PierwszaKsięgaMachabejska

BibliaTysiąclecia

WydanieV

zkomentarzamiBibliiJerozolimskiej

WydawnictwoPallotinum

2006

WstępdoPierwszejKsięgiMachabejskiej

PierwszaKsięgaMachabejskajestksięgąhistoryczną.Napisałjąnieznany,ale

dobryhistoryk,naocznyświadekniektórychwalkMachabeuszów,którzy
dopuściligodoarchiwumzpaństwowymidokumentami.Krótkoprzedśmiercią
Szymona,pomiędzyr.135a130przedChr.,spisałondzieje40lat(175-135)
walkMatatiaszaitrzechjegosynówzwojskamipaństwaSeleucydów.Władze
tegopaństwa,począwszyodkrólaAntiochaIVEpifanesa,pragnęłykulturę
hellenistycznąłączniezpogańskąreligiąnarzucićcałejSyrii,awięctakże
Żydom.Wtedywobronieobjawionej,monoteistycznejreligiiwystąpili
powstańcywJudei,małejczęścijednejprowincjisyryjskiegopaństwa.

Wopowiadaniuswoimautor,jaksięwydajenapierwszyrzutoka,pominął

sprawyreligijne.Uważałonjednak,żeJudaijegobraciatosącimężowie,
którychrękamiBógratowałIzraela(1Mch5,61n).Mająctonauwadzeautor
podkładałreligijnąmyślpodkażdeopisywanewydarzenie.Wtymceluautor
przedstawiłklęskęŻydówjakowyrazgniewuBożego,aichzwycięstwojako
łaskęBożą,podawałmodlitwymałejliczbyjudejskichżołnierzyzwyciężających
wielkąliczbęnieprzyjaciół,abyczytelniksiędomyślił,żestałosiętoprzyBożej
pomocy.Wtymcelurównieżopiskażdegoposzczególnegowydarzeniai
przebiegwszystkichzmagańtakukładał,żeczytelnikowinasuwasięmyślo
Bogu,którybezpośrednimcudownymdziałaniemniewchodziłwdzieje,ale
któryprzypomocysynówMatatiaszautrzymywałcałynaródwprawdziwej
wierze,chociażtenmiałwszystkichprzeciwkosobie.Przeztosugestywne
podsumowaniemyślioBoguwdziejachJudyijegobraci,autor1Mchokazał
sięprawdziwymmistrzemjakopisarzreligijnejhistorii.

1Mchbyłanapisanapohebrajsku,styljejnaśladowałpisarzyhistorycznych

ksiągbiblijnych,alerównocześniezbliżałsiędohistorycznychdziełświata
greckiego.Nawartość1MchzwróciłjużuwagęJózefFlawiusz,którykorzystał
zniejpełnądłonią(Ant12n).Żydzipalestyńscyjednakksięgitejnieprzyjęlido
swegokanonuksiągświętych.ZanatchnionąnatomiastuznalijąŻydzi
aleksandryjscy,azanimiKościół.Księgazostałaprzetłumaczonanajęzyk
greckiitentylkotekstsięprzechował.KiedyśLuterżałował,żeodrzuciwszy
wtórnokanoniczneksięgibiblijneniezrobiłwyjątkudla1Mch,aspośród
dzisiejszychŻydówwieluchciałobyuznać1Mchzaświętą.

1Mch1

PRZYCZYNYIWYBUCHPOWSTANIA

MACHABEJSKIEGO

AleksanderWielkiijegonastępcy

Aleksander,synFilipa,Macedończyk,wyruszyłzkrajuKittim,a

pozwycięskichwalkachpokonałDariusza,królaPersówiMedów,i
wjegomiejsceobjąłpanowanienajpierwnadHelladą.

1,1-AleksanderIIIWielkipanował:336-323przedChr.,FilipII(360-336przedChr.);"Kittim",tj.zGrecji,ściślezMacedonii;"walkach"-wr.334nadbrzegiemrzekiGranikos,wr.333

podIssosiwr.331kołoArbeli.DariuszIIIKodoman(336-331przedChr.).

Prowadziłonwielewojen:zdobył[wiele]warowniiwytracił

królówziem.

Dotarłażnakrańceziemi,anabrałłupówodmnóstwa

narodów.Całaziemiaprzednimzamilkła,jegozaśsercewbiłosięw
pychę.

1,3-"Nakrańceświata"-doIndii;"wbiłosięwpychę"-zażądałboskiegokultu;ostatniesłowaWlgumieszczanakońcuw.4.

Zebrałbowiembardzolicznewojskoirządziłpaństwami,

narodamii[ich]władcamitak,żepłacilimudaniny.

Apotempadłna

łożeiuświadomiłsobie,żeumiera.

1,5-Wr.323przedChr.

Przywołałwięcnajznamienitszychswoichwodzów,tych,którzy

odmłodościznimrazembyliwychowywani,ijeszczezażycia
rozdzieliłswojekrólestwopomiędzynich.

1,6-Szerokorozpowszechnionaopinia.

Aleksanderpanowałdwanaścielatiumarł,

ajegowodzowie

objęliwładzę,każdynadswoimdziałem.

Pojegośmierciwszyscy

włożylisobienagłowydiademy[królewskie]–ponichzaśich

synowienawielelat–idokonaliwielezłegonaziemi.

HelleniściwJerozolimie

Spomiędzynichwyszedłgrzesznykorzeń–AntiochEpifanes,

synkrólaAntiocha.PrzebywałonwRzymiejakozakładnik,azaczął
panowaćwstotrzydziestymsiódmymrokupanowaniagreckiego.

1,10-Epifanes-AntiochIVEpifanes,synAntiochaIIIWielkiego(223-187przedChr.);"zakładnik"-pobitwiepodMagnezjąwroku189przedChr.;"panowaniagreckiego"-tj.ery

Seleucydów,liczonejodr.311przedChr.

WtymtoczasiewystąpilispośródIzraelasynowiewiarołomni,

którzypodburzyliwieluludzi,mówiąc:Pójdźmyzawrzećprzymierze
znarodami,któremieszkająwokołonas.Wielezłegobowiem
spotkałonasodtegoczasu,kiedysięodnichoddaliliśmy.

Słowate

wichmniemaniuuchodziłyzadobre.

1,12-Zob.2Mch4,7nn.

Niektórzyzaśspomiędzyluduzapalilisiędotejsprawyiudali

siędokróla,aondałimwładzę,żebywprowadzilipogańskie
obyczaje.

1,13–dokróla.AntiochaIVEpifanesa.

WJerozolimiewięcwybudowaligimnazjumwedługpogańskich

zwyczajów.

1,14-Szkoła,wktórejuczonoprzedewszystkimgimnastyki,alerównocześniehellenizowanoŻydów.

Pozbylisięteżznakuobrzezaniaiodpadliodświętego

przymierza.Sprzęglisiętakżezpoganamiizaprzedalisię[im],aby
robićto,cozłe.

WyprawaAntiochaIVnaEgipt

GdyAntiochuznał,żeumocniłasięjegowładzakrólewska,

powziąłzamiaropanowaniaziemiegipskiej,bysprawowaćwładzę
królewskąnaddwomapaństwami.

1,16-naddwomapaństwami.Seleucydów(Syria)iLagidów(Egipt).

WtargnąłwięcdoEgiptuzwielkimwojskiemirydwanami,

słoniami,konnicąisilnąflotą

irozpocząłwojnęprzeciwko

Ptolemeuszowi,królowiEgiptu.Ptolemeuszwycofałsięprzednimi
uciekł,apadłowieluzabitych.

1,18-PtolemeuszVIFilometor(181-146przedChr.).

WEgipcie[wojskaAntiocha]zdobyływarownemiasta,aon

zgarnąłłupywziemiegipskiej.

Pierwszyrabunekświątynijerozolimskiej

PobiwszyEgiptwstoczterdziestymtrzecimroku,Antioch

wycofałsięizwielkimwojskiemwyruszyłprzeciwIzraelowi,itodo
Jerozolimywyruszył.

1,20-Rok169przedChr.Zob.2Mch5,11-16.

Wswojejpyszewtargnąłdoświątyniizabrałzłotyołtarzi

świecznik,iwszystkiejegosprzęty,

stółpokładny,naczyniadoofiar

płynnych,czasze,złotekadzielnice,zasłonę;awieńce,złoteozdoby
fasadyświątynnej–wszystkozdarł.

Zabrałsrebro,złotoikosztowne

naczynia;zabrałteżukryteskarby,któreodnalazł.

Zabrawszyto

wszystko,odszedłdoswojegokraju,a[wJerozolimie]uczyniłrzeźi
przemawiałzogromnąpychą.

NaIzraelazaśspadłagłębokażałoba

powszystkichichsiedzibach;

narzekaliprzełożeniistarsi,

dziewczętaimłodzieńcyopadlizsił,apięknośćniewiastzniknęła.

Każdymałżonekpocząłlamentować,ipłakałata,którasiedziałana

łożumałżeńskim.

Ziemiasięzatrzęsłazpowodutych,którzynaniej

mieszkali,acałydomJakubaokryłsięwstydem.

ZburzenieJerozolimy

Podwóchlatachkrólposłałdomiastjudzkichgłównego

poborcępodatków.PrzybyłondoJeruzalemzwielkimwojskiem.

1,29-Popr.wg2Mch5,24-26;LXXiWlgmajątu:"przełożonegonadpodatkami".

Wzdradliwysposóbzapewniałichopokoju,aonimu

uwierzyli.Wtedynaglenapadłnamiasto,zadałimwielkąklęskęi
spomiędzyIzraelawytraciłwieluludzi.

Zgarnąłłupzmiasta,potem

jespalił,adomyjegoimurydokołazburzył.

Kobietyidzieciwzięli

doniewoli,bydłozaśsobieprzywłaszczyli.

Akra

MiastoDawidoweotoczyliwysokimobronnymmuremoraz

obronnymiwieżami,takżestałosięonodlanichzamkiem
warownym.

1,33-WschodniaczęśćJerozolimy.

Tamosadziligrzesznynaród,ludziwiarołomnych,acisiętam

obwarowali.

1,34-Syryjczyków,pogan.

Nagromadzilisobiebroniiżywności,złożylitamłupyzdobyte

wJerozolimie,istalisięgroźnąmatnią.

1,35-DlaŻydów.

[Zamek]stałsiędlaświątynizasadzkąizłośliwym

przeciwnikiemIzraela–wkażdymczasie.

Dokołaświątyniwylali

krewniewinnąisamąświątynięzbezcześcili.

Toprzeznich

pouciekalimieszkańcyJeruzalemistałosięonosiedzibą
cudzoziemców,dlawłasnychobywatelistałosięobcymmiastemi
własnedziecimusiałyjeopuścić.

Świątyniaspustoszonaniczym

pustynia,uroczystościprzemieniłysięwpłacz,szabatyjejstałysię
pośmiewiskiem,acześćjejwpogardęsięobróciła.

Jakwielka[była]

jejchwała,takwielkiedokonałosięjejupokorzenie,wielkośćjejw
żałobęsięprzemieniła.

DekretAntiochaIVEpifanesa

Królnapisał[zarządzenie]dlacałegoswegopaństwa:Wszyscy

mająbyćjednymnarodem

iniechkażdyporzuciswojeobyczaje.

Wszystkienarodyprzyjęłytenrozkazkrólewski,

anawetwielu

Izraelitomspodobałsiętenkultprzezniegonakazany.Składaliwięc
ofiarybożkomiznieważaliszabat.

Królposłałswoichwysłańców

doJerozolimyidomiastjudzkichzpisemnympoleceniem,żeby
postępowaływedługobyczajów,któredlakrajubyłyobce;

żebyw

świątynizaprzestanoskładaniacałopaleń,ofiarkrwawych,atakże
ofiarpłynnych;żebyznieważanoszabatiświęta

iżeby

zbezczeszczonoświątynięiświętych,

1,46-Wlg:"świętyludizraelski".

żeby[natomiast]sporządzonoołtarze,świętegajeiposągi

bożkóworazskładanonaofiaręmięsoświńiinnychnieczystych
zwierząt;

żebysynówswoichpozostawialibezobrzezaniaiżeby

duszeswojebrukaliwszystkim,cojestnieczysteiświatowe.

Wten

sposóbmielizapomniećoPrawieizarzucićwszystkiejegonakazy.

Ktobyzaśniepostąpiłzgodniezkrólewskimrozporządzeniem,miał

byćukaranyśmiercią.

Podobnedotegorozkazupismowystosował

docałegoswegokrólestwa,anadtonadcałymnarodemustanowił
nadzorców.Miastomzaśjudzkimpolecił,abyjednopodrugim
składałoofiary[bogom].

Spomiędzynaroduwieluprzyłączyłosię

donich–mianowicieciwszyscy,którzyporzuciliPrawo.Onito
wielezłegodokonaliwkraju

ibylipowodemtego,żeIzraelici

musielisiękryćwkażdymmiejscudostępnymdlaichzbiegów.

dniupiętnastymmiesiącaKislewstoczterdziestegopiątegorokuna
ołtarzucałopaleniawybudowanoohydęspustoszenia,awokolicznych
miastachjudzkichpobudowanotakżeołtarze–

1,54-"Roku"-wgrudniur.167przedChr;"ohydęspustoszenia"-ołtarzJowiszaOlimpijskiego.Zob.Dn9,27;Dn11,31;Dn12,11;Mt24,15.

ofiarykadzielneskładanonawetprzeddrzwiamidomówina

ulicach.

KsięgiPrawa,któreznaleziono,dartowstrzępyipalonow

ogniu.

1,56–KsięgiPrawa.Wlg:"Boga".

Wyrokkrólewskipozbawiałżyciatego,ukogogdziekolwiek

znalazłasięKsięgaPrzymierza,albojeżeliktośpostępowałzgodniez
nakazamiPrawa.

Każdegomiesiącastosowanoprzemocwobec

Izraela,wobeckażdego,kogoudałoimsięwykryćwmiastach.

1,58-Uroczystośćkrólewskichurodzinobchodzonokażdegomiesiąca.

Dniadwudziestegopiątego[każdego]miesiącaskładanoofiary

naołtarzu,którywzniesiononaołtarzucałopalenia.

Wtedytona

mocykrólewskiegodekretuwymordowanokobiety,którepozwoliły
obrzezaćswojedzieci.

1,60-Zob.2Mch6,10.

Ipowieszonoimniemowlętanaszyjach.Atakże[zabito]

domownikówitych,którzydokonywalinanichobrzezania.

Wielu

jednakspomiędzyIzraelitówpostanowiłosobie,żeniebędąjeść
nieczystychpokarmówimocnotrzymałosięswegopostanowienia.

Woleliraczejumrzeć,aniżeliskalaćsiępokarmemizbezcześcić

święteprzymierze.Toteżoddalisweżycie.

Bardzowielkigniew

[Boży]zawisłnadIzraelem.

1Mch2

Matatiaszijegosynowie

WtymczasiewystąpiłMatatiasz,synJana,synaSymeona,

kapłanzpokoleniaJoaribazJerozolimy,którymieszkałwModin.

2,1-Joarib,czyliJojarib-zob.1Krn24,7.Modin-dziśel-Midje,12kmnawschódodLiddy.

Miałonpięciusynów:JanazwanegoGaddi,

Szymonazwanego

Tassi;

JudęzwanegoMachabeusz;

2,4–Machabeusz.Przydomekten(="Młot")stałsięokreśleniemcałejrodziny,powstania,anawetmęczenników,którzywtedyponieśliśmierćzawiaręiojczyznę.

EleazarazwanegoAuaraniJonatanazwanegoApfus.

Kiedy

zobaczyłonświętokradztwa,któresiędziaływśródluduwJudzieiw
Jerozolimie,

powiedział:Biadami!Dlaczegosięurodziłem?Czypo

to,żebyoglądaćupadekmegonaroduiupadekŚwiętegoMiastai
przebywaćtam,podczasgdyzostałoonowydanewręce
nieprzyjaciół,aświątyniawręcecudzoziemców?

Świątyniajego

stałasiępodobnadoczłowiekabezczci,

awspaniałejejnaczynia

zabranodoniewoli.Małejegodziecimordowanonaulicach,
młodzieńców–mieczemwroga.

2,9-Małejegodzieci.Wlg:"starców".

Jakiżnaródnieprzywłaszczałsobiejegoprawkrólewskichisiłą

niezabierałzniegołupów!

Wszystkiejegoozdobyzrabowano;

niegdyśwolne–stałosięniewolnikiem.

Iotowniweczobróconajest

świętośćnasza,pięknośćnaszaichwałanasza,apoganieje
zbezcześcili.

Pocóżwięcnamjeszczeżyć?

Matatiaszijego

synowierozdarliswojeszaty,przyobleklisięwworyigorzkopłakali.

Wybuchpowstania

WtedydomiastaModinprzybylikrólewscywysłańcy,którzy

zmuszalidoodstępstwaprzezuczestnictwowskładaniuofiary.

WieluspomiędzyIzraelitówprzyszłodonich.AMatatiaszijego

synowiezebralisięrazem.

Wtedykrólewscywysłańcyzwrócilisię

doMatatiaszazesłowami:Tyjesteśzwierzchnikiem,sławnymi
wielkimwtymmieście,apodtrzymującięsynowieikrewni.

Teraz

więctypierwszyprzystąpiwykonajzarządzeniekróla,takjak
wykonaływszystkienarody,mieszkańcyJudyici,którzypozostaliw
Jeruzalem,atyitwoisynowiebędziecienależelidokrólewskich
przyjaciół,tyisynowietwoibędzieciezaszczycenidaramiwsrebrzei
złocieorazinnymipodarunkami.

2,18-królewskichprzyjaciół.Zaszczytnytytuł,udzielanyprzezkrólawdowódłaski.

NatojednakMatatiaszodpowiedziałdonośnymgłosem:Jeżeli

nawetwszystkienarody,którenależądopaństwapodległegokrólowi,
słuchajągo,odstąpiwszyodkultuswychojców,izgodziłysięnajego
nakazy,

tojednakja,moisynowieimoikrewnibędziemy

postępowalizgodniezprzymierzem,którezawarlinasiojcowie.

Niechnas[Bóg]broniodprzekroczeniaPrawaijegonakazów!

Słówkrólaniebędziemysłuchaliiodkultunaszegonieodstąpimy

aniwprawo,aniwlewo.

Zaledwieskończyłmówićtesłowa,

pewienŻydprzystąpiłnaoczachwszystkichdoołtarzawModin,
ażebyzłożyćofiarę,zgodniezzarządzeniemkróla.

Gdyzobaczyłto

Matatiasz,zapłonąłgorliwościąizadrżałymunerki,izawrzał
gniewem,którybyłsłuszny.Pobiegłwięcizabiłtamtegoobok
ołtarza.

2,24-którybyłsłuszny.Wlg:"wedługPrawa".

Przytejsposobnościzabiłtakżeurzędnikakrólewskiego,który

zmuszałdoskładaniaofiar,ołtarzzaśrozwalił.

Zapałałgorliwościąo

Prawo,jaktouczyniłPinchaszZambrim,synemSalu.

2,26-Zob.Lb25,6-15.Tutajpisowniaimionjestgrecka.

WtedyteżMatatiaszzacząłwmieściewołaćdonośnymgłosem:

Niechidziezamnąkażdy,ktopłoniegorliwościąoPrawoiobstajeza
przymierzem.

Potemzaśonsamijegosynowieuciekliwgóry,

pozostawiającwmieściewszystko,coposiadali.

Pierwszewalki

Wtedywieluspośródludzi,którzyszukalitego,cosprawiedliwe

isłuszne,udałosięnapustynię,abytamprzebywać

2,29-napustynię.Judzka.Por.Hbr11,38.

razemzeswoimidziećmi,żonamiibydłem,bozwaliłysięna

nichnieszczęścia.

Urzędnikomzaśkrólewskimiwojsku,którebyło

wJeruzalem,mieścieDawidowym,doniesiono,żeludzie,którzy
wzgardzilikrólewskimrozkazem,poszlinapustyniędokryjówek.

Wieluwięcudałosięzanimiwpościg,akiedyichnapotkali,

rozłożylisięobozemnaprzeciwkonich.Potemrozpoczęliznimi
walkęwdzieńszabatu.

2,32-Zob.2Mch6,11.

Mówilidonich:Dośćjuż!Wyjdźcieiuczyńcieto,cogłosi

królewskirozkaz,abędziecieżyli.

Oniodpowiedzieli:Nie

wyjdziemy,niebędziemyrobilitego,cogłosikrólewskirozkaz,inie
znieważymyszabatu.

Zarazwięc[tamci]zaczęliwalczyćprzeciwko

nim.

Onijednakaniimnieodpowiedzieli,anikamieniamiwnich

nierzucali,aninawetniezatarasowalikryjówek.

Mówilioni:

Umrzyjmywszyscyzczystymsumieniem!Nieboiziemiasąnaszymi
świadkami,żewyniesprawiedliwienasmordujecie.

Natarli[tamci]

nanichwwalce,wszabat,takżepoginęlioni,atakżeichżony,dzieci
–bliskotysiącludzi–orazichbydło.

KiedyMatatiaszijego

przyjacieledowiedzielisięotym,bardzoichopłakiwali,

ajedendo

drugiegomówił:Jeżeliwszyscybędziemytakpostępowalijaknasi
braciaiwszabatniebędziemywalczyćzpoganamionaszeżyciei
naszeustawy,toterazbardzoszybkozgładząnaszziemi.

Tegowięc

dniapostanowili:Jeślibyjakikolwiekczłowiekwdzieńszabatu
wyszedłwalczyćprzeciwkonam,mybędziemyznimwalczyli,
żebyśmyniezginęliwszyscy,takjakzginęlinasibraciaw
kryjówkach.

2,41-Żydzinieprzyjęlitejdecyzjizaobowiązującą.

DziałalnośćMatatiasza

Wtedyprzyłączyłosiędonichzgromadzenieasydejczyków;

spośródIzraelamocniiodważni,zktórychkażdydobrowolniestanął
wobroniePrawa.

2,42-PobożnizorganizowaniŻydzi,którzywystępowaliprzeciwkowpływompogańskim.Późniejpodzielilisięnafaryzeuszówiesseńczyków.Tychostatnichobecnielepiejznanydzięki

znaleziskomwQumran.

Wszyscyrównież,którzyuciekaliodnieszczęść,dołączylido

nichiwzmocniliich.

Wtensposóbutworzylioniwojskoiw

gniewieuderzylinagrzeszników,awswejzapalczywości–naludzi
wiarołomnych;resztazaśszukałaratunkuwucieczcedopogan.

2,44-nagrzeszników.Tych,którzyzostalipoganami.

Matatiaszijegoprzyjacielekrążyliirozbijaliołtarze,

2,45-Pogańskie

anieobrzezanedzieci,iletylkoichznaleźliwgranicachIzraela,

obrzezywaliprzemocą.

Prześladowalisynówpychy,aszczęście

sprzyjałoichpostępowaniu.

