czynnych

pochodzenia ro

linnego.

Niepo

żą

dane działanie leków ro

linnych.

Profilaktyka i leczenie produktami pszczelimi.
Fitoterapia a homeopatia.
Wpływ leków ro

linnych na organizm człowieka.

wiczenia

•

Analizowanie działania leków ro

linnych stosowanych w chorobach

układu nerwowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

•

Analizowanie działania leków ro

linnych stosowanych w chorobach

serca i układu kr

ąż

enia.

•

Analizowanie

zastosowania

ziół

preparatów

ziołowych

w zaburzeniach układu moczowego.

•

Analizowanie działania leków ro

linnych stosowanych w chorobach

układu pokarmowego i w otyło

ci.

•

Okre

lanie działania ro

linnych leków przeciwcukrzycowych.

•

Okre

lanie roli fitoterapii w chorobach kobiecych.

•

Charakteryzowanie fitopreparatów

stosowanych

w chorobach

reumatycznych.

•

Analizowanie działania leków dermatologicznych pochodzenia

linnego.

•

Porównywanie naturalnych leków o działaniu immunostymuluj

cym.

•

Porównywanie fitoterapii z homeopati

oraz innymi metodami

leczenia.

rodki dydaktyczne

Zdj

cia i rysunki ro

lin leczniczych.

Foliogramy i fotogramy przedstawiaj

ce ro

liny lecznicze.

Leki ziołowe, atrapy leków ro

linnych.

Leki dotycz

ce leczenia wybranych schorze

miennictwo zawodowe (poradniki, encyklopedie, atlasy, czasopisma).

Programy komputerowe bazy leków (edukacyjne, komercyjne).

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest przekazanie

uczniom

podstawowych

wiadomo

z zakresu

ziołolecznictwa,

w zwi

zku z coraz szerszym stosowaniem preparatów pochodzenia

linnego w medycynie.

Program jednostki modułowej obejmuje szeroki zakres wiedzy oraz
integruje tre

ci z innych dziedzin nauki, takich jak: anatomia, fizjologia,

patofizjologia,

farmakologia,

analiza

chemiczna

technologia

wytwarzania leków. Nauczyciel powinien w sposób ukierunkowany
wykorzysta

wiedz

uczniów o budowie, fizjologii i patologii narz

dów

i układów oraz wskaza

liwo

ci zastosowania preparatów ro

linnych

w profilaktyce i terapii wielu schorze

Osi

gni

cie zaplanowanych celów kształcenia zapewni stosowanie

aktywizuj

cych metod nauczania, takich jak: dyskusja dydaktyczna,

wiczenia praktyczne, metoda projektów oraz metoda przewodniego

tekstu.

Zaj

cia powinny odbywa

w pracowni farmakognozji wyposa

onej

w odpowiednie

rodki dydaktyczne, w grupach 10–15 osobowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Uczniowie powinni mie

do dyspozycji instrukcje do

wicze

, konspekty,

teksty przewodnie, katalogi i tabele. W celu zwi

kszenia aktywno

ucznia zaleca si

opracowywanie projektów na temat zastosowania

leków ro

linnych w profilaktyce i terapii.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów powinno

odbywa

systematycznie przez cały czas realizacji programu

jednostki

modułowej

według

ustalonych

kryteriów

zgodnie

z obowi

zuj

skal

ocen. Kryteria oceny powinny dotyczy

stopnia

i zakresu opanowania przez uczniów wiadomo

ci i umiej

tno

ci.

W procesie oceniania nauczyciel powinien zwróci

szczególn

uwag

umiej

tno

ci:

– posługiwania si

polskimi, łaci

skimi i mi

dzynarodowymi nazwami

leków ro

linnych,

– wyja

niania zastosowania leków ro

linnych w profilaktyce i terapii,

– okre

lania dawkowania, dróg podawania i skutków ubocznych

stosowania leków ro

linnych.

Sprawdzanie osi

gni

ęć

ucznia mo

na przeprowadzi

na podstawie:

– sprawdzianów ustnych,
– sprawdzianów pisemnych,
– testów dydaktycznych z zadaniami wielokrotnego wyboru, z luk

krótkiej odpowiedzi,

– wykonanych projektów.

Prace projektowe powinny by

oceniane na etapie planowania,

realizacji i prezentacji.

W ocenie nale

y równie

uwzgl

dni

przygotowanie merytoryczne,

aktywno

ść

uczniów

zaj

ciach,

współprac

zespole,

dokumentowanie przebiegu

wicze

oraz wykorzystywanie dost

pnych

rodków dydaktycznych.

Po zako

czeniu realizacji programu proponuje si

zastosowanie testu

osi

gni

ęć

szkolnych.

W ocenie ko

cowej nale

y wykorzysta

wyniki wszystkich metod

sprawdzania osi

gni

ęć

ucznia zastosowanych przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 322[10].Z2.03
Analizowanie działania leków na organizm człowieka

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku realizacji procesu kształcenie ucze

powinien umie

– sklasyfikowa

leki pod wzgl

dem wła

ciwo

ci farmakologicznych,

– zastosowa

nazwy mi

dzynarodowe i handlowe leków,

– okre

zasady profilaktyki i sposoby leczenia wybranych chorób,

– okre

wła

ciwo

ci farmakologiczne leków,

– wyja

podstawowe procesy kinetyczne leków w organizmie,

– wyja

działanie leków oraz uzasadni

ich zastosowanie w ró

nych

jednostkach chorobowych,

– scharakteryzowa

drogi podawania oraz okre

dawki leków,

– scharakteryzowa

podstawowe grupy leków według działania

farmakologicznego i postaci w jakiej s

wytwarzane.

2. Materiał nauczania

Klasyfikacja ATC leków.
Mechanizmy działania leków. LADME.
Wpływ czynników fizyko-chemicznych na losy leków w ustroju.
Dawka leku a efekt terapeutyczny.
Leki stosowane w zaka

eniach i chorobach inwazyjnych (antybiotyki,

sulfonamidy, chemioterapeutyki, tuberkulostatyki, leki przeciwgrzybicze,
przeciwwirusowe,

przeciwpierwotniakowe,

przeciwrobacze,

przeciw

wierzbowe

przeciwwszawicze,

rodki

antyseptyczne

i odka

ce).

Leki działaj

ce na o

rodkowy i obwodowy układ nerwowy (leki

psychotropowe,

uspokajaj

nasenne,

przeciwpadaczkowe,

stosowane w leczeniu zaburze

układu pozapiramidowego, narkotyczne

leki

przeciwbólowe,

nienarkotyczne

leki

przeciwbólowe,

rodki

znieczulaj

ce ogólnie, pobudzaj

ce układ nerwowy,

rodki miejscowo

znieczulaj

ce, dra

ce zako

czenia czuciowe).

Farmakologia układu autonomicznego (leki działaj

ce na układ

współczulny i przywspółczulny, leki działaj

ce na zwoje układu

autonomicznego, leki spazmolityczne, muskulotropowe).
Autakoidy (histamina i leki przeciwhistaminowe, serotonina – antagoni

i agoni

ci receptorów serotoninergicznych).

Farmakologia

leków

kardiotropowych

(leki

przeciwarytmiczne

i zwi

kszaj

ce kurczliwo

ść

ęś

nia sercowego).

Leki wpływaj

ce na naczynia krwiono

ne (rozszerzaj

ce i kurcz

naczynia, usprawniaj

ce perfuzj

narz

dow

, stosowane w chorobach

naczy

ylnych, przeciwmia

ycowe, stosowane w chorobie wie

cowej).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Leki wpływaj

ce na układ krwiotwórczy i krzepni

cia krwi.

Leki reguluj

ce zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej.

Leki układu oddechowego.
Leki wpływaj

ce na czynno

ść

układu pokarmowego.

Leki wpływaj

ce na czynno

ść

gruczołów wydzielania wewn

trznego.

Leki przeciwzapalne, przeciwreumatyczne i przeciwgor

czkowe.

Leki stosowane w leczeniu chorób nowotworowych.
Leki działaj

ce na układ immunologiczny.

Leki wpływaj

ce na przemian

materii.

rodki cieniuj

ce.

wiczenia

•

Analizowanie

wpływu

leków

sprawno

ść

psychofizyczn

kierowców, ci

ążę

i proces laktacji.

•

Analizowanie wpływu czynników fizykochemicznych na trwało

ść

rodków leczniczych.

•

Analizowanie sposobów zapobiegania uzale

nieniom.

•

Analizowanie przyczyn, objawów i sposobów leczenia choroby

wrzodowej.

•

Udzielanie porad na temat stosowania

rodków antyseptycznych

i dezynfekuj

cych do u

ytku zewn

trznego.

•

Analizowanie

wpływu

najcz

ęś

ciej

stosowanych

leków

psychotropowych

sprawno

ść

psychomotoryczn

oraz

przeciwwskaza

do stosowania leków psychotropowych u kierowców.

•

Rozpoznawanie

bł

dów

stosowaniu

glikokortykosteroidów

w leczeniu dermatologicznym.

•

Okre

lanie objawów nadu

ywania i skutków niepo

żą

danego działania

leków anabolicznych.

•

Rozpoznawanie fałszerstwa recept na leki anaboliczne.

•

Analizowanie składu leków wielowitaminowych.

rodki dydaktyczne

Tablice anatomiczne i fizjologiczne.
Foliogramy i fazogramy.
Scenariusze

wicze

. Opisy przypadków.

