BADANIE FIZYKALNE

GŁOWY I SZYI

BADANIE FIZYKALNE GŁOWY I

SZYI

• OGLĄDANIE

• Ocena wielkości głowy :należy uwzględnić wiek dziecka,

proporcjonalność w stosunku do pozostałych części ciała

oraz wygląd.

• Małe dziecko: duza głowa z małą twarzą, długi tułów

,krótkie kończyny

• Ocenia się, że wysokość głowy u niemowlęcia wynosi około

¼ długości ciała, a u dorosłego 1/8.

• Twarz niemowlęcia jest szeroka i mała ( słaby rozwój szczęk

i nosa , silny rozwój sklepienia czaszki)

• PATOLOGIA :

• MAŁOGŁOWIE (MICROCEPHALIA)

• DUŻA GŁOWA (MACROCEPHALIA)

MACROCEPHALIA

• Przyczyny:
• wrodzone anomalie: niedorozwój

ośrodkowego układu nerwowego,niedorozwój

półkul mózgowych,spina bifida.

• zmiany pozapalne,
• Zmiany pourazowe,
• Nowotwory,
• Zapalenia,
• Ponadto dużą głowę mają też wcześniaki,

dzieci z osteogenesis imperfecta, z

chondodystrofią.

MICROCEPHALIA

• Występuje jako przejaw dysgenezji

lub hipoplazji OUN- są to zaburzenia
pierwotne wzrostu i rozwoju OUN,

• Dziedziczenie recesywne
• Wtórna- efekt urazu lub chorób OUN (

toksoplazmoza, cytomegalia)

TORTICOLLIS

• To asymetria twarzy i szyi wynikająca

najczęściej z urazu mięśnia

mostkowo-sutkowo-obojczykowego.

• W szczególnych przypadkach

anomalia ta może być dowodem

istnienia zespołu Sandifera(triada

objawów- torticollis, wsteczny odpływ

żołądkowo-przełykowy,zapalenie

błony śluzowej żołądka)

BADANIE PALPACYJNE

• CRANIOTABES
• Ognisko rozmiękania potylicy bada

się wzdłuż linii szwów –kość
potyliczna i ciemieniowa.

• Jako objaw fizjologiczny może

utrzymywać się u niemowląt poniżej
3 mż; w krzywicy występuje zawsze
po 4 mż.

BADANIE CIEMIĄCZKA

• CIEMIE PRZEDNIE
• Ocenia się wielkość oraz stosunek do

powierzchni kości czaszki. Zazwyczaj ma
kształt rombu i średnie wymiary 2.5-4 cm.

• Prawidłowe zamknięcie ciemiączka powinno

nastąpić między 12-24 miesiącem.

• Wczesne zarośnięcie nie musi dawać

żadnych objawów jeśli wzrost głowy
postępuje normalnie.

BADANIE CIEMIĄCZKA- cd

• U dzieci zdrowych powierzchnia

ciemiączka jest lekko zapadnięta w

pozycji siedzącej, w stanach

chorobowych może przemawiać za

odwodnieniem.

• Tętniące- to objaw patologiczny
• Bezpośrednio po urodzeniu-krwawienie

wewnątrzczaszkowe,

• Późniejsze przyczyny- zapalenie opon

mózgowo-rdzeniowych,guzy OUN.

GŁOWA KWADRATOWA

• Głowa z wysuniętymi guzami czołowymi i

potylicznymi oraz dużym niezarośniętym

ciemiączkiem występuje w – kile wrodzonej,

czynnej krzywicy po pierwszym roku życia.

• Głowa kwadratowa- cztery uwypuklone kości

przedzielone bruzdami wzdłuż szwu

czołowego i wieńcowego- głowa pośladkowa

• Ocena fizykalna powłok głowy obejmuje

także ocenę przydatków-części owłosionej

głowy, brwi i rzęs.

BADANIE TWARZY –NOS, JAMA

USTNA, GARDŁO

• Jest to jedno z najtrudniejszych badań- więc

czasami istnieje konieczność odłożenia badania

na koniec badania fizykalnego. Dzieci, które

współpracują z lekarzem badamy na siedzą co lub

na stojąco.

• Podczas badania ocenia się- cechy morfologiczne

warg, śluzówek jamy ustnej, uzębienie, wielkość i

kształt migdałków oraz budowę i kształt

podniebienia miękkiego i twardego.

• Należy zwrócić uwagę na możliwość oddychania

przez nos, przewlekłe otwarcie ust ( adenoidalne),

wady zgryzu.

ŚLUZÓWKI JAMY USTNEJ

• Oglądamy przy pomocy szpatułki.

• Należy zwrócić uwagę na zabarwienie,

ujścia ślinianek przyusznych oraz dziąsła.

• Patologia- rozsiane nieregularne plamy, o

białym kolorze otoczone wąskim

czerwonym rąbkiem nazywamy aftami.

Wywołane są najczęściej przez Candida

albicans lub florę beztlenową jamy ustnej.

• Afty Bednara – żółtoszare ubytki w błonie

na tylnej ścianie podniebienia twardego.