2,47-synówpychy.Syryjczyków.

TakwięcbroniliPrawaprzedpotęgąpoganikrólaoraznie

pozwoliligórowaćgrzesznikowi.

ŚmierćMatatiasza

KiedyzbliżyłsiędzieńśmierciMatatiasza,powiedziałdo

swoichsynów:Terazpychajestgórą,[nastał]czaskarania,czas
zniszczeniaistraszliwegogniewu.

Terazwięc,dzieci,wykażcie

gorliwośćoPrawo,anawetżycieswojeoddajciezaprzymierze
zawartezwaszymiprzodkami.

Pamiętajcie,jakpostępowali

przodkowie,coczyniliwswoichpokoleniach,izdobywajciedla
siebiewielkąchwałęiwieczysteimię.

Czyżniewczasiepróby

Abrahamokazałsięwierny?Izostałomutopoczytaneza
sprawiedliwość.

2,52-Por.Rdz15,6;Rdz22,1-18.

Józefwczasienajwiększychtrudnościzachowałprzykazanie,i

zostałpanemEgiptu.

2,53-Por.Rdzrozdz.37[->Rdz37,1];Rdzrozdz.39-41[->Rdz39,1].

Naszpraojciec,Pinchas,zaswojąwielkągorliwośćotrzymał

obietnicękapłaństwanawieki.

2,54-Por.Lb25,6-13.

Jozuezawypełnienie[Bożego]nakazuzostałsędziąIzraela.

2,55-Por.Lb14,6-9.30.38;Lb27,18-21;Pwt31,3-8.

Kalebzato,żedałświadectwowobeczgromadzenia,otrzymał

ziemięwdziedzictwo.

2,56-Por.Lb13,30;Lb14,6-9.24.30.38;Joz14,6-15.

Dawidzaswojeoddanieodziedziczyłnawiekitronkrólewski.

2,57-Por.2Smrozdz.7[->2Sm7,1].

EliaszwnagrodęzaswojąwielkągorliwośćoPrawozostał

zabranydonieba.

2,58-Por.1Krl19,10.14;2Krl2,11n.

Chananiasz,AzariasziMiszaeldziękiwierzezostali

wyratowanizognia.

2,59-Por.Dnrozdz.3[->Dn3,1].

Danieldziękiswejniewinnościzpaszczylwówzostałocalony.

2,60-Por.Dnrozdz.6[->Dn6,1].

Takzauważcie,żezpokolenianapokolenieniedoznawali

zawoduciwszyscy,którzyMuufają.

Nieobawiajciesięzatemsłów

grzesznika,bojegochwała[obrócisię]wgnójirobactwo;

2,62-KrólaAntiochaIVEpifanesaijegourzędników.

dziśsięwywyższa,ajutrojużgosięnieznajdzie,bopowrócił

doswegoprochuiprzepadłyjegozamysły.

2,63-Ps146[145],4.

Dzieci!Mężniepoczynajciesobieiumacniajciesięw

[przestrzeganiu]Prawa,przezniebowiemdostąpiciechwały.

Oto

waszbrat,Szymon.Wiem,żejestonczłowiekiemrozważnym.Jemu
będziecieposłusznipowszystkiedni,boonbędziedlawasojcem,

JudaMachabeusz,któryodmłodościodznaczasięodwagą,będzie
dowódcąwaszegowojskaipoprowadziwojnęzludami.

Wywięc

ściągnijciedosiebietychwszystkich,którzyprzestrzegająPrawa,iw
imieniuswegoluduwykonajciepomstę!

Odwetemodpłaćcie

poganom,atrzymajciesięprzepisówPrawa!

Potemudzieliłim

błogosławieństwaizostałprzyłączonydoswoichprzodków.

Zmarł

wrokustoczterdziestymszóstymizostałpochowanywgrobach
przodkówwModin.CałyIzraelopłakiwałgozbardzowielkim
żalem.

2,70-Rok166przedChr.

1Mch3

JUDAMACHABEUSZ

ŚmierćMatatiasza

Potemwjegomiejscenastałjegosyn,Juda,zwany

Machabeuszem,

awspieraligowszyscyjegobraciaiwszyscy,którzy

przystalidojegoojca.ZradościąprowadziliwojnęwobronieIzraela.

Onrozprzestrzeniłchwałęswegoludu.Przywdziałbowiemnasiebie

pancerzjakolbrzym,przypasałwojennyorężirozpocząłwojnę,
osłaniającwojskoswymmieczem.

Wczynachswoichbyłpodobny

dolwa,byłnibylwiątkoryczącewstronęzdobyczy.

Ścigał

bezbożnychitropiłich,anapastwępłomieniwydałtych,którzy
niepokoilijegonaród.

Bezbożnychstrachprzednimporaził,idrżeli

wszyscy,którzybezbożniepostępowali,adziękiniemupowiodłosię
dziełowybawienia.

Wielukrólówrozgniewałnasiebie,aleJakuba

rozradowałswoimiczynami,iażnawiekibłogosławionapozostanie
jegopamięć.

3,7–wielukrólów.AntiochIVEpifanes,AntiochVEupator,DemetriuszISoter.

PrzeszedłprzezmiastaziemiJudyiwygubiłzniejludzi

bezbożnych,agniew[Boży]odIzraelaodwrócił.

Ażnakrańcach

ziemibyłoznanejegoimię,itychzgromadził,którzymielizginąć.

ZwycięstwonadApoloniuszem

ApoloniuszzebrałpoganilicznewojskozSamarii,żeby

walczyćprzeciwkoIzraelowi.

3,10–Apoloniusz.Zob.2Mch3,5;zapewneidentycznyzwodzemz1Mch1,29.

Judadowiedziałsięotym,wyszedłmunaprzeciw,pobiłgoi

zabił.Padłowieluzabitych,aresztapouciekała.

Onizaśzabraliłupy

nanichzdobyte,aJudawziąłsobiemieczApoloniuszaiwalczyłnim
przezcałeswojeżycie.

ZwycięstwonadSeronem

Seron,dowódcawojsksyryjskich,dowiedziałsięotym,żeJuda

zebrałprzysobieludziizgromadziłprawowiernych,abywyjśćna
wojnę.

Powiedziałwięc:Uczynięgłośnymswojeimięiwsławięsię

wkrólestwie;będęwalczyłprzeciwkoJudzieiprzeciwkotym,którzy
wrazznimlekceważąsłowokróla.

Takwięcwyruszyłon,az

pomocąmuruszyłotakżesilnewojskobezbożnych,abynasynach
Izraelawykonaćzemstę.

Gdyzbliżyłsiędostópwzniesienia,na

którymleżyBet-Choron,wtedyJudazbardzomałymoddziałem
wyszedłmunaprzeciw.

3,16-Bet-Choron.DziśBet-Ur-el-Foka,napółnocyzachódodJerozolimy,pomiędzyModinaMispa.

Gdyzobaczyliwojsko,któreszłonaprzeciwnim,powiedzieli

doJudy:Nasjesttakmało,jakżebędziemymogliwalczyćztymtak
wielkim,potężnymmnóstwem?Aprzecieżmydzisiajnicjeszczenie
jedliśmyizsiłopadliśmy.

Judaodparł:Bardzołatwowielumożna

pokonaćrękamimałejliczby,boNiebunieczyniróżnicy,czyocali
przypomocywielkiejczymałejliczby.

Zwycięstwobowiemw

bitwieniezależyodliczebnościwojska;prawdziwąsiłąjestta,która
pochodzizNieba.

Oniprzychodządonaspełnipychyibezprawia

poto,abywytracićnasrazemzżonaminaszymiidziećmiiabynas
obrabować.

Myzaśwalczymyoswojeżycieioswojeobyczaje.

Onsamichzetrzeprzednaszymobliczem.Wyzaśsięichnie

obawiajcie!

3,18.22-MowaoBogu,któregoimienianiepodajenigdyautorksięgi.

Gdyskończyłprzemówienie,nagleuderzyłnatamtych,także

Seronijegowojskozostaliprzeznichpobici.

Ścigaliichdozejściaz

Bet-Choronażdorówniny.Spośródtamtychpadłobliskoośmiuset
ludzi,apozostaliucieklidoziemiFilistynów.

Wtedyzaczętosiębać

Judyijegobraci,astrachprzednimipadłnaokolicznenarody.

Wieśćonimdoszłaażdokróla,anarodyopowiadałyowalkach

Judy.

PrzygotowaniakróladowyprawynaWschód

Antioch,dowiedziawszysięotychwydarzeniach,zawrzał

gniewem.Rozesłał[rozkazy]izgromadziłwszystkiesiłyswego
królestwa,armiębardzowielką.

3,27-1MchpiszetylkooJudei,dlategorobiwrażenie,jakobykrólzajmowałsiętylkotymskrawkiemswegopaństwa.1Mchnieprzeoczajednak,żenawschodziepaństwasąsprawy,

którymikrólsięzajmuje.

Potemotworzyłswójskarbiecinaroknaprzódwydałżołd

żołnierzom.Poleciłtakże,żebybyligotowinawszystko.

Wtedy

jednakzauważył,żewskarbcachbrakpieniędzy.Rozruchybowiemi
utrapienia,jakiesprowadziłnateokolice,gdziekazałznieśćobyczaje
obowiązująceodnajdawniejszychlat,sprawiły,żepodatkibyłymałe.

Obawiałsięwięc,że,jaknierazsiętojużzdarzało,niebędziemiał

pieniędzynawydatkiinapodarunki,którepoprzedniorozdawałhojną
ręką.Byłbowiembardziejrozrzutnyniżinnikrólowie,jego
poprzednicy.

Wtychwielkichswoichkłopotachpostanowił,żeuda

siędoPersji,zbierzepodatkiz[tamtejszychkrain]izgromadziwiele
pieniędzy.

3,31-PrzeciwkoPartomipopodatki.

JakowielkorządcękrólewskiegoodrzekiEufratażpogranice

EgiptuzostawiłLizjasza,człowiekapoważanego,pochodzącegoz
królewskiegorodu,

[ipoleciłmu],żebyażdojegopowrotu

wychowywałjegosyna,Antiocha.

3,33-PóźniejszegokrólaAntiochaVEupatora.

Pozostawiłmutakżepołowęswychwojskrazemzesłoniamii

dałmuwskazówkicodowszystkichswoichzamiarówicodo
mieszkańcówJudeiiJerozolimy,

żebymianowiciewysłałprzeciwko

nimwojsko,starłizniósłcałkowiciesiłyizraelskieito,copozostałoz
Jerozolimy,żebywymazałnawetpamięćonichnatymmiejscu,

żebyobcychludziosiedliłnaichobszarach,aziemięlosem

porozdzielał.

Wtedykrólzabrałdrugąpołowęswychwojsk,wroku

stoczterdziestymsiódmymwyruszyłzkrólewskiejswejstolicy,
Antiochii,przeprawiłsięprzezrzekęEufratiprzeszedłprzezgórne
krainy.

3,37-"Wr.147"-r.156przedChr.:AntiochianadOrontesem,stolicapaństwaSeleucydów(Syrii);"krainy"-PersjaiMedia.Dalszyciągwypadkówzob.1Mchwrozdz.6[->1Mch6,1].

PrzygotowaniadobitwyzNikanoremiGorgiaszem

LizjaszwybrałPtolemeusza,synaDorymenesa,orazNikanorai

Gorgiasza,ludziwalecznychspomiędzykrólewskichprzyjaciół,

3,38-Zob.2Mch8,8-15.

iposłałznimiczterdzieścitysięcypieszychisiedemtysięcy

konnicy,żebyposzlidoziemijudzkiejispustoszylijązgodniez
królewskimrozkazem.

Wyruszylionizcałymswymwojskiem,

przybyliwpobliżeEmausirozłożylisięobozemnarówninie.

3,40–Emaus.DziśAmwas,około30kmnapółnocnyzachódodJerozolimy.

Gdykupcyztamtejszejokolicydowiedzielisięotym,wzięli

bardzodużosrebraizłotaorazpętananogiiprzybylidoobozu,aby
Izraelitówwziąćsobiezaniewolników.Dołączyłydonichtakże
oddziałyzSyriiizziemifilistyńskiej.

Judarazemzbraćmi

zobaczył,żemiaranieszczęśćsiędopełniła,awojskaobozująjużna
ichziemi.Dowiedzielisięteżorozkazach,którekrólwydał,żeby
naródzniszczyćzupełnie.

Jedenwięcdodrugiegomówił:

Przeciwstawmysięzniszczeniunaszegonarodu.Walczmywobronie
naszegonaroduiświętości!

Zgromadzilisięwięcwszyscy,by

gotowymibyćdowalki,atakżebysięmodlićiprosićołaskęi
zmiłowanie.

Jeruzalembyłowyludnionejakjakaśpustynia;spośród

jegodzieciniktdoniegoniewchodziłaniniewychodził,świątynię
deptano.Wzamkusynowiecudzoziemców,amiastogospodądla
pogan.OdJakubaodeszłaradość,niesłychaćjużfletuaniharfy.

ZgromadzilisięiudalisiędoMispa,naprzeciwJerozolimy,

ponieważniegdyśMispabyłodlaIzraelamiejscemmodlitwy.

3,46-"udalisię":zob.2Mch8,16-23;"Mispa"dziśTellen-Nasbe,15kmnapółnocodJerozolimy.Zob.1Sm7,5-16.

Tegodniapościli,włożylinasiebiewory,głowyposypali

popiołemiporozdzieraliswojeszaty.

PotemrozwinęliksięgęPrawa

wtymsamymcelu,wjakimpoganiewypytująposągiswychbóstw.

3,48-tekstwrkpjesttrudnydozrozumienia.Zob.2Mch8,23.

Potemprzynieślikapłańskieszaty,pierwocinyplonówi

dziesięciny,przywołalitakżenazirejczyków,którzydopełnilijużdni
[ślubów],

iwołalidoNiebasłowami:Comamyczynićztymi?

Gdzieichzaprowadzić?

ŚwiątyniaTwojazostałapodeptanai

znieważona,akapłaniTwoi–wżałobieiponiżeniu.

Aotojeszcze

poganiezebralisięprzeciwkonam,abynaszniszczyćcałkowicie.Ty
wiesz,jakieonimająwobecnaszamiary.

Jakbędziemymogliostać

sięprzednimi,jeżeliTynasniewspomożesz?

Wtedyzaczęligraćna

trąbachipodnieśliogromnykrzyk.

PotemJudaustanowił

dowódcównadludem:tysiączników,setników,pięćdziesiątnikówi
dziesiętników.

Powiedziałteż,żebyzgodniezPrawemwrócilido

domuci,którzybudowalidom,ożenilisię[właśnie],założyliwinnicę
lubbylibojaźliwi.

3,56-Pwt20,5-8.

WtedywojskowyruszyłowdrogęinapołudnieodEmaus

rozłożyłosięobozem.

Judazaśpowiedział:Przepaszciesięibądźcie

waleczni!Jutroranobądźciegotowiwalczyćztymipoganami,którzy
zeszlisięprzeciwkonam,żebycałkowiciezniszczyćnasinaszą
świątynię.

Lepiejnamprzecieżzginąćwbitwie,niżpatrzećna

niedolęnaszegonaroduiświątyni.

Jakakolwiekzaśbędziewolaw

Niebie,takuczyni.

1Mch4

KlęskaGorgiasza

Gorgiaszwziąłzsobąpięćtysięcypiechotyitysiącwyborowej

jazdyinocąwojskowyruszyłozobozu,

4,1-25-Zob.2Mch8,8-29.

ażebyniespodzianienapaśćnaobózŻydówizadaćimklęskę.

Przewodnikamijegobyliżołnierzezzamku.

4,2-zzamku.CzyliAkry-zob.1Mch1,33-36.

Judajednakdowiedziałsięotymisamruszyłzwojownikami,

abyuderzyćnasiłykrólewskie,którepozostaływoboziepodEmaus,

jeszczewtymczasie,kiedyczęśćwojskabyłazdalaodobozu.

GorgiaszwnocyprzybyłdoobozuJudy.Nikogojednakniezastał.

Szukałwięcichwgórach,gdyżmówiłsobie:Oniuciekająprzed
nami.

ZnastaniemdniaJudaukazałsięnarówniniewrazztrzema

tysiącamiżołnierzy.Pozapancerzamiimieczaminiemieliżadnej
broni,jakąbymiećpragnęli.

Zobaczylizaś,jakwojskopoganbyło

mocneiopancerzoneorazotoczonejazdą,asami[żołnierze]byli
wyćwiczeniwwalce.

WtedyJudaodezwałsiędotychludzi,którzyz

nimbyli:Nieobawiajciesięichwielkiejliczby!Niebójciesięich
natarcia!

Przypomnijciesobie,jaktowMorzuCzerwonymocaleli

nasiprzodkowie,gdyścigałichfaraonrazemzwojskiem.

Teraz

więcwołajmydoNieba,możemawnasupodobanie,wspomnina
przymierzezawartezprzodkamiizgnieciedzisiajtowojskoprzed
nami,

4,10-Zob.przypisdo1Mch3,18.

abywszystkienarodyprzekonałysię,żeistniejeTen,który

wybawiaiocalaIzraela.

Poganiepodnieślioczyizobaczyli,żeoni

idąprzeciwkonim.

Wyszliwięczobozudowalki.Ci,którzybyli

obokJudy,zagralinatrąbach.

Takrozpoczętobitwę.Poganiezostali

pobiciiucieklinarówninę,

aktórzyuciekaliostatni,wszyscypadli

podmieczem.ŚciganoichażdoGezer,doRówninyIdumejskiej,do
AzotuidoJamnii.Zginęłoznichbliskotrzytysiąceżołnierzy.

PotemJudaiwojskopowrócilizpościguzanimi,

Judazaś

powiedziałdoludzi:Nałupysięniełakomcie!Walkabowiemjest
jeszczeprzednami.

Gorgiaszijegowojskojestbliskonas,nagórze.

Stańciewięcterazprzeciwkonaszymwrogom,pobijcieich,awtedyz
całąswobodąbędzieciemoglizabraćłupy.

JeszczeJudatych[słów]

niedokończył,gdyukazałsięjakiśoddział,któryschodziłzgóry.

Zobaczyłon,że[swoi]pouciekali,a[tamci]podpalająobóz.Dym

bowiem,którysięunosił,jasnoukazywałto,cosięstało.

Ci,którzy

tozobaczyli,bardzosięprzelękli.Kiedyzaśzobaczylinarówninie
takżewojskoJudygotowedoboju,

wszyscyucieklidokraju

filistyńskiego.

WtedyJudawrócił,abyzabraćłupyzobozu.Zabrali

wielezłotaisrebra,atakżepurpuryfioletowejiczerwonej,iwiele
innegobogactwa.

Wracajączaś,śpiewalipieśniidziękowaliNiebu,

żejestdobreiżenawiekiJegołaska.

4,24-"Niebu"=Bogu-zob.1Mch3,18;"żejestdobre..."-stałyrefrenPs136[135][->Ps136[135],1];nadto1Krn16,41;Jr33,11.

TegobowiemdniadokonałosięprawdziwewybawienieIzraela.

KlęskaLizjasza

Cizpogan,którzyzdołalisięuratować,udalisiędoLizjaszai

donieślimuowszystkim,cosięstało.

4,26-35-Zob.2Mch11,1-12.

Onzaś,dowiedziawszysięotym,zatrwożyłsięiupadłna

duchu,bozIzraelemnietaksięstało,jakonsobieżyczył,inietak
wyszło,jakmukrólrozkazał.

Wnastępnymwięcrokuzgromadził

sześćdziesiąttysięcywyborowejpiechotyipięćtysięcykonnicy,aby
ichpobić.

PrzybylidoIdumeisiwBet-Surrozłożylisięobozem.

Judazdziesięciutysiącamiżołnierzywyruszyłimnaprzeciw.

4,29-Bet-Sur.Miastoleżące28kmnapd.odJerozolimy.

Kiedyzobaczyłogromnewojsko,modliłsięsłowami:

Błogosławionyjesteś,WybawicieluIzraela,którynatarciemocarza
złamałeśrękąswegosługi,Dawida,iktóryobózfilistyńskiwydałeśw
ręceJonatana,synaSaula,itego,którybrońzanimnosił.

4,30-Por.1Smrozdz.14[->1Sm14,1].

TaksamowydajtenobózwręceluduTwegoizraelskiego.

Niechbędąpohańbienirazemzeswymwojskiemizeswąkonnicą.

Ześlijnanichstrach,zniszczichodwagęimęstwo,niechdrżąz

obawyprzedswojąklęską.

Powalichnaziemięmieczemtych,

którzyCięmiłują,iniechajCiępieśniamisławiąwszyscy,coznają
Twojeimięs.

Rzucilisięjedninadrugich.ZwojskaLizjaszapadło

bliskopięćtysięcyżołnierzy,itopadłowwalcewręcz.

Kiedy

LizjaszspostrzegłodwrótswoichszykówiodwagężołnierzyJudy,
jakgotowibylialbożyć,albomężniezginąć,wycofałsiędoAntiochii
inajmowałżołnierzy,abyznówznaleźćsięwJudeizwiększąliczbą
[wojska].

Oczyszczenieświątyni

Judaijegobraciapowiedzieli:Otonasiwrogowiezostalistarci

naproch.Chodźmyoczyścićświątynięinanowopoświęcić.

4,36-61-Zob.2Mch10,1-8.

ZebrałosięwięccałewojskoiposzlinagóręSyjon.

Tam

zobaczyli,żeświątyniajestspustoszona,ołtarzzbezczeszczony,
bramyspalone,nadziedzińcachkrzakirozrośniętejakbywlesiealbo
najakiejśgórze,apomieszczeniadlakapłanówzamienionewruinę.

Rozdarliwięcswojeszaty,podnieśliogromnypłacz,głowyposypali

popiołem

iupadlitwarząnaziemię.Potemzaśzaczęligraćna

trąbachsygnałowychiwołalidoNieba.

WtedyJudarozkazał

ludziom,abywalczyliztymi,coprzebywalinazamku,ażświątynia
zostanieoczyszczona.

Wybrałkapłanówbezskazyiwiernych

Prawu.

Oczyścilioniświątynięiwynieślisplugawionekamieniena

nieczystemiejsce.

Potemnaradzalisię,cozrobićzołtarzem

całopalenia,któryzostałzbezczeszczony.

Przyszłaimjednakdobra

myśl,żebygorozwalić,abyniebyłodlanichhańbąto,żepoganiego
zbezcześcili.Rozwaliliwięcołtarz,

akamieniezłożylina

odpowiednimmiejscunagórzeświątynnej,natakdługo,ażsięukaże
prorokinimirozporządzi.

Potem,zgodnieznakazamiPrawa,wzięli

nieociosanychkamieniinawzórpoprzedniegowybudowalinowy
ołtarz.

4,47-Wj20,25.

Naprawiliteżświątynięipoświęciliwnętrzeprzybytkui

dziedzińce.

Wykonalitakżenoweświętenaczynia,adoprzybytku

wnieśliświecznik,ołtarzkadzeniaistół.