Filmy dydaktyczne na temat profilaktyki uzale

nie

Prospekty o lekach.
Poradniki terapeutyczne.
Katalogi leków poszczególnych firm farmaceutycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest przygotowanie

ucznia do udzielania porad, zgodnie z kompetencjami technika
farmaceutycznego, na temat działania leków w organizmie człowieka,
przyczyn narkomanii i alkoholizmu, działa

profilaktycznych, a tak

doradztwa

zakresie

farmakoterapii

niektórych

chorób

z wykorzystaniem leków dost

pnych bez recepty.

Tre

ci programowe jednostki powinny by

realizowane w korelacji

z programami innymi jednostek.

W celu osi

gni

cia zało

onych celów kształcenia, rozwijania

zdolno

ci poznawczych i wyzwalania aktywno

ci proponuje si

stosowanie nast

puj

cych metod nauczania: wykładu informacyjnego,

problemowego, dyskusji dydaktycznej, pokazu z obja

nieniem oraz

wicze

Realizacja programu jednostki modułowej powinna odbywa

w odpowiednio wyposa

onej pracowni, w grupach 10–15 osobowych,

z podziałem na 2-3 osobowe zespoły.

6. Propozycja metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów nale

y przeprowadza

systematycznie, na podstawie kryteriów przedstawionych na pocz

tku

zaj

ęć

i zgodnie z obowi

zuj

skal

ocen. Kryteria powinny wynika

z zaplanowanych celów kształcenia. Systematyczna ocena dostarczy
nauczycielowi informacji o wynikach swoich działa

, umo

liwi skuteczne

kierowanie procesem uczenia si

, dostarczy uczniom informacji

o efektach uczenia si

W procesie oceniania nauczyciel powinien zwróci

uwag

umiej

tno

ci:

– klasyfikowania leków pod wzgl

dem wła

ciwo

ci farmakologicznych,

– okre

lania wła

ciwo

ci farmakologicznych leków,

– okre

lania dróg podawania i dawkowania leku,

– charakteryzowania podstawowych grup leków według działania

farmakologicznego i postaci w jakiej s

wytwarzane.

Nauczyciel

powinien

stworzy

uczniowi

ró

liwo

potwierdzenia zdobytych wiadomo

ci i umiej

tno

ci.

Osi

gni

cia uczniów mo

na ocenia

na podstawie:

– sprawdzianów ustnych,
– sprawdzianów pisemnych,
– testów dydaktycznych,
– obserwacji czynno

ci ucznia podczas wykonywania

wicze

W ocenie ko

cowej nale

y uwzgl

dni

wyniki wszystkich metod

sprawdzania osi

gni

ęć

ucznia stosowanych przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Moduł 322[10]. Z3

Leki recepturowe i apteczne

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

powinien umie

– ocenia

i analizowa

zapis leku recepturowego,

– ocenia

i analizowa

zapis leku aptecznego,

– wykonywa

stałe leki recepturowe,

– wykonywa

płynne leki recepturowe,

– wykonywa

półstałe leki recepturowe,

– wykonywa

jałowe leki recepturowe,

– kontrolowa

i wydawa

lek recepturowy i apteczny.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol

jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin

na realizacj

322[10].Z3.01

Analizowanie i ocenianie zapisu leku
recepturowego i aptecznego

322[10].Z3.02

Wykonywanie leków recepturowych
i aptecznych z surowców ro

linnych

322[10].Z3.03

Wykonywanie stałych leków recepturowych

130

322[10].Z3.04

Wykonywanie płynnych leków recepturowych

170

322[10].Z3.05

Wykonywanie półstałych leków recepturowych

114

322[10].Z3.06

Wykonywanie jałowych leków recepturowych

322[10].Z3.07

Kontrolowanie i wydawanie gotowego leku

Razem

672

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Schemat układu jednostek modułowych

322[10].Z3.01

Analizowanie i ocenianie zapisu leku

recepturowego i aptecznego

322[10].Z3.02

Wykonywanie leków recepturowych
i aptecznych z surowców ro

linnych

322[10].Z3.04
Wykonywanie

płynnych leków

recepturowych

322[10].Z3.05
Wykonywanie

półstałych leków

recepturowych

322[10].Z3.07

Kontrolowanie

i wydawanie

gotowego leku

322[10].Z3.06
Wykonywanie

jałowych leków

recepturowych

322[10].Z3

Leki recepturowe i apteczne

322[10].Z3.03
Wykonywanie

stałych leków

recepturowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Literatura

Farmakopea Polska IV PZWL, Warszawa 1970
Farmakopea Polska V. PTFarm., Warszawa 1995–1999
Farmakopea Polska VI. PTFarm., Warszawa 2002
Janicki S., Szmitkowska M., Zieli

ski W.: Dost

pno

ść

farmaceutyczna

i dost

pno

ść

biologiczna leków. Polfa OIN, Warszawa 2001

Krówczy

ski L.:

wiczenia z receptury. PZWL, Warszawa1996

Krówczy

ski L.: Technologia postaci leku. PZWL, Warszawa 1969

Krówczy

ski L.: Zarys technologii postaci leku. PZWL, Warszawa 1994

Leibold G.: Homeopatia: medycyna naturalna dla ka

dego. Videograf.

Katowice 1993
Muelller R.H., Hildebrand G.E. (red.): Technologia nowoczesnych
postaci leku. PZWL, Warszawa 1998
Modrzejewski F.: Farmacja stosowana. PZWL, Warszawa 1997

Wykaz literatury nale

y aktualizowa

w miar

ukazywania si

nowych

pozycji wydawniczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 322[10].Z3.01
Analizowanie i ocenianie zapisu leku recepturowego
i aptecznego

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

powinien umie

– zinterpretowa

przepisy reguluj

ce zasady wystawiania, wypisywania

oraz realizacji recept,

– okre

wymagania, jakie musi spełni

recepta jako dokument

w znaczeniu prawnym,

– okre

rodzaje wzorów recept,

– okre

układ recepty i nazwa

poszczególne cz

ęś

ci recepty,

– posłu

nazewnictwem łaci

skim, mi

dzynarodowym i polskim

surowców farmaceutycznych w zakresie niezb

dnym do wykonywania

zada

zawodowych,

– wyja

zasady tworzenia nazw

rodków farmaceutycznych,

– okre

sposoby zapisu ilo

rodka farmaceutycznego,

– poda

nazwy synonimowe

rodków farmaceutycznych,

– wyja

skróty stosowane w receptach,

– poda

okre

lenia stosowane na recepcie dla leków wykonywanych

poza kolejno

– przeprowadzi

analiz

zapisu subscriptio w przypadku dozowanych

postaci leku,

– okre

miary domowe,

– scharakteryzowa

rodzaje dawek,

– przeliczy

dawki leków dla dorosłych i dla dzieci,

– skorygowa

przekroczone dawki,

– przeczyta

i przeanalizowa

recept

po wzgl

dem formalnym,

– dokona

analizy

składu

przepisanego

leku

pod

wzgl

dem

ewentualnych niezgodno

ci,

– poprawi

niezgodno

ci recepturowe,

– dobra

metod

sporz

dzania leku w zale

ci od wła

ciwo

substancji,

– dobra

sygnatury oraz okre

sposób przechowywania w zale

od postaci i składu leku.

2. Materiał nauczania

Znaczenie merytoryczne i prawne recepty.
Cz

ęś

ci składowe recepty i ich funkcje.

Prawidłowe i bł

dne skróty znajduj

ce si

w tre

ci recepty.

Zasady tworzenia nazw

rodków farmaceutycznych.

Nazwy synonimowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Miary domowe.
Rodzaje dawek.
Sposoby sprawdzania dawek.
Zasady korygowania dawek.
Podział

rodków farmaceutycznych w zale

ci od siły działania.

Niezgodno

ci recepturowe.

Zasady poprawiania niezgodno

ci.

Zasady opisywania leków recepturowych i aptecznych.
Przepisy dotycz

ce archiwizowania recept.

wiczenia

•

Czytanie i nazywanie cz

ęś

ci recepty.

•

Analizowanie skrótów zawartych w recepcie.

•

Analizowanie

przepisu

leku

recepturowego

pod

wzgl

dem

formalnym.

•

Analizowanie zapisów subscriptio w przypadku dozowanych postaci

leku.

•

Kontrolowanie sposobów dozowania leków miarami domowymi.

•

Wyliczanie i korygowanie dawek leków w przypadku ich

przekroczenia.

•

Analizowanie

przepisu

leku

recepturowego

pod

wzgl

dem

wła

ciwo

ci substancji i niezgodno

ci.

•

Poprawianie niezgodno

ci recepturowych.

•

Ustalanie toku post

powania przy wykonywaniu leku w zale

ci od

postaci i składu.

•

Dobieranie etykiet do leku recepturowego.

rodki dydaktyczne

Zestawy oryginalnych recept.
Zestawy wzorów i przykłady oblicze

farmaceutycznych.

Sygnatury i dodatkowe oznakowania leków.
Opakowania apteczne

rodków farmaceutycznych o ró

nej sile działania.

Oryginalne opakowania

rodków farmaceutycznych.

Przepisy prawne dotycz

ce wystawiania i realizacji recept.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje tre

ci dotycz

ce przepisów

reguluj

cych wystawianie i realizacj

recept, prowadzenia analizy

recepty pod wzgl

dem formalnym oraz rozpoznawania i poprawiania

niezgodno

ci recepturowych.

