operator urzadzen przemyslu ceramicznego 813[01] z2 07 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Małgorzata Siemieniec

Wypalanie wyrobów ceramicznych
813[01].Z2.07

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Katarzyna Golec
mgr inż. Agnieszka Taborek

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Małgorzata Siemieniec

Konsultacja:
mgr inż. Gabriela Poloczek

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 813[01].Z2.07
„Wypalanie wyrobów ceramicznych”, zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu operator urządzeń przemysłu ceramicznego.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Podstawy techniki cieplnej

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Fizykochemiczne podstawy procesu wypalania

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Klasyfikacja pieców ceramicznych

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Wypalanie wyrobów w piecach o różnej konstrukcji

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Kontrola procesu wypalania

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej

przy wypalaniu wyrobów ceramicznych

5.6.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie operator urządzeń przemysłu
ceramicznego 813[01].

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, które określają, jakie umiejętności uczeń powinien posiadać przed
przystąpieniem do realizacji tej jednostki modułowej,

−

cele kształcenia, które określą wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

ewaluację osiągnięć ucznia,

−

wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas zajęć.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

tekstu przewodniego,

−

metody projektów,

−

ćwiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia ewaluacji osiągnięć ucznia, nauczyciel może posłużyć się

zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym różnego rodzaju
zadania.
W tym rozdziale podano również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktacje zadań,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

813[01].Z2.03

Formowanie wyrobów

z mas plastycznych

813[01].Z2.05

Formowanie wyrobów

z mas lejnych

813[01].Z2.01

Stosowanie podstawowych pojęć

z zakresu chemii ceramicznej

813[01].Z2.02

Przygotowywanie surowców i mas

ceramicznych

813[01].Z2.04

Formowanie wyrobów

z mas sypkich

813[01].Z2.06

Suszenie

wyrobów ceramicznych

813[01].Z2.07

Wypalanie

wyrobów ceramicznych

813[01].Z2.08

Zdobienie i szkliwienie wyrobów

ceramicznych

813[01].Z2

Technologia produkcji wyrobów

ceramicznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

stosować jednostki układu SI,

−

zapisywać reakcje spalania,

−

charakteryzować przemiany fazowe,

−

charakteryzować zjawisko rozszerzalności ciał stałych i cieczy,

−

określać przyczyny i sposoby przepływu ciepła,

−

określać właściwości przewodników i izolatorów ciepła,

−

określać kolejność operacji jednostkowych przemysłu ceramicznego,

−

czytać rysunek techniczny,

−

czytać schematy technologiczne,

−

określać rodzaje materiałów ogniotrwałych,

−

korzystać z różnych źródeł informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

scharakteryzować nośniki energii w piecach do wypalania,

–

określić sposoby regulowania atmosfery w piecu,

–

scharakteryzować zjawiska zachodzące w czerepie ceramicznym,

–

scharakteryzować przebieg i etapy procesu wypalania wyrobów ceramiki,

–

scharakteryzować wypalanie na biskwit i na ostro oraz utrwalanie dekoracji,

–

sklasyfikować piece do wypalania wyrobów ceramicznych,

–

scharakteryzować szybkościowe wypalanie wyrobów ceramicznych,

–

dobrać piece do wypalania wyrobów ceramicznych,

–

określić sposób ustawiania półfabrykatów w piecu,

–

dobrać materiały ogniotrwałe umożliwiające ustawianie wyrobów w piecu,

–

załadować piec półfabrykatami i wyładować wypalone wyroby,

–

scharakteryzować budowę i zasadę działania pieców do wypalania,

–

zastosować metody okresowego i ciągłego wypalania wyrobów ceramicznych,

–

scharakteryzować temperaturową krzywą wypalania,

–

przeprowadzić proces wypalania zgodnie z parametrami krzywej wypalania,

–

określić metody kontroli procesu wypalania,

–

określić sposoby regulowania parametrów wypalania,

–

ocenić jakość wyrobu po wypaleniu,

–

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wypalania wyrobów
ceramicznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Operator urządzeń przemysłu ceramicznego 813[01]

Moduł:

Technologia produkcji wyrobów ceramicznych 813[01].Z2

Jednostka modułowa:

Wypalanie wyrobów ceramicznych 813[01].Z2.07

Temat: Ustawianie wsadu w piecu komorowym.

Cel ogólny: Zapoznanie uczniów z zasadami ustawiania wyrobów w piecach ceramicznych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zorganizować stanowisko do pracy,

−

rozpoznać typowe elementy ogniotrwałe umożliwiające ustawianie wyrobów w piecu,

−

dobrać materiały ogniotrwałe umożliwiające ustawianie wyrobów w piecu,

−

załadować piec komorowy półfabrykatami,

−

zaprezentować zrealizowane zadanie,

−

sformułować wnioski.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne,

−

pokaz z objaśnieniem.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

zespoły, których liczebność jest dostosowana do warunków (głównie do ilości pieców
jakimi dysponuje nauczyciel)

Czas: jest uzależniony od pojemności komory pieca i ilości ustawianego wsadu (co najmniej

90 minut)

Środki dydaktyczne:

−

półfabrykaty ceramiczne suszone (na przykład uformowane przez uczniów),

−

piec o pojemności komory co najmniej 1 m

–

elementy pomocnicze do ustawiania wsadu w piecu,

−

literatura wskazana przez nauczyciela,

−

Poradnik dla ucznia.

