diagnostyka chorób nerek

background image

Irena Bartłomiejczyk

Klinika Immunologii, Transplantologii

i Chorób Wewnętrznych,

WUM, Warszawa

DIAGNOSTYKA CHORÓB
NEREK

background image

Podstawową funkcją nerek
jest:

Usuwanie z organizmu

zbędnych produktów

przemiany materii

Utrzymanie

stałości składu i objętości

płynów ustrojowych przez:

- regulację gospodarki wodno - elektrolitowej

- równowagę kwasowo - zasadową

Czynność wewnątrzwydzielnicza

:

- wydzielanie erytropoetyny i reniny

background image

Badania podstawowe

Badanie krwi

:

Morfologia

Profil nerkowy:

Kreatynina

Mocznik

Elektrolity

Badanie moczu

:

Badanie ogólne

background image

Kreatynina

Powstaje z

fosfokreatyny

na drodze cyklizacji

z odłączeniem fosforanu

nieorganicznego

Wydalana z moczem

Nie podlega

absorpcji zwrotnej w kanalikach

nerkowych

Ocena przesączania kłębuszkowego

Wzrost stężenia we krwi przy redukcji filtracji

50 – 60 ml/min x 1,73 m

2

background image

Kreatynina

Stężenie w surowicy krwi wynosi

:

0,6 - 1,2 mg/dl

zależy od masy mięśniowej osobnika

Wzrost stężenia

Zwiększona produkcja:

Wysiłek fizyczny

Akromegalia, gigantyzm

Zmniejszone wydalanie:

Niewydolność nerek

background image

Mocznik

Jest końcowym produktem przemiany
azotu białek
Stężenie w surowicy krwi:

15 - 40 mg/dl

Wzrost stężenia:

Zwiększona produkcja

Dieta bogatobiałkowa

Nadmierny katabolizm białek ustroju (gorączka)

Zmniejszone wydalanie z moczem

:

Niewydolność nerek - filtracja < 10ml/min

Niewydolność pozanerkowa - zwężenie
moczowodów

background image

Kwas moczowy

Stężenie w surowicy krwi:

2,5 - 8,0 mg/dl

Jest wypadkową prędkości degradacji nukleotydów
purynowych a nerkowym wydalaniem

Wzrost stężenia:

Zwiększona produkcja

Dna moczanowa, choroby nowotworowe

Uszkodzenie , niedotlenienie tkanek

Zmniejszone wydalanie z moczem

:

Niewydolność nerek - GFR < 10ml/min

Zwiększona reabsorpcja

Zmniejszona sekrecja

background image

Cystatyna C

Wydzielana do krwi przez wszystkie komórki
jądrzaste

Należy do grupy endogennych inhibitorów
proteinaz cysteinowych – wiele funkcji z tym
związanych

Jest swobodnie filtrowana w kłębuszkach
nerkowych (13 kD)

background image

Cystatyna C

Wartości referencyjne :

0,53 – 0,95 mg/dl

dla

ludzi dorosłych i dzieci od 2 roku życia

Wskaźnik filtracji kłębuszkowej lepszy
niż kreatynina

Wzrost stężenia we krwi przy nieznacznej
redukcji filtracji kłębuszkowej w zakresie:

70 – 90 ml/min x1,73mm

2

background image

Badania czynności nerek

Wielkość przepływu nerkowego
(RBF)

Przesączanie kłębuszkowe (GFR)

Zdolność zagęszczania i
rozcieńczania moczu

Zdolność zakwaszania moczu

Ocena transportu cewkowego

background image

Ocena wielkości przepływu

nerkowego (RBF)

Klirens nerkowy

- objętość osocza oczyszczana

z danej substancji przez nerki w czasie 1 minuty
V

ml/min

x U

mg/dl

Cl = ---------------------------
P

mg/dl

Pomiar RBF

- określenie klirensu substancji ulegającej

całkowitemu usunięciu z osocza

przy pierwszym

przejściu przez nerki na drodze przesączania
kłębuszkowego i wydzielania w cewkach

Np. PAH

background image

Ocena wielkości

przesączania

kłębuszkowego (GFR)

Idealna substancja kłębuszkowa:

Wydalana wyłącznie drogą przesączania
kłębuszkowego

Nie ulega wchłanianiu i wydalaniu w
cewkach

„Obojętna” metabolicznie

Np. inulina, jotalaminian, EDTA

background image

Ocena wielkości

przesączania

kłębuszkowego (GFR)

Bezpośredni pomiar klirensu idealnych substancji
kłębuszkowych znakowanych izotopem (I

131

, Cr

52

) lub nieznakowanych (RENALYZER)