Powstają głównie na skutek urazu

mechanicznego (smoczek)

JAMA USTNA c.d.

• Plamki Koplika- występują w okresie prodromalnym

odry- białoszare plamki, otoczone czerwoną

obwódką, które są zlokalizowane na policzkach.

• U dzieci krańcowo niedożywionych widoczne są

uwypuklenie do światła jamy ustnej- poduszki

Bichata

• DZIĄSŁA
• Błona śluzowa jest bezbarwna lub blada, gdy zęby

są niewyrżnięte. Wokół wyrżniętych zębów często

zaczerwienienie i obrzęk.

• Przerost dziąseł – choroby rozrostowe, efekt

uboczny leków

JĘZYK

• Należy określić zabarwienie, rysunek

powierzchni, ruchomość.

• Wielkość- duży język – zespół Pierre-

Robina , kretynizm, rhabdomyosarcoma,

choroby spichrzeniowe.

• Zaburzenia ruchomości – uszkodzenie

nerwu IX i XII

• Drżenie – pląsawica, nadczynność tarczycy.

• Obłożenie języka – białoszary nalot – stany

gorączkowe, choroby wysypkowe,

odwodnienie, alergie.

JĘZYK c.d.

• Cechy charakterystyczne:

• Język malinowy – szkarlatyna

• Geograficzny – specyficznie wygórowana

szara powierzchnia

• Specyficzny kolor języka obserwuje się w

niedoborach wit.B12, pelagrze, durze

brzusznym

• Bruzdowaty – głębokie nieregularne bruzdy

• NASTĘPNIE BADAMY PODNIEBIENIE

• -rozszczep podniebienia i/lub warg,

gotyckie podniebienie

GARDŁO

Oglądanie gardła przeprowadzamy razem

z badaniem jamy ustnej.

Przy oglądaniu łuków podniebiennych i

migdałków bocznych zwracamy uwagę

na:

Wilgotność, zabarwienie, treść

patologiczna spływająca po tylnej ścianie

gardła oraz wygląd grudek chłonnych.

Wielkość migdałków bocznych oceniamy w

skali Pirqueta:

GARDŁO c.d.

• I* - migdałki małe schowane pomiędzy łukami,
• II * - migdałki sięgające do wysokości łuków

podniebienno-gardłowych,

• III* - przekraczające nieznacznie tę linię,
• IV* - zajmujące połowę szerokości gardła

środkowego,

• V* - stykające się ze sobą
• W celu przekonania się czy w powiększonych

migdałach nie ma treści ropnej należy ucisnąć

szpatułką.

• OBMACYWANIE – ma zastosowanie głównie w

ocenie stanu gruczołów ślinowych

BADANIE NOSA

• Zwracamy uwagę na budowę zewnętrzną nosa,

otwory nosowe ich wielkość, stan skóry w tej okolicy,

ustawienie czubka nosa, ruchomość skrzydełek.

• U dzieci starszych mówiących zwracamy uwagę na

dźwięk mowy. W przypadku niedrożności nosa

obserwujemy tzw. Nosowanie.

• Mowa nosowa zamknięta wskazuje na istnienie

przeszkody między gardłem a jamą nosowo-

gardłową i nosem.

• Mowa nosowa otwarta występuje gdy połączenie

między nosem i gardłem jest zbyt szerokie w chwili

wymawiania dźwięków nosowych- rozszczepy

podniebienia, porażenie mięśni podniebienia, po

urazach, po oparzeniach.

NOS cd

• Uporczywe nieżyty nosa, zwłaszcza u

dzieci starszych mogą być spowodowane
zapaleniem zatok przynosowych.

• W kompleksowej ocenie uwzględniamy:
• Świąd,
• Poczucie węchu,
• Wydzielina w nosie,
• Kichanie,
• Uczucie stałego zatkania

USZY

• Badanie ucha i jego okolicy przeprowadzamy

posługując się ogladaniem i obmacywaniem

• Zwracamy uwagę na ewentualne

zaczerwienienie, obrzęk, anomalie, wady

rozwojowe, wyciek z ucha.

• Sprawdzamy bolesność skrawka małżowiny

usznej, obmacujemy obustronnie wyrostki

sutkowe

• OTOSKOPIA – chory siedzi bokiem do

badającego, pociągamy małżowinę ku dołowi.

TECHNIKA BADANIA WĘZŁÓW

CHŁONNYCH

• W badaniu wykorzystuje się –

oglądanie i obmacywanie.

• OGLĄDANIE – badanie to wypada

dodatnio gdy istnieje znaczące

powiększenie węzłów chłonnych,

ocenie podlegają następujące cechy;

• Wielkość, spoistość, ocieplenie,

ruchomość, uniesienie nad

powierzchnię powłok, bolesność.

WĘZŁY CHŁONNE

• Badamy dwoma lub trzema palcami

jednej ręki, rzadziej badanie wykonujemy

oburącz (np na szyi). Badanie polega na

wykonywaniu powolnych i delikatnych

ruchów na powłokach skórnych na

zasadzie góra-dół, przód-tył i ruchy

rotacyjne. Badanie zaczynamy od góry.