Naołtarzupalilikadzidło,

zapaliliświecenaświeczniku,ijaśniałyonewprzybytku.

Nastole

położylichleby,zawiesilizasłony.Takdokońcadoprowadzili
wszystko,czegosiępodjęli.

Dwudziestegopiątegodniadziewiątego

miesiąca,tojestmiesiącaKislew,stoczterdziestegoósmegoroku

wstaliwcześnierano

4,52-Wgrudniu164r.przedChr.

izgodniezPrawemzłożyliofiaręnanowymołtarzu

całopalenia,którywybudowali.

Dokładniewtymsamymczasiei

tegosamegodnia,któregopoganiegozbezcześcili,zostałonnanowo
poświęconyprzyśpiewiepieśniigrzenacytrach,harfachi
cymbałach.

Całyludupadłnatwarz,oddałpokłoniażpodniebo

wysławiałTego,któryimposzczęścił.

Wosiemdnidokonali

poświęceniaołtarza,aprzytymzradościązłożylicałopalenia,ofiarę
biesiadnąiofiaręuwielbienia.

Fasadęświątyniozdobiliwieńcamii

małymitarczami,odbudowalibramyipomieszczeniadlakapłanówi
pozakładalidonichdrzwi,

awśródludunastałabardzowielka

radośćztegopowodu,żeskończyłasięhańba,którąsprowadzili
poganie.

Judazaś,jegobraciaicałezgromadzenieIzraela

postanowili,żeuroczystośćpoświęceniaołtarzabędązweselemi
radościąobchodzilirokrocznieprzezosiemdni,począwszyoddnia
dwudziestegopiątegomiesiącaKislew.

4,59-ŚwiętoChanukka,wczasiektóregoŻydzipaląwieleświatła.

WtymteżczasiewokołogórySyjonwybudowaliwysokimuri

mocnewieżejakoobronęprzeciwpoganom,abynieprzyszliinie
podeptaliich,jaktojużpoprzedniozrobili.

[Juda]zostawiłteżtam

wojsko,któremiałojejstrzec.ObwarowałtakżeBet-Sur,abyjej
strzegło,aludmiałwarownięodstronyIdumei.

1Mch5

Walkizsąsiedniminarodami

Gdyokolicznenarodydowiedziałysię,żeodbudowanoołtarz,a

świątynięnanowopoświęcono,takjakpoprzednio,rozgniewałysię
bardzo

ipostanowiły,żetrzebawytępićtychzroduJakuba,którzy

mieszkająpomiędzynimi.Zaczętowięcmordowaćitępićtych
spośródludu.

JudajednakwalczyłprzeciwkosynomEzawaw

Idumei,przeciwkoAkrabattenie,bodokołaosaczaliIzraela.Zadałim
wielkąklęskę,wyparłichizłupił.

5,3-Zob.2Mch10,15-23;Akrabattana:napołudniowyzachódodwybrzeżaMorzaMartwego.

PotemprzypomniałsobiezłościBajanitów.Onitobowiem

urządzalizasadzkinadrodzeiprzeztobylidlaludusidłemizawadą.

5,4–Bejanitów.BeduinizZajordania.

Zamknęlisięprzednimwwieżach,aleonichoblegałiobłożył

ichklątwą,apotemspaliłichwieżerazemztymi,którzysiędonich
schronili.

NastępnieprzeprawiłsiędoAmmonitów.Tamjednak

zastałwojskomocneiludlicznypoddowództwemTymoteusza.

Stoczyłznimiwielebitew,takżezostaliprzednimstarcinaproch,

takiżichrozgromił.

ZdobyłjeszczeJazeriprzynależne

miejscowości.PotemwróciłdoJudei.

5,8–Jazer.Dziś:ChirbetGazzir,4kmnapołudnieodes-Salt.

WalkiwGalilei

PoganiezGileaduzebralisiętakże,abywytępićIzraelitów,

którzymieszkalinaichziemiach.Onijednakucieklidowarowni
Datema

5,9-warowniDatema.Prawdopodobniejakieśstareruiny,zczasemufortyfikowane,któredziśtrudnozidentyfikować.

iwysłalipismodoJudyidojegobracizprośbą:Poganie,którzy

mieszkająwokołonas,zebralisięprzeciwkonam,abynaswytępić.

Przygotowująsię,abyprzyjśćizdobyćwarownię,doktórejsię

schroniliśmy.DowódcąichwojskajestTymoteusz.

Przybądźwięci

wybawnaszichręki,mnóstwonasbowiemjużzginęło.

Mordują

takżewszystkichnaszychbraci,którzymieszkająwokolicachTubi,
uprowadziliichżonyidzieci,amienieimzabrali;zginęłotamokoło
tysiącaludzi.

5,13–Tubi.OkolicenapołudniowywschódodjezioraGenezaret,kołoet-Taijbeh.

Jeszczenieskończonoczytaćtychlistów,gdyprzybyliinni

posłańcyzGalilei,którzyzrozdartymiszatamioznajmilitymi
słowami:

ZPtolemaidy,Tyru,SydonuizpogańskiejczęściGalilei

zebrałosięwielupoto,abynaszgubić.

5,15–Ptolemaidy.Tzn.Akko.

GdyJudailuddowiedzielisięotychwydarzeniach,zwołano

wielkiezgromadzenie,abysięnaradzić,jaknależypomócbraciom,
którzysąwucisku,gdyżpoganiewalcząprzeciwkonim.

Wtedy

Judapowiedziałdoswegobrata,Szymona:Wybierzsobieżołnierzy,
idźiuwolnijswychbraci,którzymieszkająwGalilei.Jazaśimój
brat,Jonatan,pójdziemydoGileadu.

WJudeinastrażypostawił

Józefa,synaZachariasza,iAzariasza,wodzaludu,razemzpozostałą
częściąwojska.

Rozkazałim,mówiąc:Stańcienaczeletegoludu,

alebitwyzpoganaminierozpoczynajcietakdługo,ażmypowrócimy.

Potempodzieliłwojsko:zSzymonemtrzytysiąceżołnierzywdrogę

doGalilei,azJudąosiemtysięcyżołnierzydoGileadu.

Szymon

udałsiędoGalileiiwielebitewstoczyłzpoganami,takżepoganie
zostaliprzednimstarcinaproch,

aonścigałichażdobram

Ptolemaidy.Spomiędzypoganpadłobliskotrzytysiąceżołnierzy,a
onzabrałłupynanichzdobyte.

Zabrałteżzesobąludzi,którzy

mieszkaliwGalileiiwArbattach,razemzżonamiidziećmi,ize
wszystkim,cobyłoichwłasnością,iprzyprowadziłichzwielką
radościądoJudei.

5,23–Arbattach.ObszarmiędzyTyberiadąaPtolemaidą.

WalkiwGileadzie

JudaMachabeuszzaśijegobrat,Jonatan,przeprawilisięprzez

Jordanitrzydniszliprzezpustynię.

5,24-Zob.2Mch12,10-31.

WtedyspotkalisięzNabatejczykami.Onijednakprzyjęliich

pokojowoiopowiedzieliimowszystkim,cosiędziałozichbraćmiw
Gileadzie,

5,25–Nabatejczykami.Plemięarabskie,któregostolicąbyłaPetra.

żemianowiciewieluznichjestzamkniętychwBosorra,w

BosoriAlema,wKasfo,wMakediKarnaim–awszystkotosą
miastawielkieiwarowne–

5,26-"Bosorra"-dziśBustraeski-Sam;"Alema"-12kmnapołudniowywschódodSeichMiskin.

atakżewpozostałychmiastachGileadusąpozamykani.

Następnegodniapoganiemajązamiarotoczyćwarowniewojskiem,
zdobyćjeiwciągujednegodniawymordowaćichwszystkich.

WtedyJudarazemzeswymwojskiemnaglezmieniłswojądrogę[i

poszedł]przezpustyniędoBosorra,zdobyłmiasto,wszystkich
mężczyznzabiłostrzemmiecza,zabrałwszystkiełupynanich
zdobyte,amiastospalił.

Wnocyzaśwyruszyłstamtąd,iudalisięw

stronęwarowni.

Rankiem,gdypodnieślioczy,oto[zobaczyli],jak

wojskoliczne,nieprzeliczone,podprowadzałodrabinyimachiny
oblężnicze,abyzdobyćwarownię.Jużzaczynaliznimiwalkę.

Gdy

Judazobaczył,żebitwajużzaczęta,azgiełkzmiastaodtrąbieniai
okrzykówwzniósłsięażdonieba,

powiedziałdożołnierzyswego

wojska:Walczciedzisiajwobronieswychbraci!

Trzemaoddziałami

zaszedłichodtyłu,podczasgdygranonatrąbachigłośnoodmawiano
modlitwy.

WtedywojskoTymoteuszapoznało,żetojest

Machabeusz,iuciekłoprzednim.Onzaśzadałimwielkąklęskę,
gdyżtegodniapadłospomiędzynichbliskoosiemtysięcyżołnierzy.

WtedyzwróciłsięwstronęAlema,uderzyłnanieizdobył.

Wszystkichmężczyznzabiłmieczem,zabrałwszystkiełupynanich
zdobyte,a[miasto]spalił.

Gdyodszedłstamtąd,zdobyłKasfo,

Maked,BosoriinnemiastaGileadu.

PotychwypadkachTymoteusz

zebrałinnewojskoirozłożyłsięobozempodRafon,zdrugiejstrony
potoku.

5,37-"Rafon"-dziś:er-Rafe,5kmnapółnocodSeichMiskin;"potoku"-Nahrer-Ehreir

Judazaśwysłałzwiadowców,abyobejrzeliobóz,aonimu

donieśli:Uniegozgromadziłysięotaczającenasnarody,wojsko
bardzoliczne.

NawetArabównajęto,abyimpomagali.Rozłożylisię

obozempodrugiejstroniepotokuisągotowiwyjśćdobitwyztobą.
Judawyruszyłprzeciwkonim.

GdyJudazwojskiemprzybliżałsię

dopotoku,Tymoteuszpowiedziałdodowódcówswegowojska:Jeżeli
onpierwszyprzejdziedonas,niebędziemymoglimusięoprzeć,
gdyżzpewnościąnaspokona.

Jeżelijednakbędziesięobawiałiz

tamtejstronyrzekirozłożysięobozem,wtedyprzeprawimysiędo
niegoipokonamygo.

GdyJudaprzybliżyłsiędopotoku,nadjego

brzegiempostawiłpisarzyirozkazałim:Niepozwalajcie,żeby
ktokolwiekpozostałwobozie;wszyscyniechidądowalki!

5,42-Mowaourzędnikachwojskowych.

Sampierwszyprzeprawiłsięnaich[brzeg],azanimcałylud.

Wszyscypoganiezostaliprzednimistarcinaproch,takiżporzucili
swąbrońiucieklinadziedziniecświątyniwKarnain,

5,43-Dziś:Seich-Saad,13kmnawschódoder-Rafe.

aleonimiastozdobyliiświątynięspalilirazemztymi,którzyw

niejbyli.KarnainzostałopokonaneiniemogłosięjużJudzie
przeciwstawić.

WtedyJudazebrałwszystkichIzraelitów,którzy

mieszkaliwGileadzie,odnajmniejszegoażdonajwiększego,razemz
żonami,dziećmiimieniem–bardzowielkiobóz–abysięudaćdo
ziemijudzkiej.

PrzybylidoEfron,abyłotomiastowielkieibardzo

mocne,położonewprzejściu,iniemożnabyłozboczyćaninaprawo,
aninalewo,abyjeominąć;trzebabyłoprzejśćprzezjegośrodek.

5,46–Efron.Dziś:et-Taijibeh.

Mieszkańcymiastajednakzamknęlisięibramyzabarykadowali

kamieniami.

Judawysłałdonichposelstwoiprzemawiałdonich

przyjaznymisłowami:Przejdziemyprzeztwojąziemię,bywrócićdo
swegokraju.Niktwamniczłegonieuczyni,tylkopieszo
przejdziemy.Niechcielimujednakotworzyć.

Judawięcpolecił

ogłosićwojskurozkaz,żekażdymaiśćdonatarciaztegomiejsca,na
którymstoi.

Ciwięcludzie,którzynależelidowojska,rozpoczęli

bitwę.Całydzieńicałąnoctrwaławalkaprzeciwmiastu.Imiasto
zostałowydanewjegoręce.

Wtedywszystkichmężczyznzabił

ostrzemmiecza,miastodoszczętniezburzył,zabrałłupynanim
zdobyteiprzeszedłprzezmiastopotrupach.

Potemprzeszliprzez

JordannawielkąrówninępodBet-Szean.

5,52-Bet-Szean.Beisan,Scytopolis

Judazaśdopochodudołączyłtych,którzypozostawaliztyłu,i

przezcałądrogędodawałludowiodwagitakdługo,ażprzyszlido
ziemijudzkiej.

ZnajwiększąradościąweszlinagóręSyjoni

przyprowadzili[zwierzęta]nacałopalenia,boniktznichniezginął,
ażpowróciliwpokoju.

NieposłuszeństwoJózefaiAzariasza

Wtymczasie,kiedyJudaiJonatanbyliwziemigileadzkieji

kiedyichbrat,Szymon,byłwGalileipodPtolemaidą,

dowódcy

wojska,Józef,synZachariasza,iAzariasz,dowiedzielisięo
bohaterskichczynach,jakich[tamci]dokonaliwczasiewojny.

Powiedzieliwięc:Mytakżezdobędziemysobiesławę.Pójdźmy

walczyćzokolicznyminarodami.

Wtedywydanorozkazwojsku,

którebyłoznimi,iwyruszyliprzeciwJamnii.

5,58–Jamnii.Dziś:Jabne.

AleGorgiaszijegożołnierzewyszlizmiastadowalki

przeciwkonim.

JózefiAzariaszzostalizmuszenidoodwrotui

ściganoichażdogranicJudei,ategodniaspomiędzyludu
izraelskiegopadłobliskodwatysiąceżołnierzy.

Ludponiósłwielką

klęskę,boniesłuchaliJudyijegobraci,sądząc,żesięwsławią
męstwem,

aprzecieżoniniepochodzilizrodutychmężów,przez

którychręcezostałodaneIzraelowiocalenie.

5,62-PowołanieBożedecydujeopowodzeniumisji.

AmężnyJudaijegobraciamielibardzowielkąchwałęucałego

Izraelaiuwszystkichnarodów,gdziekolwiekdowiedzianosięoich
imieniu.

Gromadzonosiędokołanichzpochwałami.

WyprawaprzeciwIdumejczykomiFilistynom

Judaijegobraciawyruszylijeszczeiwalczyliprzeciwkosynom

Ezawawkraju,któryleżynapołudniu.ZdobyłHebronz
przynależnymimiejscowościami,zburzyłjegowarownie,awieże
jegodokołaspalił.

5,65-synomEzawa.Tj.Idumejczykom.

PotemwybrałsięwdrogędoziemiFilistynówiprzeszedłprzez

Marissę.

5,66–Marissę.Dziś:Tell-Sandahanna.Częśćrkpgr.isyr.:"Samaria".

Wtymczasiepadliwwalcekapłani,którzychcielisięwsławić

męstweminierozważnieposzlidowalki.

Judazwróciłsięjeszczew

stronęAzotu,któryleżynaziemiFilistynów,zburzyłichołtarze,
spaliłposągiichbogów,zmiastzabrałłupy.Potemwróciłdoziemi
judzkiej.

1Mch6

ŚmierćkrólaAntiochaIVEpifanesa

WczasieswojejwyprawypogórnejkrainiekrólAntioch

dowiedziałsię,żewPersji,wElimais,jestmiastosławnezbogactwa,
zesrebraizłota,

6,1-"Górnejkrainie"-wg1Mch3,37jesttoMediaiPersja;"wElimais"-tekstpopr.;por.2Mch9,2.

żejesttamnadzwyczajbogataświątynia,awniejzłotehełmy,

pancerzeizbroja,jakąpozostawiłtamkrólmacedońskiAleksander,
synFilipa,którypanowałnajpierwnadGrekami.

6,2–złotehełmy.Tłum.przybliżone;dosł.:"zasłony".

Udałsięwięctam,usiłowałzdobyćmiastoizłupićje,tomusię

jednakniepowiodło,gdyżmieszkańcymiastapoznalijegozamiary.

Stanęlidowalkiprzeciwkoniemu,aonmusiałsięwycofać.Z

wielkimsmutkiempowróciłstamtądiudałsiędoBabilonu.

Persjiprzybyłdoniegojakiśposłanieczwiadomością,żepobito
wojska,którebyływysłanedoziemijudzkiej;

przedewszystkim

wyruszyłLizjasznaczeleogromnegowojskaizostałprzeznich
pobity;onizaśstalisięnaprawdęmocnidziękibroni,wojsku,atakże
dziękiwielkimłupom,którezabralipobitemuwojsku;

zburzyli

ohydę,którąwybudowanonaołtarzuwJerozolimie,świątyniędokoła
otoczyliwysokimimuramijakpoprzednio,atakżejegomiasto,Bet-
Sur.

6,7-zburzyliohydę.Zob.przypisdo1Mch1,54.

Gdykrólusłyszałotychwypadkach,zdumiałsięiprzeraziłdo

tegostopnia,żepadłnałożeizesmutkusięrozchorował,bonietak
sięstało,jaksobieżyczył.

6,8-Zob.2Mch9,3nn.

Przezwielednitamprzebywał,gdyżprzyszedłnaniegociężki

smutekinawetpomyślał,żeumrze.

Przywołałwięcwszystkich

swoichprzyjaciółipowiedziałdonich:Senodszedłodmoichoczu,a
troskagnieciemeserce;

powiedziałemwięcwswoimsercu:

Doszedłemdotakwielkiejudrękiiniepewności,wjakiejobecniesię
znajduję,aprzecieżwużywaniuwładzybyłemłaskawyimiłosierny.

Terazjednakprzypominamsobiecałezło,któregodopuściłemsięw

Jerozolimie.Zabrałembowiemwszystkiesrebrneizłotenaczynia,
któretamsięznajdowały,ibezprzyczynywydałemrozkaz,aby
wytępićwszystkichmieszkańcówziemijudzkiej.

Wiem,żedlatego

właśniespotkałomnietonieszczęście,iotoodwielkiegosmutkuginę
naobcejziemi.

WtedyprzywołałFilipa,jednegozeswych

przyjaciół,iustanowiłgozarządcąnadcałymswoimkrólestwem.

Potemwręczyłmudiadem,płaszczswójisygnet,abywychował

jegosyna,Antiocha,iwyuczyłgotak,abyumiałrządzić.

6,15-OśmiercikrólaAntiochaIVEpifanesazob.jeszcze2Mch1,13-17;2Mch9,1-29.

TamteżkrólAntiochzakończyłżyciewstoczterdziestym

dziewiątymroku.

AntiochVEupatoraJudaMachabeusz

GdyLizjaszdowiedziałsię,żekrólzakończyłżycie,ustanowił

królemjegosyna,Antiocha,któregowychowywałodsamejmłodości.
NadałmuteżprzydomekEupator.

6,17-KrólAntiochVEupatormiałwtedy9lat.

Ci,którzyprzebywalinazamku,robiliwokołoświątyni

zasadzkinaIzraela.Nakażdymkrokuwyrządzaliimkrzywdy,a
wspomagalipogan.

6,18-nazamku.WJerozolimie.

Judawięcpostanowiłichwytępićizwołałcałylud,aby

dokonaćprzeciwnimoblężenia.

Zeszlisięwszyscyrazemi

rozpoczęlioblężeniejegowstopięćdziesiątymroku.Sprowadzono
teżkuszeimachinyoblężnicze.

6,20-"Jego"-tzn.zamku(Akry);"roku"=162przedChr.

Alespomiędzyoblężonychwydostałosiękilku,aprzystalido

nichniektórzybezbożniIzraelici,

iposzlidokróla,mówiąc:Ile

jeszczeczasuupłynie,nimwydaszwyrokipomścisznaszychbraci?

Twojemuojcuchętniesłużyliśmy,wykonywaliśmyjegorozkazyi

postępowaliśmyzgodniezjegopoleceniami.

Dlategooblężononas

nazamku,dlategoteżsynowienarodunaszegostalisięwrogamidla
nas.Ponadtomordowalikażdegoznaszych,kogoschwytali,i
zrabowalinaszeposiadłości.

Wyciągnęliręcenietylkoprzeciwko

nam,aletakżeprzeciwkowszystkimokolicznymkrainom.

Aoto

dzisiajoblegajązamekwJeruzalem,abygozdobyć.Obwarowali
nawetświątynięiBet-Sur.

Jeżelizeswejstronynieuprzedziszich

jaknajprędzej,tojeszczegorszychrzeczysiędopuszcząiniebędziesz
jużmógłichpowstrzymać.

Gdykróltousłyszał,rozgniewałsięi

zwołałnanaradęwszystkichswoichprzyjaciół,wodzówswego
[pieszego]wojskaidowodzącychkonnicą.

Zinnychpaństwiz

wyspzamorskichprzybywalidoniegonajemniżołnierze,

aliczba

jegowojskawynosiłastotysięcypiechoty,dwadzieściatysięcy
konnicyitrzydzieścidwasłoniewyćwiczonewwalce.

BitwapodBet-Zacharia

PrzeszlioniprzezIdumeęikołoBet-Surrozłożylisięobozem.

Przezwieledniwalczyliibudowalimachinyoblężnicze,ale
[obrońcy]robiliwypady,palilijeiwalczylimężnie.

WtedyJuda

odstąpiłodzamkuirozłożyłsięobozempodBet-Zacharia
naprzeciwkokrólewskiegoobozu.

6,32-Bet-Zacharia.18kmnapołudnieodJerozolimy.

Wczesnymrankiemkrólwyruszyłiszybkowyprowadził

wojskowstronęBet-Zacharia.Wojskaustawiłysiędobitwyizagrano
natrąbach.

Słoniompokazanosokwinnychjagódimorwy,abyje

rozjuszyćdobitwy.

Bestiepoprzydzielanodofalangiprzykażdym

słoniuustawionotysiącżołnierzyubranychwłańcuszkowepancerzei
mającychgłowyokrytehełmamizbrązu.Ponadtodokażdejbestii
przydzielonopopięciusetwyborowychjeźdźców.

Onijużprzedtem

bylidobestiiprzydzieleni:gdzieonabyła,tambyliioni,gdzieona
szła,tamszliionirazemzniąinigdyodniejnieodstępowali.

każdejbestiizapomocąspecjalnychurządzeńbyłaumocowana
drewnianawieża,którająokrywała,ananiejwojennenarzędziai
czterechżołnierzy,którzyzniejwalczyli,aoprócztegokierującynią
Hindus.

Pozostałaczęśćkonnicyustawiłasiępojednejipodrugiej

stronie,nadwóchskrzydłachwojska,ażebywrogównękać,a
zabezpieczyćfalangi.

