KONCEPCJE
BEHAWIORYZM
(WATSON)
Nauka o zachowaniu
1. Bodziec Ä…ð Reakcja
2. sprzeciwiał się introspekcji (wgląd w swoje przeżycia)
Człowiek nie może przeżywać i jednocześnie badać te przeżycia.
Mechanizm Uruchamiania dziaÅ‚ania Ä…ð NAGRODA I KARA
FREUDYZM (PSYCHOANALIZA)
·ð FREUD
·ð ADLER
·ð JUNG
Działania człowieka zachodzą nieświadomie
1. człowiek sterowany jest przez 2 popędy:
a) libido Ä…ð sex
b) tanathos Ä…ð popÄ™d Å›mierci
2. teoria osobowości (id , ego, superego)
3.  wynalazÅ‚ MECHANIZMY OBRONNE Ä…ð dziaÅ‚anie nieÅ›wiadome, które obniżajÄ…
poczucie lęku
L
K Ä…ð zwiÄ…zany jest ze sprzecznymi z normami i wartoÅ›ciami zachowaniami
Mechanizm Uruchamiania DziaÅ‚ania Ä…ð ZASPOKAJANIE INSTYNKTÓW
PSYCHOLOGIA HUMANISTYCZNA
·ð MASLOW
·ð FRANKL
·ð ALLPORT
·ð ROGERS
1. Człowiek nie działa nieświadomie
2. nie działa pod wpływem bodz
ca
3. reakcja zależy od wnętrza człowieka
1
4. HOLIZM Ä…ð czÅ‚owieka należy traktować i badać caÅ‚oÅ›ciowo (przeciwieÅ„stwo
ATOMIZMU)
PIRAMIDA POTRZEB MASLOWA
p Ä…ð potrzeba
p.este
tyczn
Potrzeby rozwoju
p. wiedzy
heterostazy
p. samorealizacji
Potrzeba szacunku
Potrzeba afiliacji
Deprywacja
homeostazy
Potrzeby bezpieczeństwa
Potrzeby fizjologiczne
Cechy człowieka który się pełni samorealizuje :
1. życzliwy dla innych
2. zadowolony z życia
3. tolerancyjny
4. szanujący przyrodę i świat zwierząt
5. posiadajÄ…cy poczucie humoru
6. umiejętność przeżywania uwznioślenia (poczucie że stało się coś, dzięki czemu jesteśmy
inni)
2
Mechanizmem NapÄ™dowym jest Ä…ð WSPINANIE SI
NA DRABINIE POTRZEB
PSYCHOLOGIA POZYTYWNA
Wywodzi siÄ™ z psychologii humanistycznej = psychologia zdrowia
SYNERGIA POZYTYWNA (Stewart) Ä…ð wiÄ™z
interpersonalna; proces wzajemnego
kształtowania się  sprzężenie zwrotne (nadumieralność wdowców)
PSYCHOLOGIA OPTYMISTYCZNA
Nastawiona na wsłuchiwanie się w to, co ma do powiedzenia rozmówca i pokazanie jak do tego
celu dojść
Szczęście Dobrostan wyraz
nie widać w sytuacji pracy
Uwarunkowania dobrostanu:
1. sprawowanie kontroli (mieć wpływ na to co się dzieje w otoczeniu)
2. klarowność sytuacji (informacja zwrotna i przewidywalność sytuacji)
3. możność wykazywania się swoimi umiejętnościami
4. cele stawiane przez innych (konfrontacja z naszymi celami, może być bodz
cem dodatnim
lub ujemnym)
5. różnorodność zadań może sprzyjać dobremu samopoczuciu
6. okazja do kontaktu interpersonalnego
7. pozycja społeczna osiągnięta w pracy
OSOBOWOŚĆ
Nie ma złej bądz
dobrej osobowości jest tylko odchylona od normy bądz
w normie; jest
adekwatna bÄ…dz
nie adekwatna do wykonywanego zawodu (np. pielęgniarka która nie jest
empatyczna)
Składniki osobowości:
1. temperament
a) flegmatyk
b) sangwinik
c) choleryk
d) melancholik
3
2. inteligencja intelektualna (IQ)
3. zbiór cech osobowoÅ›ci ( CATTELL Ä…ð 16 rodzajów)
4. uzdolnienia
5. charakter
Kwestionariusz badania osobowości Cattella składa się z 300 pytań wymagających udzielenia
odp. TAK lub NIE
Osobowość wg Cattella pozwala nam powiedzieć jak jednostka będzie się zachowywała w
określonej sytuacji. Definicja ta zakłada , że jesteśmy w stanie udzielić diagnozę; ale daje nam i
prognozę jak się człowiek zachowa w danej sytuacji.