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie

umiej

tno

ci analizowania recepty oraz zapisu leku recepturowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przed przyst

pieniem do wykonywania

wicze

nale

y zapozna

uczniów z obowi

zuj

cymi przepisami prawa oraz zwróci

uwag

recept

jako dokument prawny.

Podstawow

metod

realizacji programu powinny by

wiczenia

prowadzone w grupach 8–10 osobowych, wykonywane indywidualnie, na
podstawie dobranych do tematu zestawów recept. Wskazana jest praca
na oryginalnych receptach lekarskich otrzymywanych z aptek po upływie
terminu ich archiwizowania. W celu zachowania ochrony danych
osobowych nale

y usun

ąć

nazwiska pacjentów. W czasie

wicze

uczniowie powinni naby

umiej

tno

ść

posługiwania si

Farmakope

Polsk

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów powinno

odbywa

w trakcie i po zako

czeniu realizacji programu jednostki

modułowej, na podstawie wcze

niej okre

lonych kryteriów. Kryteria

oceniania powinny dotyczy

stopnia i zakresu opanowanych przez

uczniów wiadomo

ci i umiej

tno

ci.

W procesie oceniania nauczyciel powinien zwraca

szczególn

uwag

na umiej

tno

ci:

– analizowania recepty pod wzgl

dem formalnym,

– analizowania składu przepisanego leku pod wzgl

dem niezgodno

ci,

– dobierania metody sporz

dzania leku,

– okre

lenia sposobów dawkowania leku.

Ocena osi

gni

ęć

powinna mobilizowa

do pracy zarówno ucznia jak

i nauczyciela.
Zaleca si

nast

puj

ce metody sprawdzania osi

gni

ęć

ucznia:

– sprawdziany ustne,
– sprawdziany pisemne,
– testy dydaktyczne,
– obserwacje czynno

ci ucznia podczas wykonywania indywidualnych

wicze

Nale

y równie

zwraca

uwag

na merytoryczn

jako

ść

wypowiedzi,

wła

ciwe stosowanie poj

ęć

, umiej

tno

ść

analizowania i poprawnego

wykonania zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 322[10].Z3.02
Wykonywanie leków recepturowych i aptecznych
z surowców ro

linnych

Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

powinien umie

– sklasyfikowa

recepturowe i apteczne leki zawieraj

ce surowce

linne,

– wyja

podstawowe procesy technologiczne w preparatyce

galenowej płynnych i stałych postaci leków,

– scharakteryzowa

jednostkowe

procesy

technologiczne

leków

recepturowych i aptecznych zawieraj

cych surowce ro

linne,

– scharakteryzowa

metody i procesy sporz

dzania leku ro

linnego

w zale

ci od zawarto

ci substancji czynnych,

– scharakteryzowa

roztwory galenowe,

– scharakteryzowa

preparaty galenowe stałych postaci leków,

– przeliczy

ęż

enie roztworów, w tym etanolu,

– scharakteryzowa

syropy i miody,

– wykona

preparaty galenowe otrzymywane przez ekstrakcj

surowców ro

linnych,

– wykona

roztwory spirytusowe i olejowe,

– scharakteryzowa

mydła i plastry,

– okre

preparaty z ro

lin

wie

ych i suchych,

– zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy.

2. Materiał nauczania

Klasyfikacja recepturowych i aptecznych leków zawieraj

cych surowce

linne.

Podstawowe procesy technologiczne stosowane w preparatyce
galenowej.
Roztwory galenowe.
Syropy i miody.
Preparaty galenowe otrzymywane przez ekstrakcj

surowców ro

linnych.

Roztwory spirytusowe i olejowe.
Mydła i plastry.
Preparaty z ro

lin

wie

ych i suchych – granulaty.

Przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy.

wiczenia

•

Charakteryzowanie i opisywanie preparatów galenowych za pomoc

Farmakopei Polskiej oraz innej literatury.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

•

Wykonywanie

farmakopealnych

lekospisowych

galenowych

roztworów wodnych.

•

Wykonywanie rozcie

cze

z wykorzystaniem roztworów st

ęż

onych.

•

Przeliczanie procentów obj

ciowych i wagowych.

•

Sporz

dzanie etanolu o ró

nych st

ęż

eniach.

•

Wykonywanie roztworów spirytusowych.

•

Sporz

dzanie spirytusów leczniczych.

•

Wykonywanie roztworów olejowych.

•

Sporz

dzanie syropów prostych i zło

onych.

•

Sporz

dzanie nalewek przez maceracj

i perkolacj

•

Wykonywanie wyci

gu płynnego.

•

Sporz

dzanie wybranych mieszanek ziołowych.

•

Sporz

dzanie odwarów, naparów, maceracji.

•

Wykonywanie proszków galenowych.

•

Sporz

dzanie granulatów.

rodki dydaktyczne

a (stół), taboret, szafki i półki na leki.

Sprz

t: mo

dzierze, pistle ró

nych rozmiarów, łopatki i ły

eczki

plastikowe lub metalowe, naczynia do przechowywania substancji
leczniczych, bagietki, zlewki, lejki, butelki, ła

nia wodna, sita, parownice,

wagi apteczne, odwa

niki.

Surowce farmaceutyczne i ro

linne,

rodki lecznicze i substancje

pomocnicze, leki gotowe i galenowe.
Opakowania do leków: butelki i słoiki szklane - ró

nych rozmiarów,

torebki papierowe.
Zestawy oryginalnych recept. Etykiety i sygnatury do leków.
Zestaw wzorów i przykładów oblicze

farmaceutycznych.

Literatura zawodowa.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Realizacja programu jednostki modułowej ma na celu kształtowanie

umiej

tno

wykonywania

leków

recepturowych

aptecznych

zawieraj

cych surowce ro

linne.

Program jednostki nale

y realizowa

w korelacji z programami

jednostek,

dotycz

cymi

pozyskiwania,

przetwarzania,

działania

i zastosowania surowców ro

linnych. Stanowi

one podstaw

teoretyczn

do rozwi

zywania zada

z zakresu preparatyki galenowej.

Osi

gni

cie zaplanowanych w programie celów kształcenia wymaga

stosowania podaj

cych i aktywizuj

cych metod nauczania, takich jak:

wykład informacyjny, konwersatoryjny, metoda przewodniego tekstu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wiczenia praktyczne. Zaleca si

, aby zaj

cia z preparatyki galenowej

prowadzane były w pracowni farmakognozji.

Przed przyst

pieniem do wykonywania

wicze

nale

y dokona

analizy tre

ci nauczania dotycz

cych poszczególnych postaci leków

zawieraj

cych surowce ro

linne, wyja

podstawowe poj

cia oraz

dobra

sprz

t i aparatur

niezb

do wykonywania

wicze

. Preparaty

galenowe wykonywane podczas

wicze

powinny by

yte do

sporz

dzania leków recepturowych. Podczas wykonywania preparatów

galenowych nale

y stosowa

zasad

stopniowania trudno

ci. Po

wykonaniu preparatów, uczniowie powinni napisa

sprawozdanie w

zeszytach do

wicze

W czasie zaj

ęć

nauczyciel powinien pełni

rol

inspiratora czynno

ucznia, organizowa

prac

, rozstrzyga

tpliwo

ci, słu

pomoc

oraz

mobilizowa

ucznia do aktywno

ci.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów nale

y prowadzi

systematycznie na podstawie kryteriów przedstawionych na pocz

tku

zaj

ęć

. Systematyczna kontrola i ocena post

pów ucznia umo

liwi

nauczycielowi dostosowanie metod nauczania, organizacyjnych form
pracy oraz

rodków dydaktycznych do predyspozycji ucznia.

Kryteria oceny powinny uwzgl

dnia

zaplanowane cele kształcenia,

a w szczególno

ci:

– okre

lanie metod sporz

dzania leku ro

linnego,

– wykonywanie leku galenowego zgodnie z normami,
– wyja

nianie

działania

wskazania

zastosowania

leków

zawieraj

cych surowce ro

linne,

– wykorzystywanie Farmakopei Polskiej i innej literatury fachowej przy

sporz

dzaniu, pakowaniu i oznakowaniu leku ro

linnego,

– wykonywanie leków zgodnie z zasadami higieny i bezpiecze

stwa

pracy.
Sprawdzanie osi

gni

ęć

ucznia mo

na przeprowadzi

za pomoc

– sprawdzianów ustnych,
– sprawdzianów pisemnych,
– testów dydaktycznych,
– ukierunkowanej obserwacji czynno

ci uczniów podczas wykonywania

wicze

zako

czenie

realizacji

programu

jednostki

zaleca

przeprowadzenie

testu

osi

gni

ęć

szkolnych

oraz

sprawdzianu

praktycznego z zadaniami typu próba pracy.

W ocenie ko

cowej nale

y uwzgl

dni

wyniki wszystkich metod

sprawdzania wiedzy ucznia stosowanych przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 322[10].Z3.03
Wykonywanie stałych leków recepturowych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

powinien umie

– scharakteryzowa

jednostkowe procesy technologiczne stałych

postaci leków,

– scharakteryzowa

proszki, pigułki i czopki,

– skontrolowa

dawkowanie stałych postaci leków recepturowych,

– okre

i poprawi

niezgodno

ci w receptach na stałe postacie leków,

– sporz

dzi

proszki dzielone i nie dzielone z uwzgl

dnieniem

niezgodno

ci,

– wykona

proszki – rozcierki,

– sporz

dzi

proszki homeopatyczne,

– przygotowa

czopki ró

nymi metodami,

– dobra

opakowanie odpowiednie dla stałej formy leku,

– wykona

prac

zgodnie z obowi

zuj

cymi zasadami i przepisami

bezpiecze

stwa i higieny pracy.