Uczestnicy:
–

uczniowie zasadniczej szkoły zawodowej kształcącej w zawodzie operator urządzeń
przemysłu ceramicznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć
Zadanie dla ucznia:

Załaduj wsad do pieca komorowego, wykorzystując dostępne elementy ogniotrwałe

ułatwiające ustawianie półfabrykatów.

Przed przystąpieniem uczniów do realizacji zadania, nauczyciel powinien omówić jego

zakres i sposób wykonania oraz zasady bezpiecznej pracy. W trakcie instruktażu, prowadzi
pokaz typowych elementów ogniotrwałych umożliwiających ustawianie wyrobów w piecu.
Wyjaśnia także sposób ich wykorzystania.

Jeśli nie ma stałego podziału na grupy ćwiczeniowe, nauczyciel ustala z uczniami skład

zespołów. Zespoły zajmują wyznaczone stanowiska.

Instrukcja do wykonania zadania:
1) zorganizuj miejsce pracy tak, abyś mógł bezpiecznie wykonywać wszystkie czynności,
2) sprawdź czy komora pieca jest wyczyszczona,
3) wyczyść komorę, jeśli uznasz, że jest to konieczne,
4) sprawdź, jakie półfabrykaty należy załadować do pieca,
5) sprawdź, jakimi pomocniczymi elementami ogniotrwałymi dysponujesz,
6) opracuj najkorzystniejszy sposób ustawienia wsadu,
7) ustaw wsad w piecu zgodnie z zasadami,
8) zaprezentuj wykonane zadanie.

Praca domowa:

Realizacja zadania nie wymaga dodatkowej pracy ucznia w domu.

Sposób uzyskiwania informacji zwrotnej po zakończonych zajęciach:

–

krótka rozmowa z uczniami na temat wykonanego ćwiczenia, ze zwróceniem
szczególnej uwagi na wnioski i ewentualne pytania uczniów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca:

…………………………………….…………..........

Modułowy program nauczania:

Operator urządzeń przemysłu ceramicznego 813[01]

Moduł:

Technologia produkcji wyrobów ceramicznych 813[01].Z2

Jednostka modułowa:

Wypalanie wyrobów ceramicznych 813[01].Z2.07

Temat: Wpływ składu spalin na rodzaj atmosfery panującej w piecu.

Cel ogólny: Zapoznanie uczniów ze sposobami regulowania atmosfery w piecu ceramicznym.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

określić rodzaje spalania paliwa,

−

określić składniki spalin w zależności od rodzaju spalania paliwa,

−

określić zależność między współczynnikiem nadmiaru powietrza, a rodzajem spalania,

−

dobrać sposób spalania paliwa w celu uzyskania żądanej atmosfery w piecu,

−

scharakteryzować sposoby regulowania atmosfery w piecu ceramicznym.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu,

−

pokaz z objaśnieniem.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupach 2 osobowych (fazy 1 do 3),

−

indywidualna (fazy 4 do 6).

Czas: 1 godzina dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

przykładowe wyniki analizy spalin,

−

poradniki i książki.

Uczestnicy:

−

uczniowie dwuletniej zasadniczej szkoły zawodowej, kształcącej w zawodzie operator
urządzeń przemysłu ceramicznego

Przebieg zajęć:
Zadanie dla ucznia:

W instalacji zamontowanej w piecu bezpośrednim, spalano paliwo przy współczynniku

nadmiaru powietrza λ = 1,2. Ustal, jaki powinien być skład spalin oraz rodzaj atmosfery
panującej w piecu.
Rozwiązanie ćwiczenia przedstaw w tabeli, wpisując „tak” pod składnikiem, jeżeli znajduje
się w spalinach lub „nie”, jeśli nie powinien w nich występować.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Składniki

Występowanie
w spalinach

Atmosfera
w piecu

Faza wstępna:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Zaznajomienie uczniów z pracą metodą przewodniego tekstu.
4. Podział uczniów na zespoły.
5. Przygotowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
6. Prezentacja przykładowych analiz spalin z wyjaśnieniem, wpływu składu spalin

na atmosferę panującą w piecu.

Faza właściwa: praca metodą przewodniego tekstu – fazy 1÷5

Faza

Przykłady pytań

Oczekiwane odpowiedzi

Jakie są rodzaje spalania paliwa?

Spalanie paliwa może być:
–

całkowite,

–

niecałkowite,

–

zupełne,

–

niezupełne.

Co to jest współczynnik nadmiaru
powietrza λ?

Współczynnik nadmiaru powietrza λ
określa o ile więcej (lub mniej)
powietrza podaje się w danej
instalacji

spalania

paliwa,

w stosunku do ilości obliczonej na
podstawie

reakcji

całkowitego

spalania składników paliwa.

Jaka

jest

zależność

między

rodzajem spalania, składem spalin,
a ilością powietrza podawanego do
spalania?

