Teoria odpowiada na pytanie, dlaczego istnieje dane zjawisko i w jaki sposób działa.

Cechy teorii: abstrakcyjność (stwierdzenia wyrażone w terminach ogólnych, ponieważ ich celem jest wyjaśnienie

danego zjawiska w każdym czasie i miejscu), sprawdzalność (teorie są sprawdzane, jeśli nie udowodni się ich

fałszywości, to uznawane są za wiarygodne, jeśli utrzymają się po atakach empirycznych wówczas uznane zostają

za najlepsze wytłumaczenie danych zjawisk w danym czasie, jeśli wytrzymają próbę czasu, wówczas są

akceptowane jako prawdziwe).

Podział nauk: formalne (matematyka, logika), empiryczne (przyrodnicze, społeczne).

Socjologia potoczna – oparta na zdrowym rozsądku, uogólnieniu codziennych doświadczeń w sposób

emocjonalny, niesystematyczny i niesprawdzony.

Socjologia naukowa – twierdzenia potwierdzone przez badania empiryczne, prawdziwe bez względu na to kto je

wypowiedział i możliwe do sprawdzenia.

Wyobraźnia socjologiczna – dystansowanie się do codziennych czynności

Zakres badań socjologii: *zbiorowości społeczne, *instytucje społeczne, *procesy i zjawiska masowe.

Industrializacja – przechodzenie społeczeństw od gospodarki rolniczej do przemysłowej

Urbanizacja – szybki rozwój ośrodków miejskich i tworzenie się nowych, na skutek koncentracji przemysłu i

handlu. Powoduje napływ ludności wiejskiej do miast, powiększanie się obszarów miejskich i zrost liczby ludności

żyjącej w miastach (demograficzna, przestrzenna, ekonomiczna, społeczna)

Mobilność – migracje, awans i degradacja społeczna

Cechy nauki: *nie ocenia co powinno, nie powinno istnieć, bądź dziać się, *dąży do zrozumienia dlaczego dane

zjawiska istnieją i w jaki sposób funkcjonują, *stosuje metody gromadzenia danych, którymi można posługiwać się

wielokrotnie, *poddaje teorie empirycznej ocenie.

Rola społeczna – określone oczekiwania, które ma do spełnienia osoba zajmująca daną pozycję społeczną

Socjalizacja – proces uczenia się członków społeczeństwa jak żyć (pierwotna, wtórna)

Pojmowanie roli w grupie: szef klakierów (pilnuje nagradzania osób w grupie), dawca wsparcia (dodaje odwagi

osobom nieśmiałym), wesołek grupowy (dba o atmosfere i rozładowuje napięcie), marszałek (strzeże

równouprawnienia).

Zakłócenia: agresor (wywołuje konflikty), negatywista (nie zgadza się z innymi), dyktator (najważniejsze jego

rozwiązania, nieważne co mówią inni), łowca uznania (usiłują zawsze być w grupie sukcesu), exhibicjonista

(opowiada o sobie i angażuje w to innych).

Reklama – płatna bezosobowa forma prezentowania i popierania dóbr, usług oraz idei przez określonego nadawcę,

płaszczyzny (poznawcza, emocjonalna, behawioralna).

Elementy manipulacji: *oddziaływanie na nieświadome pragnienia, podanie prostej drogi do ich osiągnięcia,

*wiarygodne wypowiedzi (autorytet), *często i wielokrotnie powtarzana, *tworzenie pozytywnych skojarzeń.

Więź społeczna – stosunki społeczne w danej grupie ludzi oraz postawy członków do grupy, typy (naturalna,

zrzeszeniowa, stanowiona).

Modele łączności w grupie: kołowy, łańcuchowy, koncentryczny (gwiazda), hierarchiczny.

Cechy grup pierwotnych: *styczności bezpośrednie, *stosunki społeczne osobowe, nie instytucjonalne, *wysoki

poziom identyfikacji członków z grupą, *ujednolicenie w sferze wartości, *mała liczność.

