WZW – Wirusowe zapalenia wątroby:

zagrożenia, zapobieganie i leczenie

WZW to skrót oznaczający wirusowe zapalenie wątroby. Określa się w ten sposób grupę

chorób powodowanych przez wirusy, które namnażając się w komórkach wątrobowych (tzw.

Hepatocytach), powodują ich rozpad. Wyróżniamy pięć podstawowych, najczęstszych typów

wirusa A, B, C, D i E, które mimo podobnego mechanizmu działania wykazują wiele różnic.

W tym artykule przedstawione zostaną podobieństwa i różnice między typami wirusów A, B i

C, ze zwróceniem uwagi na leczenie i profilaktykę.

Zagrożenia i objawy

Wspólną cechą wszystkich wirusów jest możliwość powodowania przez nie żółtaczki.

śółtaczka to objaw, przy którym w organizmie zwiększa się poziom żółtego barwnika –

bilirubiny, co objawia się zżółknięciem skóry i twardówek oczu. Intensywność

powodowanych komplikacji zdrowotnych różni się jednak znacznie w zależności od typu

wirusa.

Wirus typu A, zwany inaczej HAV powodujący WZW A jest stosunkowo mało groźny. Od

zakażenia do pojawienia się objawów mija zwykle ok. 2-6 tygodni. Objawami choroby mogą

być: złe samopoczucie, utrata apetytu i gorączka, aczkolwiek wiele zakażeń przebiega

bezobjawowo. Wkrótce potem pojawia się żółtaczka, która znika po miesiącu. Powikłania

występują bardzo rzadko. HAV nie jest poważnym zagrożeniem życia, śmiertelność wynosi

ok. 1 na 1000.

Wirus zapalenia wątroby typu B, zwany inaczej HBV stanowi o wiele większe zagrożenie dla

zdrowia. Po zakażeniu okres wylęgania trwa około trzech miesięcy. Po tym czasie pojawiają

się objawy podobne do tych jakie występują przy zakażeniu HAV. Następnie rozwija się

żółtaczka, która u 9 na 10 osób po pewnym czasie ustępuje. WZW B może mieć jednak dużo

poważniejszy przebieg. Istnieje ryzyko pojawienia się przewlekłego zapalenia, które w

efekcie powodować może marskość wątroby. Poważnym zagrożeniem, jakie niesie za sobą

zakażenie HBV, jest pierwotny rak wątroby. Groźnym powikłaniem WZW B jest również

zakażenie okołoporodowe, do którego może dojść w sytuacji, gdy matka jest nosicielem

wirusa typu B. Ryzyko zakażenia dziecka przy porodzie wynosi ponad 90% i większość

zakażonych dzieci staje się nosicielami, co niesie za sobą zagrożenie rozwojem choroby i

skutkować może śmiertelnością u tych dzieci dochodzącą nawet do 50%.

Trzeci typ WZW jest wywoływany przez wirusa zapalenia wątroby typu C – HCV. Przebieg

zakażenia jest bardzo podobny do przebiegu WZW B. W przypadku HCV okres w którym

wirus znajdujący się w organizmie pozostaje w utajeniu trwa kilka lat, a ryzyko wystąpienia

powikłań takich jak przewlekłe zapalenie wątroby i pierwotny rak wątroby jest większe niż w

przypadku WZW B.

Czy mogę się zarazić?

Wirusy HAV usuwane są z organizmu z kałem. W przypadkach niedopilnowania zasad

higieny mogą być przenoszone przez owady lub przenikać do wód gruntowych lub wody

pitnej. Wirus ten potrafi bytować długo w wilgotnym i mokrym środowisku. WZW A jest

więc przykładem „choroby brudnych rąk”, która rozprzestrzenia się głównie tam, gdzie nie są

przestrzegane zasady higieny.

W przypadku wirusa zapalenia wątroby typu B głównymi drogami zakażenia są krew i

kontakty seksualne. Nie znaczy to, że narażeni na ryzyko są tylko narkomani używający

dożylnie środków odurzających i osoby mające wiele kontaktów seksualnych. Na zakażenie

to są narażeni praktycznie wszyscy, gdyż może do niego dojść w wyniku takich zabiegów jak

zastrzyki, operacje, w gabinetach stomatologicznych, podczas wykonywania tatuażu,

akupunktury lub nawet podczas zabiegu manicure czy wizyty u fryzjera (zranienie brzytwą,

żyletką, nożyczkami). Do zakażenia może dojść również podczas porodu. HBV nie występuje

w kale ślinie ani łzach, co sprawia że nie można się nim zarazić w wyniku np. całowania, czy

pływania w basenie z nosicielami tego wirusa.