Jeżeli

paliwo

spala

się

przy

nadmiarze powietrza spalanie jest
całkowite i zupełne, a składnikami
spalin są: tlen, dwutlenek węgla,
para wodna, dwu- i trójtlenek siarki.
Jeżeli

paliwo

spala

się

przy

niedoborze powietrza spalanie jest
niezupełne,

spaliny

zawierają

składniki,

które

mogłyby

ulec

spalaniu na przykład tlenek węgla,
wodór, metan.

1. Informacje

Jaka

jest

zależność

między

współczynnikiem

nadmiaru

powietrza λ, a atmosferą panującą
w piecu?

Gdy zastosuje się λ < 1, to płomień
jest redukcyjny.
Gdy zastosuje się λ > 1, to płomień
jest utleniający.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jakie dane uzyskujemy po analizie
treści zadania i zawartości tabeli?

Podano

wartość

współczynnika

nadmiaru powietrza oraz możliwe
składniki spalin.

Jakie dane należy podać w tabeli,
aby zrealizować zadanie?

Składniki

spalin

powstających

podczas

spalania

paliwa

przy

współczynniku nadmiaru powietrza
λ= 1,2 oraz atmosferę panującą
w piecu bezpośrednim.

W jaki sposób wypełnić tabelę?

Wpisując „tak” pod składnikiem
jeżeli znajduje się w spalinach lub
„nie” jeśli nie powinien w nich
występować.
Wpisując

rodzaj

atmosfery

w dolnym wierszu tabeli.

2. Planowanie

O czym świadczy współczynnik
nadmiaru powietrza równy 1,2?

Jeżeli

współczynnik

nadmiaru

powietrza wynosi 1,2 to znaczy, że
spalanie paliwa prowadzone jest
z nadmiarem powietrza. W takim
przypadku paliwo powinno się
spalać całkowicie i zupełnie.
W gazach spalinowych nie powinno
być składników, które mogłyby ulec
spalaniu.

3. Ustalanie

−

uczniowie pracując w grupach, ustalają jakie wnioski należy
wyciągnąć na podstawie zebranych informacji,

−

uczniowie konsultują z nauczycielem plan działań i prezentują
uzyskane do tej pory informacje.

4. Wykonanie

Uczniowie postępują według ustalonego wcześniej planu, konsultując
trudniejsze czynności z nauczycielem.

5. Sprawdzenie Sprawdzenie, czy uczniowie prawidłowo wypełnili tabelę.

6. Analiza

końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem ustalają, które etapy rozwiązania zadania
sprawiły im trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie,
wskazać, jakie ważne umiejętności zostały przyswojone, jakie wystąpiły
nieprawidłowości i jak ich unikać w przyszłości.

Praca domowa:

Realizacja zadania nie wymaga dodatkowej pracy uczniów w domu.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

–

krótka rozmowa z uczniami na temat wykonanego ćwiczenia, ze zwróceniem
szczególnej uwagi na wnioski i ewentualne pytania uczniów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Uzupełniające źródła informacji:

Podręczniki wymienione w spisie literatury umieszczonym na końcu poradnika.

ZAŁĄCZNIKI DO SCENARIUSZA:

Załącznik A – Instrukcja pracy dla uczniów metodą przewodniego tekstu
W jaki sposób będziecie pracować na zajęciach?

Otrzymaliście od nauczyciela problem do rozwiązania (załącznik B), nad którym

zastanowicie się wspólnie. Będziecie pracować metodą przewodniego tekstu składającą się
z sześciu faz.
W pierwszej fazie pracy „Informacje wstępne”, a także w drugiej fazie „Planowanie”,
pomogą Wam pytania prowadzące (załącznik C i załącznik D) oraz objaśnienia do
zaprezentowanego przykładów wyników oznaczania składu spalin. Odpowiedzi na te pytania
opracujecie pisemnie, jeśli będziecie mieć wątpliwości, nauczyciel udzieli Wam pomocy.
W fazie „Ustalanie” zaproponujecie kolejność czynności, jakie będziecie wykonywać podczas
wykonywania zadania. Ponadto sprawdźcie, czy stanowisko jest przygotowane do pracy i czy
posiadacie już wszystkie potrzebne pomoce. Na zakończenie tego punktu zajęć skonsultujcie
swój plan działania z nauczycielem i zaprezentujcie uzyskane do tej pory informacje.
W fazie „Wykonanie” przystąpcie do wykonywania ćwiczenia, według ustalonego wcześniej
planu.
W fazie „Sprawdzenie” sprawdźcie ostatecznie, czy prawidłowo wypełniliście tabelę.
W ostatniej fazie „Analiza końcowa” zastanowicie się nad całym procesem rozwiązywania
przez Wasz zespół problemu i wskażecie, które etapy pracy nad rozwiązaniem zadania
sprawiały Wam trudności i jakie były tego przyczyny.

Załącznik B – Zadanie dla zespołów uczniowskich
Zadanie:

W instalacji zamontowanej w piecu bezpośrednim, spalano paliwo przy współczynniku

Składniki

Występowanie
w spalinach

Atmosfera
w piecu

Załącznik C – Pytania prowadzące do fazy I – Informacje wstępne
1. Jakie są rodzaje spalania paliwa?
2. Co to jest współczynnik nadmiaru powietrza λ?
3. Jaka jest zależność między rodzajem spalania, składem spalin, a ilością powietrza

podawanego do spalania?