Pomiar klirensu kreatyniny endogennej

Oznaczenie stężęnia kreatyniny w osoczu

„Wyliczany” klirens kreatyniny

Oznaczenie stężenia mocznika

Oznaczenie stężenia cystatyny C

background image

Klirens kreatyniny endogennej

U mg/dl

x

V ml/min

Cl

kr

ml/min = --------------------------

P mg/dl

Cl

kr

– współczynnik oczyszczania

U – stężenie kreatyniny w moczu
P – stężenie kreatyniny w surowicy
V – diureza minutowa

background image

Skorygowany klirens kreatyniny

endogennej

Koryguje różnice indywidualne, uwzględniając

powierzchnię ciała badanego

Cl

b

x

1,73

Cl

s

ml/min = ------------------

S

b

Cl

s

– klirens skorygowany

Cl

b

– klirens kreatyniny badanego

1,73

– standardowa powierzchnia ciała [m

2

]

S

b

– powierzchnia ciała badanego [m

2

]

background image

Wyliczony współczynnik

przesączania kłębuszkowego

Z uwagi na konieczność szybkiej oceny

czynności wydalniczej nerek

Cockcroft
i Gault

w 1976 roku zaproponowali

wzór, który pozwala dość łatwo ocenić
klirens kreatyniny endogennej.

background image

Wzór Cockcroft'a-Gault'a

(140 - wiek)

x

x

m.c.

Cl

kr

ml/min

=

--------------------------------- x

W

S

cr

mg/dl x

72

Cl

kr

- klirens kreatyniny

S

kr

- stężenie kreatyniny w surowicy

wiek

-

w latach

m.c.

- masa ciała w kg

W

- współczynnik =

0,85

dla kobiet

;

1,0

dla mężczyzn

background image

Klirens kreatyniny endogennej

Wartości prawidłowe

:

dla kobiet - 105 ml/min

dla mężczyzn - 125 ml/min

Patologia

:

dla kobiet - 60 ml/min

dla mężczyzn - 80 ml/min

background image

GFR

Klirens kreatyniny endogennej jest
miernikiem GFR jeżeli jest wyższy niż
10 ml/min

Jeżeli klirens jest < 10 ml/min błąd
pomiaru może wynosić nawet 100%

background image

Zależność pomiędzy wartością

GFR

a stężeniem kreatyniny w osoczu

background image

Ocena zdolności nerek do

zagęszczania moczu

Ciężar właściwy > 1,020 g/ml

Osmolalność > 750 mOsm/l

Test wstrzymania podaży wody

background image

Osmolalność

Stężenie wszystkich osmotycznie czynnych

substancji na 1kg wody osocza lub moczu

Endogenne:

sód, chlorki, glukoza i mocznik

Egzogenne

:

alkohol, glikol etylenowy,

mannitol

Zmiany osmolalności zachodzą na skutek zmian

stężeń tych substancji

Wartości prawidłowe w moczu:

750 - 1200 mOsml/l

background image

Zaburzenia zagęszczania

moczu

Przyczyny

Zmniejszenie czynnego miąższu nerki

Choroby tkanki śródmiąższowej

Niedobór ADH lub niewrażliwość cewek

na ADH

Hipokaliemia

Hiperkalcemia

background image

Ocena zdolności nerek do

zakwaszania moczu

Mechanizm

Cewka nerkowa:

H

2

O

+ CO

2

AW

H

2

CO

3

AW

H

+

+

HCO

3-

Mocz:

HPO

42-

+

H

+

H

2

PO4

-

NH

3

+

H

+

NH

4+

Osocze:

odzyskane

HCO

3-

background image

Ocena zdolności nerek do

zakwaszania moczu

pH moczu < 5,3

Test obciążenia chlorkiem amonu

(Wronga i Daviesa)

Zaburzenia zakwaszania moczu:

Ubytek czynnego miąższu nerki

Choroby tkanki śródmiąższowej

Kwasice cewkowe

Dieta alkalizująca

Zakażenia bakteriami wytwarzającymi ureazę

background image

Ocena transportu

cewkowego

Substancje całkowicie wchłaniane w

nerkach:

Glukoza

Aminokwasy

background image

Ocena transportu cewkowego

Wskaźnik niewydolności nerek =

= U

Na

/

(U

kr

/

P

kr

)

x

100%

Wsk.n.n. < 1,0 %

niewydolność

przednerkowa

Wsk.n.n.> 1,0 %

niewydolność nerkowa

background image

Ocena transportu cewkowego

Frakcjonowane wydalanie sodu (FENa%)

=

= odsetek przesączonej ilości sodu,
która została wydalona z moczem

FENa% = (U

Na

/

P

Na

)

/

(U

kr

/

P

kr

)

x

100%

FENa% < 1,0 %

niewydolność przednerkowa

FENa% > 2,0 %

niewydolność nerkowa (ostra

martwica cewek, ATN)

background image

Ocena utraty białka z

moczem

DZM

Oznaczanie białka w jednorazowej porcji
moczu

Testem paskowym

Wyliczenie wskaźnika białko / kreatynina
(mg/mg)

Pochodzenie białka:

Kłębuszkowe

Cewkowe

„Przelewanie” się z osocza

background image

Białkomocz

Podział ze względu na ilość wydalonego białka:

białkomocz znikomy: < 500 mg/24h

białkomocz mierny: od 500 do 3500
mg/24h

białkomocz znaczny: > 3500 mg/24h

background image

Elektroforeza moczu

Elektroforeza w żelu poliakrylamidowym

jest techniką stosowaną do jakościowej
i ilościowej analizy białek.