2. Materiał nauczania

Technologia wytwarzania stałych postaci leków.
Klasyfikacja stałych postaci leków recepturowych.
Rola i zastosowanie stałych form leków.
Sposoby rozwi

zywania niezgodno

ci recepturowych w stałych

postaciach leków.
Dawkowanie stałych form leków.
Substancje pomocnicze stosowane w stałych postaciach leków.
Biofarmaceutyczne aspekty podawania substancji leczniczych w postaci
leków doodbytniczych i dopochwowych.
Stałe leki homeopatyczne.
Pakowanie i etykietowanie stałych postaci leków.
Przepisy bhp stosowane podczas sporz

dzania stałych postaci leków.

wiczenia

•

Analizowanie recept na proszki z uwzgl

dnieniem niezgodno

ci.

•

Sporz

dzanie

prostych

zło

onych

proszków

dzielonych

i niedzielonych.

•

Przygotowanie proszków – rozcierek.

•

Sporz

dzanie proszków z niezgodno

ciami.

•

Wykonywanie czopków ró

nymi metodami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

•

Obliczanie współczynnika wyparcia substancji leczniczych dla masła

kakaowego.

•

Formowanie r

czne gałek i pr

cików.

•

Sporz

dzanie proszków homeopatycznych.

rodki dydaktyczne

a (stół), taboret, szafki i półki na leki.

Sprz

t: mo

dzierze, pistle ró

nych rozmiarów, łopatki i ły

eczki

plastikowe lub metalowe, naczynia do przechowywania substancji
leczniczych, płyta szklana do rozsypywania proszków, pigulnica
z deseczkami, ła

nia wodna, formy do czopków, prasa do czopków,

unguator, parownice, wagi apteczne, odwa

niki.

Surowce farmaceutyczne,

rodki lecznicze i substancje pomocnicze, leki

gotowe.
Opakowania do leków: pudełka tekturowe i winidurowe, torebki
papierowe, kapsułki skrobiowe i pergaminowe.
Zestawy oryginalnych recept, etykiety i sygnatury do leków.
Literatura zawodowa.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program nauczania jednostki modułowej obejmuje tre

ci dotycz

klasyfikacji i charakterystyki stałych postaci leków, sposobów
poprawiania niezgodno

ci recepturowych oraz okre

lania dost

pno

farmaceutycznej substancji leczniczej w tych postaciach leków. Celem
realizacji programu jest przygotowanie ucznia do sporz

dzania stałych

postaci leków recepturowych.
Podczas zaj

ęć

nale

y kształtowa

postawy uczniów, takie jak:

– sumienno

ść

, dokładno

ść

oraz poczucie odpowiedzialno

ci za

wykonywany lub wydawany pacjentowi lek,

– dbało

ść

o sprz

t i substancje lecznicze wykorzystywane do

sporz

dzania leków.

Podstawow

metod

nauczania powinny by

wiczenia prowadzone

w grupach do 15 osób, w odpowiednio wyposa

onej pracowni

technologii wytwarzania leków.

W czasie

wicze

nale

y przestrzega

zasad Dobrej Praktyki

Wytwarzania stałych postaci leków recepturowych.

Uczniowie powinni

wiczy

indywidualnie na oryginalnych receptach

lekarskich otrzymanych z aptek, po upływie czasu ich archiwizowania.
W celu zachowania tajemnicy lekarskiej nale

y usun

ąć

z nich nazwiska

pacjentów. Kontakt z oryginaln

recept

wiczeniach ma ogromny

walor poznawczy i dydaktyczny. Ka

dy ucze

powinien otrzyma

zestaw

5–7 recept z ka

dej formy leku, z których cz

ęść

powinna słu

wykonania leku, a reszta do opisu sposobu wykonania. Składy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

recepturowe oraz ich sporz

dzanie powinno by

opisywane przez ucznia

zeszytach

wicze

Nauczyciel

powinien

wskazywa

i korygowa

ewentualne bł

dy oraz informowa

ucznia o uzyskanych

wynikach. W przypadku niedbałego sporz

dzenia leku przez ucznia

nale

y wyda

mu recept

do powtórnego wykonania. Uczniowie na

wiczeniach powinni korzysta

z ró

nych

ródeł informacji.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów powinno

odbywa

w trakcie i po zako

czeniu realizacji programu jednostki

modułowej według ustalonych kryteriów i zgodnie z obowi

zuj

skal

ocen.

W procesie oceniania szczególn

uwag

nale

y zwraca

aktywno

ść

ucznia na zaj

ciach, wkład pracy i zaanga

owanie

w wykonywanie zada

oraz stosowanie zasad higieny podczas

wykonywania zadania.

Osi

gni

cia uczniów mo

na ocenia

na podstawie:

– sprawdzianów ustnych,
– sprawdzianów pisemnych,
– testów dydaktycznych,
– obserwacji czynno

ci ucznia podczas wykonywania

wicze

Podczas obserwacji nauczyciel powinien zwraca

uwag

na:

– wykonywanie zadania zgodnie z obowi

zuj

cymi procedurami,

– dobieranie opakowania do wykonanego leku,
– okre

lanie i poprawianie niezgodno

ci w receptach na stałe postacie

leków.
Warunkiem zaliczenia

wicze

powinno by

wykonanie wszystkich

zada

przewidzianych w programie nauczania oraz uzyskanie

pozytywnych ocen z przeprowadzonych sprawdzianów po ka

dym etapie

kształcenia.

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

ucznia nale

y uwzgl

dni

wyniki

wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 322[10].Z3.04

Wykonywanie płynnych leków recepturowych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

powinien umie

– scharakteryzowa

płynne postacie leków recepturowych,

– okre

wła

ciwo

ci fizykochemiczne składników recepty na płynne

leki recepturowe,

– scharakteryzowa

czynniki technologiczne warunkuj

ce dost

pno

ść

biologiczn

leków płynnych,

– dobra

opakowanie leku recepturowego do okre

lonej postaci,

– dokona

kontroli dawkowania płynnych postaci leków recepturowych,

– sporz

dzi

roztwory

lecznicze

uwzgl

dnieniem

roztworów

zapasowych,

– sporz

dzi

mazidła i emulsje,

– sporz

dzi

krople do u

ytku wewn

trznego i zewn

trznego

(z wyj

tkiem kropli do oczu),

– wykona

zawiesiny do u

ytku wewn

trznego i zewn

trznego,

– wykona

mieszanki farmakopealne i lekospisowe,

– okre

niezgodno

ci najcz

ęś

ciej wyst

puj

ce w mieszankach oraz

sposoby ich poprawiania,

– posłu

obliczeniami farmaceutycznymi,

– sporz

dzi

płynne leki homeopatyczne.

– zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy.

2. Materiał nauczania

Klasyfikacja płynnych postaci leków recepturowych.
Wymagania stawiane lekom płynnym.
Zasady sporz

dzania i opakowania płynnych form leków.

Podstawowe niezgodno

ci recepturowe wyst

puj

ce w płynnych

postaciach leków.
Trwało

ść

, dawkowanie, rola i zastosowanie płynnych postaci leków

recepturowych.
Biofarmaceutyczne aspekty sporz

dzania i podawania płynnych leków.

Niezgodno

ci recepturowe i sposoby ich poprawiania.

Płynne leki homeopatyczne.
Przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy.

wiczenia

•

Interpretowanie i opisywanie recept na mieszanki.

•

Analizowanie i poprawianie podstawowych niezgodno

ci w lekach

płynnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

•

Wykonywanie

mieszanek

farmakopealnych

lekospisowych

z wykorzystaniem odwarów, naparów, maceracji.

•

Wykonywanie

mieszanek

farmakopealnych

lekospisowych

z podstawowymi niezgodno

ciami i z roztworami zapasowymi.

•

Wykonywanie roztworów wodnych, etanolowych, olejowych lub

glicerolowych do u

ytku zewn

trznego.

•

Wykonywanie roztworów do u

ytku wewn

trznego.

•

Przeliczanie dawek leków jednorazowych i dobowych w kroplach.

•

Odmierzanie dawek leków znormalizowanymi kroplomierzami.

•

Sporz

dzanie kropli do u

ytku wewn

trznego i zewn

trznego,

z wyj

tkiem kropli do oczu.

•

Sporz

dzanie mazideł.

•

Wykonywanie emulsji recepturowych do u

ytku wewn

trznego

i zewn

trznego.

•

Wykonywanie zawiesin do u

ytku wewn

trznego i zewn

trznego.

•

Sporz

dzanie kleików.

rodki dydaktyczne

a (stół), taboret, szafki i półki na leki.

Sprz

t: mo

dzierze, pistle ró

nych rozmiarów, łopatki i ły

eczki

plastikowe lub metalowe, naczynia do przechowywania substancji
leczniczych, bagietki, zlewki, lejki, butelki, ła

nia wodna, parownice, wagi

apteczne, odwa

niki.