4. Jaka jest zależność między współczynnikiem nadmiaru powietrza λ, a atmosferą panującą

w piecu?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Załącznik D – Pytania prowadzące do fazy II – Planowanie
1. Jakie dane uzyskujemy po analizie treści zadania i zawartości tabeli?
2. Jakie dane należy podać w tabeli, aby zrealizować zadanie?
3. W jaki sposób wypełnić tabelę?
4. O czym świadczy współczynnik nadmiaru powietrza równy 1,2?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Podstawy techniki cieplnej

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uzupełnij tabelę wpisując, które z podanych paliw stałych powinno mieć największą,

a które najmniejszą wartość opałową.

Udział składników paliwa w %

Paliwo

węgiel

wodór

azot +

siarka

tlen

woda

popiół

Spodziewana

wartość

opałowa

Węgiel brunatny

56,52

4,04

1,62

18,52

15,00

4,25

Węgiel
kamienny typ I

86,01

0,91

1,82

2,00

6,86

Węgiel
kamienny typ II

74,00

5,42

2,26

8,57

5,00

4,75

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują indywidualnie. Czas wykonania ćwiczenia 20 minut. Przed

przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób
wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować skład każdego z paliw,
2) ustalić składniki decydujące o wartości opałowej paliwa,
3) porównać zawartości tych składników w poszczególnych paliwach,
4) zapisać odpowiedź w ostatniej kolumnie tabeli,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia

−

arkusze z treścią ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

W instalacji zamontowanej w piecu bezpośrednim, spalano paliwo przy współczynniku

nadmiaru powietrza λ = 1,2. Ustal, jaki powinien być skład spalin oraz rodzaj atmosfery
panującej w piecu.

Rozwiązanie ćwiczenia przedstaw w tabeli, wpisując „tak” pod składnikiem, jeżeli

znajduje się w spalinach lub „nie”, jeśli nie powinien w nich występować.

Składniki

Występowanie
w spalinach

Atmosfera
w piecu

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2 osobowych zespołach lub indywidualnie. Czas wykonania

ćwiczenia 20 minut. Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien
omówić jego zakres i sposób wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać uważnie treść ćwiczenia i zawartość tabeli,
2) ustalić składniki, jakie powinny znajdować się w spalinach,
3) ustalić rodzaj atmosfery panującej w piecu,
4) zapisać odpowiedzi w tabeli,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

arkusze z treścią ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Fizykochemiczne podstawy procesu wypalania

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oceń jakość wyrobów wypalonych „na biskwit” i „na ostro” na podstawie wydawanego

przez nie dźwięku. Sprawdź również, czy wyroby po wypaleniu biskwitowym posiadają
bardzo drobne pęknięcia włoskowate.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują indywidualnie. Czas wykonania ćwiczenia 45 minut. Przed

przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób
wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować instrukcję do wykonania ćwiczenia,
2) podzielić wyroby na biskwitowe i gotowe,
3) sprawdzić dźwięk wydawany przez wyroby uderzane młotkiem lub prętem stalowym,
4) sprawdzić dodatkowo wyroby biskwitowe barwnikiem organicznym,
5) oddzielić wyroby z pęknięciami od wyrobów bez tej wady,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

arkusze z instrukcją do wykonania ćwiczenia,

−

wyroby wypalone „na biskwit” i „na ostro”,

−

lekkie młotki i pręty stalowe,

−

pędzelki,

−

barwnik organiczny (anilinowy).

Ćwiczenie 2

Przeprowadź nie uzbrojonym okiem oględziny zewnętrzne wyrobów ceramiki stołowej,

określając następujące wady powierzchni: chropowatość, kraterki, muszki, nakłucia, szwy,
pęknięcia, pęcherze, szczerby, zadymienia i przylepy.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują indywidualnie. Czas wykonania ćwiczenia 45 minut. Przed

przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób
wykonania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować instrukcję do wykonania ćwiczenia i normy,
2) przeprowadzić oględziny wyrobów i zapisać ich wynik,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

arkusze z instrukcją do wykonania ćwiczenia,

−

normy PN-EN,

−

wyroby ceramiki stołowej.

Ćwiczenie 3

Sprawdź prawidłowość wymiarów pięciu cegieł zwykłych bez otworów.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują indywidualnie. Czas wykonania ćwiczenia 45 minut. Przed

przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób
wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) przeanalizować rysunek cegły i normy,
2) przeprowadzić pomiary,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

przymiary z podziałką milimetrową,

−

normy PN-EN,

−

sprawdzane wyroby ceramiki budowlanej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Klasyfikacja pieców ceramicznych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na schemacie przedstawiającym przekrój poprzeczny pieca ceramicznego, oznacz jego

podstawowe elementy konstrukcyjne.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują indywidualnie. Czas wykonania ćwiczenia 45 minut. Przed

przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób
wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować schemat pieca,
2) odszukać na rysunku podstawowe elementy pieca i podpisać je,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

arkusze z nieopisanymi schematami pieców ceramicznych.