Gdysłońcerozbłysłonazłotychibrązowych

tarczach,rozbłysłyodnichgóryiświeciłyjakognistepochodnie.

Jednaczęśćkrólewskiegowojskarozciągnęłasięnazboczugóry,a

innibyliwdolinie.Takzaczęlibitwępewnisiebieiwcałkowitym
porządku.

Zadrżeliwszyscy,którzyusłyszeligłosnadciągającej

ogromnejichliczbyichrzęstzbroi.Byłotobowiemwojskobardzo
wielkieimocne.

PrzybliżyłsiętakżeJudazeswoimwojskiem

gotówdoboju;izwojskakrólewskiegopadłosześciusetżołnierzy.

EleazarAuaranzauważył,żejednazbestiimanasobiekrólewskie

pancerze.Byłaonawiększaodwszystkichinnychbestii.Sądziłon,że

naniejjestkról.

6,43–Auaran.Rkppodająróżnąpisowniętegoprzydomka.

Poświęciłsięwięc,żebyuratowaćswójnaród,asobiezapewnić

wiecznąsławę.

Odważnieiszybkoprzedostałsiędoniejprzez

środekfalangi,zadającśmierćnaprawoinalewo,także
odstępowanoodniegonajednąidrugąstronę.

Wtedypodszedłpod

słonia,przebiłgoodspoduizabił,atenpadającnaziemię,przywalił
go.Takoddałtamżycie.

Gdyonizobaczylisiłękrólewskąinapór

jegowojska,wycofalisię.

Oblężenieświątynijerozolimskiej

Częśćkrólewskiegowojskawyszłaprzeciwkonimwstronę

Jeruzalem.Królzaśrozłożyłobóz,abywalczyćprzeciwJudeii
przeciwgórzeSyjon.

Ztymi,którzybyliwBet-Sur,zawarłpokój.

Wyszlionizmiasta,bowkrajubyłrokszabatowy,aniemielidość
żywnościnato,abymoglidłużejwytrzymaćwzamknięciu.

6,49-Zob.Kpł25,1-7.

KrólwięczająłBet-Suripozostawiłwnimzałogędostrzeżenia

go.

Samzaśrozpocząłoblężenieświątyni,któretrwałoprzezdługi

czas.Ustawiłtamkuszeimachinyoblężnicze,mianowicie:balistydo
wyrzucaniaogniaikamieni,balistydorzucaniastrzałiproce.

Oni

jednakprzeciwkoichmachinomoblężniczymzrobiliswojemachiny
wojenneibronilisięprzezdługiczas.

Wspiżarniachbrakowałoim

jednakżywności,bobyłtosiódmyrok,aresztęzapasówzjedlici,
którzyprzednarodamipogańskimischronilisiędoJudei.

6,53-siódmyrok.Wktórymniesianozboża.

Wświątyniwięcpozostałojużtylkoniewielużołnierzy,bogłód

imbardzodokuczał,iporozchodzilisię–każdydoswojej
miejscowości.

WtedyLizjaszdowiedziałsię,żeFilip,któregokról

Antiochjeszczezażyciaustanowiłwychowawcąswegosyna,
Antiocha,abygonauczyćrządzićkrólestwem,

powróciłzPersjii

Mediirazemzwojskiem,którebyłoprzykrólu,istarasięoobjęcie
władzy.

Wobectego[Lizjasz]zacząłsięśpieszyćiskłoniłsiędo

odwrotu.Rzekłwięcdokróla,dodowódcówwojskaidożołnierzy:
Codniasłabniemy,żywnościmamymało,amiejsce,któreoblegamy,
jestwarowne.Ponadtozaśsprawykrólestwananasczekają.

6,57-skłoniłsiędoodwrotu.ZmarłbowiemkrólAntiochIVEpifanes,aFilipchciałobjąćwładzęwpaństwie,którymrządziłLizjaszwimieniumałoletniegokrólaAntiochaVEupatora.

Zob.2Mch11,13-33.

Terazwięcpodajmyprawicętymludziom,zawrzyjmypokójz

nimiizcałymichnarodem.

Pozwólmy,niechpostępujązgodnieze

swoimiobyczajami–jakpoprzednio.Rozgniewalisięonibowiemi
zrobilitowszystkozpowodutychobyczajów,któreznieśliśmy.

Słowatespodobałysiękrólowiidowódcom.Zatemwysłał

poselstwowsprawiezawarciapokoju,aonijeprzyjęli.

Gdykróli

dowódcyzłożyliimzaprzysiężoną[rękojmię],wtedywyszliz
warowni.

KróludałsięnagóręSyjon,akiedyzobaczył,jakto

miejscezostałoobwarowane,złamałprzysięgę,którązłożył
poprzednio,amurdokołakazałzburzyć.

Potemszybkoodjechałi

udałsiędoAntiochii.ZastałtamFilipapanującegonadmiastem;
rozpocząłznimwalkęimiastozdobyłsiłą.

1Mch7

DemetriuszISoter

WrokustopięćdziesiątympierwszymDemetriusz,syn

Seleukosa,wyruszyłzRzymuzniewielkąliczbąwojska.Wylądował
wnadmorskimmieścieijakokrólzacząłtampanować.

7,1-"pierwszym"-162rokprzedChr."Demetriusz"ISoter,synSeleukosaIVFilopatoraabratanekkrólaAntiochaIVEpifanesa;"mieście"-Tripolis,Por.2Mch14,1-10.

Gdywszedłdokrólewskiegopałacuswoichprzodków,wojska

pochwyciłyAntiochaiLizjasza,abyichprzyprowadzićdoniego.

Kiedydoniesionomuotym,powiedział:Niepokazujciemiich

twarzy!

Wojskowięczamordowałoich,aDemetriuszzasiadłna

tronieswegokrólestwa.

AlkimosiBakchideswJudei

WtedywszyscywiarołomniibezbożnispomiędzyIzraela

przybylidoniego,aprzywódcąichbyłAlkimos,którychciał
osiągnąćgodnośćarcykapłana.

Takoskarżylioninaródprzed

królem:Judarazemzeswoimibraćmiwytraciłwszystkichtwoich
przyjaciół,anaswypędziłzojczystegokraju.

Poślijwięcteraz

swojegozaufanegomęża,niechonidzieiniechzobaczykrzywdę,
jakąwyrządziłnamikrólewskiemukrajowi,iniechukarzeichrazem
ztymiwszystkimi,którzyimpomagają.

KrólwybrałBakchidesa,

jednegozkrólewskichprzyjaciół,którywładzęswąwykonywałza
Rzeką,abędącwpływowymczłowiekiemwkrólestwie,wiernybył
królowi.

JegotowysłałrazemzbezbożnymAlkimosem,któremu

przyznałgodnośćkapłańską,inakazałpomstęnasynachIzraela.

Wyruszywszy,przybyliwrazzlicznymwojskiemdoziemijudzkiej.

StamtądwysłałposelstwodoJudyidojegobraci,podstępnie
używającsłówpokojowych.

Onijednaknieuwierzyliichsłowom.

Widzielibowiem,żeprzybylizlicznymwojskiem.

UAlkimosai

BakchidesazebrałosięzgromadzenieuczonychwPiśmie,aby
naradzićsięnadtym,cojestsłuszne.

SpomiędzysynówIzraela

asydejczycypierwsistaralisięoto,żebyznimizawrzećpokój.

7,13-Zob.1Mch2,42.

Mówilibowiem:Razemzwojskiemprzyszedłprzecież

arcykapłanzroduAarona.Onnamniezrobiżadnejkrzywdy.

Rozmawiałonznimipokojowoiprzysiągłim,zapewniając:Ani

wam,aniteżprzyjaciołomwaszymnieuczynimyniczłego.

Uwierzylimuwięc,aonrozkazałpochwycićspomiędzynich

sześćdziesięciuludziizamordowaćichwciągujednegodnia,zgodnie
zesłowamiPisma:

CiałaTwychświętych[porzucili],akrewich

rozlalidokołaJeruzalem,iniebyłonikogo,ktobyichpochował.

7,17-Ps79[78],2n.

Bojaźńzaśidrżeniepadłynacałylud,gdyżmówiono:Niema

wnichprawdyanisprawiedliwości.Złamalibowiemumowęi
przysięgę,którązłożyli.

WtedyBakchidesodstąpiłodJerozolimyi

rozłożyłsięobozemkołoBet-Zait.Tamkazałpochwycićwielutych
ludzi,którzysamiuciekliodniego,iniektórychspomiędzyludu
zamordował[iwrzucił]dowielkiejcysterny.

7,19-"Bet-Zait"-5do6kmnapn.odBet-Sur;"dowielkiejcysterny"-dziścysternaBirDżaber.

PotemBakchidesoddałAlkimosowiwładzęnadkrajemi

pozostawiłmuwojskodopomocy,samzaśpowróciłdokróla.

Alkimosstarałsięobjąćwładzęarcykapłańską,

doniegozaśzeszli

sięwszyscy,którzyciemiężyliswójwłasnynaród,bozawładnęli
judzkąkrainąiprzyczynilisiędowielkiejklęskiIzraela.

GdyJuda

zobaczyłcałezło,któregodopuściłsięAlkimosijegozwolennicy,w
większymstopniuaniżelipoganie,

obszedłdokoławszystkieziemie

Judeiiwywarłpomstęnaodstępcach,takżeniemoglioniporuszać
siępokraju.

GdyAlkimosprzekonałsię,żeJudarazemzeswoimi

zwolennikamiznówmawielesił,ikiedyspostrzegł,żeniebędziesię
mógłmuprzeciwstawić,wróciłdokrólaioskarżyłichozłezamiary.

NikanorwJudei

WtedykrólwysłałNikanora,jednegoznajznaczniejszych

swoichdowódców,którynienawidziłIzraelaiwrogodoniegosię
odnosił.Wydałmuteżrozkaz,abywytępiłnaród.

7,26-Por.2Mch14,12-24.

NikanorzaśzlicznymwojskiemprzybyłdoJerozolimy,ado

Judyijegobraciwysłałposelstwo,podstępniemówiącdonich
pokojowymisłowami:

Niechmiędzymnąawaminiebędzieżadnej

wojny.Znielicznymoddziałemprzybędę,abywpokojuzobaczyć
wasosobiście.

PrzybyłwięcdoJudyiwzajemniepoprzyjacielsku

siępozdrowili,alenieprzyjacielebyliwpogotowiu,abyJudęporwać.

WtedyJudadowiedziałsię,żeprzybyłdoniegozdradliwie.Przeląkł

sięgoiniechciałwięcejsięznimwidzieć.

Nikanorzaśdomyślił

się,żejegozamiarzostałodkryty.Wystąpiłwięcdowalkiprzeciwko
JudziekołoChafarsalama.

7,31–Chafarsalama.Dziś:ChirbetSelma,1kmnapółnocodel-Gib

SpośródwojskaNikanorapadłobliskopięciusetżołnierzy,a

resztauciekładoMiastaDawidowego.

7,32-doMiastaDawidowego.DoAkry.

PotychwypadkachNikanorudałsięnagóręSyjon.Zeświątyni

spomiędzykapłanówispomiędzystarszychluduwyszliniektórzy,
abypokojowogopowitaćipokazaćmucałopalenieskładanezakróla.

Onjednakwyszydziłiwyśmiałich,iznieważył.Przemówiłteż

zarozumiale,

anawetpełengniewuprzysiągł:Jeżeliwtejchwili

Judarazemzeswoimwojskiemniezostaniewydanywmojeręce,
spalętęświątynię,gdyszczęśliwiepowrócę.Iwyszedłzwielkim
gniewem.

Wtedykapłanipowrócili,stanęliprzedołtarzemiprzed

przybytkiem,zaczęlipłakaćimodlićsię:

Tysamwybrałeśtę

świątynię,abybyłapoświęconaTwojemuimieniu,abybyładla

Twegolududomemmodlitwyibłagania.

Dokonajpomstynatym

człowiekuinajegowojsku.Niechzginąodmiecza!Pamiętajoich
bluźnierstwachiniepozwólimnadaltrwać!

Nikanorodszedłz

JeruzalemirozłożyłsięobozemwBet-Choron.Tamprzyłączyłosię
doniegowojskozSyrii.

JudazaśrozłożyłsięobozemwAdasa

razemztrzematysiącamiżołnierzyimodliłsięsłowami:

7,40–Adasa.8kmnapółnocodJerozolimy.

Gdybluźniliposłowiekróla,wtedyaniołTwójstanąłizabił

spomiędzynichstoosiemdziesiątpięćtysięcy.

7,41-Zob.2Mch15,22-24.

Taksamozetrzyjnaprochtowojskodzisiajprzednami!Niech

poznająci,którzypozostaną,jakstraszniezbluźniłonprzeciwko
Twojejświątyni;osądźgotak,jakjegozłośćnatozasługuje.

trzynastymdniumiesiącaAdarwojskaspotkałysięwwalceiwojsko
Nikanorazostałorozbite.Onsampierwszypadłwbitwie.

7,43-Wmarcu160rokuprzedChr.Zob.2Mch15,25-36.

Agdyjegowojskozobaczyło,żeNikanorzginął,porzuciwszy

broń,uciekło.

ŚcigaliwięcichnadzieńdrogiodAdasaażblisko

Gezer.Wtedywśladzanimigrałytrąbysygnałowe.

Izewszystkich

dokoławiosekJudeiwyszlimieszkańcyiosaczyliich.Tamciobrócili
sięprzeciwkonim,alewszyscypadliodmieczainiepozostałznich
anijeden.

Zabranołupyito,cotamcizrabowali,agłowęNikanorai

jegoprawąrękę,którątakhardowyciągnął,obcięli,zanieślido
Jerozolimyiwystawilinawidokpubliczny.

Ludzaśbardzosię

uradowałidzieńtenobchodziłjakodzieńwielkiejradości.

Postanowionoteż,żebyrokrocznietendzieńobchodzićuroczyście

dniatrzynastegoAdar.

7,49-Pozburzeniuświątyniświętotozanikło.

Nakrótkiczaspokójzapanowałwziemijudzkiej.

7,50-Dalszyciągopisuzob.1Mch9,1.

1Mch8

WieścioRzymianach

Judadowiedziałsięosławie,jakąciesząsięRzymianie:żesą

mocniiodważni,żeokazujążyczliwośćwszystkim,którzysiędonich
przyłączają,anawetprzyjaźńzawierająztymiwszystkimi,którzy
udająsiędonich,asąmocniiodważni.

Opowiadanomuoich

wojnachimężnychczynachdokonywanychwśródGalatów,jakich
zwyciężyliizmusilidopłaceniadaniny;

8,2–Galatów.MowaoGallachwpółnocnejItalii.

taksamootymwszystkim,czegodokonaliwkrajuhiszpańskim,

byzawładnąćtamtejszymikopalniamisrebraizłota;

jakkażdym

krajem,choćbytobyłkrajnajbardziejodnichodległy,zawładnęli
dziękiswojejroztropnościicierpliwości;jakpokonalikrólów,którzy
zkońcaświataprzeciwnimwyruszyli,jakzadaliimwielkąklęskę,i
jakinnirokroczniepłacąimdaninę.

8,4-pokonalikrólów.Prawdopodobniekartagińskich.

Taksamokrólówkittejskich,FilipaiPerseusza,razemztymi,

którzyprzeciwkonimwzniecilipowstanie,wczasiewojnyrozbilii
siłąpoddaliswejwładzy.

8,5-FilipaiPerseusza.Królowiemacedońscy,FilipVijegosynPerseusz.

NawetAntiochWielki,królAzji,którywyszedłnawojnę

przeciwkonim,mającstodwadzieściasłoni,konnicę,rydwanyi
bardzowielewojska,zostałprzeznichpokonany.

8,6-AntiochWielki,królAzji.AntiochIIIWielki,królSyrii.

Pochwyciligojednakżywcemiwyznaczylijemuorazjego

następcomzapłaceniesobiewielkiejdaniny,daniezakładnikówi

odstąpieniekrain,

mianowicie:Indii,Medii,Lidii<i>części

najpiękniejszychichposiadłości.Onizaśodebralijeodniegoioddali
królowiEumenesowi.

8,8-EumenesII,królPergamonu.

[Opowiadano]też,jakmieszkańcyHelladyzamierzaliwyruszyć,

abyichwytępić.

8,9-Prawdopodobniemowaopowstaniuzwiązkuetolskiego.

Onijednak,dowiedziawszysięotym,wysłalidonichjednego

wodza,którywalczyłznimi,takżepadłospośródnichwielu
zabitych,żonyichidziecizostaływziętedoniewoli,złupiliich,a
ziemięichsobieprzywłaszczyli,zburzyliichwarownie,aichsamych
ażdotegodniatrzymająwniewoli.

8,10-MożealuzjadozdobyciaKoryntuwr.146.

Pozostałezaśkrólestwaiwyspy,którekiedykolwiekimsię

przeciwstawiły,zniszczyliipoddalisobiewniewolę;zprzyjaciółmi
zaśswoimiiztymi,którzynanichpolegają,zachowaliprzyjaźń.

Nadpobliskimiinadodległymikrólamirozciągnęliwładzę.Lęk

przednimiogarniałwięcwszystkich,którzysłyszelioichimieniu.

Którymzechcąpomócwosiągnięciuwładzykrólewskiej,ciją

sprawują;aktórychchcą,zrzucająztronu.Iwzroślidoogromnej
potęgi.

Przytymwszystkimzaśanijedenznichniewłożyłsobie

diademunagłowęiniktnieokryłsiępurpurą,bysięniąchełpić.

Raczejustanowilisobieradę.Codzienniezbierasięichtrzystu

dwudziestuizawszeradząnadludem,jakbynajlepiejzachowaćw
nimład.

Rokroczniejednemuczłowiekowipowierzająrządynad

nimiinadcałymichkrajem,awszyscytemujednemusąposłusznii
niemapomiędzynimizazdrościaninienawiści.

PrzymierzeJudyzRzymianami

JudawięcwybrałEupolemosa,synaJana,synaAkkosa,oraz

Jazona,synaEleazara,iwysłałichdoRzymucelemzawarcia
przyjaźniiprzymierza,

abyzdjętoznichjarzmo.Widaćbowiem

było,żekrólestwogreckieusiłujewziąćIzraelawniewolę.

Udalisię

więcdoRzymu,adrogabyłabardzodaleka,weszlidosenatuitaksię
odezwali:

Juda,zwanyMachabeuszem,jegobraciailudżydowski

wysłalinasdowas,abyśmyzwamizawarliprzymierzeipokój,aby
zapisanonasjakowaszychsprzymierzeńcówiprzyjaciół.

Przemówienieimsiępodobało.

Tozaśjestodpislistu,któryzostał

napisanynatablicachzbrązuiposłanydoJeruzalem,abytambyłu
nichjakoaktupamiętniającypokójiprzymierze:

NiechRzymianom

inarodowiżydowskiemuzawszedobrzesięwiedzienamorzuina
lądzie,amieczwroganiechbędzieodnichzdaleka!

Jeżelibyjednak

najpierwzagrażaławojnaRzymowialboktóremukolwiekjego
sprzymierzeńcowinacałymobszarzeichwładania,

wtedynaród

żydowski,zależnieodtego,jakokolicznościbędąmuwskazywały,z
całympoświęceniembędziewwalcepomagał.

Walczącymzaś

wrogom,wedługpostanowieniaRzymu,niebędziedostarczałzboża,
broni,pieniędzyaniokrętów.Postanowieńswychbędąprzestrzegali
bezżadnegowynagrodzenia.

Taksamojeżelinarodowi

żydowskiemunajpierwwypadniewojować,Rzymianie,zależnieod
tego,jakokolicznościbędąimwskazywały,chętniewwalceim
dopomogą.

Walczącymzaśwrogom–wedługpostanowieniaRzymu

–niebędądostarczane:zboże,broń,pieniądzeaniokręty.
Postanowieńtychbędąprzestrzegalibezżadnegopodstępu.

podstawietychpostanowieńRzymianiezawarliukładyzludem
żydowskim.

Jeżelibyzaśjedniidrudzychcielicośdodaćdotych

postanowieńalbocośznichskreślić,będąmoglitouczynićwedle
swejwoli;dodatekalboskreśleniebędąważne.

Cozaśsiętyczy

krzywdwyrządzonychimprzezkrólaDemetriusza,tonapisaliśmydo
niegotesłowa:Dlaczegonaszychprzyjaciółisprzymierzeńców,

Żydów,obciążyłeśswoimjarzmem?

Jeżelijeszczebędąskarżylisię

naciebie,wtedyujmiemysięzaichprawamiibędziemyztobą
wojowaćnamorzuinalądzie.

1Mch9

ŚmierćJudyMachabeusza

Demetriuszdowiedziałsię,żeNikanorpoległijegowojskow

bitwieponiosłoklęskę.PosłałwięcdrugirazBakchidesaiAlkimosa
doziemijudzkiej,arazemznimipraweskrzydłowojska.

wyruszylidrogąwstronęGalilei,rozłożylisięobozemkołoMasalot
wArbeli,zdobylijeizabiliwieluludzi.

9,2-Wrkp:"Galgala";"Arbela"-dolinanazachodniejstroniejezioraGenezaret.

Następniezaśwpierwszymmiesiącustopięćdziesiątego

drugiegorokurozłożylisięobozemkołoJeruzalem.

9,3-Wmarcur.160przedChr

Potemjednakodstąpiliiwdwadzieściatysięcypiechotyidwa

tysiącekonnicyposzlidoBerei.

9,4–Berei.Dziś:el-Bireh,16kmnapółnocodJerozolimy

Judarazemztrzematysiącamiwyborowychżołnierzymiałobóz

rozbitywElasa.

Gdyzobaczylioniogromnąilośćwojska,zlęklisię

bardzoiwieluuciekłozobozu.Pozostałoznichniewięcejniż
ośmiusetżołnierzy.

Judawidział,żejegowojskosięrozbiegło,a

bitwabyładlaniegonieunikniona.Głębokawięctroskaopanowała
jegoserce,boniemiałczasuichzebrać.

Pełenboleścipowiedziałdo

tych,którzypozostali:Wstańmyiuderzmynanaszychnieprzyjaciół,
amożeudasięnamichpobić.

Aleoniodradzalimusłowami:Tosię

namnieuda.Wtejchwiliraczejratujmyswojewłasneżycie!Później
powrócimyrazemznaszymibraćmiiprzeciwkonimbędziemy
walczyli.Jestnaszbytmało.

Judajednakodpowiedział:Przenigdy

tegoniezrobię,abymmiałprzednimiuciekać.Jeżelinanasjużczas,
mężniezanaszychbracioddamyżycie.Niepozwólmyniczegoująćz

naszejchwały!

Wojskowyruszyłozobozuiustawiłosię

naprzeciwkonich.Konnicapodzieliłasięnadwieczęści,procarzei
łucznicyszliprzedwojskiem,awpierwszymszeregubylisami
najbardziejwaleczni.Bakchideszaśbyłnaprawymskrzydle.

9,11–Wojsko.Syryjskie.

