Schistosoma mansoni Sambon

Jest przywrą pasożytującą w naczyniach żylnych jelita grubego. Schorzenie przez nią wywoływane
nazywane jest bilharcjozą jelitową.

Żywiciel ostateczny: człowiek, pawian, koczkodan, gryzonie, oposy
Żywiciel pośredni: Ślimaki z rodzaju Blomphalaria glabrata Tropicorbis

Inne pasożyty:

–

Schistosoma haematobium

–

S. japonicum

–

S. mekongi

–

S. intercalatum

Morfologia:
Najmniejsza przywra z rodzaju Schistosoma. Samiec 1mm długości, samica 1,6mm. Jajnik
umiejscowiony w przedniej części ciała. Liczba jaj w macicy: 1-4. Jaja zaopatrzone są w sztylecik z
boku skorupki bliżej dolnego końca. Rozdzielnopłciowa. Obły kształt ciała. Rynienka po brzusznej
stronie u samca. W rynience czasowo przebywa samica. Ciało zaopatrzone w 2 przyssawki –
gębowa, brzuszna. Na dnie przyssawki gębowej znajduje się otwór gębowy prowadzący do
wydłużonego przełyku, przechodzący w 2 pnie jelitowe, które łączą się w tyle ciała. Za przyssawka
brzuszną znajduje się męski otwór płciowy. Układ rozrodczy męski składa się z 4-5 kulistych jajec i
odchodzących od nich przewodów wyprowadzających. Samice składają jaja w naczyniach
włosowatych ściany jelita grubego.

Biologia:
Jaja zaopatrzone w sztylecik na jednym z biegunów skorupki przebijają ścianę naczyń i wydostają
się do światła pęcherza, a stąd z moczem na zewnątrz organizmu. Jeśli dostaną się do wody, w
ciągu kilku godzin z jaj wykluwają się miracydia, które w celu dalszego rozwoju muszą wniknąć do
organizmu żywiciela pośredniego – ślimaków. W ślimakach przekształcają się w sporocystę
macierzystą, w której rozwijają się sporocysty potomne, w nich z kolei cerkarie. Cerkarie
opuszczają ciało żywiciela pośredniego, przez pewien czas wolno pływając w wodzie i poszukując
żywiciela ostatecznego. Należą one do typu furkocerkarii – mają długi rozwidlony ogonek.
Żywotność furkocerkarii trwa zwykle 1-2 dni. Są one zaopatrzone w gruczoły penetracyjne
wytwarzające substancje proteolityczne, dzięki którym mogą wniknąć czynnie przez skórę
człowieka. Człowiek zaraża się zwykle w czasie kąpieli lub uprawy ryżu. Cerkaria wnikając przez
skórę traci ogonek i przeistacza się w schistosomulę, która wędruje układem krwionośnym przez
mały krwioobieg do płuc, stąd po paru dniach przechodzi do dużego krwioobiegu. Przeżywają tylko
te cerkarie, które dotrą do tętnicy krezkowej i żyły wrotnej. Przedostawszy się do wątroby
zasiedlają jej drobne naczynia żylne, w których szybko rosną osiągając dojrzałość płciową i łączą
się w pary. Dalsze wędrówki odbywają się parami. Jedynie do składania jaj samice przechodzą do
naczyń włosowatych jelita grubego. Powodują powstawanie brodawczaków i owrzodzeń jelita oraz
przerostów przechodzących niekiedy w zrakowacenia.

Chorobotwórczość:
Powodują powstawanie brodawczaków i owrzodzeń jelita oraz przerostów przechodzących
niekiedy w zrakowacenia. Wywołuje schorzenie nazywane bilharcjozą jelitową. Przy silnej inwazji
zmiany ogniskowe w wątrobie, mózgu, płucach i oczach. Mogą powodować zatory żylne w
wątrobie.