Wirusem HCV można zakazić się w taki sam sposób jak wirusem HBV, czyli przez kontakt z

krwią osoby będącej nosicielem lub kontakt seksualny bez odpowiednich zabezpieczeń z taką

osobą. Tak samo jak w przypadku wirusa typu B wirusem wywołującym WZW C nie można

się zarazić przez kaszel, kichanie czy używanie tej samej wanny co osoby zakażone, czyli w

przypadku, gdy nie ma bezpośredniego kontaktu z krwią nosiciela.

Diagnostyka

W diagnostyce zapaleń wątroby wyróżniamy testy swoiste i nieswoiste. Testy nieswoiste

świadczą o wystapieniu zapalenia wątroby, ale nie pozwalają sprecyzować o jaki typ wirusa

spowodował zakażenie. Testy swoiste są ukierunkowane na wykrycie konkretnego typu

wirusa.

Do testów nieswoistych należy badanie stężenia bilirubiny we krwi lub moczu. Bilirubina jest

żółtym barwnikiem, który gromadzi się w przypadku nieprawidłowej pracy wątroby, której

powodem mogą być właśnie zakażenia wirusowe. Kolejnym nieswoistym testem jest badanie

tzw. aminotransferaz: ALAT i ASPAT – są to enzymy, których podwyższone stężenie we

krwi również świadczy o możliwym uszkodzeniu wątroby. Zaletą testów nieswoistych jest to,

że są stosunkowo łatwe i szybkie do przeprowadzenia, natomiast ich wadą jest to, że na

wysoki poziom bilirubiny, ALAT i ASPAT mogą wpływać inne czynniki uszkadzające

wątrobę. Wnioskiem tego pozytywny (stwierdzający nieprawidłowo wysoki poziom któregoś

z badanych czynników) wynik testu nieswoistego nie świadczy jednoznacznie o tym, że

mamy do czynienia z wirusowym zapaleniem wątroby.

Testy swoiste opierają się na wykrywaniu przeciwciał przeciwko konkretnym wirusom.

Przeciwciała to cząsteczki wytwarzane przez nasz organizm do walki z wszelkiego rodzaju

drobnoustrojami. Każde przeciwciało skierowane jest przeciwko jednemu konkretnemu

typowi „zarazka”. Jeżeli więc obserwujemy we krwi podwyższone stężenie jakiegoś

przeciwciała świadczy to o fakcie iż układ odpornościowy próbuje obronić nas przed wirusem

lub bakterią, które wniknęły do organizmu. W laboratoriach analitycznych dostępne są testy

określające zawartość poszczególnych przeciwciał dzięki którym można dokładnie określić z

jakim konkretnym typem wirusa mamy do czynienia.

Leczenie i zapobieganie

WZW A jest stosunkowo niegroźną choroba i przeważnie nie jest konieczne stosowanie

leczenia. Istnieje szczepionka przeciwko HAV. Aby uniknąć zakażenia trzeba przestrzegać

podstawowych zasad higieny.

Zakażenie HBV wymaga przeważnie hospitalizacji. Sposób leczenia zależy od nasilenia

objawów choroby, przeważnie stosuje się leczenie zachowawcze i mające na celu usunięcie

wirusa z organizmu. Dużo lepszą metodą walki z wirusem wywołującym WZW B jest

szczepionka, która z dużą skutecznością może zabezpieczyć przed wirusem typu B.

Najtrudniejsza sytuacja pojawia się, gdy mamy do czynienia z wirusem HCV. Leczenie jest

bardzo kosztowne, długotrwałe, a mimo tego perspektywy wyleczenia są stosunkowo małe.

Co gorsza nie opracowano jeszcze skutecznej szczepionki przeciwko temu typowi wirusa.

Jedynym sposobem, aby ustrzec się zakażenie HCV pozostaje przestrzeganie zasad higieny i

unikanie sytuacji w których może dojść do zakażenia.

Wnioski

Wirusowe zapalenia wątroby mogą nieść za sobą bardzo poważne zagrożenie dla zdrowia.

Leczenie zakażeń wirusami z tej grupy szczególnie (B i C) jest czasochłonne i kosztowne.

Najlepszym sposobem, aby ustrzec się zapaleń wątroby spowodowanych wirusami jest

szczepionka (w przypadku HAV i HBV). Szczepionka wykonana zawczasu pozwoli ustrzec

się ewentualnych komplikacji i pozwoli zaoszczędzić zdrowie i czas. Nie można zapomnieć o

przestrzeganiu zasad higieny, co pozwoli nam znacznie zniwelować ryzyko ewentualnych

zakażeń. Warto zapytać swojego lekarza o skierowanie na rutynowe badania przesiewowe lub

o mozliwość szczepienia.

Piśmiennictwo

1. Collier L, Oxford J. Wirusologia. PZWL 2001