Zbliżałysięjegofalangizłożonezdwóchczęściigranona

trąbach.Ci,którzybylipostronieJudy,takżezagralinatrąbach.

Ziemiazadrżałaodkrzyku,jakiwydaływojska,bitwatrwałaodrana

ażdowieczora.

WtedyJudazauważył,żeBakchidesigłównaczęść

wojskasąpoprawejstronie.Wszyscyodważnizebralisiękołoniego

ipraweskrzydłozostałoprzeznichrozbite.Ściganoichażdogóry

Azara.

9,15-Wrkp:"dogóryAzotu".Błądwodczytaniuźródłahebr.:takiejgóryniema.

Gdyci,którzybylinalewymskrzydle,zobaczyli,żeprawe

skrzydłozostałorozbite,odwrócilisięiszliztyłu,wśladzaJudąi
jegożołnierzami.

Bitwastałasięjeszczecięższa,awieluzabitych

padłopojednejipodrugiejstronie.

TakżeJudapadłzabity,ainni

pouciekali.

JonatanzaśiSzymonzabraliJudę,swegobrata,i

pochowaligowgrobachjegoprzodków.

Opłakiwanogo,acały

Izraelbardzogożałował.Przezdługiczastrwałaponimżałoba.
Mówiono:

Jakmógłpaśćbohater,którywybawiałIzraela?

Reszta

tego,czegodokonywałJuda,jegowalk,mężnychjegoczynówijego
wielkości,niezostałaspisana.Byłotegobowiemzbytwiele.

JONATAN

Jonatanwodzem

PośmierciJudypodnieślisięnawszystkichobszarach

izraelskichbezbożnicyipowstaliwszyscyzłoczyńcy.

Wtymteż

czasienastałbardzowielkigłódicałakrainaprzeszłanaichstronę.

9,24-Wlg:"poddałasięBakchidesowi".

Bakchideswybrałbezbożnychludziiustanowiłichpanami

krainy,

aoniwyszukiwaliiśledziliprzyjaciółJudy,potemzaś

prowadziliichdoBakchidesa,aonmściłsięiwyśmiewałsięznich.

WtensposóbzaczęłosięwielkieprześladowanieIzraela,takie,

jakiegoniebyłoodczasu,gdyniewidziano[już]proroka.

9,27–proroka.Malachiasza.

WtedyprzyjacieleJudyzebralisięipowiedzielidoJonatana:

Umarłtwójbrat,Juda.Odtegoczasuniemanikogo,ktobybyłdo

niegopodobny,ktobywyruszyłprzeciwkowrogom,przeciwko
Bakchidesowiiprzeciwkotym,którzysąnieprzyjaciółminaszego
narodu.

Wobectegodzisiajnajegomiejscewybraliśmyciebie,abyś

byłnaszymzwierzchnikiemiwodzemorazabyśprowadziłwojnęw
naszejsprawie.

UcieczkaJonatanaizemstanaNabatejczykach

WtymwięcczasieJonatanobjąłdowództwoistanąłwmiejsce

swegobrata,Judy.

GdyBakchidesdowiedziałsięotym,poszukiwał

go,abyzamordować.

AleJonatan,jegobrat,Szymon,iwszyscy

jegozwolennicy,spostrzegłszyto,ucieklinapustynięTekoairozbili
obózprzywodziecysternyAsfar.

9,33–Tekoa.Dziś:Birez-Zafaran,napołudniowywschódodBetlejem.

Bakchideswiadomośćotymotrzymałwszabat.Osobiściewięc

wyruszyłzcałymswoimwojskiemnadrugąstronęJordanu.

9,34-Wiersztenjestprawdopodobniepowtórzeniemwiersza43.

Wtedy[Jonatan]posłałswegobrata,którybyłprzełożonymnad

ludem,iprosiłprzyjaciółswych,Nabatejczyków,abyunichmogli
przetrzymaćswetabory,którychmieliwiele.

Alesynowie

JambriegowyszlizMedeby,pochwyciliJanazewszystkim,co
posiadał,izatrzymującgo,odeszli.

9,36-synowieJambriego.Plemięnabatejskie,zamieszkałenapołudniowywschódodAmmanu.

PotychwydarzeniachJonatanowiijegobratu,Szymonowi,

doniesiono,żesynowieJambriegourządzająwielkiewesele,apannę
młodą,córkęjednegozwielkichdostojnikówkananejskich,zwielkim
orszakiemprowadzązNadabat.

Przypomnieliwięcsobiekrew

swegobrata,Jana,poszliiskrylisięwskalnejgrocie.

Kiedy

podnieślioczy,oto[ujrzeli]hałaśliwyorszakidużąilośćpodarunków.
Wyszedłimnaprzeciwpanmłody,jegoprzyjacieleibracia,z
bębnami,muzykąiwielkąilościąbroni.

Wtedytamciwyskoczyliz

zasadzkiipobiliich;padłowielurannych,apozostaliucieklinagórę.
[Zwycięzcy]zabraliwszystkiezdobytenanichłupy,

weselezaś

przemieniłosięwpłacz,agłosmuzykiwżałobnylament.

Wten

sposóbpomścilikrewswegobrataipowrócilinamokradłaJordanu.

BitwaubrzegówJordanu

NawiadomośćotymprzyszedłBakchideszlicznymwojskiem

wszabatażdobrzegówJordanu.

Jonatanzaśpowiedziałdotych,

którzybyliprzynim:Powstańmyiwalczmyoswojeżycie!Dziś
bowiemjestinaczej,aniżelibyłowczorajczyprzedwczoraj.

Oto

bowiemzprzoduiztyłubitwanamzagraża,wodyJordanusąz
jednejizdrugiejstrony,aponadtomokradłaizarośla.Niema
miejsca,którędymożnabyustąpić.

WołajciewięcterazdoNieba,

abyściemoglibyćwybawienizrąknaszychnieprzyjaciół.

9,46-"Nieba"-zob.1Mch3,18.22.

Bitwasięrozpoczęła.Jonatanwyciągnąłrękę,abyuderzyć

Bakchidesa,aleonsięcofnął.

WtedyJonatanrazemzeswymi

żołnierzamiwskoczyłdoJordanuiprzepłynęlinadrugąstronęrzeki,
ale[żołnierzeBakchidesa]nieprzeprawilisięzanimiprzezJordan.

TegodniazestronyBakchidesapadłobliskotysiącżołnierzy.

FortyfikacjeBakchidesa

Potempowrócił[Bakchides]doJerozolimyiwJudei

odbudowywałobronnemiasta:warownięwJerychu,wEmaus,wBet-
Choron,wBetel,wTamnata,[w]FaratoniwTefon;wkażdej–
wysokiemury,bramyizasuwy,

ipozostawiłwnichzałogę,któraby

ponieprzyjacielskuobchodziłasięzIzraelem.

Ponadtoumocnił

jeszczemiastoBet-Sur,Gezerizamek,umieściłwnichwojskoi
zapasyżywności,

asynówludzinajznamienitszychwkrajuwziął

jakozakładnikówiumieściłichpodstrażąnazamkuwJerozolimie.

ŚmierćAlkimosa

WdrugimmiesiącustopięćdziesiątegotrzeciegorokuAlkimos

wydałrozkazzburzeniamuruwewnętrznegodziedzińcaświątyni.W
tensposóbniszczyłonto,coprorocybudowali.Rozpoczętojuż
burzenie.

9,54-Wmajur.159przedChr.Alkimoschciałpogandopuścićnaterenświątynijerozolimskiej;"prorocy"-AggenusziZachariasz.

WtymjednakczasieAlkimoszostałporażony,ajego

przedsięwzięcieunicestwione.Jegoustasięzamknęłydotknięte
paraliżem.Niemógłjużnicpowiedziećaninawetwydaćostatnich
rozporządzeńcodoswegodomu.

WtedyteżAlkimoswwielkich

boleściachzakończyłżycie.

GdyBakchidesdowiedziałsięośmierci

Alkimosa,powróciłdokróla.Naziemijudzkiejzaśprzezdwalata
trwałpokój.

OstatninapadBakchidesa

Wszyscyjednakbezbożnicynaradzalisię,mówiąc:OtoJonatan

ijegostronnicymieszkająspokojnieibeztroski.Przywołamywięc
terazBakchidesa,aonichwszystkichpochwyciwciągujednejnocy.

Poszliwięcidoradzilimuto,

aonwyruszyłwdrogęzlicznym

wojskiem.Potajemniewysłałteżlistydoswoichzwolenników,którzy
mieszkaliwJudei,ażebypochwyciliJonatanaitych,którzyznim
trzymają.Nieudałoimsiętojednak,gdyżzamiaryichzostały
odkryte.

Natomiast[tamci]pochwyciliwkrajubliskopięćdziesięciu

ludzispomiędzytych,którzybyliprzyczynązła,izabiliich.

Jonatan

zaśrazemzSzymonemitymi,którzyznimitrzymali,usunąłsięna
pustyniędoBet-Basi,odbudowałto,cobyłownimwruinie,i
obwarowałje.

9,62-Bet-Basi.Dziś:ChirbetiBeit-Bassa,napołudniowywschódodBetlejem.

GdyBakchidesdowiedziałsięotym,zgromadziłcałewojskoi

przywołałnawettych,którzybyliwJudei,

potemzaśprzybył,koło

Bet-Basirozłożyłsięobozemiprzezdługiczaszdobywałje,budując
machinyoblężnicze.

AleJonatanzostawiłwmieścieswegobrata,

Szymona,asamwyruszyłwokolice.Poszedłzmałąliczbą
[żołnierzy]

ipobiłOdomeraijegobraci,ataksamosynówFazirona,

którzymieszkaliwswychnamiotach.Gdyzaczęlizwyciężać,wzrośli
wsiły.

9,66-synówFazirona.Beduińskieplemionakoczownicze.

Szymonzaśijegożołnierzewypadlizmiastaispalilimachiny

oblężnicze,

apotemwalczyliprzeciwkoBakchidesowi,izostał

przeznichpobity.Bardzogozmartwili,gdyżnieudałsięjegozamiar
iposunięcie.

Gniewswójwięcwyładowałnatychbezbożnych

ludziach,którzydoradzalimu,bywyruszyłdotejkrainy.Wieluznich
zamordował,apotemmiałzamiarpowrócićdoswejojczyzny.

Jonatanjednakdowiedziałsięotymiwysłałdoniegoposelstwo,

abyzawrzećznimpokójiuzyskaćzwrotjeńców.

Zgodziłsięoni

uczyniłwedługjegożyczenia.Podprzysięgąteżzapewnił,żeprzez
całeżycieniebędzieknułniczłegoprzeciwniemu.

Zwróciłtakże

jeńców,którychjeszczeprzedtemzziemijudzkiejwziąłdoniewoli.
Potemwycofałsię,odszedłdoswojejojczyznyiwięcejjużnie
wkraczałnaichziemie.

TakustąpiłmieczspośródIzraela.Jonatan

zamieszkałwMikmas.PotemzaśJonatanzacząłsądzićlud,a
bezbożnychusunąłzIzraela.

9,73-PomiędzyJerozolimąaBetel.

1Mch10

DemetriuszIiAleksanderwobecJonatana

WrokustosześćdziesiątymprzybyłAleksanderEpifanes,syn

Antiocha,izdobyłPtolemaidę.Przyjętogoibyłtamkrólem.

10,1-Rok152przedChr.Aleksander,októrymtutajmowa,podawałsiętylkozasynaAntiochaIVEpifanesa,anadanomuprzydomekBalas.

GdykrólDemetriuszdowiedziałsięotym,zgromadziłbardzo

wielewojskaiwyruszyłnawojnęprzeciwniemu.

Ponadto

DemetriuszposłałdoJonatanalistzesłowamipokoju,jakgdyby
chciałgonimuczcić.

Powiedziałbowiemsobie:Pośpieszmyz

zawarciempokoju,zanimonzawrzepokójzAleksandremprzeciwko
nam.

[Jonatan]będzieprzecieżpamiętaćowszystkichkrzywdach,

którewyrządziliśmyjemu,braciomjegoinarodowi.

Dałmuwięc

władzęgromadzeniawojskaiprzygotowywaniabroni.Miałonbyć
jegosprzymierzeńcemirozkazałwydaćmuzakładników,którzybyli
wzamku.

10,6-AkrawJerozolimie.

JonatanwięcudałsiędoJeruzalemiodczytałlistydouszu

zgromadzonegoluduoraztym,którzybyliwzamku,

aonibardzosię

przestraszyli,gdyusłyszeli,żekróldałmuwładzęgromadzenia
wojska.

Ci,którzybyliwzamku,wydaliJonatanowizakładników,a

onzwróciłichrodzicom.

JonatanzamieszkałwJeruzalemizaczął

odbudowywaćiodnawiaćmiasto.

Rzemieślnikomkazałzkamieni

ciosowychbudowaćmurydokołagórySyjon,abyjąobwarować–i
takzrobili.

Wtedypouciekalicudzoziemcy,którzyprzebywaliw

warowniachpobudowanychprzezBakchidesa.

Każdyznichopuścił

stanowiskoipowróciłdoswojejojczyzny.

TylkowBet-Sur

pozostałokilkutakich,coporzuciliPrawoiprzepisy.Byłotobowiem
miastoucieczki.

10,14-Zob.Lb35,9-34.

KrólAleksanderdowiedziałsięowszystkichprzyrzeczeniach,

jakieDemetriuszprzesłałJonatanowi.Opowiedzianomurównieżo
walkachimężnychczynach,którychdokonałonsamijegobracia,io
trudach,jakieponieśli.

Wtedypowiedział:Czyżznajdziesięchoćby

jedenmążpodobnydoniego?Zrobimygoteraznaszymprzyjacielem
isprzymierzeńcem.

Napisałwięclistiposłał,zwracającsiędoniego

tymisłowami:

KrólAleksanderbratuJonatanowi–pozdrowienie.

Dowiadujemysię,żejesteśmężemodważnymigodnymtego,żeby

zostaćnaszymprzyjacielem.

Dlategoustanawiamyciędzisiaj

arcykapłanemtwegonarodu,nadajemycitytułkrólewskiego
przyjaciela(przytymposłałmupurpuręizłotywieniec).Trzymaj
nasząstronęidochowajnamprzyjaźni!

WŚwiętoNamiotóww

siódmymmiesiącustosześćdziesiątegorokuJonatanprzywdział
świętąszatę.Zgromadziłteżwojskoiprzygotowałwielebroni.

10,21-Byłtopaździernikroku152przedChr.Jonatansprawowałzarównoduchowną,administracyjną,jakiwojskowąwładzęwJudei.Tajegodziałalnośćwywołałaniezadowolenie,

któregoskutkiembyłowycofaniesięgrupyesseńczykówizorganizowaniewspólnotyQumran.

ListDemetriuszaijegośmierć

GdyDemetriuszdowiedziałsięotychwydarzeniach,zasmucił

sięipowiedział:

Dlaczegodopuściliśmydotego,żeAleksander

uprzedziłnas,zdobyłprzyjaźńŻydówiprzeztosięwzmocnił?

takżenapiszędonichlistpełenzachęty,pochwałidarowizn.Niech
onibędąjakopomocpomojejstronie!

Posłałdonichpismotej

treści:KrólDemetriusznarodowiżydowskiemu–pozdrowienie.

radościąstwierdziliśmy,żezachowaliściezawartąznamiugodę,że
wytrwaliściewprzyjaźniznamiinieprzeszliścienastronęnaszych
wrogów.

Iterazwytrwajcienadalwwiernościwobecnas,adobrem

odpłacimywamzato,codlanasrobicie.

Wielepodatkówwam

zniesiemy,aponadtozłożymywampodarunki.

Obecniewięc

darowujęwamizwalniamwszystkichŻydówoddaniny,podatkuod
soliizpodatkukoronnego.

10,29-…podatkukoronnego.Dosł.:"zwieńców".Pierwotnieskładanepodarunkiwpostacizłotychwieńców,palmitp.,zczasemprzeszływpodatekuiszczanywładcomwmonecie.Por.1

Mch13,37;2Mch14,4.

[Taksamozwalniam]ztrzeciejczęściplonówizpołowy

owocówzdrzew,należnychmizziemijudzkiejorazztrzech
okręgów,któreodSamariiiGalileizostałydoniejprzyłączone,od
dniadzisiejszegonazawsze.

10,30-trzechokręgów.Afairema,Lidda,Ramata.

AJeruzalemzcałymswoimokręgiemniechbędzieświętei

wolneoddziesięcinipodatków.

Zrzekamsięteżwładzynad

zamkiemwJerozolimie.Oddajęgoarcykapłanowi,abyumieściłw
nimtychludzi,którychsamsobiewybierze,bygostrzegli.

PrzywracamzadarmowolnośćkażdemuŻydowi,któryzostał

wziętywniewolęzziemijudzkiejdojakiejkolwiekczęścimojego
królestwa.Każdyniechichuwolnizarównoodpodatkówosobistych,
jakiopłatodichbydła.

Wszystkieświęta,szabaty,dninowiu,dni

przepisaneprzezPrawo,atakżetrzydniprzedświętamiipoświętach

będądniamiwolnymiodściąganiapodatkówidniami,wktórychsię
uwalnia[odprzymusowychrobót]wszystkichŻydówmieszkających
wmoimkrólestwie.

Niktodtądniemawładzywżadnejsprawie

kogokolwiekznichpozywaćalbomusięnaprzykrzać.

Spomiędzy

Żydówokołotrzydziestutysięcyludzibędziewziętychdo
królewskiegowojskaibędzieimwypłacanyżołdtakisam,jakijest
wyznaczonydlawszystkichżołnierzy.

Spomiędzynichniektórzy

będąumieszczeniwpotężnychkrólewskichwarowniach,niektórzy,
godnizaufania,otrzymająurzędniczestanowiskawkrólestwie.Niżsii
wyżsidowódcyzostanąwybranispomiędzynichibędąpostępowali
zgodniezeswoimiprawami,jaktojużkrólprzepisałdlajudzkiego
kraju.

Trzyokręgi,którezsamaryjskiegokrajuzostałydołączonedo

Judei,majątakbyćzJudeązłączone,żebytylkojednemubyły
podległeiżebyżadnejinnejwładzyniebyłypoddane,tylkowładzy
arcykapłana.

Ptolemaidęipodległyjejobszarofiarujęświątyniw

Jeruzalemnapokryciewydatkówświątynnych.

10,39-Ptolemaida(Akko)byławtedywposiadaniukrólaAleksandraBalasa.

Jazaśodsiebierokroczniedajępiętnaścietysięcysrebrnych

syklówzrachunkówkrólewskich,zodpowiednichmiejscowości.

wszystko,copozostało,czegourzędnicyjeszczeniewypłacili,od
tegoczasumająwypłacaćnapracewświątyni,jakwpoprzednich
latach.

Ponadtojeszczepięćtysięcysrebrnychsyklów,którepo

całorocznymobrachunkupobierałosięzdochodówświątynnych,te
równieżsiędarowuje,gdyżonenależądokapłanów,którzypełnią
służbęwświątyni.

Wszyscy,którzybysięschroniliwświątyni,

którajestwJerozolimie,iwjejokręgukażdy,ktojestwiniencoś
królewskiemuskarbowialbojestwinienjakiegokolwiekczynu,mają
byćuznanizawolnych–samiorazwszystko,coposiadająwmoim
królestwie.

10,43-Prawoazylu

Kosztyodbudowyiodnowieniaświątynnychbudowlibędą

pokrytezrachunkukróla.

Zrachunkukrólabędąpokryterównież

kosztyodbudowymurówJerozolimy,umocnieńdokoła,atakże
odbudowymurówwJudei.

GdyJonataninaróddowiedzielisięo

tychobietnicach,nieuwierzyliiminieprzyjęliich.Przypomnieli
bowiemsobiewielkąkrzywdę,jakąwyrządziłwIzraelu,ijakich
bardzoudręczył.

AmieliupodobaniewAleksandrze.Onbowiem

byłpierwszy,którysiędonichzwróciłzpokojowymisłowami.Po
jegoteżstroniewalczyliprzezcałyczas.

KrólAleksander

zgromadziłwielkiewojskoirozłożyłsięobozemnaprzeciwkoobozu
Demetriusza.

Rozpoczęłasięwalkapomiędzydwomakrólami.

WojskoAleksandrauciekło,aDemetriuszścigałich.Takuzyskał
przewagęnadnimi.

10,49-Najlepszerkpsąniezgodnecodoimionobukrólówumieszczonychwtymwierszu.

Prowadziłbardzozaciętąwalkęażdozachodusłońca,aletego

dniapoległDemetriusz.

MałżeństwoAleksandraiKleopatry

AleksanderwysłałposelstwodoPtolemeusza,królaegipskiego,

zwracającsiędoniegotymisłowami:

10,51-PtolemeuszVIFilometor.

Gdypowróciłemdoswegokrólestwa,zasiadłemnatronie

swychojcówiobjąłemwładzę,wtedypobiłemDemetriuszai
opanowałemnaszekrainy.

Wydałemmubitwęizostałpobityprzez

nasonijegowojsko;apotemzasiedliśmynatroniejegokrólestwa.

Terazwięcnawiążmyprzyjaźńmiędzysobą.Dajmiswojącórkęza

żonę,aspowinowacimysięzesobąorazzłożętobieijejdarygodne
ciebie.

KrólPtolemeuszodpowiedziałsłowami:Szczęśliwydzień,w

którymwróciłeśdoziemiswychojcówizasiadłeśnatronieich
królestwa.

Dlaciebieuczynięterazto,oczympisałeś.Wyjdźjednak

naprzeciwmniedoPtolemaidy,abyśmysięwzajemniezobaczyli,aja
żebymsięspowinowaciłztobą,jakpowiedziałeś.

SamPtolemeuszi

córkajego,Kleopatra,wyruszylizEgiptuiprzybylidoPtolemaidy.
Byłotowrokustosześćdziesiątymdrugim.

10,57-Rok150przedChr.

KrólAleksanderwyszedłnaprzeciwkonich.Ptolemeuszdałmu

zażonęcórkęswą,Kleopatrę,iwPtolemaidzieurządziłdlaniej
wesele,jaktoczyniąkrólowie–zwielkimprzepychem.

Król

AleksandernapisałtakżedoJonatana,żebyprzybyłnaspotkaniez
nim.

OnzwielkimprzepychemudałsiędoPtolemaidyispotkałsię

zobydwomakrólami.Tamobdarzyłich,atakżeichprzyjaciół,
srebrem,złotemiwieluinnymiupominkami.Znalazłwięcunich
łaskę.

AlenajgorsizIzraela,bezbożnicy,zebralisięrazem

przeciwkoniemu,żebygooskarżyć.Króljednakniezwracałnanich
uwagi.

Przeciwnie,królrozkazałnawet,abyJonatanzdjąłswoje

szatyiżebygoubranowpurpurę.Takteżuczyniono.