Surowce farmaceutyczne,

rodki lecznicze i substancje pomocnicze, leki

gotowe i galenowe.
Opakowania do leków: butelki szklane – ró

nych rozmiarów, butelki

z szerok

szyjk

Zestawy oryginalnych recept, etykiety i sygnatury do leków.
Zestaw wzorów i przykładów oblicze

farmaceutycznych.

Literatura zawodowa.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest przekazanie

uczniom wiadomo

ci o płynnych postaciach leków oraz kształtowanie

umiej

tno

sporz

dzania

płynnych

postaci

leków.

wiczenia

dotycz

ce receptury płynnych postaci leków uczniowie powinni

wykonywa

indywidualnie, posługuj

c si

zestawem oryginalnych recept

lekarskich, zawieraj

cych podstawowe niezgodno

ci. Ucze

pod opiek

nauczyciela, powinien rozwi

zywa

problemy i samodzielnie wykonywa

wszystkie płynne postaci leków.

W trakcie prowadzonych zaj

ęć

, nauczyciel powinien zwraca

uwag

na stopie

opanowania przez uczniów wiedzy teoretycznej, zawodowej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

terminologii

oraz

sposób

wykonywania,

opakowywania

i etykietowania leków.

Nauczyciel na bie

żą

co powinien wskazywa

i korygowa

ewentualne

bł

dy, a

le wykonane przez ucznia płynne leki recepturowe, powinny

wykonane ponownie.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów powinno

odbywa

przez cały okres realizacji programu jednostki modułowej,

zgodnie z okre

lonymi kryteriami, uwzgl

dniaj

cymi szczegółowe cele

kształcenia.

Systematyczna kontrola i ocena post

pów ucznia umo

liwi

nauczycielowi dostosowanie metod nauczania, organizacyjnych form
pracy oraz

rodków dydaktycznych do predyspozycji ucznia.

W procesie sprawdzania osi

gni

ęć

uczniów zaleca si

stosowanie:

– sprawdzianów pisemnych,
– sprawdzianów ustnych,
– obserwacji czynno

ci ucznia podczas wykonywania

wicze

Podczas

wicze

szczególn

uwag

nale

y zwróci

na:

– przygotowanie stanowiska pracy,
– sposób sporz

dzania płynnego leku recepturowego,

– przestrzeganie przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy.

Podstaw

uzyskania przez ucznia pozytywnej oceny jest samodzielne

poprawne

wykonanie

wszystkich

wicze

wyszczególnionych

w programie jednostki modułowej.

W ko

cowej ocenie osi

gni

ęć

ucznia nale

y uwzgl

dni

wyniki

wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 322[10].Z3.05
Wykonywanie półstałych leków recepturowych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

powinien umie

– scharakteryzowa

półstałe postacie leków recepturowych,

– okre

wła

ciwo

ci fizykochemiczne podło

y ma

ciowych,

– wyja

budow

i funkcje skóry,

– zró

nicowa

etapy wchłaniania substancji leczniczych przez skór

– dobra

opakowanie do okre

lonej postaci leku,

– wyja

rol

i zastosowanie półstałych leków recepturowych,

– rozpozna

i poprawi

niezgodno

ci w lekach półstałych,

– zorganizowa

stanowisko pracy do wykonywania półstałych postaci

leków,

– sporz

dzi

ci farmakopealne, lekospisowe i magistralne,

– sporz

dzi

kremy i pasty kosmetyczne,

– scharakteryzowa

transdermalne systemy terapeutyczne.

– zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy.

2. Materiał nauczania

Klasyfikacja półstałych postaci leków.
Budowa i funkcje skóry.
Wchłanianie substancji leczniczych przez skór

Podło

ciowe

–

podział,

charakterystyka,

wła

ciwo

fizykochemiczne.
Niezgodno

ci recepturowe w lekach półstałych.

Metody sporz

dzania ma

ci, homogenizacja, trwało

ść

, fasowanie

i pakowanie ma

ci.

Pasty i kremy kosmetyczne – charakterystyka, rola i zastosowanie.
Transdermalne systemy terapeutyczne.
Przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy.

wiczenia

•

Wykonywanie ma

ci farmakopealnych.

•

Wykonywanie ma

ci lekospisowych i magistralnych.

•

Sporz

dzanie past i kremów kosmetycznych.

•

Rozpoznawanie i korekta niezgodno

ci w lekach półstałych.

rodki dydaktyczne

a (stół), taboret, szafki i półki na leki.

Sprz

t: mo

dzierze, pistle ró

nych rozmiarów, łopatki i ły

eczki

plastikowe lub metalowe, naczynia do przechowywania substancji

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

leczniczych, ła

nia wodna, tubownica, unguator, parownice, wagi

apteczne, odwa

niki.

Opakowania do leków: pudełka winidurowe, tuby aluminiowe.
Surowce farmaceutyczne,

rodki lecznicze i substancje pomocnicze, leki

gotowe. Zestawy oryginalnych recept, etykiety i sygnatury do leków.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Realizacja programu jednostki modułowej ma na celu przygotowanie

ucznia do sporz

dzania półstałych postaci leków recepturowych.

Zaj

cia powinny odbywa

w odpowiednio wyposa

onej pracowni

technologii wytwarzania leków, w grupach 6–8 osobowych.

Podstawow

metod

prowadzenia zaj

ęć

powinny by

wiczenia, które

nale

y rozpocz

ąć

wykładem informacyjnym, dotycz

cym półstałych

postaci leków. Ka

dy ucze

, pod kierunkiem nauczyciela, na podstawie

zestawu 5–6 recept powinien wykona

ró

ne leki półstałe.

Sporz

dzone przez ucznia na podstawie recept leki powinny by

opisane w zeszycie do

wicze

i sprawdzone na bie

żą

co przez

nauczyciela. Podczas prowadzenia

wicze

, nale

y zwróci

uwag

przestrzeganie zasad higieny pracy oraz estetyk

wykonania leków.

W przypadku wyst

pienia trudno

ci nale

y przygotowa

dodatkowe

zadania oraz dokładnie instruowa

uczniów o sposobie wykonania

zadania. W czasie zaj

ęć

ucze

powinien korzysta

z obowi

zuj

cej

Farmakopei Polskiej i innej literatury zawodowej.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

bie

żą

co w trakcie realizacji programu jednostki modułowej według

ustalonych kryteriów oraz zgodnie z obowi

zuj

skal

ocen.

Systematyczna kontrola i ocena post

pów ucznia umo

liwi

nauczycielowi dostosowanie metod nauczania, organizacyjnych form
pracy oraz

rodków dydaktycznych do predyspozycji ucznia.

Osi

gni

cia uczniów mo

na ocenia

na podstawie:

– sprawdzianów ustnych,
– sprawdzianów pisemnych,
– testów dydaktycznych.

Sprawdzanie umiej

tno

ci praktycznych mo

e by

realizowane

poprzez obserwacj

czynno

ci wykonywanych przez uczniów podczas

sporz

dzania leków oraz sprawdzanie i ocenianie gotowej postaci leku.

Obserwuj

c czynno

ci ucznia i dokonuj

c oceny jego pracy,

szczególn

uwag

nale

y zwróci

na umiej

tno

ci:

– organizowania stanowiska pracy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– analizowania recepty,
– przygotowania odpowiedniego sprz

tu i dobór opakowania leku,

– samodzielnego wykonania leku według obowi

zuj

cych zasad,

– utrzymania porz

dku i higieny na stanowisku pracy.

Podstaw

do oceny ko

cowej jest zaliczenie sprawdzianów oraz

poprawne wykonanie i opisanie przydzielonego zestawu recept.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 322[10].Z3.06
Wykonywanie jałowych leków recepturowych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

powinien umie

– zdefiniowa

poj

cie aseptyki, antyseptyki i wyjaławiania,

– scharakteryzowa

klasy czysto

ci powietrza i pomieszcze

według

zasad Dobrej Praktyki Wytwarzania,

– okre

zasady i metody sterylizacji,

– przygotowa

substancje lecznicze, rozpuszczalniki, naczynia i sprz

do pracy,

– przygotowa

pracownika oraz pomieszczenia do pracy w warunkach

aseptycznych,

– scharakteryzowa

postacie leków do oczu, z uwzgl

dnieniem ocznych

systemów terapeutycznych,

– okre

metody sporz

dzania kropli i ma

ci do oczu,

– scharakteryzowa

rozpuszczalniki i podło

a stosowane do leków

ocznych,

– sporz

dzi

krople oczne w warunkach aseptycznych,

– okre

wymagania dotycz

ce postaci leków z antybiotykami,

– sporz

dzi

czopki z antybiotykami,

– sporz

dzi

ci z antybiotykami,

– oznakowa

, przechowa

i skontrolowa

leki jałowe,

– okre

wymagania farmakopealne i drogi podawnia leków

parenteralnych,

– wyja

sposoby sporz

dzania leków parenteralnych według zasad

Dobrej Praktyki Wytwarzania,

– poda

przykłady leków do

ywienia pozajelitowego.

– zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy.

2. Materiał nauczania

Aseptyka i antyseptyka. Wyjaławianie.
Receptura antybiotyków i glikokortykosteroidów.
Podział i charakterystyka postaci leków jałowych.
Warunki przygotowywania leków z antybiotykami.
Metody sporz

dzania kropli i ma

ci do oczu.

Terminy wa

ci leków jałowych.

Leki parenteralne.
Przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wiczenia

•

Przygotowywanie pomieszcze

i sprz

tu do pracy aseptycznej.

