Choroby układu

oddechowego

•choroba maedi

•pasterelloza

•adenomatoza

Dawna i aktualne listy OIE

Lista A

1. Gorączka doliny Rift
2. Choroba niebieskiego języka
3. Guzowata choroba skóry
4. Pomór małych przeżuwaczy
5. Ospa owiec i kóz
6. Pryszczyca

Lista B

1. Bruceloza owiec i kóz (wył. B. ovis)
2. Bruceloza owiec (B. ovis)
3. Zakaźne zapalenie stawów i mózgu

kóz

4. Zaraza płucna kóz
5. Zakaźna bezmleczność
6. Enzootyczne ronienie owiec
7. Choroba maedi-visna
8. Choroba Nairobi
9. Scrapie (ch. kłusowa)
10. Adenomatoza
11. Salmonelloza

Lista OIE
Choroby owiec i kóz

1. Zakaźne zapalenie stawów i

mózgu kóz

2. Zaraza płucna kóz
3. Zakaźna bezmleczność
4. Enzootyczne ronienie owiec
5. Choroba maedi-visna
6. Choroba Nairobi
7. Bruceloza owiec (B. ovis)
8. Salmonelloza
9. Pomór małych przeżuwaczy
10. Scrapie (ch. kłusowa)
11. Ospa owiec i kóz

Choroba maedi-visna

Inne nazwy:
• (pol.) Postępowe zapalenie płuc
• (łac.) Pneumonia interstitialis

progressiva

• (ang.) Maedi-visna disease
• (ang.) Progressive pneumonia

Choroba maedi-visna

Zakaźna

choroba

wirusowa

o

przebiegu

przewlekłym, charakteryzująca się:

postępowym zapaleniem płuc (maedi)

lub

zapaleniem opon mózgowych, mózgu i rdzenia
kręgowego (visna),

niekiedy też zapaleniem stawów i gruczołu
mlekowego.

Czynnik etiologiczny

Wirus maedi-visna (MVV)

Rodzina: Retroviridae
Podrodzina: Lentivirinae

• Nieonkogenny
• Zakażenia trwałe o długim okresie

wylęgania

Źródła zakażenia

• Wydzielina z układu oddechowego:

• chore owce i kozy

• bezobjawowi nosiciele i siewcy

• Mleko

• samice karmiące

Drogi przenoszenia

• Kontakt bezpośredni,

• Śródmacicznie,

• Podczas porodu,

• Podczas ssania

Czynniki usposabiające

• Stres (transport, przepęd)
• Pogorszenie warunków

środowiskowych

• Zakażenie innymi retrovirusami

Zachorowalność: 50%
Śmiertelność: ok. 100%

Patogeneza:

Wniknięcie

do

organizmu



umiejscowienie

w

monocytach

i

makrofagach  replikacja  wbudowanie

w aparat genetyczny (PROWIRUS) 

zakażenie przetrwałe  stała ekspresja

białek wirusa na powierzchni makrofagów
 rozplen i gromadzenie się komórek

jednojądrzastych



powstawanie

nacieków zapalnych

Patogeneza c.d.

 nacieki zapalne:

• płuca
• mózg i opony
• stawy
• gruczoł mlekowy
• wokół naczyń

Postać maedi: płuca
Postać visna: układ nerwowy

Inkubacja:

Okres inkubacji bardzo długi: 1-3 lat
zakażenie jagniąt  objawy u owiec 2-

4 letnich

Objawy kliniczne:

Przebieg głównie subkliniczny.

Postać maedi:

• apatia

• spadek masy ciała

• narastająca duszność i charczenie

• odstawanie od stada

• zaleganie

Komplikacje bakteryjne:

• gorączka

• wypływy z nosa

• kaszel

Zmiany

anatomopatologiczne

• płuca:

• powiększenie 2-4 krotne
• barwa szaro-czerwona – niebieskawa
• konsystencja gumowata
• zmiany zapalne
• histopatologicznie: zmiany typowe dla

śródmiąższowego zapalenia płuc
(powiększenie przegród
miedzypęcherzykowych, zanik pęcherzyków
płucnych i obfity naciek komórek
jednojądrzastych)

Rozpoznanie

• powolny rozwój choroby

• objawy kliniczne

• wysoka śmiertelność

• zmiany anatomopatologiczne

• badanie histopatologiczne

• badanie laboratoryjne:

– izolacja,

– badanie efektu cytopatycznego,

– PCR,

– hybrydyzacja in situ,

– immunoblotting.