Cechy:
Ä…ðCechy powierzchniowe  obserwowalne, reprezentujÄ… zewnÄ™trzne zmienne.
Ä…ðCechy z
ródłowe  reprezentują wewnętrzne zmienne, wpółdeterminują związki między zachowaniami warunkują
ich spójność.
Ä…ðCechy o podÅ‚ożu biologicznym, zdeterminowane konstytucjaonalnie
Ä…ðCechy ksztaÅ‚tujÄ…ce siÄ™ pod wpÅ‚ywem oddziaÅ‚ywaÅ„ Å›rodowiska
Ä…ðCechy zdolnoÅ›ciowe  dotyczÄ… tego, jak dobrze osoba radzi sobie z rozwiÄ…zywaniem zadaÅ„
Ä…ðCechy temperamentalne  charakteryzujÄ… tempo i ogólny styl, w jakim osoba wykonuje dowolne czynnoÅ›ci.
Ä…ðCechy dynamiczne  te, które okreÅ›lajÄ… dlaczego i jak jednostka jest  napÄ™dzana , opisujÄ… motywacyjny aspekt
zachowania:
ergi
sentymenty
postawy
JÓZEF KOZIELECKI Ä…ð KONCEPCJA TRANSGRESYJNA CZA
OWIEKA
Jednostka jako osobowość ekspansywna, twórcza, wolna i odpowiedzialna; która kieruje się w
swoich zachowaniach złozoną motywacją homeostatyczną i heterostatyczną; której działanie jest
uwarunkowane przez względnie stałe składniki osobowości.
Osobowość podlega pewnym zmianom.
TRANSGRESJA (termin zaczerpnięty z biologicznej teorii dziedziczenia i oznacza
przekroczenie cech organizmów rodzicielskich przez mieszańców)
4
W odniesieniu do człowieka oznacza czynności, dzięki którym jednostka lub zbiorowość,
kształtują nowe struktury lub niszczą struktury już ustabilizowane; tworzą wartości pozytywne
bÄ…dz
negatywne Ä…ð co oznacza rozwój bÄ…dz
regres
Transgresja:
1. indywidualna  dotyczy działań jednostki i jest tworzeniem siebie wg własnego projektu
2. zbiorowa  działania podejmowane przez grupy i ruchy społeczne i dotyczą przekroczenia
dotychczasowych osiągnieć materialnych i intelektualnych; w efekcie czego tworzona jest
nauka, kultura, sztuka
Działania składające się na bieg życia ludzkiego:
1. działania ochronne  celem ich jest utrzymanie dotychczasowego stanu rzeczy.
Podejmujący je człowiek dąży do osiągnięcia typowych dla niego wartości materialnych i
duchowych.
Ma tu zastosowanie prawo HOMEOSTAZY. Mamy tu do czynienia z zastosowaniem
redukcji napięcia w wyniku rozbieżności między stanem aktualnym a pożądanym.