•

Sporz

dzanie

roztworów

izotonicznych,

buforuj

cych,

konserwuj

cych, zwi

kszaj

cych lepko

ść

oraz podło

y do ma

ci.

•

Wykonywanie kropli do oczu ró

nymi metodami.

•

Wykonywanie ma

ci do oczu.

•

Wykonywanie czopków lub gałek z antybiotykami.

rodki dydaktyczne

Boks, lo

a z nawiewem laminarnym, szafki i półki na leki.

Sprz

t: mo

dzierze, pistle ró

nych rozmiarów, łopatki i ły

eczki

plastikowe lub metalowe, naczynia do przechowywania substancji
leczniczych, bagietki, zlewki, lejki, butelki, s

czki i zestawy do s

czenia

pró

niowego, jałowe zestawy filtracyjne, płytka szklana, unguator,

destylator, ła

nia wodna, parownice, wagi apteczne, odwa

niki.

Surowce farmaceutyczne,

rodki lecznicze i substancje pomocnicze, leki

gotowe.
Opakowania do leków: butelki szklane - ró

nych rozmiarów, opakowania

leków parenteralnych, pudełka tekturowe, słoiki porcelanowe.
Zestawy oryginalnych recept, etykiety i sygnatury do leków ocznych.
Tabele oraz zestaw wzorów i przykładów oblicze

farmaceutycznych.

Filmy dydaktyczne na temat sposobów wyjaławiania.
Foliogramy.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Realizacja programu nauczania jednostki modułowej ma na celu

przygotowanie uczniów do wykonywania jałowych leków recepturowych.

Zaj

cia powinny by

prowadzone, w grupach 6–8 osobowych,

w pracowni wyposa

onej w lo

żę

z nawiewem laminarnym lub boks.

Ucze

powinien indywidualnie wykonywa

wybrane postacie leków

jałowych na podstawie oryginalnych recept, a nast

pnie opisa

w zeszycie do

wicze

wiczenia praktyczne powinny by

poprzedzone

pokazem, a w trakcie

wicze

nauczyciel powinien instruowa

ucznia

o technice wykonania zadania. Nauczyciel powinien przedstawi

sposoby

aseptycznego

przyrz

dzania

leków,

uwzgl

dniaj

przygotowanie personelu, pomieszcze

, sprz

tu i substancji oraz

zapozna

uczniów z wymaganiami Dobrej Praktyki Wytwarzania,

dotycz

cymi leków jałowych. Szczególn

uwag

nale

y zwróci

receptur

antybiotyków,

glikokortykosteroidów,

leki

oczne

oraz

przygotowywanie leków parenteralnych. W celu pobudzenia aktywno

uczniów zaleca si

opracowywanie projektów na temat przygotowywania

leków jałowych. Wskazane jest równie

zorganizowanie wycieczki

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

dydaktycznej do apteki szpitalnej lub zakładów farmaceutycznych, w celu
zapoznania ucznia z układem i wyposa

eniem pomieszcze

oraz

z prac

w warunkach aseptycznych

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

edukacyjnych uczniów powinno

odbywa

systematycznie, na podstawie okre

lonych kryteriów,

według obowi

zuj

cej skali ocen.

Sprawdzanie osi

gni

ęć

uczniów mo

na przeprowadzi

na podstawie:

– sprawdzianów ustnych,
– sprawdzianów pisemnych,
– obserwacji czynno

ci ucznia podczas wykonywania zada

Obserwuj

c czynno

ci ucznia nale

y zwróci

szczególn

uwag

na:

– przygotowanie stanowiska pracy,
– przygotowanie sprz

tu i aparatury,

– przestrzeganie jałowo

ci i higieny pracy,

– utrzymanie porz

dku na stanowisku pracy,

– samodzielne i prawidłowe wykonanie leków.
Na zako

czenie realizacji programu proponuje si

przeprowadzenie

sprawdzianu praktycznego z zadaniami typu próba pracy.
Podstaw

do uzyskania pozytywnej oceny jest kompleksowe wykonanie

wicze

w oparciu o materiał teoretyczny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 322[10].Z3.07
Kontrolowanie i wydawanie gotowego leku

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

powinien umie

– scharakteryzowa

zasady Dobrej Praktyki Wytwarzania,

– wyja

mechanizmy zmian zachodz

cych w postaciach leków

podczas ich sporz

dzania i przechowywania,

– przewidzie

powstawanie niekorzystnych zmian w lekach pod

wpływem ró

nych czynników,

– okre

wymagania stawiane poszczególnym postaciom leku,

– okre

dopuszczalne odchylenia od obowi

zuj

cych norm,

– wykona

podstawowe badania oceniaj

ce jako

ść

leku,

– rozpozna

zmian

konsystencji, wytr

canie si

osadu, zmian

stopnia

rozproszenia oraz zabarwienia leku,

– oceni

jako

ść

opakowania i opisu leku,

– scharakteryzowa

rodki stabilizuj

ce posta

leku,

– okre

dokumentacj

prowadzon

przy wytwarzaniu leku,

– okre

terminy wa

ci leków recepturowych i aptecznych

wytwarzanych w aptece, w tym leków jałowych,

– okre

metody kontrolowania dawek leku,

– zinterpretowa

informacje dotycz

ce serii, daty wa

ci, sposobów

przechowywania, dawkowania i podawania leku oraz okresu
odpowiedzialno

ci producenta.

2. Materiał nauczania

Zasady Dobrej Praktyki Wytwarzania.
Zjawiska fizyczne, reakcje chemiczne i procesy biologiczne zachodz

w lekach.
Substancje pomocnicze u

ywane do wytwarzania leków.

Metody stabilizacji postaci leku.
Opakowania leków.
Trwało

ść

postaci leku. Terminy wa

ci leków.

Metody kontroli jako

ci leków.

Dokumentacja wytwarzania leków.

wiczenia

•

Pakowanie i etykietowanie postaci leku.

•

Przeprowadzanie analizy sitowej.

•

Okre

lanie wielko

ci ziarna granulatu, czasu jego rozpadu lub

rozpuszczania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

•

Ocenianie jednorodno

ci wygl

du, konsystencji i rozsmarowywalno

ci.

•

Okre

lanie

redniego ci

ęż

aru czopków i tabletek.

•

Interpretowanie norm.

•

Rozpoznawanie podstawowych niezgodno

ci fizyko-chemicznych

w gotowym leku.

•

Okre

lanie zmian zachodz

cych w leku pod wpływem niewła

ciwego

przechowywania.

•

Analizowanie informacji zawartych w opisie leku.

rodki dydaktyczne

Wagi analityczne.
Naczynia i sprz

t laboratoryjny.

Aerometry i piknometry.
Pehametry i papierki uniwersalne.
Zestawy sit.
Zestawy próbek do porównywania preparatów przechowywanych
w dobrych i złych warunkach.
Opakowania i sygnatury.
Oryginalne ulotki do leków.
Filmy, plansze, foliogramy dotycz

ce metod badania jako

ci leków.

Poradniki terapeutyczne, normy.
Programy komputerowe.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Realizacja tre

ci programowych jednostki modułowej ma na celu

przygotowanie uczniów do rozpoznawania zmian powstaj

cych podczas

wykonywania i przechowywania leków oraz oceny ich jako

ci. Program

obejmuje tre

ci dotycz

ce podstawowych poj

ęć

i metod okre

lania

trwało

ci produktów leczniczych i materiałów medycznych. Pozwala

kształtowa

umiej

tno

ść

wła

ciwego wnioskowania na podstawie

wykonanych do

wiadcze

w powi

zaniu z wiedz

teoretyczn

Osi

gni

cie zaplanowanych celów kształcenia wymaga stosowania

aktywizuj

cych i praktycznych metod nauczania oraz indywidualnych

i zespołowych form pracy uczniów. Podstawow

metod

powinny by

wiczenia praktyczne prowadzone w grupach do 15 osób z podziałem na

2–3 osobowe zespoły, w zale

ci od rodzaju zadania. Nale

y dobiera

tematy

wicze

o ró

nym stopniu trudno

ci.

wiczenia wykonywane

nieprawidłowo nale

y powtarza

do uzyskania wyniku pozytywnego.

Wskazane

jest

organizowanie

wycieczek

dydaktycznych

do zakładów przemysłu farmaceutycznego i hurtowni farmaceutycznych,
w celu zapoznania uczniów ze sposobami kontrolowania jako

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

surowców i gotowych produktów na wszystkich etapach produkcji oraz
ze sposobami przechowywania produktów leczniczych.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie post

pów ucznia powinno odbywa

przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej, na podstawie
kryteriów przedstawionych na pocz

tku zaj

ęć

. Systematyczna kontrola

i ocena post

pów ucznia umo

liwi nauczycielowi dostosowanie metod

nauczania, organizacyjnych form pracy oraz

rodków dydaktycznych do

predyspozycji ucznia.

Wiadomo

ci teoretyczne niezb

dne do wykonywania

wicze

praktycznych mog

sprawdzane za pomoc

sprawdzianów ustnych,

sprawdzianów pisemnych i testów osi

gni

ęć

szkolnych.

W ocenie wypowiedzi ustnych nale

y zwróci

uwag

na merytoryczn

jako

ść

wypowiedzi i poprawno

ść

wnioskowania.