Potemkról

posadziłgoprzysobie,adoswoichnajwyższychurzędników

powiedział:Idźcieznimnaśrodekmiastaiogłoście,żebyniktnie
odważyłsięwnosićjakiejkolwiekskargiprzeciwkoniemuiżebynikt
musięnienaprzykrzałwżadnejsprawie.

Gdyzaśjegooskarżyciele

usłyszeli,cozostałoogłoszone,izobaczyligookrytegopurpurą,
wszyscypouciekali.

Królzaśuczciłgoodznaczeniami,zaliczyłgo

międzypierwszychswychprzyjaciółizamianowałwodzemoraz
zarządcąprowincji.

WtedyJonatanwpokojuizradościąpowrócił

doJeruzalem.

WalkaJonatanazApoloniuszem

WrokustosześćdziesiątympiątymDemetriusz,syn

Demetriusza,przybyłzKretydokrajuswychprzodków.

10,67-PowrótDemetriuszaIINikatora,synaDemetriuszaISotera,nastąpiłwr.146przedChr.

GdysiędowiedziałotymkrólAleksander,zasmuciłsiębardzoi

powróciłdoAntiochii.

DemetriuszzaśzarządcąCelesyriimianował

Apoloniusza.Tenzebrałwielewojska,rozbiłobózkołoJamnii,ado
arcykapłanaJonatanawysłałposelstwozesłowami:

10,69-Celesyriabyłaprowincją,doktórejnależałarównieżPalestyna.ApoloniuszwystępowałprzeciwkoJonatanowijakozwolennikowikrólaAleksandraBalasa.

Tysamjedenbuntujeszsięprzeciwkonam.Przezciebie

zostałemwystawionynapośmiewiskoihańbę.Dlaczegosiłęswoją
przeciwkonampokazujeszwgórach?

Jeżeliwswoimwojsku

pokładaszufność,zejdźdonasnarówninę,tutajmożemysięzsobą
zmierzyć.Zemnąbowiemjestwojskozmiast.

Zapytajsięi

dowiedz,kimjajestemikimsąinni,którzymniewspomagają.
Powiedząci:„Przednaminogawaszaostaćsięniemoże,botwoi
przodkowiedwarazyzostalipobiciwswoimwłasnymkraju”.

Tak

samoiteraznarówninie,gdzieniemakamienianiskał,anikryjówek
doucieczki,niebędzieszsięmógłoprzećtakwielkiejkonnicyi
wojsku.

GdyJonatanwysłuchałsłówApoloniusza,oburzyłsięażdo

głębiserca,wybrałdziesięćtysięcyżołnierzyiwyruszyłzJeruzalem.
Bratjego,Szymon,dołączyłdoniego,abymuudzielićpomocy.

KołoJafyrozłożyłswójobóz,mieszkańcymiastajednakzamknęli

przednimbramy.WJafiebowiembyłazałogaApoloniusza.Gdy
jednakuderzylinanich,

mieszkańcymiastazestrachuotwarli

bramy,aJonatanopanowałJafę.

GdyApoloniuszdowiedziałsięo

tym,zebrałtrzytysiącekonnicyiwielkąliczbęwojskaiwyruszyłw
stronęAzotu,jakgdybychciałichwyminąć,ipełenufnościwswoją
licznąkonnicęwszedłnarówninę.

[Jonatan]szedłzanimiwstronę

Azotuitamwojskauderzyływzajemnienasiebie,rozpoczynając

bitwę.

Apoloniuszpozostawiłzanimiukrytychtysiącjezdnych.

10,79-Wlg:"wobozie".

Jonatanspostrzegł,żezanimjestzasadzka.Otoczyliwojsko

dokołaiodranaażdowieczorawypuszczalistrzałynajegożołnierzy.

Onistali,jakimJonatanrozkazał,akonietamtychsiępomęczyły.

WtedySzymonrozwinąłswojesiłyiuderzyłnafalangę,gdyż

konnicajużsięrozproszyła.[Wrogowie]zostaliprzeznichpobicii
uciekli.

Konnicatakżerozbiegłasięporówninie.Pouciekalido

Azotuiweszlidoświątyniswegobożka,Dagona,abysiętam
uratować.

10,83-Por.1Mch11,4;1Sm5,1-5.

JonatanjednakspaliłAzotiwszystkiemiejscowości,któreleżą

kołoniego,izabrałłupynanichzdobyte.Spaliłtakżeświątynię
Dagonawrazztymi,którzydoniejuciekli.

Tychzaś,którzyzginęli

odmiecza,razemzespalonymi,byłobliskoosiemtysięcyludzi.

WtedyJonatanwyruszyłstamtądirozłożyłsięobozemkoło

Askalonu,amieszkańcymiastazoznakamiwielkiejczciwyszli
naprzeciwkoniego.

PotemJonatanrazemzeswoimiżołnierzami,

obładowanybogatymiłupami,powróciłdoJeruzalem.

Gdyzaśkról

Aleksanderdowiedziałsięotychwypadkach,jeszczebardziejuczcił
Jonatana.

Przesłałmubowiemzłotąsprzączkę,którąwedług

zwyczajuofiarowujesiętylkokrólewskimkrewnym.Oddałmutakże
wposiadanieAkkaronicałąokolicę.

1Mch11

KoniecpanowaniaAleksandraIBalasa

Królegipskizebrałwojskotaklicznejakpiaseknadbrzegiem

morskim,atakżewieleokrętów.Chciałbowiempodstępnieopanować
królestwoAleksandraiprzyłączyćjedoswegokrólestwa.

11,1-królegipski.PtolemeuszVIFilometor.

Zapewniającopokoju,udałsiędoSyrii.Mieszkańcymiast

otwieralimubramyiwychodzilimunaprzeciw,ponieważbyłnakaz
królaAleksandra,abynaprzeciwkoniegowychodzić.Byłtoprzecież
jegoteść.

Ptolemeuszzaś,gdytylkowchodziłdomiast,pozostawiał

swojewojskojakozałogęwkażdymmieście.

GdyprzybyłdoAzotu,

pokazanomuspalonąświątynięDagonaorazruinyAzotui
okolicznychmiejscowości,jakrównieżciałapoległychitych,których
wczasiewalkikazałspalić[Jonatan];złożonojenastosyprzydrodze,
którąmiałprzechodzić.

Opowiadanoteżkrólowiowszystkim,co

zrobiłJonatan,atowtymcelu,abygooczernić.Króljednakmilczał.

JonatantymczasemzcałymprzepychemodwiedziłkrólawJafie.

Pozdrowilisięwzajemnieitamprzenocowali.

PotemJonatan

odprowadziłkrólaażdorzeki,którasięnazywaEleuteros,istamtąd
powróciłdoJeruzalem.

11,7–Eleuteros.Dziś:Nahrel-Kebir.

KrólzaśPtolemeuszzapanowałnadmiastaminadbrzeżnymiaż

doSeleucjiNadmorskiej,awzględemAleksandramiałzłezamiary.

11,8–Seleucji.PortAntiochiiSyryjskiej.

WysłałwięcdokrólaDemetriuszaposelstwo,oznajmiając:

Przybywaj!Zawrzemyzesobąprzymierze.Damcimojącórkę,którą
miałzażonęAleksander,ibędzieszpanowałnadkrólestwemswego

ojca.

11,9-mojącórkę.Kleopatrę.

Żałuję,żedałemmuswojącórkę,bonastawałnamojeżycie.

Takgooczernił,gdyżzapragnąłjegokrólestwa.

Zabrałwięcswoją

córkęioddałjąDemetriuszowi.WtensposóbzerwałzAleksandrem,
aichwrogośćstałasięjawna.

Ptolemeuszzaśuroczyściewjechałdo

AntiochiiiwłożyłsobienagłowędiademAzji.Takwięcnaswojej
głowiemiałdwadiademy:EgiptuiAzji.

11,13-diademAzji.Tzn.państwasyryjskiego.

KrólAleksanderwtymczasiebyłwCylicji,odstępowali

bowiemodniegomieszkańcytamtejszychokolic.

GdyAleksander

dowiedziałsię[otym],wyruszyłnawojnęprzeciwkoniemu.
Ptolemeusztakżewyruszył,uderzyłnaniegozwielkąsiłąipokonał
go.

AleksanderuciekłdoArabii,abytamznaleźćschronienie,akról

Ptolemeuszbyłgórą.

ArabZabdielodciąłgłowęAleksandrowii

posłałjąPtolemeuszowi.

KrólPtolemeuszjednaktrzeciegodnia

zmarł,amieszkańcymiastpozabijalizałogipozostawionew
warowniach.

Demetriuszdoszedłdowładzywstosześćdziesiątym

siódmymroku.

PojednaniesięJonatanazDemetriuszemII

WtymtoczasieJonatanzgromadziłmieszkańcówJudeipoto,

abyzdobyćzamekwJeruzalem.Kazałnawetsporządzićwiele
machinoblężniczychprzeciwniemu.

11,19-Rok145przedChr.

Niektórzyjednakztych,którzynienawidziliwłasnegonarodu,

ludziebezbożni,poszlidokrólazwiadomością,żeJonatanoblega
zamek.

Gdytousłyszał,rozgniewałsię.Zarazteżnawiadomośćo

tymwyruszył,przybyłdoPtolemaidyinapisałdoJonatana,żeby
wstrzymałoblężenieiżebynatychmiastprzybyłdoPtolemaidyznim
sięrozmówić.

GdyJonatandowiedziałsięotym,rozkazałoblężenie

prowadzićdalej.PotemwybrałstarszychspomiędzyIzraelitówi
spomiędzykapłanówisamwystawiłsięnaniebezpieczeństwo.

Zabrałzesobąsrebro,złoto,szatyiwieleinnychpodarunkówiudał

siędokróladoPtolemaidy.Pozyskałjegowzględy.

Kilku

bezbożnychspośródnaroduwnosiłoskargiprzeciwkoniemu,

ale

króltaksięznimobszedł,jaksięznimobeszlipoprzednicy:uczciłgo
wobecwszystkichswoichprzyjaciół,

aponadtopotwierdziłmu

arcykapłaństwoorazwszystkieinnewładze,jakiemiałpoprzednio,i
kazałgozaliczyćpomiędzypierwszychswoichprzyjaciół.

Wtedy

Jonatanprosiłkróla,abyJudeaitrzyokręgizSamariibyływolneod
podatków.Zatoobiecałmutrzystatalentów.

Spodobałosięto

królowiicodowszystkichtychsprawdałJonatanowipismo
zawierającetesłowa:

KrólDemetriuszbratuJonatanowiinarodowi

żydowskiemu–pozdrowienie.

Dowaszejwiadomościprzesyłamy

odpislistu,którywwaszejsprawiepisaliśmydonaszegokrewnego
Lastenesa:

KrólDemetriuszojcuLastenesowi–pozdrowienie.

przychylnośćwzględemnaspostanowiliśmywynagrodzićnaród
żydowski,naszychprzyjaciół,którzywobecnasprzestrzegajątego,co
słuszne.

PozostawiamywięcimzarównokrainęJudei,jakitrzy

okręgi:Afairemę,LiddęiRamataim,którerazemzewszystkim,codo

nichnależy,mająbyćoddzieloneodSamariinakorzyśćJudeii
wszystkichskładającychofiarywJerozolimie,wzamianza
królewskiepodatki,jakiekrólprzedtemrokroczniepobierałztego,co
sięurodziłonaroliinadrzewach.

11,35-Por.przypisdo1Mch10,29.

Nadtoodtejchwilizrzekamysięnaichkorzyśćwcałości

wszystkichinnychnależności:zdziesięciniceł,atakżezjezior
solnychiznależnegonampodatkukoronnego.Zrzekamysiętego
wszystkiegonaichkorzyść.

Nicztegoniemożebyćodwołaneod

tejchwilinazawsze.

Terazzatempostarajciesięzrobićodpistych

postanowieńiwręczyćgoJonatanowi.Powinienonbyćumieszczony
naŚwiętejGórze,nawidocznymmiejscu.

WalkiJonatanazTryfonem

GdykrólDemetriuszprzekonałsię,żewcałymjegopaństwie

zapanowałpokójiżeniktmujużniestawiaoporu,rozpuściłdo
domówwszystkichswychżołnierzy,zwyjątkiemżołnierzy
cudzoziemskich,którychnająłzwysppogańskich.Wszystkiewięc
oddziały,któresłużyłyjeszczezajegoprzodków,źlebyłydoniego
usposobione.

11,38-wysppogańskich.Śródziemnomorskich.

Tryfon,którypoprzedniobyłzwolennikiemAleksandra,

zauważył,żewszyscyżołnierzenarzekająnaDemetriusza.Udałsię
więcdoArabaImalkue,którywychowywałAntiocha,synka
Aleksandra,

11,39–Tryfon.Właściweimię:Diodotos.

inalegałnaniego,żebymuoddałgowtymcelu,abyonpo

swoimojcuobjąłpanowanie.ZaznajomiłgozrozkazamiDemetriusza
iopowiedziałonienawiści,zjakąjegowojskaodnosząsiędoniego.
Przezwielednitamprzebywał.

Jonatantymczasemposłałprośbędo

królaDemetriusza,abyzabrałżołnierzyzzamkuwJerozolimieitych,
którzyprzebywaliwwarowniach.Walczylionibowiemprzeciwko
Izraelowi.

DemetriuszzaśodpowiedziałJonatanowiwsłowach:Nie

tylkotouczyniędlaciebieidlatwojegonarodu,leczponadtowysoko
odznaczęiciebie,itwójnaród,niechtylkoznajdędotego
sposobność.

Wtejchwilidobrzebyśzrobił,przysyłającmiżołnierzy

dopomocy.Wszystkiebowiemmojewojskaodstąpiłyodemnie.

JonatanposłałmuwięcdoAntiochiitrzytysiącedzielnychmężów;i

udalisiędokróla,atenucieszyłsięzichprzybycia.

Wtedy

mieszkańcymiastawliczbieokołostudwudziestutysięcyludzi
zebralisięwśrodkumiastaichcielikrólazgładzić.

Królzaśschronił

siędopałacu.Mieszkańcymiastaopanowaliuliceirozpoczęliwalkę.

WtedykrólprzywołałnapomocŻydów.Wszyscyzwartągromadą

przybylimuzpomocą,apotemrozdzielilisięwmieście.Tegodniaw
mieściezabilibliskostotysięcyludzi,

ponadtospalilitegodnia

miastoizabraliwielełupów,akrólaocalili.

Gdymieszkańcymiasta

przekonalisię,żeŻydzizapanowalinadmiastem,jakchcieli,upadli
naduchuizwrócilisiędokrólazprośbą,mówiąc:

Podajnam

prawicę,aniechŻydzizaprzestanąwalczyćprzeciwnamiprzeciw
miastu.

Rzuciliwięcbrońizawarlipokój.Żydzizaśchodziliw

sławiewobeckrólaiwobecwszystkichmieszkańcówjegokrólestwa,
apotemzwielkimiłupamipowrócilidoJeruzalem.

KrólDemetriusz

zaśzasiadłnatronieswegokrólestwa,akrajzaznałpokojuwjego
czasach.

Wtedyzłamałwszystkieprzyrzeczenia,stałsięwrogiem

Jonatana;niewynagrodziłgozatedobrodziejstwa,którychodniego
doznał,aleraczejbardzogonękał.

AntiochVIiwalkiJonatanawjegosprawie

PotychwypadkachpowróciłTryfon,aznimAntioch,mały

jeszczechłopczyk.Zacząłonkrólowaćiwłożyłnagłowędiadem,

11,54-AntiochVIDionizosniemiałwtedyjeszczetrzechlat.

awokółniegozebralisięwszyscyżołnierze,którychzwolnił

Demetriusz.Walczyliprzeciwkoniemu,aonzostałpobityiuciekł.

TryfonzawładnąłbestiamiiopanowałAntiochię.

11,56–bestiami.Tj.słoniami.

MłodyAntiochzaśnapisałdoJonatanatesłowa:Potwierdzam

twojągodnośćarcykapłanaiustanawiamcięzarządcąnadczterema
okręgami.Będzieszjednymzkrólewskichprzyjaciół.

11,57-czteremaokręgami.TrzyokręgiwspomnianewyżejorazprawdopodobnieAkrabatta.

Posłałmuteżzłotekielichyinakryciastołoweidałmu

pozwolenienapiciezezłotychkielichów,chodzeniewpurpurowej
szacieinoszeniezłotejsprzączki.

Szymonazaś,jegobrata,

mianowałwodzemnaobszarzeodSchodówTyruażdogranicEgiptu.

11,59-ażdogranicEgiptu.Wodzemnadbrzeżnejprowincjisyryjskiej.

JonatanwyruszyłiprzeszedłprzezkrainęzaRzekąiprzez

tamtejszemiastaCałesyryjskiewojskozłączyłosięznim,abymu
pomagać.GdyprzybyłdoAskalonu,mieszkańcymiastaprzywitaligo
uroczyście.

StamtądodszedłdoGazy.MieszkańcyGazyjednak

zamknęliprzednimbramy.Rozłożyłsięwięcobozemdokołaniej,
spaliłwszystkiepodmiejskiemiejscowościizabrałzdobytewnich
łupy.

WtedymieszkańcyGazyprosiliJonatanaopokój.Podałwięc

imprawicę,alejakozakładnikówwziąłsynówichznamienitych
obywateliiposłałichdoJeruzalem.Potemprzeszedłkrajażdo
Damaszku.

TamJonatandowiedziałsię,żewKedesGalilejskim

przebywająwodzowieDemetriuszawrazzlicznymwojskiemi
zamierzająpozbawićgowładzy.

Wyruszyłwięcprzeciwkonim,a

swemubratu,Szymonowi,kazałpozostaćwkraju.

Szymonoblegał

Bet-Suriprzezdługiczaszdobywałtętwierdzę,osaczywszyją.

Prosiligowięc[oblężeni],abyimpodałprawicę.Podałimją,

wypędziłichjednakstamtąd,zdobyłmiastoiumieściłwnimzałogę.

Jonatanzaśzeswoimwojskiemrozłożyłsięobozemkołojeziora

Genezaret.WczesnymrankiemwyruszylinarówninęChasor,

11,67–Chasor.Dziś:Tell-el-Kedah,napołudniowyzachódodjeziorael-Hule.

aotorówninąszłonaniegowojskocudzoziemskie.Wgórach

przygotowanonaniegozasadzkę,cizaśszliwprostnanich.

Ci,

którzybyliwzasadzce,wyszlizeswoichstanowiskirozpoczęli
walkę.

Pouciekaliwszyscy,którzybyliprzyJonatanie.Niktznich

niepozostałzwyjątkiemwojskowychdowódców:Matatiasza,syna
Absaloma,iJudy,synaChalfiego.

Jonatanrozdarłszaty,głowę

posypałziemiąizacząłsięmodlić.

Potempodjąłznimiwalkęi

pokonałich,aoniuciekli.

Gdyci,którzypouciekaliodniego,

zobaczylito,powrócilidoniegoirazemznimścigaliichażdo
Kedes,doichobozu.Tamsięrozłożyliobozem.

Spomiędzy

cudzoziemcówpadłotegodniabliskotrzytysiąceżołnierzy.Jonatan
zaśpowróciłdoJeruzalem.

1Mch12

PrzymierzezRzymemiSpartą

Jonatanzauważył,żeczasmusprzyja.Wybrałwięcludziiposłał

ichdoRzymu,abyumocnićiodnowićznimiprzyjaźń.

DoSpartani

doinnychmiejscowościtakżeposłałlistytejsamejtreści.

12,2-Zob.1Mch15,22n.

WyruszyliwięcdoRzymu,weszlidosenatuipowiedzieli:

ArcykapłanJonatanwrazzżydowskimnarodemposłałnas,abyśmyz
wamiodnowiliprzyjaźńiprzymierzewojskowenapoprzednich
warunkach.

Wtedy[Rzymianie]daliimlistydoswychurzędnikóww

poszczególnychmiejscowościach,abyimzabezpieczylispokojny
powrótdojudzkiejkrainy.

Aotoodpislistu,któryJonatannapisałdo

Spartan:

ArcykapłanJonatan,starszyznanarodu,kapłaniipozostały

ludżydowskibraciomSpartanompozdrowienie.

Jużdawniejzostał

wysłanydoarcykapłanaOniaszalistodsprawującegowśródwas
władzękrólewskąArejosaotym,żewyjesteścienaszymibraćmi.Tak
jestwposiadanymprzeznasodpisie.

12,7-PrawdopodobnieOniaszI(323-300przedChr.)iArejos(309-265przedChr.)

Oniaszzwielkimszacunkiemprzyjąłwaszegoposłaiodebrałod

niegolisty,wktórychwyraźniebyłamowaoprzymierzuwojskowym
ioprzyjaźni.

Niezmuszanasdoniejżadnakonieczność.Pociechę

bowiemswojąmamywksięgachświętych,któresąwnaszych
rękach.

Uważamyjednakzasłusznewysłaćdowasposelstwo,ażeby

odnowićzwamibraterstwoiprzyjaźń,żebyśmysięniestalidlawas
obcy.Wielejużbowiemczasuupłynęło,odkądprzysłaliściedonas
poselstwo.

Myzawszeibezprzerwywświętaiinnewyznaczone

dniowaspamiętamywczasieofiar,któreskładamy,iwczasie
modlitw.Trzebabowiemiwypadapamiętaćobraciach.

Toteż

cieszymysięzwaszejsławy.

Myzaśwokołosiebiemamywiele

utrapieńiwielewojen.Nawojnębowiemprzeciwkonamwyruszyli
królowiesąsiednichkrajów.

Wtychjednakwojnachniechcieliśmy

byćciężaremanidlawas,anidlainnychsprzymierzeńcównaszychi
przyjaciół.

ZNiebabowiemmamymoc,któranaswspiera,itak

zostaliśmywybawieniodnaszychnieprzyjaciół,anasinieprzyjaciele
zostaliupokorzeni.

12,15-Zob.przypisdo1Mch3,18.

WybraliśmywięcNumeniusza,synaAntiocha,iAntypatra,syna

Jazona,iwysłaliśmyichdoRzymian,abyodnowićprzyjaźńznimi
zawartąipoprzednieprzymierzewojskowe.

Poleciliśmyimjednak,

abyudalisiętakżeidowas,żebywaspozdrowiliiżebywam
wręczylinaszelisty,wktórychjestmowaoodnowieniunaszego
braterstwa.

Terazzaśdobrzezrobicie,jeżelinatodacienam

odpowiedź.

Aotoodpislistu,któryprzysłanoOniaszowi:

Arejos,

królSpartan,arcykapłanowiOniaszowi–pozdrowienie.

Wpewnym

zapisie,któryodnosisiędoSpartanidoŻydów,znaleziono,żesąoni
braćmiiżepochodzązroduAbrahama.

12,21-PochodzeniaSpartanodAbrahamaniedasięudowodnić.

Terazwięc,skorotojużwiemy,dobrzezrobicie,jeżeli

napiszeciedonas,jakdobrzewamsięwiedzie.