Ćwiczenie 2

Załaduj wsad do pieca komorowego, wykorzystując dostępne elementy ogniotrwałe

ułatwiające ustawianie półfabrykatów. Po przeprowadzeniu cyklu wypalania zgodnie
z założoną krzywą wypalania, wyładuj wypalone wyroby.

Wszystkie czynności wykonaj zgodnie z instrukcją stanowiskową oraz zasadami

bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w zespołach, których liczebność jest dostosowana do warunków

(głównie od ilości pieców, jakimi dysponuje nauczyciel), czas wykonania jest uzależniony od
pojemności komory i ilości wsadu oraz czasu trwania cyklu wypalania wynikającego
z zastosowanej krzywej wypalania. Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel
powinien omówić jego zakres i sposób wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami
bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) sprawdzić czy komora pieca jest wyczyszczona,
2) sprawdzić, jakie półfabrykaty należy załadować do pieca,
3) sprawdzić, jakimi elementami pomocniczymi dysponujesz,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) opracować najkorzystniejszy sposób ustawienia wsadu,
5) ustawić wsad w piecu,
6) włączyć piec i wypalić wyroby zgodnie z założoną krzywą wypalania,
7) wyłączyć piec po zakończonym cyklu wypalania,
8) wyładować wypalone wyroby.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja stanowiskowa,

−

półfabrykaty przygotowane do wypalenia,

−

elementy pomocnicze do ustawiania wsadu w piecu,

−

piec ceramiczny komorowy.

Ćwiczenie 3

Dobierz piec ceramiczny do wypalania wyrobów oraz typu zakładu ceramicznego

podanych w tabeli.

Rodzaj wyrobów

Typ zakładu ceramicznego

Rodzaj dobranego pieca

ceramika artystyczna

mały zakład rzemieślniczy

ceramika stołowa (wypalanie
„na biskwit” i „na ostro”)

zakład ceramiczny o dużej
zdolności produkcyjnej

ceramika stołowa (utrwalanie
dekoracji naszkliwnej)

zakład ceramiczny o dużej
zdolności produkcyjnej

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują indywidualnie. Czas wykonania ćwiczenia 45 minut. Przed

przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób
wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować zawartość tabeli,
2) ustalić rodzaj pieca zapewniający racjonalne wypalenie wyrobów,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

katalogi pieców ceramicznych,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Wypalanie wyrobów w piecach o różnej konstrukcji

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Porównaj krzywą wypalania szybkościowego z krzywą wypalania standardowego

realizowaną w piecu tradycyjnym. Z obu krzywych odczytaj początkową temperaturę wsadu,
maksymalną temperaturę wypalania i czas potrzebny do jej osiągnięcia, szybkość wzrostu
temperatury, czas utrzymania wsadu w temperaturze wypalania, czas i szybkość studzenia
wsadu oraz temperaturę, do której studzono wyroby.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują indywidualnie. Czas wykonania ćwiczenia 45 minut. Przed

przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób
wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować instrukcję do wykonania ćwiczenia,
2) przeanalizować wykresy obu krzywych wypalania,
3) odczytać lub obliczyć parametry podane w treści ćwiczenia,
4) zapisać otrzymane wyniki w sposób umożliwiający ich porównanie,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

arkusze z instrukcją do wykonania ćwiczenia oraz krzywymi wypalania,

−

kalkulator,

−

podstawowe przybory rysunkowe.

Ćwiczenie 2

Ustaw w koszu wykonanym ze stali żaroodpornej, wyroby dekorowane przeznaczone do

wypalania końcowego.

Wszystkie czynności wykonaj zgodnie z instrukcją stanowiskową oraz zasadami

bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w zespołach 2 osobowych, czas wykonania 90 minut. Przed

przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób
wykonania i zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować asortyment wyrobów przeznaczonych do wypalania,
2) wybrać rodzaj podstawek i ochraniaczy,
3) przygotować kosz,
4) ustawić wyroby w koszu zgodnie z obowiązującymi zasadami,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja stanowiskowa,

−

wyroby ceramiczne dekorowane naszkliwnie,

−

podstawki i ochraniacze ceramiczne,

−

kosze ze stali żaroodpornej.

Ćwiczenie 3

Określ wady wyrobów zdobionych naszkliwnie oraz przyczyny ich powstania.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują indywidualnie. Czas wykonania ćwiczenia 45 minut. Przed

przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób
wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeprowadzić wzrokową ocenę jakości wyrobów,
2) oddzielić wyroby bez wad od wyrobów wadliwych,
3) określić wady wyrobów i przyczyny ich powstania,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

wyroby ceramiczne dekorowane naszkliwnie z wadami i bez wad,

−

wzory dekoracji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Kontrola procesu wypalania

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Odczytaj z przyrządów pomiarowych zamontowanych w piecu ceramicznym wartości

parametrów wypalania.

Wszystkie czynności wykonuj zgodnie z instrukcją stanowiskową oraz zasadami

bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w zespołach 2 osobowych, czas wykonania 90 minut. Przed

przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób
wykonania i zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zlokalizować przyrządy pomiarowe,
2) określić parametry mierzone przez poszczególne mierniki,
3) odczytać wartości parametrów wypalania,
4) zapisać w tabeli wartości parametrów oraz datę i godzinę pomiaru,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja stanowiskowa,

−

piec ceramiczny wyposażony w aparaturę pomiarową,

−

arkusze z tabelą do zapisu wyników pomiarów.