Powinno wykonywać się je na twardym

podłożu- wykorzystujemy w tym celu

głębsze struktury.

WĘZŁY CHŁONNE

• POWIĘKSZENIE MIEJSCOWE
• Na potylicy- różyczka, zapalenie ucha

zewnętrznego, wszawica, świerzb, po ugryzieniu.

• Powiększenie pojedynczego węzła dotyczy:
• Zespołu Perinauda (gradówka, jęczmień)
• Węzeł wartownik – okolica lewego obojczyka –

choroba Hodgkina, nowotwory żołądka.

• Ugryzienie, zadrapanie przez gryzonie –

powiększenie lokalnego węzła chłonnego- choroba

kociego pazura.

• Powiększenie węzłów szyi stwierdza się w

infekcjach jamy ustnej i gardła.

Uogólnione powiększenie

węzłów chłonnych

• Zakażenia układowe – bakteryjne,

wirusowe, grzybicze, pierwotniakowe

• Choroby układowe, rozrostowe –

bolesność może być lub nie

• Kolagenozy
• Inne – choroba Kawasaki

TARCZYCA

• Prawidłową tarczycę badamy stojąc za chorym wyczuwamy

jako twór elastyczny, symetryczny, położony płasko poniżej

chrząstki tarczowatej. Przy połykaniu tarczyca przesuwa się

ku górze.

• OGLADANIE – nie powiększona nie jest widoczna.

• Palpacja – badanie oburącz-badanie wykonujemy stojąc za

chorym. Oceniamy wielkość i położenie obu płatów, zmiany

w cieśni, położenie górnych i dolnych biegunów, jego

powierzchnię, spoistość i stosunek do otaczających tkanek.

• Badanie od przodu- określa granice i rozległość

poszczególnych płatów.

• Badanie przy ułożeniu na wznak- służy do wykrycia wola

zamostkowego, ew. guzków w dolnych biegunach gruczołu

TARCZYCA cd

• Osłuchiwanie- słuchawkę przykładamy w

anatomicznym położeniu gruczołu tarczowego.

Zwiększony przepływ krwi przez gruczoł

( nadczynność tarczycy) i powstające szmery

naczyniowe są słyszalne nad całym gruczołem.

• Powiększenie gruczołu nosi nazwę wola, dzielimy je :

• I* - tarczyca jest niewidoczna przy normalnym

ułożeniu szyi,

• II* - tarczyca jest widoczna przy normalnym ułożeniu

szyi, nie deformuje bocznych zarysów szyi,

• III* -tarczyca bardzo duża, widoczna z daleka,

deformuje boczne zarysy, mogą występować objawy

uciskowe, np trudności w oddychaniu, uczucie ucisku

na tchawicę i przełyk, ochrypły głos

TARCZYCA cd

• W zależności od struktury miąższu tarczycy wyróżniamy:

• Wole miąższowe,

• Wole miąższowe z obecnością guzków,

• Pojedynczy guzek tarczycy,

• Wole wieloguzkowe,

• Wole częściowo położone za mostkiem

• Objawy oczne stwierdzane w chorobach tarczycy- objaw

Graefego- przy ruchu gałek ocznych w dół między tęczówką

a górną powieką uwidacznia się pasek twardówki;

• Objaw Stellwaga- rzadkie mruganie

• Objaw Moebiusa – zbieżność galek ocznych i adaptacji

źrenic – w wytrzeszczu i osłabieniu mięśni ocznych

maksymalna konwergacja trwa nie dłużej niż 2-3 sek ( Oko

zdrowe kilkanaście sek)

WODOGŁOWIE

• Przyczyny:
• Nadmierne wytwarzanie, zaburzone

krążenie, upośledzone wchłanianie

płynu mózgowo-rdzeniowego

• Zanik lub dysgenezja mózgu.
• Prawidłowe ciśnienie płynu mózgowo-

rdzeniowego wynosi u dzieci od 100

do 150 mm H2O, u noworodków jest

niższe i wynosi około 40.

WODOGŁOWIE

• Wodogłowie nie jest oddzielną jednostką

chorobową, ale zespołem o bardzo wielu

przyczynach, z których najwazniejsze są:

• Wodogłowie uwarunkowane genetycznie,
• Wady rozwojowe OUN np.. Wady cewy nerwowej
• Wodogłowie pokrwotoczne w następstwie

krwawienia do- i okołokomorowego wyst. U

noworodków urodzonych przedwcześnie

• Pozapalne
• Procesy ekspansywne
• Objawy są zależne od wieku i czasu wystapienia

zmian

NOWOTWORY OUN

• Nowotwory oun w blisko 90% umiejscawiają się w

mózgu, a tylko w 10% w rdzeniu kręgowym. Są to

po białaczce najczęstsze nowotwory wieku

dziecięcego. Są to zwykle nowotwory pierwotne.

• Z punktu widzenia histopatologicznego dzieli się

na guzy :

• Pochodzenia neuroektodermalnego;
• Guzy kieszonki Rathkego
• Pochodzenia mezodermalnego
• Objawy związane z rozwojem nowotworu zależą

od: powstania cieśni śródczaszkowej i

miejscowego uszkodzenia mózgu.