Wtedymydamy

wamodpowiedź.Waszebydłoiwaszdobyteknależydonas,ato,co
myposiadamy,jestwasze.Wydajemypolecenie,abywamto
oznajmiono.

DalszewalkiJonatanaiSzymona

Jonatandowiedziałsię,żewodzowieDemetriuszawyruszyliz

większymjeszczeaniżelipoprzedniowojskiem,ażebywalczyć
przeciwkoniemu.

WyruszyłwięcprzeciwkonimzJeruzalemw

okoliceChamat.Wtenbowiemsposóbniedałimnawetmożności
wkroczenianaswójobszar.

12,25–Chamat.DziśHama.Zob.Lb13,21.

Doichobozuwysłałswychzwiadowców,cizaśpowróciliz

wiadomością,żeoniczyniąprzygotowaniadouderzeniananiegow
nocy.

Gdysłońcezaszło,Jonatannakazałswoimżołnierzom,żeby

czuwaliiprzezcałąnocbylipodbronią,gotowidobitwy.Postawił
teżstrażedokołaobozu.

Gdynieprzyjacieledowiedzielisię,że

Jonatanzeswoimwojskiemjestgotówdobitwy,zlęklisięi
zwątpienieogarnęłoichserca.Wswoimobozierozpaliliogniska[i
wycofalisię].

AleJonatanijegożołnierzeniespostrzeglitego,

dopierorano.Widzielibowiem,żeogniskasiępalą.

WtedyJonatan

rozpocząłpościgzanimi,alejużichniedogonił.Przeszlibowiemna
drugąstronęrzekiEleuteros.

WtedyJonatanzwróciłsięprzeciwko

Arabom,którychnazywanoZabadejczykami,pokonałichizabrał
łupynanichzdobyte.

12,31–Zabadejczykami.MieszkańcyZebedaniijegookolic,30kmnapółnocodDamaszku.

StamtądwyruszyłiudałsiędoDamaszku,iprzeszedłprzezcały

kraj.

SzymontakżewyruszyłiudałsiędoAskalonuisąsiednich

warowni,apotemzwróciłsięwkierunkuJafyizdobyłją.

Dowiedziałsiębowiem,żeswojąwarownięmajązamiarwydać

zwolennikomDemetriusza.Obsadziłwięcjązałogą,abyjejstrzegła.

OdbudowamiastJudei

Jonatanposwoimpowrociezwołałstarszyznęludu.Razemz

nimipostanowiłwybudowaćwJudeiwarownie,

podwyższyćmury

Jeruzalemipomiędzyzamkiemamiastemwznieśćwysokimur,
oddzielającgoodmiasta,takbyonbyłwzupełnymodosobnieniu,a
jegomieszkańcyniemoglianikupować,anisprzedawać.

Zabralisię

więcdoodbudowaniamiasta.Wtedyzwaliłasięczęśćmurupo
wschodniejstronieprzypotoku,aJonatanodbudowałtakzwaną
Chafenatę.

12,37-"Potoku"-Cedron;"Chafenatę"-wpółnocnejczęściJerozolimy.

SzymonzaśwybudowałAdidęnaobszarzeSzefelisi

obwarowałjąorazzabezpieczyłbramamiizasuwami.

12,38–Adidę.Dziśel-Hadite,6kmodLiddy.

PodstępTryfona

Tryfonnosiłsięzmyślą,abyzostaćkrólemAzjiiwłożyćna

głowędiadem,arękępodnieśćnakrólaAntiocha.

12,39-Zob.przypisdo1Mch11,13.

Obawiałsięjednak,żeJonatanmożedotegoniedopuścićiże

możewalczyćprzeciwkoniemu.Szukałwięcsposobu,jakbygo
pochwycićizgładzić.WyruszyłwięciprzybyłdoBet-Szean.

12,40-Zob.przypisdo1Mch5,22.

Jonatanzaśzczterdziestomatysiącamiżołnierzygotowychdo

bojuwyszedłmunaprzeciwiprzybyłdoBet-Szean.

Tryfon

przekonałsię,żejestonzlicznymwojskiem.Obawiałsięwięc
podnieśćnaniegorękę.

Przyjąłgowspaniale,przedstawiłgo

przyjaciołomiofiarowałmudary,aswoimprzyjaciołomiżołnierzom
przykazał,żebymubyliposłusznitaksamojakjemu.

DoJonatana

zaśpowiedział:Dlaczegotrudziłeścałetowojsko?Przecieżżadna
wojnanamniezagraża.

Odeślijichwięcdodomu.Wybierzsobie

tylkokilkumężów,abybyliwtwoimorszaku.Potemchodźzemną
doPtolemaidy.Chcęcijąbowiemprzekazać,taksamozresztąjak
innewarownie,pozostałeoddziaływojskoweiwszystkich
urzędników.Następnieodejdędosiebie.Wtymtylkobowiemcelu
tutajprzybyłem.

Zawierzywszymu,[Jonatan]zrobiłtak,jakon

powiedział:odesłałswojewojsko;onizaśodeszlidoziemijudzkiej.

Pozostawiłzesobątylkotrzytysiąceludzi,zczegodwazostawiłw

Galilei,atysiącznimposzło.

GdytylkojednakJonatanwszedłdo

Ptolemaidy,mieszkańcyPtolemaidypozamykalibramyipochwycili
go,awszystkichjegotowarzyszypozabijalimieczem.

PotemTryfon

posłałpiechotęikonnicędoGalileiinawielkąrówninę,ażeby
pokonaćwszystkichzwolennikówJonatana.

12,49-nawielkąrówninę.Ezdrelon.

Tamcizrozumieli,żeJonatanijegotowarzyszezostali

uwięzieniizamordowani.Dodaliwięcsobiewzajemnieodwagiiw
bojowymszykuwyruszyligotowidobitwy.

Ścigającyjednak

zobaczyli,żechodzioichżycie,iwycofalisię.

Wtensposób

wszyscybezpieczniedoszlidoziemijudzkiej.PłakanopoJonataniei
jegotowarzyszach,izapanowałatrwoga.CałyIzraelpodniósłwielki
płacz.

Wszystkiezaśsąsiednienarodyusiłowałyichwytracić.

Mówilibowiem:Niemająwładcyaniwspomożyciela.Terazwięc
walczmyznimiiwymażmywspomnienieonichzludzkiejpamięci.

1Mch13

SZYMON

Szymonwodzem

Szymondowiedziałsię,żeTryfonzebrałlicznewojsko,ażeby

iśćdoziemijudzkiejizniszczyćją.

Ponieważwidział,żeluddrżyz

bojaźni,udałsiędoJeruzalemizwołałlud,

adodającimodwagi,

mówił:Wysamiwiecie,ileja,moibraciairodzinamojegoojca
uczyniliśmydlaPrawaiświątyniorazilebyłowalkitrudów,które
ponieśliśmy.

DlategowszyscymoibraciazginęlizaIzraela.

Pozostałemtylkojasamjeden.

Terazprzenigdyniebędęchronił

megożycia,jakikolwiekuciskprzypadnie.Niejestembowiemlepszy
odswoichbraci.

Przeciwnie–mścićsiębędęzaswójnaród,za

świątynię,zażonyidzieciwasze.Wszystkiebowiemnarody
pogańskie,kierującsięwrogością,połączyłysię,bynastępić.

Gdy

ludusłyszałtesłowa,nanoworozpaliłasięwnimodwaga

donośnymgłosemtakmuodpowiedział:Tyjesteśnaszymwodzemw
miejsceJudyitwegobrata,Jonatana.

Prowadźnasząwojnę!

Cokolwieknampowiesz–wykonamy.

Wtedyzebrałonwszystkich

ludzizdolnychdonoszeniabroni,apotemzpośpiechemwykończył
muryJeruzalemiobwarowałjedokoła.

DoJafyzaśposłałJonatana,

synaAbsaloma,zdośćdużymoddziałemwojska.Tenwypędziłtych,
którzywniejprzebywali,i<sam>wniejpozostawał.

ŚmierćJonatana

TryfonrazemzlicznymwojskiemwyruszyłzPtolemaidydo

ziemijudzkiej.Jonatanbyłznimjakowięzień.

Szymonzaśrozłożył

sięobozemkołoAdidynaskrajurówniny.

GdyTryfondowiedział

się,żeSzymonstanąłwmiejsceswegobrata,Jonatana,iżezamierza
stoczyćznimbitwę,

wysłałdoniegoposelstwo,oznajmiając:

Zatrzymaliśmytwegobrata,Jonatana,wsprawiepieniędzy,którez
racjiswegourzędubyłwinienkrólewskiejkasie.

Prześlijwięcteraz

stotalentówsrebraidwóchspośródjegosynówjakozakładników,
abypouwolnieniunieodstąpiłodnas.Wtedygouwolnimy.

Szymon

wiedział,żepodstępniedoniegomówią.Posłałjednakpieniądzei
chłopców,bywśródluduniewzniecićprzeciwkosobiewielkiej
nienawiści.

Moglibybowiemmówić:Zginąłdlatego,iżnieposłałem

tamtemupieniędzyichłopców.

Posłałwięcchłopcówistotalentów,

aletamtenzłamałswojesłowoiJonatananieuwolnił.

PotemTryfon

wyruszyłzzamiaremwejściadokrajuizniszczeniago.Przeszli
okrężnądrogądoAdory.Szymonzaśzeswoimwojskiemzagradzał
mudrogęwkażdymmiejscu,przezktóreprzechodził.

13,20–Adory.Dziś:Dura,8kmnapołudniowyzachódodHebronu.

ZałogazamkuwysłaładoTryfonaposłów,którzygo

przynaglali,abyprzybyłdonichprzezpustynięiprzysłałim
żywności.

13,21-załogazamku.AkrywJerozolimie.

Tryfoncałąswojąkonnicęprzygotowałdodrogi.Tejnocy

jednakspadłobardzowieleśniegu,takżezpowoduśnieguniemógł
siętamudać.WyruszyłwięciudałsiędoGileadu.

13,22-Wlgopuszcza:"zpowoduśnieguwyruszyłiudałsię",astwierdza,żeTryfonnieudałsiędoGileadu.

WpobliżuBaskamazamordowałJonatana.Zostałontam

pochowany.

13,23–Baskama.Dziś:TellBazuklubel-GummeizenapółnocnywschódodjezioraGenezaret.

NastępnieTryfonwycofałsięipowróciłdoswegokraju.

GrobowiecMachabeuszów

Szymonrozkazałzabraćkościswegobrata,Jonatana,i

pochowaćgowModin,mieścieswychprzodków.

CałyIzrael

opłakiwałgozbardzowielkimżalemiobchodziłponimżałobęprzez
długiczas.

Szymonnadgrobemswegoojcaiswoichbraciwystawił

nadbudowę,aprzeztogopodwyższyłwwidocznysposób,używając
kamieniaciosowego,takztylnej,jakzprzedniejstrony.

Ponadto

wystawiłsiedempiramid,jednąobokdrugiej:dlaojca,dlamatkiidla
czterechbraci.

13,28-GróbwolnyczekałnaSzymona.

Wokołonichjakoozdobęwybudowałwysokiekolumny,ana

kolumnachnawiecznąpamiątkęumieściłzbroję,obokzaśzbroi
wyrytookręty,takżebymoglijezobaczyćci,którzybędąpłynęlipo
morzu.

Tojestgrobowiec,którywybudowałwModin,stojącydo

dniadzisiejszego.

OgłoszenieniezależnościJudei

Tryfonzaśużywałpodstępówwstosunkudomłodegokróla

Antiocha,apotemgozamordował.

Wjegomiejscesamogłosiłsię

królemiwłożyłsobienagłowędiademAzji,akrajowizgotował
wielkienieszczęście.

SzymontymczasemzbudowałwJudei

warownie,umocniłjepotężnymiwieżami,wysokimimurami,
bramamiizasuwami.Wwarowniachzłożyłzapasy.

Szymontakże

dobrałludziiposłałichdokrólaDemetriusza,abyuzyskaćdlakraju
zwolnienieodciężarów,gdyżwszystkieczynyTryfonabyłytylko
grabieżami.

KrólzaśDemetriuszposłałdoniegotesłowaidałmu

pisemnąodpowiedźnastępującymlistem:

KrólDemetriusz

arcykapłanowiiprzyjacielowikrólów,Szymonowi,starszyźnieoraz
całemunarodowiżydowskiemu–pozdrowienie.

Otrzymaliśmyzłotą

koronęipalmowągałąź,któreprzysłaliście.Jesteśmyteżgotowi
zawrzećzwamicałkowitypokój,atakżenapisaćdourzędników,aby
nieściągalizwastego,cojużzostałodarowane.

13,37-Zob.przypisdo1Mch10,29.

Towszystkobowiem,copostanowiliśmywstosunkudowas,

będzieobowiązywało,iwarownie,którewybudowaliście,będą
należałydowas.

13,38-Zob.1Mch11,34nn.

Zapewniamywamdarowanieprzeoczeńiwykroczeńażdodnia

dzisiejszego,taksamozwalniamywasodpodatkukoronnego,z
którymzalegacie;ajeżelijeszczewJeruzalembyłocokolwiek
opodatkowane,odtądjużtakimniemabyć.

13,39-Zob.przypisdo1Mch10,29.

Jeżelimiędzywamisązdatnidozaciągnięciasięwpoczet

naszejsłużbyprzybocznej,niechsięzaciągają!Pomiędzynaminiech
będziepokój!

Wrokuwięcstosiedemdziesiątympogańskiejarzmo

zostałozdjętezIzraela,

13,41-Rok142przedChr.

aludnadokumentachinaumowachzacząłpisać:Wpierwszym

rokuSzymona,wielkiegoarcykapłana,wodzaizwierzchnikaŻydów.

WtymczasierozłożyłsięonobozemkołoGezeriotoczyłjeswoim

wojskiem.Potemwybudowałwieżęoblężnicząipodprowadziłjąpod
miasto,wjednejzwieżzrobiłwyłomizdobyłją.

ZdobycieGezeriAkry

Załogawieżyoblężniczejwkroczyładomiasta,wmieściewięc

powstałwielkipopłoch.

Mieszkańcymiastarazemzeswoimi

żonamiidziećmiwchodzilinamury,rozdzieraliszaty,krzyczelii
błagaliSzymona,żebyimpodałprawicę.

Mówili:Postępujznami

niewedługnaszychnieprawości,alewedługtwojegomiłosierdzia!

Szymonzawarłznimiukładiniewalczyłjużprzeciwkonim.

Wypędziłichjednakzmiastaioczyściłdomy,wktórychznajdowały
siębożki,iwtedydopieroodbyłswójwjazddoniegoprzyśpiewie
hymnówpochwalnych.

Wszelkąnieczystośćwyrzuciłstamtąd,a

osiedliłludzi,którzybyzachowywaliPrawo.Potemdodatkowo
obwarowałmiastoiwybudowałwnimdlasiebiesiedzibę.

13,48-wszelkąnieczystość.Posągibóstwpogańskich.

Tym,którzybylinazamkuwJerozolimie,niepozwolono

utrzymywaćżadnychstosunkówzkrajem,awięcanikupować,ani
sprzedawać.Cierpielizatembardzowielkigłód,anawetwieluznich
zmarłozgłodu.

WołaliwięcdoSzymona,żebyimpodałprawicę.

Podałwięcim,wypędziłichjednakstamtąd,azamekoczyściłz
nieczystości.

Dniadwudziestegotrzeciegomiesiącadrugiegoroku

stosiedemdziesiątegopierwszegoweszlidozamkuprzyśpiewie
pieśnipochwalnej,zpalmowymigałęziamiwrękach,przywtórze
harf,cymbałówilir.Śpiewanohymnyipieśni,bowielkiwrógzostał
usuniętyspośródIzraela.

13,51-Wiosną141r.przedChr.

Postanowiłwięc[Szymon],żedzieńtenbędziesięobchodziło

rokroczniezradością.Potemobwarowałongóręświątynną,którajest
obokzamku.Tamzamieszkałonsamijegootoczenie.

GdySzymon

przekonałsię,żejegosyn,Jan,jestjużdojrzałymmężczyzną,złożył
naniegodowództwonadwszystkimiwojskami.MieszkałonwGezer.

1Mch14

DemetriuszIIwniewoli

WrokustosiedemdziesiątymdrugimkrólDemetriuszzebrał

swojewojskaiudałsiędoMediiwtymcelu,abyzdobyćsobiepomoc
nawojnęprzeciwkoTryfonowi.

14,1-Wiosną140r.przedChr.

GdyArsakes,królPersjiiMedii,dowiedziałsię,żeDemetriusz

wszedłnajegoziemie,posłałjednegozeswychdowódcówz
poleceniem,abygopochwyciłżywcem.

14,2-StałytytułkrólaPartów;chodzituoMitrydatesaI.

Tenzaśposzedł,pokonałwojskoDemetriusza,jegosamego

pochwyciłiprzyprowadziłdoArsakesa,atenwtrąciłgodowięzienia.

PieśńkuczciSzymona

ZadniSzymonawkrajupanowałpokój.Starałsięondla

swojegonaroduoto,codobre.Władaniejegoimsiępodobało,a
takżechwałajego–powszystkiedni.

Dopełniającswejchwały,

zdobyłJafęnaportizapewniłdostępdowyspzamorskich,

14,5-wyspzamorskich.Tj.krajówśródziemnomorskich.

rozszerzyłgraniceswojegonaroduiobjąłwładzęnadkrajem.

Zebrałwielkąliczbęjeńców,opanowałGezer,Bet-Surizamek,

usunąłzniegonieczystości,aniebyłotakiego,ktobymusię
sprzeciwił.

Wpokojuuprawianoswąziemię,aziemiawydawała

plony,drzewazaśnapolu–owoce.

Starcysiedzielinaulicach,

wszyscyopowiadalioszczęściu,młodzieńcyzaśprzywdziewali
wspaniałeszatyiwojennezbroje.

Miastomdostarczałżywnościi

zaopatrzyłjewśrodkiobronne,takiżjegoimiępełnechwałybyło
wspominaneażnakrańcachziemi.

Krajowizapewniłpokój,aIzrael

cieszyłsiębardzoiradował.

Każdyzasiadłwcieniuswoich

winorośliifigowca,iniebyłotakiego,ktobyichstrachemnapełniał.

Zniknąłzkrajuichnieprzyjaciel,akrólowiewowychdniachzostali

pobici.

14,13–królowie.Syryjscy.

Onbyłpodporądlawszystkichsłabychzeswojegoludu,pełen

gorliwościoPrawousunąłwszystkichbezbożnychizłych;

podniósł

chwałęświątyniipomnożyłświątynnenaczynia.

14,15-Tuzewzględunalepszysensumieszczonowiersz24.

PrzymierzezRzymemiSpartą

PotemSzymonwysłałdoRzymuNumeniuszazwielkązłotą

tarcząwagitysiącamin,abyutrwalićznimiprzymierze.

Gdyw

Rzymie,anawetwSparciedowiedzianosię,żeJonatanumarł,
zasmuconosiębardzo.

Gdyjednakdowiedzielisię,żenajego

miejscearcykapłanemzostałjegobrat,Szymon,iżeonrządzikrajem
imiastami,któresąwnimzbudowane,

napisalidoniegona

tablicachzbrązu,żechcąznimodnowićtęprzyjaźńitoprzymierze
wojskowe,którezostałozawartezjegobraćmi:JudąiJonatanem.

OdczytaneonezostaływobeczgromadzeniawJerozolimie.

Aoto

odpislistu,któryprzysłaliSpartanie:WładcySpartanrazemz
miastemarcykapłanowiSzymonowi,starszyźnie,kapłanomi
pozostałemuludowiżydowskiemu,swoimbraciom–pozdrowienie.

Posłowie,którzyzostaliwysłanidonaszegoludu,opowiedzielinam

owaszejchwaleiczci.Ucieszyliśmysięwięczichprzybycia.

To,

coonipowiedzieli,takzapisaliśmywuchwałachludu:Posłowie
żydowscy,Numeniusz,synAntiocha,iAntypater,synJazona,
przybylidonas,abyodnowićzawartąznamiprzyjaźń.

Ludzaś

postanowił,żenależyprzyjąćposłówuroczyście,aodpistego,co
powiedzą,umieścićwksięgachprzeznaczonychdlaludu,abylud
Spartiatówzachowałpamięćonich.Odpistegozrobionodla
arcykapłanaSzymona.

14,23-W.24umieszczonowyżejpow.15

DokumentkuczciSzymona

Gdyludusłyszałotychsprawach,powiedział:Wjakisposób

odwdzięczymysięSzymonowiijegosynom?

14,25–gdylud.Wlgdodaje:"rzymski".

Onsamsięostałmocny,atakżejegobraciaidomjegoojca.

WrogówwypędziłspośródIzraelaizapewniłmuwolność.Spisali
więctonatablicachzbrązuiumieścilinastelachnagórzeSyjon.

otoodpisdokumentu:DniaosiemnastegomiesiącaElul,wrokusto
siedemdziesiątymdrugim,wtrzecimrokuwielkiegoarcykapłana
Szymona,zwierzchnikaluduBożego,

14,27-"Wtrzecimroku"-140r.przedChr.,wsierpniu;"zwierzchnika"-wyrazniezrozumiały;innitłum."nadziedzińcu".

nawielkimzgromadzeniukapłanów,ludu,zwierzchników

naroduistarszyznykrajupodanonamdowiadomości:

14,28-tekstskażony.Proponowanapoprawka:"Zostałopostanowione".

Wwieluwalkach,którenawiedzałykraj,Szymon,syn

Matatiasza,kapłanzsynówJoariba,orazjegobracianarażalisięna
niebezpieczeństwoistawialiopórwrogomswojegonarodu,abyw
poszanowaniubyłyświętościjegoiPrawo.Wtensposóbwiele
chwałyprzyczyniliswojemunarodowi.

Jonatanzgromadziłswój

naród,zostałarcykapłanem,ażzostałprzyłączonydoswoich
przodków.

14,30-doswoichprzodków.Dosł.:"doswegoludu";mowaośmierci.

Gdyichwrogowiechcieliwkroczyćdoichkraju,żebygo

zniszczyćiwyciągnąćręcepojegoświętości,

wtedyprzeciwstawił

sięSzymoniwalczyłwobronieswojegoludu,anawetwydałdużą
częśćswojegomajątku,abyuzbroićżołnierzynależącychdowojska
swegonaroduiżebyimżołdwypłacić.

Obwarowałonjudzkie

miasta,atakżeBet-Sur,któreleżynagranicachJudei,gdzie
poprzedniobyłabrońnieprzyjaciół.Umieściłtamzałogęz
żydowskichżołnierzy.

ObwarowałrównieżJafę,którależynad

morzem,atakżeGezerleżącenagranicachAzotu.Poprzednio
mieszkalitamnieprzyjaciele,aleonosiedliłwnimŻydówidałim
wszystko,cobyłoimpotrzebnedopodniesieniaichdobrobytu.

