Instruktaż higieny jamy ustnej

(konspekt)

:

Akademia Medyczna w Gdańsku

Dobór właściwej szczoteczki do zębów

1 szczoteczki tradycyjne:

 minimalna liczba rzędów włosia – 3
 zaokrąglone, niedrażniące zakończenie włosia
 odpowiednia twardość szczoteczki
 specjalne przeznaczenie różnych rodzajów włosia znajdujących
się na jednej szczoteczce

2 szczoteczki specjalne:

 do czyszczenia aparatów ortodontycznych
 do czyszczenia przestrzeni międzyzębowych
 dla pacjentów z wrażliwymi zębami i dziąsłami
 do czyszczenia protez
 do czyszczenia języka
 dla dzieci – 4-24 miesiące, 2-4 lata, 5-7 lat, 8 lat i więcej

3 szczoteczka elektryczna

 dobór odpowiedniej siły czyszczącej (ilość ruchów

pulsacyjnych i oscylujących)

 dobór odpowiednich końcówek z włosiem:

 tradycyjne
 ortho (do aparatów ortodontycznych)
 interspace (do przestrzeni międzyzębowych)

 prawidłowy sposób szczotkowania

Dobór odpowiednich past do zębów

 bez fluoru, z zawartością jonów Ca2+ - dla dzieci
 z ograniczoną ilością fluoru – dla dzieci do lat 6
 z fluorem (NaF, KF) – w zapobieganiu próchnicy (Colgate)
 z aminofluorkami – w zapobieganiu próchnicy
(ELMEX, EVADENT)
 z hydroksyapatytami 17% - do demineralizacji i zniesienia
nadwrażliwości (Oral B)
 z wyciągami z ziół – dla pacjentów ze schorzeniami przyzębia
 z substancjami bakteriobójczymi – z chlorheksydyną,
triklosanem
 dla pacjentów z nadwrażliwością zębów (Green-Or, Elmex gel)

Właściwa dieta

1 Czynniki wpływające na potencjał próchnicotwórczy

pokarmów:

 rodzaj pokarmu –

najbardziej próchnicotwórcze glukoza i fruktoza

mniej próchnicotwórcze  skrobia i błonnik

 stężenie węglowodanów
 częstotliwość spożywania węglowodanów
 czas przebywania węglowodanów jamie ustnej
 kolejność spożywania pokarmów
 skład chemiczny pokarmów:

 zawartość tłuszczu
 zawartość naturalnych buforów
 zdolność pokarmów do wydzielania śliny
 zawartość konserwantów
 zawartość kwasów

 właściwości fizyczne pokarmów:

 kleistość
 rozpuszczalność

2 Prawidłowa dieta powinna obejmować:

 spożywanie słodyczy w ograniczonych ilościach, ilościach po

ich zjedzeniu natychmiastowe umycie zębów

 nie podjadanie po umyciu zębów
 spożywanie pokarmów bogatych w wapń (jajka, mleko,

jogurty) oraz w witaminy (owoce, warzywa)

 unikanie picia kwaśnych napoi (przede wszystkim soków

cytrusowych, coli) w przypadku spożywania pić
przez słomkę

 ograniczenie spożywania słodyczy z zawartością karmelu

(przykleja się on do zębów i trudno je oczyścić)

Płukanki

1.

Płukanki profilaktyczne – w swym składzie zawierają związki

fluoru, substancje smakowe, substancje antybakteryjne; należy
stosować je systematycznie

2. Płukanki lecznicze - w swym składzie zawierają substancje
lecznicze poprawiające kondycję jamy ustnej:



chlorheksydyna – jej wadą jest ograniczony czas

stosowania (ok. 10 dni) ponieważ powoduje żółtobrązowe
przebarwienia szkliwa i wypełnień oraz posiada gorzki smak;
pomimo tego jest bardzo skuteczna w zakażeniach jamy
ustnej (ELUDRIL)



aminofluorek cynawy - dla pacjentów z problemami

dziąseł (MERIDOL)



ziołowe (ELMEX SENSITIVE PLUS)



chlorek cetylopirydyny 0,05% - związek podobny do

chlorheksydyny, pozbawiony jej działań ubocznych.