Ćwiczenie 2

Zmierz za pomocą pirometru optycznego temperaturę w przestrzeni roboczej pieca

ceramicznego.

Wszystkie czynności wykonuj zgodnie z instrukcją stanowiskową oraz zasadami

bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują indywidualnie, czas na wykonanie 30 minut. Przed przystąpieniem do

realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób wykonania oraz
zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) ustalić miejsce wykonania pomiaru,
2) przygotować pirometr optyczny do pracy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) przeprowadzić pomiar zgodnie z instrukcją obsługi pirometru,
4) zapisać wynik oraz datę i godzinę pomiaru,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja stanowiskowa,

−

pirometr optyczny dowolnego typu,

−

instrukcja obsługi wybranego pirometru,

−

pracujący piec ceramiczny,

−

arkusze z tabelą do zapisu wyników pomiarów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony

przeciwpożarowej przy wypalaniu wyrobów ceramicznych

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wyszukaj w rejestrze chorób zawodowych tych, którymi są zagrożeni pracownicy

zakładów ceramicznych.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują indywidualnie, czas na wykonanie 30 minut. Przed przystąpieniem do

realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować wyciąg z rejestru chorób zawodowych,
2) wyszukać choroby zawodowe ceramików,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

wyciąg z aktualnego rejestru chorób zawodowych.

Ćwiczenie 2

Określ na podstawie Kodeksu pracy, prawa i obowiązki pracownika w zakresie

bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują indywidualnie. Czas wykonania ćwiczenia 45 minut. Przed

przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób
wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w Kodeksie pracy działu dotyczącego bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) przeanalizować wybrany dział i wyszukać potrzebne informacje,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

Kodeks pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wypalanie wyrobów
ceramicznych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1÷16 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 17÷20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

–

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań,

–

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań,

–

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

–

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. c, 4. a, 5. d, 6. b, 7. a, 8. a, 9. b, 10. c, 11. d,
12. c, 13. d, 14. b, 15. a, 16. d, 17. b, 18. a, 19. c, 20. c.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić reakcje chemiczne do rodzaju
spalania

Rozpoznać sposoby regulowania atmosfery
w piecu ceramicznym

Rozpoznać rodzaje wypalania w cyklu
produkcyjnym wyrobów ceramicznych

Wyjaśnić zmiany zachodzące w wypalanym
czerepie

Rozpoznać zmiany zachodzące w
wypalanym czerepie

Wskazać elementy konstrukcyjne pieca
ceramicznego

Rozpoznać materiały pomocnicze stosowane
w procesie wypalania

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rozpoznać osprzęt pieców ceramicznych

Scharakteryzować budowę pieców
ceramicznych

Rozpoznać urządzenia do spalania paliwa

Rozpoznać typ pieca ceramicznego

Określić sposób oceny jakości wyrobów

Scharakteryzować zasadę działania pieca
ceramicznego

Określić sposób oceny wyrobu po
wypaleniu

Wskazać rodzaj aparatury pomiarowej
stosowanej w piecu ceramicznym

Rozpoznać sposób kontroli parametrów
wypalania

Wskazać przyczyny powstawania wad
gotowych wyrobów

Określić zależność między zasadą działania
pieca, a parametrami wypalania

Odczytać krzywą wypalania

Ocenić przydatność paliwa na podstawie
jego właściwości

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na typy zadań testowych, jakie

będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, określ czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. 5 minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskich wyników przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Wszystkie zadania są zadaniami

wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi – zaznacz prawidłową

odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom

podstawowy, II część – poziom ponadpodstawowy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. Trudności mogą
przysporzyć Ci zadania: 17÷20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.
Przeznacz na ich rozwiązanie więcej czasu.

9. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Jeżeli węgiel spala się zgodnie z reakcją C + O

→ CO

2 ,

to spalanie nazywamy

a) niezupełnym.
b) częściowym.
c) całkowitym.
d) pełnym.

2. Jeżeli współczynnik nadmiaru powietrza spalania jest mniejszy od 1, to atmosfera

w piecu bezpośrednim jest
a) utleniająca.
b) redukcyjna.
c) obojętna.
d) ochronna.

3. Pierwsze wypalanie w procesie produkcyjnym wyrobów szkliwionych nazywa się

a) ostrym.
b) przedszkliwnym.
c) biskwitowym.
d) utrwalającym.

4. Minerały ilaste w trakcie wypalania tracą bezpowrotnie plastyczność, w wyniku

a) dehydratyzacji.
b) dehydrolizie.
c) dekatyzacji.
d) detoksykacji.

5. Powstawanie fazy szklistej, czyli witryfikacja następuje w wypalanym czerepie

w zakresie temperatur
a) poniżej 200°C.
b) od 200 do 600°C.
c) od 600 do 900°C.
d) powyżej 900°C.

6. Uszczelnienie przestrzeni roboczej pieca tunelowego, które znajduje się między wózkiem

a ścianą to uszczelnienie
a) żaluzjowe.
b) rynnowe.
c) nożowe.
d) krzyżowe.