Lud

widziałwiaręSzymonaichwałę,którejchciałprzysporzyćswojemu
narodowi,ustanowiligowięcswoimwładcąiarcykapłanemw
nagrodęzatowszystko,czegodokonał,zasprawiedliwość,zawiarę,
którejstrzegłwswoimnarodzie.Wszelkimbowiemsposobem
zabiegałoto,żebyludswójwywyższyć.

Zajegodniijegorękami

udałosięwypędzićpoganzichkrajuitych,którzyprzebywaliw
MieścieDawidowym,wJeruzalem.Wybudowalionibowiemsobie
zamek,azniegorobiliwypady,świątyniędokołabezcześcili,aprzez
tobardzouwłaczali[jej]świętości.

Osadziłwnimżydowskich

żołnierzyiobwarowałgojeszczezewzględunabezpieczeństwokraju
imiasta.PodwyższyłteżmuryJeruzalem.

AkrólDemetriusz

potwierdziłmustanowiskoarcykapłana,

mianowałgojednymze

swoichprzyjaciółiuczciłgowielkimizaszczytami.

Dowiedziałsię

bowiem,żeRzymianienazywająŻydówprzyjaciółmi,
sprzymierzeńcamiibraćmiiżeposłówSzymonaprzyjęlizhonorami,

żeŻydziikapłanipostanowili,iżSzymonbędzieichwładcąi

arcykapłanemnastałe,ażpowstaniewiarogodnyprorok,

żebędzie

ichwodzem;żeonbędziesiętroszczyłoświątynięiwyznaczał
urzędnikówczuwającychnadichrobotamipublicznymi,nadkrajem,
wojskiemiwarowniami;

żebędziesiętroszczyłoświętych;że

wszyscymubędąposłuszni;żewjegoimieniubędąspisywanew
krajuwszystkieumowyiżebędziesięubierałwpurpuręizłoto.

Nikomuspośródluduanispomiędzykapłanówniewolnoodmówić

znaczeniażadnemuztychprzepisówaniprzeciwstawićsiętemu,co
onpowie.Bezjegopozwolenianiewolnozwoływaćzgromadzeniaw
obrębiekraju,ubieraćsięwpurpuręaninosićzłotejsprzączki.

Każdy,ktouczynicośprzeciwkotemurozporządzeniulubodmówi

znaczeniaktóremuśztychprzepisów,zasłużynakarę.

Całylud

uznałzasłusznepozwolićSzymonowinapostępowaniezgodneztym,
cozostałowyżejpowiedziane.

Szymonzaśzgodziłsięiwyraził

swojągotowośćpełnieniaczynnościarcykapłana,wodzaietnarchy
Żydówikapłanóworazstanianaczelewszystkich.

14,47–etnarchy.Stanowiskowyższeodwodza,niższeodkróla.

Postanowionoteżdokumenttenwyryćnatablicachzbrązui

umieścićnaświątynnymmurzenawidocznymmiejscu.

Odpiszaś

tychuchwałpolecilizłożyćwskarbcudorozporządzeniaSzymonai
jegosynów.

1Mch15

AntiochVIISideteskrólem

Antioch,synkrólaDemetriusza,wysłałzwyspmorskichdo

Szymona,kapłanaietnarchy,idocałegonarodużydowskiego

15,1-AntiochVIISidetes,synDemetriuszaISotera,abratkrólaDemetriuszaIINikatora.

listnastępującejtreści:KrólAntiocharcykapłanowiietnarsze,a

takżenarodowiżydowskiemu–pozdrowienie.

Ponieważniektórzy

złoczyńcyzawładnęlikrólestwemnaszychprzodków,postanowiłem
znówodzyskaćswojekrólestwo,byprzywrócićjedopoprzedniego
stanu.Zebrałemwięcmnóstwowojskanajemnegoiprzygotowałem
okrętywojenne.

Postanowiłemwylądowaćwswymkrajuiścigać

tych,którzyzniszczylimójkrajiwielemiastmegokrólestwa
spustoszyli.

Terazwięcpotwierdzamcizwolnienieodwszystkich

podatków,odktórychzwolnilicięcikrólowie,którzybyliprzede
mną,ataksamoodwszystkichinnychdanin,odktórychcięzwolnili.

Pozwalamciteżbićwłasnąmonetęlegalnądlatwojegokraju.

Jeruzalemiświątyniamająbyćwolne,aniechprzytobiepozostanie

wszelkabroń,którąprzygotowałeś,itewarownie,którepobudowałeś
iktórymiwładasz.

Niechcibędziedarowanewszystko,cojesteś

winienkrólewskiemuskarbcowiicobynaprzyszłośćsięnależało
królowi,oddziśażpowszystkieczasy.

Gdyzaśprzywrócimynasze

panowanie,wtedyciebie,naródtwójiświątynięuczcimywielkim
odznaczeniem,takżewaszachwałabędziewiadomacałemuświatu.

WrokustosiedemdziesiątymczwartymwyruszyłAntiochdokraju

swychprzodków,awszyscyżołnierzeprzeszlidoniego,takżegarść
tylkopozostałaprzyTryfonie.

15,10–wyruszył.ZRodoswr.139przedChr.

Antiochścigałgo,aon,uciekającwstronęmorza,przybyłdo

Dory.

15,11–Dory.Dziś:et-Tantura,napółnocodCezarei.

Wiedziałbowiem,żespadłonaniegonieszczęście,bowojska

goopuściły.

AntiochrozłożyłsięobozempodDorą.Byłoznimsto

dwadzieściatysięcywojownikówiosiemtysięcykonnicy.

Otoczył

miastozewszystkichstron,aokrętynatarłyodstronymorza.Wten
sposóbścisnąłmiastoodstronyląduiodstronymorzainikomunie
pozwoliłaniwyjśćzniego,aniwejść.

PowrótposelstwazRzymu

NumeniuszrazemztowarzyszamipowróciłzRzymu,

przywożąclistydokrólówidokrajów.Byłownichnapisane,co
następuje:

KonsulrzymskiLucjuszkrólowiPtolemeuszowi–

pozdrowienie.

15,16-PrawdopodobnieLucjusCalpurniusPiso;PtolemeuszVIIFiskon,królegipski.

Przybylidonasposłowieżydowscy,przyjacielenasii

sprzymierzeńcy,wysłaniprzezarcykapłanaSzymonailudżydowski,
abyodnowićdawnojużzawartąprzyjaźńiprzymierzewojskowe,

przynieślizesobązłotątarczęwagitysiącamin.

Postanowiliśmy

więcnapisaćdokrólówidokrajów,abyniewyrządzaliimniczłego,
żebyniewalczyliprzeciwkonim,przeciwkoichmiastomani
przeciwkoichkrajowiiżebyniewspomagalitych,którzybędąznimi
prowadziliwojnę.

Wydałonamsięsłuszneprzyjąćodnichtętarczę.

Jeżeliwięcjacyśprzestępcyucieklizichkrajudowas,wydajcieich

arcykapłanowiSzymonowi,żebyichukarałwedługswojegoPrawas.

NapisałtaksamodokrólaDemetriuszaidoAttalosa,doAriaratesa,

doArsakesa

15,22-DemetriuszIINikator(Rzymianieniewiedzieliojegouwięzieniu).AttalosIIFiladelfos,królPergamu,AriaratesVFilopator,królKapadocji,natomiastArsakes(por.1Mch14,2)to

MitrydatesI,królPartów.

idowszystkichkrajów:doSampsamy,doSpartan,doDelos,do

Mindos,doSykionu,doKarii,doSamos,doPamfilii,doLicji,do
Halikarnasu,doRodos,doFaselis,doKos,doSide,doArados,do
Gortyny,doKnidos,doCypruidoCyreny.

Odpiszaśtychlistów

posłałarcykapłanowiSzymonowi.

AntiochVIIprzeciwkoSzymonowi

KrólAntiochrozłożyłsięobozemkołoDory,naprzedmieściu;

sprowadzałdoniegostaleoddziały,budowałmachinyoblężniczeitak
zamknąłTryfona,żetenniemógłaniwyjść,aniwejść.

Szymon

posłałmudopomocydwatysiącewyborowychżołnierzy,srebra,
złotaiwielebroni.

15,26–mu.Tj.Antiochowi.

Onjednakniechciałtegoprzyjąć,anawetunieważniłwszystko,

copoprzedniopostanowiłnajegokorzyść;stałsięjego
nieprzyjacielem.

PosłałteżdoniegoAtenobiusza,jednegozeswych

przyjaciół,żebysięznimrozmówić.Mówiłon:WyzajmujecieJafę,
GezerizamekwJeruzalem,należącedomegokrólestwa.

Ziemieich

spustoszyliście,dlakrajustaliściesięwielkimnieszczęściemi
zawładnęliściejeszczewielumiejscowościamiwmoimkrólestwie.

Terazwięcoddajciemiasta,którezabraliście,ipodatkiztych

miejscowości,któreopanowaliściepozagranicamiJudei.

Ajeślinie

–dajciezaniepięćsettalentówsrebra,azazniszczenie,jakiegosię
dopuściliście,izapodatkiodmiast–drugiepięćsettalentów.Ajeśli
nietoprzybędziemyirozpoczniemyzwamiwojnę.

Przyjaciel

królewski,Atenobiusz,przybyłdoJerozolimy.Gdyzobaczył
wspaniałości,któreposiadaSzymon,stół,naktórymstałyzłotei
srebrnenaczynia,orazlicznąsłużbę,niemógłwyjśćzpodziwu.
Kiedypowiedział,jakiesąkrólewskieżądania,

wtedymuSzymon

odpowiedział:Aninieprzywłaszczyliśmysobiekrajucudzego,aninie
wzięliśmywłasnościobcej,aledziedzictwonaszychojców,nad
któryminasiwrogowieniesprawiedliwieprzezpewienczaspanowali.

Mającwięcsposobność,bierzemywposiadaniedziedzictwo

naszychojców.

CozaśdoJafyiGezer,którychżądasz,toone

ludowinaszemuikrajowiwyrządzaływielekrzywdy.Wypłacimyza
niestotalentów.

Tamtennierzekłmuanisłowa,tylkozgniewem

powróciłdokróla,zaniósłmutęodpowiedźiopowiedziało

wspaniałościach,któreposiadaSzymon,iowszystkim,cowidział.
Królwięczapłonąłwielkimgniewem.

WyprawaKendebajosaprzeciwkoJudei

Tryfonzaś,wsiadłszynaokręt,uciekłdoOrtozji.

15,37-doOrtozji.NapółnocodTripolis.

WtedykrólmianowałKendebajosagłównodowodzącym

nadbrzeżnejkrainyipowierzyłmupiechotęikonnicę.

Rozkazałmu

rozbićswójobóznagranicyJudei.Rozkazałmutakżeodbudować
Kedron,wzmocnićjegobramyiwalczyćprzeciwkoludności.Król
zaśścigałTryfona.

15,39–Kedron.NapółnocnywschódodJamnii,aniezachódodGezer.

KendebajosprzybyłdoJamniiizacząłnękaćlud,wkraczaćna

obszarJudei,braćludnośćdoniewoliimordować.

Odbudowałteż

Kedroniumieściłtamkonnicęorazwojska[piesze],ażebyczynili
wypady;przebiegalionidrogiJudeizgodnieztym,cokrólrozkazał.

1Mch16

WyruszyłwięcJanzGezeriopowiedziałswemuojcu,

Szymonowi,czegodokonałKendebajos.

16,1-JanHirkan.

Szymonwięcprzywołałdwóchnajstarszychswoichsynów,Judę

iJana,ipowiedziałdonich:Ja,moibraciaidommojegoojcaod
młodościażdodniadzisiejszegowalczyliśmyzwrogamiIzraelai
wielerazyudałosięnaszymirękamioswobodzićIzraela.

Teraz

jednakpostarzałemsię,awydziękimiłosierdziu[Bożemu]jesteście
wodpowiednimwieku.Stańcienamoimmiejscuinamiejscumojego
brata.Wyjdźcienawojnęwobronienaszegonarodu,apomoczNieba
niechbędziezwami!

16,3-Zob.przypisdo1Mch3,18.

Potemwybrałzkrajudwadzieściatysięcywojownikówi

jeźdźców,aoniwyruszyliprzeciwkoKendebajosowiiprzenocowali
wModin.

Ranowstaliiwyruszylinarówninę,aotonaprzeciwko

nichogromnewojskopiesze,atakżekonnica.Pomiędzynimibył
potok.

[Jan]zeswoimiludźmirozłożyłsięobozemnaprzeciwko

nich.Zauważyłwtedy,żeludobawiasięprzeprawićprzezpotok.
Przeprawiłsięwięcpierwszy,agdymężowiegozobaczyli,
przeprawilisiętakżezanim.

Wtedyrozdzieliłswoichludzi,a

konnicępostawiłwśrodkupiechoty.Przeciwnicyzaśmielikonnicę
bardzoliczną.

ZagranonatrąbachiKendebajosrazemzeswoim

wojskiemzostałpokonany.Spomiędzynichpadłowieluzabitych,a
ci,którzypozostali,schronilisiędowarowni.

WtedyJuda,bratJana,

zostałtakżeranny.Janzaśścigałichtakdługo,ażprzybyłdoKedron,
który[tamten]odbudował.

16,9–przybył.NiektórzyodnoszątosłowodoKendebajosa.

Innipouciekalidowież,którebyłynapolachAzotu.Spaliłgo

więc,aspomiędzynichpadłobliskodwatysiąceludzi.Wtedy
spokojniepowróciłdoJudei.

ŚmierćSzymona

WodzemnarówninieJerychabyłmianowanyPtolemeusz,syn

Abubosa,którymiałwielesrebraizłota,

byłbowiemzięciem

arcykapłana.

Wyniosłosięjegoserceizamierzałzdobyćwładzęnad

krajem.ZamierzałwięcpodstępnieusunąćSzymonaijegosynów.

Szymonobjeżdżałmiastawkrajuitroszczyłsięoichpotrzeby.Do

Jerychaprzybyłtakżeonsamijegosynowie,MatatiasziJuda,abyło
towrokustosiedemdziesiątymsiódmym,wjedenastymmiesiącu,to
jestwmiesiącuSzebat.

16,14-135r.przedChr.

SynAbubosapodstępnieurządziłdlanichprzyjęciewmałej

warownizwanejDok,którąsamwybudował.Przygotowałdlanich
wielenapojówiukryłtamżołnierzy.

16,15–Dok.NapółnocnyzachódodJerycha.

GdySzymonijegosynowiebylijużpijani,podniósłsię

Ptolemeusz,ajegozwolennicychwycilizabrońprzeciwSzymonowi,
wtargnęlitam,gdziebyłauczta,izamordowaligorazemzdwoma
synamiikilkomazjegosług.

Wtensposóbdopuściłsięwielkiej

zdradyizłemodpłaciłzadobro.

WtedyPtolemeusznapisałotymdo

królaiposłałzprośbą,abyprzydzieliłmuwojskodopomocy,aon
oddamuichkrajimiasta.

InnychposłałznówdoGezer,aby

zgładziliJana.Dotysiącznikówtakżerozesłałlisty,żebyprzyszlido
niego,abymógłimdaćsrebraizłotaorazinnepodarunki.

Jeszcze

innychposłał,abyobsadziliJeruzalemigóręświątynną.

Ktośjednak

najpierwejpobiegłdoGezeridoniósłJanowi,żezginąłjegoojcieci
braciaorazto:Posłał,żebyzamordowaćtakżeiciebie.

Gdyusłyszał

otym,przeraziłsiębardzo.Pochwyciłteżtychludzi,którzyprzyszli
gozamordować,izabiłich.Przekonałsiębowiem,żeonizamierzali
gozamordować.

DalszezaśdziejeJana,jegowalkiimężneczyny,

którychdokonał,odbudowamurów,którąprowadził,icałejego

postępowanie,

towszystkojestspisanewrocznikachjego

arcykapłaństwa,odchwili,kiedyposwoimojcuzostałarcykapłanem.

TableofContents

WstępdoPierwszejKsięgiMachabejskiej6
1Mch1.7
PRZYCZYNYIWYBUCHPOWSTANIAMACHABEJSKIEGO..7
AleksanderWielkiijegonastępcy.7
HelleniściwJerozolimie.8
WyprawaAntiochaIVnaEgipt9
Pierwszyrabunekświątynijerozolimskiej10
ZburzenieJerozolimy.11
Akra.12
DekretAntiochaIVEpifanesa.13
1Mch2.15
Matatiaszijegosynowie.15
Wybuchpowstania.16
Pierwszewalki18
DziałalnośćMatatiasza.19
ŚmierćMatatiasza.20
1Mch3.22
JUDAMACHABEUSZ.22
ŚmierćMatatiasza.22
ZwycięstwonadApoloniuszem..23
ZwycięstwonadSeronem..24
PrzygotowaniakróladowyprawynaWschód.25
PrzygotowaniadobitwyzNikanoremiGorgiaszem..26
1Mch4.28
KlęskaGorgiasza.28
KlęskaLizjasza.30
Oczyszczenieświątyni31
1Mch5.33
Walkizsąsiedniminarodami33
WalkiwGalilei34
WalkiwGileadzie.36
NieposłuszeństwoJózefaiAzariasza.39
WyprawaprzeciwIdumejczykomiFilistynom..40
1Mch6.41
ŚmierćkrólaAntiochaIVEpifanesa.41

AntiochVEupatoraJudaMachabeusz.43
BitwapodBet-Zacharia.44
Oblężenieświątynijerozolimskiej46
1Mch7.48
DemetriuszISoter48
AlkimosiBakchideswJudei49
NikanorwJudei51
1Mch8.53
WieścioRzymianach.53
PrzymierzeJudyzRzymianami55
1Mch9.56
ŚmierćJudyMachabeusza.56
JONATAN..58
Jonatanwodzem..58
UcieczkaJonatanaizemstanaNabatejczykach.59
BitwaubrzegówJordanu.60
FortyfikacjeBakchidesa.61
ŚmierćAlkimosa.62
OstatninapadBakchidesa.63
1Mch10.65
DemetriuszIiAleksanderwobecJonatana.65
ListDemetriuszaijegośmierć.67
MałżeństwoAleksandraiKleopatry.70
WalkaJonatanazApoloniuszem..72
1Mch11.74
KoniecpanowaniaAleksandraIBalasa.74
PojednaniesięJonatanazDemetriuszemII76
WalkiJonatanazTryfonem..78
AntiochVIiwalkiJonatanawjegosprawie.80
1Mch12.82
PrzymierzezRzymemiSpartą.82
DalszewalkiJonatanaiSzymona.84
OdbudowamiastJudei85
PodstępTryfona.86
1Mch13.88
SZYMON..88
Szymonwodzem..88
ŚmierćJonatana.89
GrobowiecMachabeuszów..90

OgłoszenieniezależnościJudei91
ZdobycieGezeriAkry.93
1Mch14.94
DemetriuszIIwniewoli94
PieśńkuczciSzymona.95
PrzymierzezRzymemiSpartą.96
DokumentkuczciSzymona.97
1Mch15.99
AntiochVIISideteskrólem..99
PowrótposelstwazRzymu.101
AntiochVIIprzeciwkoSzymonowi102
WyprawaKendebajosaprzeciwkoJudei103
1Mch16.104
ŚmierćSzymona.105

Document Outline

Wstęp do Pierwszej Księgi Machabejskiej 6
1 Mch 1. 7
PRZYCZYNY I WYBUCH POWSTANIA MACHABEJSKIEGO.. 7
Aleksander Wielki i jego następcy. 7
Helleniści w Jerozolimie. 8
Wyprawa Antiocha IV na Egipt 9
Pierwszy rabunek świątyni jerozolimskiej 10
Zburzenie Jerozolimy. 11
Akra. 12
Dekret Antiocha IV Epifanesa. 13
1 Mch 2. 15
Matatiasz i jego synowie. 15
Wybuch powstania. 16
Pierwsze walki 18
Działalność Matatiasza. 19
Śmierć Matatiasza. 20
1 Mch 3. 22
JUDA MACHABEUSZ. 22
Śmierć Matatiasza. 22
Zwycięstwo nad Apoloniuszem.. 23
Zwycięstwo nad Seronem.. 24
Przygotowania króla do wyprawy na Wschód. 25
Przygotowania do bitwy z Nikanorem i Gorgiaszem.. 26
1 Mch 4. 28
Klęska Gorgiasza. 28
Klęska Lizjasza. 30
Oczyszczenie świątyni 31
1 Mch 5. 33
Walki z sąsiednimi narodami 33
Walki w Galilei 34
Walki w Gileadzie. 36
Nieposłuszeństwo Józefa i Azariasza. 39
Wyprawa przeciw Idumejczykom i Filistynom.. 40
1 Mch 6. 41
Śmierć króla Antiocha IV Epifanesa. 41
Antioch V Eupator a Juda Machabeusz. 43
Bitwa pod Bet-Zacharia. 44
Oblężenie świątyni jerozolimskiej 46
1 Mch 7. 48
Demetriusz I Soter 48
Alkimos i Bakchides w Judei 49
Nikanor w Judei 51
1 Mch 8. 53
Wieści o Rzymianach. 53
Przymierze Judy z Rzymianami 55
1 Mch 9. 56
Śmierć Judy Machabeusza. 56
JONATAN.. 58
Jonatan wodzem.. 58
Ucieczka Jonatana i zemsta na Nabatejczykach. 59
Bitwa u brzegów Jordanu. 60
Fortyfikacje Bakchidesa. 61
Śmierć Alkimosa. 62
Ostatni napad Bakchidesa. 63
1 Mch 10. 65
Demetriusz I i Aleksander wobec Jonatana. 65
List Demetriusza i jego śmierć. 67
Małżeństwo Aleksandra i Kleopatry. 70
Walka Jonatana z Apoloniuszem.. 72
1 Mch 11. 74
Koniec panowania Aleksandra I Balasa. 74
Pojednanie się Jonatana z Demetriuszem II 76
Walki Jonatana z Tryfonem.. 78
Antioch VI i walki Jonatana w jego sprawie. 80
1 Mch 12. 82
Przymierze z Rzymem i Spartą. 82
Dalsze walki Jonatana i Szymona. 84
Odbudowa miast Judei 85
Podstęp Tryfona. 86
1 Mch 13. 88
SZYMON.. 88
Szymon wodzem.. 88
Śmierć Jonatana. 89
Grobowiec Machabeuszów.. 90
Ogłoszenie niezależności Judei 91
Zdobycie Gezer i Akry. 93
1 Mch 14. 94
Demetriusz II w niewoli 94
Pieśń ku czci Szymona. 95
Przymierze z Rzymem i Spartą. 96
Dokument ku czci Szymona. 97
1 Mch 15. 99
Antioch VII Sidetes królem.. 99
Powrót poselstwa z Rzymu. 101
Antioch VII przeciwko Szymonowi 102
Wyprawa Kendebajosa przeciwko Judei 103
1 Mch 16. 104
Śmierć Szymona. 105

20 Pierwsza Ksiega Machabejska Biblia Jerozoli

Document Outline