Metody szczotkowania zębów

1.

metoda roll - wskazana jest dla młodzieży i dorosłych ze zdrowym

przyzębiem. Jest najmniej szkodliwa ze wszystkich sposobów
szczotkowania. Część pracującą szczoteczki należy ułożyć pod
kątem 45° do płaszczyzny zębów, na powierzchni
przedsionkowej i później językowej, częściowo na dziąśle,
częściowo na okolicy przyszyjkowej, możliwie jak najdalej od
płaszczyzny zgryzu.
Następnie wykonujemy ruch obrotowo-wymiatający w kierunku
od brzegów siecznych. Czynność tę powtarzamy kilka razy na
tym samym odcinku, po czym przesuwamy szczoteczkę tak, aby
oczyścić cały łuk szczęki a potem żuchwy.

2.

metoda pozioma - czyścimy powierzchnie

żujące zębów bocznych. Część pracującą szczoteczki kładziemy
wzdłuż długiej osi zębów na powierzchniach żujących zębów
bocznych i szczotkujemy tam i z powrotem. Możemy delikatnie
wykonywać ruchy obrotowe.

3. metoda pionowa – szczotkujemy powierzchnie językowe zębów

przednich. Część pracującą szczoteczki przykładamy pionowo do
powierzchni językowych zębów przednich, czyli wzdłuż długich
osi zębów i delikatnie wymiatamy resztki pokarmowe.

4.

Szczotkowanie języka - ostatnio uważa się także, że grzbiet

języka jest jednym z głównych siedlisk drobnoustrojów w jamie
ustnej i źródłem ich rozsiewania, szczególnie gdy pokryty jest
nalotem.

5.

metody wibracyjne

6.

okrężna Fonesa

7.

fizjologiczna Smitha

8.

szorowania

Prawidłowe stosowanie innych przyborów służących

utrzymaniu higieny jamy ustnej

1. nicie dentystyczne – służą do oczyszczania przestrzeni

międzyzębowych, mogą zawierać w swych włóknach jony fluoru
bądź też związki smakowe:

 tradycyjne – nitki lniane
 nowoczesne – nić w postaci jednego włókna, bardzo

cienkie i wytrzymałe (SatinFloss firmy Oral B )

 specjalne – trzyczęściowa do czyszczenia uzupełnień

protetycznych, implantów i aparatów ortodontycznych

2. wykałaczki - służą do oczyszczania przestrzeni międzyzębowych i

powierzchni stycznych zębów z płytki bakteryjnej, resztek
pokarmowych. Wykałaczki wykonane są z drewna lub plastiku,
na przekroju poprzecznym mają kształt trójkątny o
zaokrąglonych brzegach. Preferowane są wykałaczki drewniane.
Stosowana są raczej u dorosłych z obecnymi odstępami między
zębami (diastemami) i/lub zanikiem brodawek
międzyzębowych.

3.

irygatory - polegające na stosowaniu środków płuczących pod

zwiększonym ciśnieniem. Do irygacji służą specjalne urządzenia,
tzw. irygatory wodne. Wytwarzają one podciśnienie w płynie
zgromadzonym w odpowiednim zbiorniku. Płyn ten wydostając
się przez odpowiednią końcówkę powoduje oczyszczenie
przestrzeni międzyzębowych, powierzchni zębów i masaż
dziąseł. Poza wodą do płukanek i irygacji można stosować
roztwory środków chemicznych hamujących tworzenie płytki
bakteryjnej, solanki, borowiny, roztwory wyciągów z ziół itp. Do
najczęściej stosowanych w płukankach należą środki
antyseptyczne, takie jak chlorheksydyna, triclosan,
sangwinaryna i inne.

Sposoby wybarwiania złogów nazębnych

Wybarwianie zębów polega na płukaniu jamy ustnej związkiem

chemicznym w wyniku czego można uzyskać ciemniejsze zabarwienie

na niektórych powierzchniach zębów, co świadczy o zakumulowanej

płytce nazębnej. Jest to wspaniała metoda kontroli skuteczności

szczotkowania zębów. Wybarwianie dokonuje się przy pomocy

erytrozyny (czterojodofluorescyny) lub też fuksyny w formie tabletek

lub kropli.