Umiej

tno

praktyczne

proponuje

sprawdza

poprzez

obserwacj

czynno

ci wykonywanych przez ucznia. Szczególn

uwag

nale

y zwróci

na:

– dobór sprz

tu do wykonywania

wicze

– kolejno

ść

i dokładno

ść

wykonania czynno

ci niezb

dnych do

realizacji zadania,

– ocen

niekorzystnych zmian w leku,

– ocen

przydatno

ci leku,

– stosowanie zasad przechowywania, dawkowania i podawania leku.
Ocenie powinno podlega

tak

e sprawozdanie z przeprowadzonych

wicze

W ocenie ko

cowej nale

y uwzgl

dni

wyniki wszystkich metod

sprawdzania stosowanych przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Moduł 322[10].Z4
Praktyka zawodowa

1.Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

powinien umie

– przedstawia

struktur

organizacyjn

zakładu pracy,

– stosowa

przepisy prawa dotycz

ce działalno

ci zawodowej,

– organizowa

stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

– posługiwa

aparatur

, sprz

tem i urz

dzeniami, znajduj

cymi si

na wyposa

eniu apteki,

– planowa

i organizowa

własn

prac

– wykonywa

czynno

ci na okre

lonych stanowiskach pracy,

– wydawa

leki gotowe, wykonywa

leki recepturowe i apteczne,

– kontrolowa

jako

ść

wydawanych produktów leczniczych i materiałów

medycznych,

– przechowywa

produkty lecznicze i materiały medyczne,

– informowa

pacjenta o sposobie u

ycia i przechowywania leków,

– posługiwa

programami komputerowymi na wszystkich etapach

pracy w aptece,

– ewidencjonowa

przychody i rozchody produktów leczniczych,

– prowadzi

dokumentacj

obowi

zuj

poszczególnych

placówkach,

– korzysta

z literatury zawodowej oraz innych dost

pnych

ródeł

informacji o leku,

– stosowa

zasady Kodeksu Etyki Aptekarza RP,

– promowa

zdrowy styl

ycia,

– przestrzega

przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna liczba

godzin na realizacj

322[10].Z4.01

Wykonywanie zada

zawodowych

w aptece szpitalnej

322[10].Z4.02

Wykonywanie zada

zawodowych

w aptece ogólnodost

pnej

105

Razem

140

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Schemat układu jednostek modułowych

322[10].Z4

Praktyka zawodowa

322[10].Z4.01

Wykonywanie zada

zawodowych w aptece

szpitalnej

322[10].Z4.02

Wykonywanie zada

zawodowych w aptece

ogólnodost

pnej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 322[10].Z4.01
Wykonywanie

zada

zawodowych

aptece

szpitalnej

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

powinien umie

– obsłu

urz

dzenia i wyposa

enie placówek farmaceutycznych

zgodnie z uprawnieniami,

– zorganizowa

stanowisko pracy, w tym tak

e do pracy aseptycznej

zgodnie z wymaganiami ergonomii,

– zaplanowa

i zorganizowa

własn

prac

– posłu

nomenklatur

łaci

, mi

dzynarodow

i polsk

w zakresie niezb

dnym do wykonywania zada

zawodowych,

– przechowa

produkty lecznicze i materiały medyczne zgodnie

z przepisami i zaleceniami wytwórcy,

– skontrolowa

jako

ść

wydawanych produktów leczniczych i wyrobów

medycznych,

– posłu

programami komputerowymi do ewidencjonowania

przychodów oraz rozchodów produktów leczniczych i wyrobów
medycznych,

– skorzysta

z programu komputerowego do sporz

dzenia listy braków,

zamówie

oraz wyceny leków produkowanych w aptece (przerób

laboratoryjny),

– wykona

przy

stole

ekspedycyjnym

czynno

zwi

zane

z wydawaniem leków gotowych i recepturowych,

– poinformowa

odbiorców o sposobie u

ycia i przechowywania leku,

– wykona

czynno

ci pomocnicze przy sporz

dzaniu leków,

– sporz

dzi

wszystkie postacie leku zgodnie z kompetencjami technika

farmaceutycznego,

– wdro

zasady

Dobrej

Praktyki

Aptecznej,

Wytwarzania

i Laboratoryjnej,

– wypełni

dokumentacj

obowi

zuj

w poszczególnych placówkach,

– przeprowadzi

kontrol

terminów wa

ci i rotacj

leków,

– zastosowa

przepisy bhp, ochrony przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska podczas wykonywania zada

zawodowych,

– skorzysta

z ró

nych

ródeł informacji o leku,

– zastosowa

zasady Kodeksu Etyki Aptekarza RP.

1. Materiał nauczania

Zapoznawanie si

z regulaminem i przepisami bhp obowi

zuj

cymi

w aptece szpitalnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zapoznawanie si

z receptariuszem szpitalnym oraz specyfik

oddziałów

szpitalnych.
Wykonywanie

fasunków

wszystkich

postaci

leków

cych

w asortymencie apteki szpitalnej.
Rozcie

czanie leków.

Wykonywanie preparatów galenowych zgodnie z obowi

zuj

cymi

przepisami Farmakopei Polskiej.
Prowadzenie rejestru leków wykonywanych w aptece.
Opisywanie leków wydawanych w opakowaniach aptecznych.
Odczytywanie recept prostych i zło

onych.

Stosowanie Zasad Dobrej Praktyki Aptecznej.
Sprawdzanie recept pod wzgl

dem wielko

ci przepisanych dawek

i ewentualnych niezgodno

ci.

Rozwi

zywanie niezgodno

ci recepturowych.

Opisywanie sygnatur.
Wykonywanie wszystkich postaci leków.
Wykonywanie czynno

ci pomocniczych przy lekach przygotowywanych

w warunkach aseptycznych.
Zapoznanie si

z procedurami wydawania leków na oddziały,

obowi

zuj

cymi w danym szpitalu.

Udzielanie klientom informacji o wydawanym leku, a tak

e o lekach

równowa

nych.

Kontrolowanie apteczek oddziałowych pod wzgl

dem zgodno

z przepisami dotycz

cymi przechowywania leków oraz wielko

zapasów leków na oddziałach.
Zapoznawanie si

z zasadami składania zamówie

zgodnie z Ustaw

o zamówieniach publicznych.
Korzystanie z programu komputerowego przy okre

laniu wielko

zapasów leków w aptece, przygotowywaniu zamówie

, ksi

gowaniu

przychodów i rozchodów, wycenie leku recepturowego.
Zapoznawanie si

z zasadami przyjmowania i przygotowywania

do ponownego u

ytku opakowa

po lekach pozyskiwanych z oddziałów.

Zapoznawanie si

z zasadami przechowywania oraz rotacji leków.

Wydawanie leków pozyskiwanych w darach.
Uczestniczenie w pracach pomocniczych zgodnie z uprawnieniami
technika farmacji przy wytwarzaniu leków do leczenia

ywieniowego.

3. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Realizacja programu modułu Praktyka zawodowa ma na celu

przygotowanie ucznia do samodzielnego planowania i wykonywania
zada

zawodowych,

zgodnie

obowi

zuj

cymi

przepisami

i uprawnieniami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Praktyka zawodowa powinna odbywa

pod kontrol

opiekuna,

w aptece szpitalnej, która posiada przygotowany merytorycznie personel
oraz baz

szkoleniow

odpowiadaj

oczekiwaniom programowym.

Praktyka zawodowa w aptece szpitalnej powinna by

prowadzona

w grupach nie przekraczaj

cych 4 osób.

Przed przyst

pieniem do wykonywania zada

nale

y zapozna

ucznia

harmonogramem,

regulaminem

przepisami

bhp

obowi

zuj

cymi w aptece. Ucznia odbywaj

cego praktyk

zawodow

obowi

zuje 7 godzinny dzie

pracy.

Podczas realizacji programu jednostki modułowej szczególn

uwag

nale

y zwróci

na kształtowanie nast

puj

cych postaw:

– uczciwo

ść

– sumienno

ść

i zaanga

owanie w pracy zawodowej,

– dokładno

ść

w wykonywaniu pracy,

– przestrzeganie tajemnicy zawodowej,
– samodzielno

ść

w planowaniu i wykonywaniu zada

– odpowiedzialno

ść

za własn

prac

i podejmowane decyzje,

– dbało

ść

o presti

zawodu,

– identyfikowanie si

z problemami

rodowiska zawodowego,

– cierpliwo

ść

i okazywanie zainteresowania problemami ludzi chorych,

– d

ąż

enie do ci

głego samokształcenia,

– operatywno

ść

w propagowaniu edukacji zdrowotnej,

– poczucie odpowiedzialno

ci za atmosfer

w miejscu pracy.

Podczas

praktyki

zawodowej,

ucze

zobowi

zany

jest

prowadzenia dziennika praktyki zawodowej. Opisuje w nim czynno

wykonywane w ka

dym dniu. Dokumentem równowa

nym jest karta

indywidualna praktyki zawodowej, która stanowi zał

cznik do arkusza

ocen.

Zadaniem opiekuna jest regulowanie tempa pracy w ci

gu dnia

całego

tygodnia

oraz

zapewnienie

uczniom

samodzielno

wykonywaniu

zada

Opiekun

praktyki

zawodowej

bierze

odpowiedzialno

ść

za przydział, dobór recept i prawidłowe wykonywanie

leków. Opiekun powinien rozwija

u ucznia umiej

tno

ść

samodzielnego

planowania

pracy,

efektywnego

wykorzystania

czasu

pracy,

rozwi

zywania problemów i komunikowania si

z otoczeniem.

4. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

ucznia powinno odbywa

systematycznie, na podstawie okre

lonych kryteriów. Kryteria oceniania

powinny dotyczy

– organizacji stanowiska pracy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– organizacji czasu pracy,
– samodzielno

ci w planowaniu pracy i rozwi

zywaniu problemów,

– doboru sprz

tu, surowców,

rodków leczniczych i substancji

pomocniczych do prawidłowego wykonania leku,

– dokładno

ci w pracy,

– estetyki wykonania produktu leczniczego,
– przestrzegania przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz

ochrony

rodowiska,

– umiej

tno

ci współpracy z personelem apteki,

– kultury osobistej w kontaktach ze współpracownikami i pacjentami.

Sprawdzanie i ocenianie osi

gni

ęć

uczniów powinno odbywa

bie

żą

podstawie

obserwacji

czynno

ucznia

podczas

wykonywania zada

. Na zako

czenie realizacji programu jednostki

modułowej nale

y przeprowadzi

sprawdzian praktyczny z zadaniami

typu próba pracy, dotycz

cymi sporz

dzania ró

nych postaci leków.

Opiekun praktyk powinien uwzgl

dni

wyniki obserwacji uczniów

i sprawdzianu praktycznego w opinii o pracy i przebiegu praktyki oraz
wystawi

ocen

cow

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jednostka modułowa 322[10].Z4.02
Wykonywanie

zada

zawodowych

aptece

ogólnodost

pnej

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia ucze

powinien umie

– zastosowa

przepisy bezpiecze

stwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpo

arowej oraz ochrony

rodowiska obowi

zuj

ce w aptece

ogólnodost

pnej,

– zastosowa

przepisy prawa dotycz

ce działalno

ci zawodowej,

– zorganizowa

stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

– zaplanowa

i zorganizowa

własn

prac

– oceni

prawidłowo

ść

zapisu recepty,

– wykona

przy stole ekspedycyjnym czynno

ci zwi

zane ze sprzeda

żą

leków gotowych i robionych, ze sprzeda

y odr

cznej oraz

wydawanych na recept

zgodnie z uprawnieniami,

– wykona

leki recepturowe i apteczne,

– udzieli

informacji

sposobie

działania,

dawkowania

i przechowywania leków,

– udzieli

porad w ramach programu opieki farmaceutycznej,

– wdro

zasady Dobrej Praktyki Aptecznej,

– zastosowa

zasady rotacji leków,

– wypełni

dokumentacj

obowi

zuj

w aptece ogólnodost

pnej,

– zamówi

i przyj

ąć

towar,

– posłu

nomenklatur

łaci

w zakresie niezb

dnym do

realizacji zada

zawodowych,

– udzieli

porady dotycz

cej promowania zdrowego stylu

ycia,

– skorzysta

z literatury zawodowej oraz innych

ródeł informacji o leku,

– zastosowa

zasady Kodeksu Etyki Aptekarza RP.

2. Materiał nauczania

Wykonywanie oraz opisywanie fasunków.
Rozcie

czanie leków.

Wykonywanie

preparatów

galenowych

według

obowi

zuj

cej

Farmakopei Polskiej oraz prowadzenie dokumentacji w aptece
ogólnodost

pnej.

Zapoznawanie si

z zasadami wystawiania recept.

Zapoznawanie si

z zasadami realizacji recept (mar

e, limity).

Zapoznawanie si

z zasadami obliczania kosztów leku recepturowego.

Odczytywanie recept prostych i zło

onych.

Sprawdzanie recepty pod wzgl

dem wielko

ci dawek i ewentualnych

niezgodno

ci.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Opisywanie recepty.
Wykonywanie

wszystkich postaci leku recepturowego,

w tym

przygotowywanego

warunkach

aseptycznych

zgodnie

z kompetencjami.
Udzielanie informacji o wydawanym leku.
Zapoznawanie si

z przepisami dotycz

cymi przechowywania produktów

leczniczych i materiałów medycznych.
Zastosowanie zasad rotacji leków.
Zapoznawanie si

z zasadami przygotowywania sprawozda

finansowo-

towarowych, w tym zasad tworzenia zbiorczych zestawie

recept

podlegaj

cych refundacji.

Korzystanie z programu komputerowego przy ewidencjonowaniu
i sprzeda

y leków.

Współuczestniczenie w zamawianiu i przyjmowaniu towaru.
Sprowadzanie leków z importu docelowego indywidualnego.
Współpraca z zespołem pracowników apteki.
Uczestniczenie we wszystkich działaniach personelu apteki, których
celem jest prawidłowa gospodarka lekiem.
Prowadzenie dokumentacji aptecznej: rejestru leków recepturowych
i aptecznych.
Uczestniczenie

programach

opieki

farmaceutycznej

zgodnie

z kompetencjami.
Wykonywanie innych prac zwi

zanych z programem praktyki zawodowej

zleconych przez opiekuna.

3. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Praktyka zawodowa odbywaj

ca si

pod nadzorem opiekuna praktyki

celu

przygotowanie

samodzielnego

planowania

i wykonywania zada

zawodowych, zgodnie z obowi

zuj

cymi

przepisami i uprawnieniami, w miejscach typowych dla pracy technika
farmaceutycznego. Praktyka zawodowa w aptece ogólnodost

pnej

powinna by

prowadzona indywidualnie.

Jako miejsce realizacji programu jednostki modułowej przewiduje si

aptek

ogólnodost

posiadaj

przygotowany merytorycznie

personel oraz baz

szkoleniow

odpowiadaj

oczekiwaniom

programowym. Program praktyki powinien by

realizowany zgodnie

z opracowanym harmonogramem. Ucznia odbywaj

cego praktyk

zawodow

obowi

zuje 7 godzinny dzie

pracy na pierwszej lub drugiej

zmianie.
W wyniku realizacji programu nauczania nale

y kształtowa

nast

puj

postawy uczniów:
– uczciwo

ść

w pracy zawodowej,

– sumienno

ść

i zaanga

owanie,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– przestrzeganie tajemnicy zawodowej,
– d

ąż

enie do ci

głego samokształcenia,

– identyfikowanie si

z problemami

rodowiska,

– cierpliwo

ść

i okazywanie zainteresowania osobom chorym,

– poczucie odpowiedzialno

ci za atmosfer

w miejscu pracy.

Podczas zaj

ęć

nale

y kształtowa

i stale rozwija

nast

puj

umiej

tno

ci:

– organizowania powierzonego stanowiska pracy,
– planowania pracy w celu efektywnego wykorzystania czasu pracy,
– samodzielnego rozwi

zywania problemów,

– komunikowania si

z otoczeniem,

– samooceny.

Nauczyciel powinien dostosowywa

tre

ci nauczania i metodyk

pracy do poziomu wiadomo

ci i umiej

tno

ci uczniów. W ka

dym

z miejsc pracy nale

y przeprowadzi

instrukta

wst

pny w celu

zapoznania uczniów z obowi

zuj

cym regulaminem przepisami bhp oraz

przygotowania do wykonywania zada

. Ucze

powinien dokumentowa

przebieg praktyki w dzienniku praktyki zawodowej.

Dziennik powinien by

prowadzony rzetelnie i systematycznie

podczas całego szkolenia i zawiera

– harmonogram zaj

ęć

– wykaz zada

do realizacji w danym dniu,

– opis realizacji zada

zleconych do wykonania.

4. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

gni

ęć

edukacyjnych ucznia

Ocenianie

osi

gni

ęć

uczniów

powinno

prowadzane

systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów.

Kryteria oceniania powinny dotyczy

– organizacji stanowiska pracy,
– samodzielnego rozwi

zywania problemów,

– doboru i korzystania z narz

dzi i sprz

tu,

– doboru surowców i

rodków do wykonywania ró

nych postaci leków,

– precyzji, dokładno

ci i estetyki sporz

dzania produktu leczniczego,

– przestrzegania przepisów bezpiecze

stwa i higieny pracy oraz

ochrony

rodowiska,

– współpracy z zespołem pracowników.

Sprawdzanie osi

gni

ęć

uczniów mo

na przeprowadzi

na podstawie

obserwacji czynno

ci ucznia podczas wykonywania powierzonych zada

praktycznych. Na zako

czenie realizacji programu nale

y przeprowadzi

sprawdzian praktyczny z zadaniami typu próba pracy.

Praktyka zawodowa powinny podlega

nadzorowi pedagogicznemu

zgodnie z obowi

zuj

cymi przepisami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Po zako

czeniu praktycznego szkolenia zawodowego opiekun

potwierdza w indeksie ucznia odbycie praktyki, wpisuje opini

o jego

pracy i o przebiegu praktyki oraz wystawia ocen

cow

Document Outline

TECHNIK.FARMACEUTYCZNY_322[10].front
TECHNIK.FARMACEUTYCZNY_322[10]

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
00 Program nauki Technik żywienia 321 10
00 Program nauki Technik masazysta 322 12
00 Program nauki Technik żywienia 321 10
00 Program nauki Technik ortopeda 322 13
00 Program nauki Technik optyk 322 16
00 Program nauki Technik masazy Nieznany
00 Program nauki Technik elektronik 311 07
00 Program nauki Technik handlo Nieznany
00 Program nauki Technik uslug Nieznany

więcej podobnych podstron

00 Program nauki Technik farmaceutyczny 322 10

Document Outline