7. Podkładki wykonane z tego samego materiału, co wypalane wyroby, zabezpieczające ich

podstawę przed deformacją nazywają się
a) bomzami.
b) osłonami.
c) kokrami.
d) przewałami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Do osprzętu pieca nie zaliczamy

a) sklepienia.
b) aparatury sygnalizacyjnej.
c) aparatury kontrolno-pomiarowej.
d) przewodów rurowych doprowadzających gaz do spalania.

9. Na komory umowne podzielony jest piec

a) tunelowy.
b) kręgowy.
c) kołpakowy.
d) wielokomorowy.

10. Paliwa stałe w kawałkach spala się w

a) palnikach wysokociśnieniowych.
b) palnikach dyszowych.
c) paleniskach schodkowych.
d) palnikach dyfuzyjnych.

11. Wielopasażowe mogą być piece

a) wielokomorowe.
b) komorowe.
c) kołpakowe.
d) tunelowe.

12. Wyroby, które można sortować automatycznie według grubości i przedziałów

wymiarowych to
a) dzbanki.
b) salaterki.
c) płytki ścienne.
d) talerze płytkie.

13. Kierunki przepływu spalin i przesuwania się wsadu w piecu tunelowym są

a) krzyżowe.
b) mieszane.
c) współprądowe.
d) przeciwprądowe.

14. Obecność łysin na powierzchni wyrobu określa się bezpośrednio po

a) uformowaniu półfabrykatu.
b) wypaleniu na ostro.
c) wypaleniu na biskwit.
d) utrwaleniu dekoracji.

15. Do ciągłego, stykowego pomiaru temperatury w piecach ceramicznych stosuje się

a) termopary.
b) stożki Segera.
c) sztabki kulowe.
d) pirometry optyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16. Stałymi temperaturami w poszczególnych punktach pomiarowych charakteryzują się

piece
a) komorowe ze stałym trzonem.
b) komorowe z wysuwnym trzonem.
c) kołpakowe.
d) tunelowe.

17. Ścieralność obwódek talerzy wykonanych złotem, po wypalaniu utrwalającym jest

wynikiem
a) zbyt wysokiej temperatury wypalania.
b) zbyt niskiej temperatury wypalania.
c) za szybkiego wzrostu temperatury.
d) złej wentylacji pieca.

18. Najwyższa temperatura w przestrzeni roboczej pieca komorowego o płomieniu zwrotnym

panuje
a) przy sklepieniu.
b) przy trzonie.
c) w połowie wysokości komory.
d) w całej komorze temperatura jest taka sama.

19. Według krzywej wypalania wzrost temperatury od 20 do 1220°C należy osiągnąć

w ciągu 6 godzin. Szybkość wzrostu temperatury musi wynosić

a) 60°C/h.
b) 120°C/h.
c) 200°C/h.
d) 300°C/h.

20. Największy efekt energetyczny uzyskamy spalając 150 kg paliwa, o wartości opałowej

równej
a) 24500 kJ/kg.
b) 30480 kJ/kg.
c) 45600 kJ/kg.
d) 14000 kJ/kg.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Wypalanie wyrobów ceramicznych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wypalanie wyrobów
ceramicznych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1÷16 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 17÷20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

–

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań,

–

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań,

–

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

–

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. d, 3. c, 4. d, 5. b, 6. c 7. c, 8. a, 9. c, 10. b, 11. c,
12. b, 13. b, 14. a, 15. b, 16. d, 17. b, 18. d, 19. a, 20. b.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Rozpoznać elementy konstrukcyjne
pieców ceramicznych

Rozpoznać atmosferę w piecu
ceramicznym bezpośrednim

Wskazać sposób regulacji pieca

Scharakteryzować sposób wypalania
szybkościowego wyrobów

Rozpoznać osprzęt pieca ceramicznego

Dobrać piec do wypalania wyrobów

Scharakteryzować nośniki energii w piecu
ceramicznym

Scharakteryzować sposób spalania paliw

Scharakteryzować budowę pieca
ceramicznego

Scharakteryzować sposób ustawiania
wsadu w piecu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazać materiały pomocnicze do
ustawiania wsadu w piecu

Wskazać elementy konstrukcyjne pieców

Dobrać parametry wypalania wyrobów

Wskazać przyrządy do pomiaru
parametrów wypalania

Określić sposób kontroli parametrów
wypalania w zależności od ciągłości pracy
pieca

Wskazać zagrożenia chorobowe
pracowników piecowni

Wskazać etapy procesu wypalania
wyrobów ceramicznych

Wykonać proste obliczenia na podstawie
parametrów technicznych urządzeń pieca

Wskazać przyczyny powstawania wad
wyrobów wypalanych

Odczytać krzywą wypalania

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

będą w teście.

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. 5 minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskich wyników przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi – zaznacz prawidłową

odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom

podstawowy, II część – poziom ponadpodstawowy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

9. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Ruszty są elementami

a) palenisk schodkowych.
b) palników dyszowych.
c) palników dyfuzyjnych.
d) palników niskociśnieniowych.

2. Duża zawartość, CO w spalinach świadczy w piecu bezpośrednim o atmosferze

a) obojętnej.
b) ochronnej.
c) utleniającej.
d) redukcyjnej.