• badanie serologiczne:

– test ELISA

– test AGID (agar gel immunodiffusion)

Postępowanie

Dawna lista B OIE

• Obowiązek rejestracji
• Leczenie nie prowadzone, ze względu

na:

• postępowy charakter choroby,
• rodzaj zmian,
• etiologię wirusową

• Likwidacja chorych osobników

Profilaktyka

• Wprowadzanie do stad nowych

osobników ze stad wolnych

• Kwarantanna i badanie serologiczne

nowych osobników

• Monitoring: likwidacja seropozytywnych

osobników wraz z potomstwem.

• Stado wolne: wyniki 2 badań

monitoringowych w odstępie 1 roku –
ujemne.

Le Grand Noir (Black Sheep)
Uniquely blended, the black sheep
on the label symbolizes the wine:
irreverent, different.
And delicious.
Chardonnay and red varietals are
aged
in French and American oak for 6
months.

Pastereloza

Inne nazwy:
• (pol.) Posocznica krwotoczna owiec
• (łac.) Pasteurellosis ovium
• (ang.) Pasteurellosis
• (ang.) Haemorrhagic septicaemia in

sheep

• (ros.) Pastieriellez
• (ros.) Giemorragiczeskaja siepticemija

Pastereloza

Choroba występująca:
• u jagniąt jako ostro przebiegająca

posocznica

• u dorosłych owiec jako zapalenie płuc

Etiologia

Pasteurella multocida

Pasteurella hemolytica

(rzadziej)

• pałeczki
• warunkowo chorobotwórcze
• P. hemolytica (odróżnienie od P.

multocida)

• rozkłada maltozę
• nie wytwarza indolu

Źródła zakażenia

• Bezobjawowi nosiciele

Drogi zakażenia

• Droga pokarmowa
• Droga aerogenna

Zachorowalność: 50%
Śmiertelność: 10%

Patogeneza

Wniknięcie zarazka  czynniki

stresogenne  uzjadliwienie

 jagnięta: posocznica
 owce dorosłe: odoskrzelowe zapalenie

płuc

Postacie choroby

• Postać ostra:

• jagnięta ssące
• jagnięta po odsadzeniu

• Postać podostra
• Postać przewlekła

Objawy kliniczne

Postać ostra:
• posocznica
• zejście śmiertelne w ciągu 24-48h

Postać podostra:
• trwa kilka-kilkanaście dni
• ciepłota wewnętrzna: wzrost do 41˚C


Objawy kliniczne c.d.


Postać przewlekła
• może trwać kilka tygodni
• wychudzenie
• rzężący, przyspieszony oddech
• kaszel
• wypływ śluzowo-ropny z nozdrzy
• przyspieszenie akcji serca
• wycieńczenie  śmierć

Ogólne zakażenie krwi  śmierć

Zmiany

anatomopatologiczne

Postać ostra: zmiany charakterystyczne dla

posocznicy:

• błony surowicze i śluzowe: wybroczyny
• nerki: wybroczyny
• węzły chłonne: obrzęk
• jamy ciała: surowiczo-krwisty płyn
• początek zapalenia płuc

Zmiany

anatomopatologiczne c.d.

Postać podostra:
• tkanka łączna podskórna (okol. głowy, szyi i

przedpiersia): galaretowate i krwotoczne
nacieczenia

• w pełni wykształcone, krupowe zapalenie płuc

Postać przewlekła:
• nasilenie w/w zmian
• wychudzenie i charłactwo
• niedokrwistość

Rozpoznanie

• Badanie laboratoryjne:

• hodowlane
• preparaty barwione

Należy rozróżnić, czy chorobę

powoduje

P. multocida czy P. hemolytica

Rozpoznanie różnicowe

Postać ostra:
• wąglik
• szelestnica

Postać podostra i przewlekła:
• gruźlica
• staphylokokoza

Postępowanie

Zwierzęta z objawami klinicznymi i

podejrzane zakażenie są:

• izolowane

• leczone antybiotykami na podstawie

antybiogramu:

•

ceftiofur w dawce 0,5 mk/kg

•

penicylina o przedłużonym działaniu (LA) w dawce 20,0 mg/kg

•

oksytetracyklina 20,0 mg/kg (parenteralnie lub p.o przez 7 – 10

dni)

•

amoksycyklina z kwasem klawulanowym

• terapia wspomagająca:

– podawanie niesterydowych leków przeciwzapalnych

Profilaktyka

• unikanie czynników stresogennych
• odpowiednie warunki zoohigieniczne
• Przy realnym zagrożeniu podanie całej

stawce zwierząt podwyższonego
ryzyka tetracyklin i.m. w dawce 20,0
mg/kg m.c.. W razie potrzeby dawka
powtarzana co 4 dni

• szczepionki inaktywowane

Zagrożenia dla zdrowia ludzi

• W miejscu zranienia przez zwierzęta po

48 godzinach odczyn zapalny

• Rzadko zmiany ropne i objawy ogólne
• Nieproporcjonalnie duży ból miejscowy w

stosunku do wielkości rany

• W miejscu zranienia przez zwierzęta po

48 godzinach odczyn zapalny

• Rzadko zmiany ropne i objawy ogólne
• Nieproporcjonalnie duży ból miejscowy w

stosunku do wielkości rany

Adenomatoza

Inne nazwy:
• (pol.) gruczolakowatość płuc owiec
• (łac.) adenomatosisa pulmonum ovis
• (ang.) ovine pulmonary

adenomatosis

• (ang.) epizootic adenomatosis

Adenomatoza

Zakaźna,

przewlekła

choroba

płuc,

przebiegająca z postępującą
proliferacją nabłonka pęcherzyków i
oskrzeli,

połączona

z

dusznością,

wychudzeniem i prowadząca do
śmierci z powodu ogólnego wyniszczenia.

Etiologia

Wirusy:
• wirus typu B i D z rodziny

Retroviridae

• wirusy herpes (ich obecność

wiązana raczej z zakażeniami
latentnymi)

Źródło zakażenia

• wydzielina z nosa:

• chore owce i kozy
• zakażone owce i kozy

Drogi zakażenia

• droga aerogenna

Objawy kliniczne

• nasilająca się duszność
• pienisty wypływ z nozdrzy – bardzo obfity po

pochyleniu głowy w dół

• silne rzężenia wilgotne – obfita wydzielina w

drogach odd.

• apatia
• kaszel
• chudnięcie  wyniszczenie  śmierć

(kilka tyg. – 1 rok)

• w końcowym etapie możliwe powikłania

bakteryjne (gł. Mannheimia haemolytica)

Objawy kliniczne c.d.

Postać nietypowa:
• brak objawów klinicznych
• wyraźne zmiany w płucach widoczne

po uboju

Zmiany

anatomopatologiczne

• zwłoki:

• wychudzenie

• płuca:

• powiększone

• kolor purpurowy

• pojedyncze/liczne guzy/guzki różnej wielkości 

rozlane nacieczenia i zgrubienia

• węzły chłonne:

• szare lub żółtawobiałe na przekroju

• gładkie na przekroju

• oskrzela i tchawica:

• pienisty, biały, obfity wysięk

• opłucna płucna:

• włóknik

Badanie histologiczne

• proliferacja komórek nabłonka

oskrzelików i płuc

• rozrost tkanki międzypęcherzykowej
• nacieki makrofagów

Nietypowo:
• nacieki limfocytów
• nacieki kom. plazmatycznych
• zwłóknienie tkanki

Rozpoznanie

• objawy kliniczne
• zmiany anatomopatologiczne
• badanie histologiczne

Rozpoznanie różnicowe

• choroba maedi
• pastereloza
• robaczyca płuc

Postępowanie

Dawna lista B OIE

• obowiązek rejestracji

• skutecznego leczenia brak
• eliminacja zwierząt chorych

Wykazano przydatność autoszczepionki w stadach

zakażonych

Profilaktyka

• Czyszczenie i odkażanie pomieszczeń

po eliminacji zwierząt chorych

(3%

formalina)

• Unikanie wprowadzania do stad

zwierząt pochodzących z terenów,
gdzie występuje adenomatoza

• Unikanie wspólnych wodopojów
• Izolacja zwierząt zdrowych od

podejrzanych