Konformizm – zmiana zachowania lub opinii drugiej osoby spowodowana rzeczywistym lub wybrażonym

naciskiem ze strony jakiejś osoby lub grupy, nasilenie: *jednomyślność, *niska samoocena, *specjaliści w grupie,

*osoby znaczące i podobne do jednostki

Poczucie upośledzenia społecznego (deprywacji): *niska samoocena, *świadomośc zajmowania gorszej pozycji

społecznej w porównaniu z innymi.

Osoby najbardziej konformistyczne: *sympatycy, *kandydaci, *neofici.

Reakcje na wpływ społeczny: *uleganie, *identyfikacja, *efekt wujka Karola, *internalizacja.

Kultura jako atrybut człowieka: *obejmuje całość życia, *nie ma charakteru wartościującego, *twór zbiorowy,

nie indywidualny, *narasta i przekształca się w czasie.

Wartość – przedmiot materialny lub idealny w stosunku do którego jednostki przyjmują postawę szacunku,

przypisują mu ważną rolę w życiu i czują przymus dążenia do jego osiągnięcia (uznawane, odczuwane,

realizowane).

Normy – reguły według którcyh żyje grupa (zwyczajne, obyczaje, prawa, tabu).

Znak i symbol – nabierają znaczenia poprzez umowę społeczną.

Etnocentryzm – wynoszenie własnej kultury nad inne.

Relatywizm – traktowanie kultur równo.

Dyfuzja – przenoszenie elementów kulturowych z jednego społeczeństwa do drugiego.

Subkultura – grupa mająca przekonania i wartości inne niż całe społeczeństwo.

Kontrkultura – styl życia przeciwieństwem do życia społeczeństwa.

Zachowanie agresywne – jego celem jest wyrządzenie komuś krzywdy lub bólu.

Teorie: *Agresja pozwala przetrwać najlepiej przystosowanym, *Idea katharsis (oglądanie w telewizji aktów

przemocy, oglądanie pornografii zawierającej przemoc) – rozładowanie przemocy w świecie wirtualnym, aby

uniknąć jej w świecie realnym. Idea ta nie sprawdza się.

Sposoby rozładowania agresji: *aktywność fizyczna, *uprawianie agresji w wyobraźni, *bezpośrednia agresja

Elementy osobowości: *biogenne (wł. anatomiczne, fizjologiczne), *psychogenne (pamięć, wola, uczucia,

wyobraźnia), *socjogenne (kulturowy ideał osobowości, jaźń subiektywna – moje wyobrażenie o sobie, jaźń

odzwierciedlona – moje wyobrażenie jak mnie odbierają inni, rola społeczna)

Osobowość psychologiczna – złożony zbiór własności psychocznych, które wpływają na charakterystyczne

zachowania jednostki, niezmienne czasowo i sytuacyjnie.

Koncepcja temperamentów Hipokratesa i Galena: *sangwinik (ruchliwy, duża zmienność, szybko powstające i

gasnące uczucia), *choleryk (szybko powstające i przemijające silne uczucia, ruchliwość, porywczość), *flegmatyk

(powolne i zrównoważone działanie, nie uzewnętrza uczuć, konsekwentny, uparty), *melancholik (mała zmienność

uczuć, uczucia długotrwałe, skryty)

Typologia konstytucjonalna (Ernst Kretschmer) – ludziom o danym typie ciała dane są właściowości

psychiczne bądź skłonności do chorób psychicznych: *leptosomatyk (wysoki, chudy), *schizotymik (mało

towarzyski, sztywność przekonań, skłonność do abstrakcyjnego myślenia), *pyknik (gruby, średni wzrost, okrągła

głowa), *cyklotymik (towarzyski, duza zmiennosc uczuc), *atletyk (umięśniony, średni lub wysoki wzrost, szerokie

barki), *iksotymik (sumienny, drobiazgowy, mała plastyczność umysłu, umiarkowany w gestach).

Koncepcja psychoanalityczna (ważne są 4 pojęcia): *determinizm psychiczny (wszelkie reakcje umysłowe i

zachowaniowe są zdeterminowane wcześniejszymi doświadczeniami), *wczesne doświadczenia (początkowe fazy

rozwoju mają największy wpływ na życie dorosłe), *popędy i instynkty, *procesy podświadome.