3. Atmosferę w piecu reguluje się poprzez zmianę

a) ciśnienia w piecu.
b) temperatury w piecu.
c) ilości powietrza podawanego do spalania.
d) stosowanie otworów w ścianach przewałowych.

4. Różnica między piecami tradycyjnymi i piecami do szybkościowego wypalania wyrobów

polega na
a) zwiększeniu przestrzeni roboczej.
b) zmniejszeniu ilości otworów w trzonach.
c) zastosowaniu dodatkowego sklepienia.
d) zwiększeniu szybkości wzrostu i spadku temperatury.

5. Przewody rurowe doprowadzające gaz do palników maluje się na kolor

a) biały.
b) żółty.
c) czerwony.
d) niebieski.

6. Wyrobów dekorowanych naszkliwnie, w celu utrwalenia barwników nie można wypalać

w piecach
a) komorowych przeponowych.
b) tunelowych muflowych opalanych gazem.
c) komorowych bezpośrednich opalanych gazem.
d) tunelowych muflowych ogrzewanych elektrycznie.

7. Kanthale to

a) typ palenisk.
b) sklepienia pieców.
c) elementy grzejne.
d) składniki spalin.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Wstępne podgrzanie paliwa doprowadzanego do spalania jest konieczne w przypadku

spalania
a) mazutu.
b) koksu.
c) gazu ziemnego.
d) węgla kamiennego.

9. Przedsionek jest częścią pieca

a) wielokomorowego.
b) kołpakowego.
c) tunelowego.
d) komorowego.

10. Wsadu na wózkach nie ustawia się w piecach

a) wielokomorowych.
b) komorowych ze stałym trzonem.
c) tunelowych bezpośrednich
d) komorowych z wysuwnym trzonem.

11. Kokry to

a) otwory w trzonie pieca.
b) trójkątne podkładki ceramiczne.
c) osłony w kształcie walca z jednym dnem.
d) uszczelnienia przestrzeni roboczej pieca.

12. Żaluzje są stosowane do oddzielenia otoczenia od wnętrza pieca

a) kręgowego.
b) tunelowego.
c) komorowego.
d) dzwonowego.

13. Utrwalenie dekoracji prowadzi się w temperaturze około

a) 200°C.
b) 800°C.
c) 1200°C.
d) 1600°C.

14. Rurki spiętrzające służą do pomiaru

a) natężenia przepływu gazów.
b) poziomu oleju w zbiorniku.
c) temperatury w piecu.
d) ciśnienia w piecu.

15. Temperatura w przestrzeni roboczej nie jest funkcją czasu w piecu

a) dzwonowym.
b) tunelowym.
c) komorowym ze stałym trzonem.
d) komorowym z wysuwnym trzonem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16. Chorobą zagrażającą pracownikom obsługującym piec jest

a) tężec.
b) anemia.
c) żółtaczka.
d) zaćma szara.

17. Podczas wypalania naczyń porcelanowych atmosferę redukcyjną, w zakresie temperatur

od 1080 do 1280°C stosuje się w celu
a) ułatwienia przemian polimorficznych krzemionki.
b) redukcji zawartego w masie Fe

do FeO.

c) odprowadzenia wody związanej chemicznie.
d) szybkiego dosuszenia półfabrykatów.

18. Wydajność wentylatora wtłaczającego powietrze do strefy studzenia pieca tunelowego

wynosi 11000 m

/h. Ilość powietrza wtłoczonego do pieca w ciągu 5 godzin to

a) 550 m

b) 5000 m

c) 25500 m

d) 55000 m

19. Zaprószenie szkliwa podczas wypalania wyrobów „na ostro”, jest wynikiem

a) opadaniem części osłon w których są wypalane.
b) za niskiej temperatury wypalania.
c) zbyt grubej warstwy szkliwa.
d) wytopienia związków żelaza.

20. Szybkość spadku temperatury podczas studzenia pieca komorowego wynosi 20°C/h.

Ile czasu potrzeba na wystudzenie pieca od 800 do 100°C?
a) 15 godzin.
b) 35 godzin.
c) 70 godzin.
d) 80 godzin.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Wypalanie wyrobów ceramicznych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

Dobrzański S., Żołędziowski W.: Materiałoznawstwo szklarskie i ceramiczne. WSiP,

Warszawa 1981

Flis B., Wyszyńska A.: Zarys technologii ceramiki. WSiP, Warszawa 1984

Kordek M., Raczyński M.: Suszarnie i piece ceramiczne. WSiP, Warszawa 1980

Kostro J.: Elementy, urządzenia i układy automatyki. WSiP, Warszawa 1998

Ostrowski T.: Suszarnie i piece w przemyśle materiałów ogniotrwałych. Wydawnictwo

„Śląsk”, Katowice 1967

Raabe J., Bobryk E.: Ceramika funkcjonalna. Metody otrzymywania i własności. Oficyna

Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1997

Wilk S.: Technika cieplna. WSiP, Warszawa 1975

Literatura metodyczna
1. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. Biuro Koordynacji Kształcenia

Kadr, Fundusz Współpracy, Warszawa 1997

2. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. Instytut Technologii Eksploatacji,

Radom 2000