DziaÅ‚ania ochronne odgrywajÄ… kluczowÄ… rolÄ™ w życiu Ä…ð dziÄ™ki nim czÅ‚owiek osiÄ…ga
równowagę zarówno w odniesieniu do życia biologicznego jak i psychicznego.
2. działania transgresyjne  ma na celu wychodzenie poza to czym jednostka aktualnie jest i
- intencjonalne tworzenie nowych wartości pozytywnych bądz
negatywnych
Podlega skomplikowanym prawom wykraczania poza proste zasady HOMEOSTAZY
Cele działań transgresyjnych zwrócone są ku 4 względnie niezależnym światom:
1. świat fizyczny  jest to transgresja naturalna, skierowana ku rzeczom  ma na celu
zwiększenie posiadania dóbr materialnych
2. transgresja społeczna  skierowana ku ludziom, cel : rozszerzenie kontroli nad
innymi
3. transgresja dot. Åšwiata symboli  transgresje symboliczne lub intelektualne czyli
działania naukowe
4. autotransgresje  tworzenie własnych struktur charakterologicznych i umysłowych
Działania transgresyjne rozwijają się póz
niej niż działania ochronne.
Warunkiem pojawienia się tych działań jest osiągnięcie przez jednostkę wysokiego
poziomu rozwoju funkcji psychicznych oraz posiadanie pewnego doświadczenia
poznawczego i społecznego.
5
Procesy motywacyjne  4 podstawowe funkcje:
1. uruchamianie działania i decydowanie o wydatkowanej energii
2. nadawanie ogólnego kierunku poszukiwaniom wartości
3. podtrzymywanie działania i wpływanie na ich trwałość, na to ile czasu człowiek na nie
poświęca
Etapy działania motywacji:
1. motywacyjny  ocena rozbieżności pomiędzy aspiracjami człowieka a aktualnym
stanem podmiotu; następnie formułowane są cele
2. ocena warunków działania  człowiek poszukuje wartości i ocenia je jako niezbędne do
osiągnięcia celów oraz przewiduje prawdopodobieństwo otrzymania pożądanych
wyników
3. etap wartościowania wyników  człowiek ocenia wartość wyników jakie może
osiągnąć; ocenia w jakim stopniu wyniki te pozwolą zniwelować istniejący deficyt
wartości
4. etap wyboru działania - spośród możliwych działań (przewidując ich wartość,
prawdopodobieństwo ich osiągnięcia); jednostka dokonuje wyboru tego działania,
które pozwoli w sposób satysfakcjonujący osiągnąć cel
5. wykonanie działania  różnorodne programy, które możemy zastosować w celu
skutecznego osiągnięcia naszych zamierzeń
6. etap konsumpcji  tych działań, które mogą zakończyć się trojakim rezultatem :
- sukcesem
- niespodzianką (rezultat nie został przewidziany na żadnym etapie)
- niepowodzeniem
Aby zmniejszyć napięcie motywacyjne, czasem ludzie podejmują działania zastępcze = działania
paliatywne.
Rodzaje działań zastępczych:
1. mechanizmy obronne  nieświadomie uruchamiane mechanizmy projekcji , człowiek jest
skłonny do przypisywania innym swoich zachowań
2. mechanizmy wzrostowe  poprawiajÄ… nasze samopoczucie, odnoszÄ… siÄ™ do motywacji
heterostatycznej . Jednostka, która nie może osiągnąć swoich celów tworzy mity dot.
Swojej osoby.
Działania transgresyjne zależą od 3 klas czynników:
1. środowisko zewnętrzne (przeszłe i aktualne)
6
2. czynniki wewnętrzne (związane z siłami podmiotowymi)
3. czynniki losowe i przypadkowe (człowiek może czasem stracić kontrolę nad pewnymi
zdarzeniami)
-
MASLOW KOZILECKI
Potrzeby rozwoju
Działania transgresyjne
Prawo heterostazy
Potrzeby braku, deprywacji
Działania ochronne
Prawo homeostazy
7