Rozdział białek moczu pozwala

:

ocenić skład jakościowy i ilościowy białek

wnioskować o typie białkomoczu

pośrednio o rodzaju choroby

background image

Białkomocz powysiłkowy

Albuminy

Globuliny

Białka drobnocząsteczkowe

background image

Białkomocz

Kłębuszkowy

:

albuminy, transferyna, immunoglobuliny (IgG),

Kanalikowy

:

albuminy, 

2

- mikroglobulina, 

1

-

mikroglobulina

Z „przeładowania”

:

fragmenty immunoglobulin, lizozym,


2

- mikroglobulina, paraproteiny

background image

Mikroalbuminuria

ug/min

mg/24h

Norma

< 20

< 30

Mikroalbuminuria

20 - 200

30 - 300

Makroalbuminuria

> 200

> 300

background image

Ostra niewydolność nerek

Nagłe pogorszenie się czynności nerek w
stopniu uniemożliwiającym usunięcie z
organizmu produktów przemiany materii

W większości przypadków następuje
zmniejszenie ilości wydalanego moczu

W części przypadków występuje prawidłowa
lub zwiększona ilość wytwarzanego moczu ale
o niedostatecznym stopniu zagęszczenia

background image

Badania różnicujące ONN

Badanie

Przednerkow

a

Nerkowa

C. wł. moczu

> 1,018 g/ml

< 1,012 g/ml

Osmol. moczu

> 500 mOsm/l

< 250

mOsm/l

Osad moczu

Wał. szkliste

Wał. ziarniste

Wsk. niewyd.

nerek

< 1%

> 1%

FENa

<1 %

> 2%

Stęż. Na w

moczu

< 10 mEq/l

>20 mEq/l

background image

Przewlekła niewydolność
nerek

Zespół kliniczny powstający w
przebiegu procesów prowadzących
do upośledzenia czynności
wydalniczej
i regulacyjnej nerek

Zespół ma charakter długotrwały,
postępujący i nieodwracalny

background image

Zespół nerczycowy

Jest zespołem objawów powstałych wskutek

utraty białka z moczem przekraczającej
zdolności kompensacyjne organizmu
(>3 g/24 h)

Na zespół ten składają się:

Białkomocz

Uogólnione obrzęki

Hiperlipidemia

Hipoalbuminenia

background image

Ocena dobowego wydalana

białka (1)

DZM: 2000 ml

stężenie białka = 20 mg/dl

dobowe wydalanie białka = ???

20 mg - 100 ml
x mg - 2000 ml

x = ????

background image

Ocena dobowego wydalana

białka (1)

DZM: 2000 ml

stężenie białka = 20 mg/dl

dobowe wydalanie białka = ???

20 mg - 100 ml
x mg - 2000 ml

x = (20 mg * 2000 ml) / 100 ml

x = 400 mg/24h

background image

Ocena dobowego wydalana

białka (2)

DZM: 1900 ml

stężenie białka = 50 mg/dl

dobowe wydalanie białka = ???

50 mg - 100 ml

X mg - 1900 ml

x = ???

background image

Ocena dobowego wydalana

białka (2)

DZM: 1900 ml

stężenie białka = 50 mg/dl

dobowe wydalanie białka = ???

50 mg - 100 ml

X mg - 1900 ml

x = (50 mg * 1900 ml) / 100 ml

x = 950 mg/24h

background image

Ocena dobowego wydalana

białka (3)

DZM: 1800 ml

stężenie białka = 85 mg/dl

dobowe wydalanie białka = ???

85 mg - 100 ml
x mg - 1800 ml

x = ???

background image

Ocena dobowego wydalana

białka (3)

DZM: 1800 ml

stężenie białka = 85 mg/dl

dobowe wydalanie białka = ???

85 mg - 100 ml
x mg - 1800 ml

x = (85 mg * 1800 ml) / 100 ml

x = 1530 mg/24h

background image

Ocena dobowego wydalana

białka (4)

DZM: 1800 ml

stężenie białka = 210 mg/dl

dobowe wydalanie białka = ???

210 mg - 100 ml
x mg - 1800 ml

x = ???

background image

Ocena dobowego wydalana

białka (4)

DZM: 1800 ml

stężenie białka = 210 mg/dl

dobowe wydalanie białka = ???

210 mg - 100 ml
x mg - 1800 ml

x = (210 mg * 1800 ml) / 100 ml

x = 3780 mg/24h

background image

Obliczanie klirensu

kreatyniny

Kobieta

40 lat

62 kg

kreatynina = 0,7 mg/dl

Klirens kr. = ? ml/min

background image

Obliczanie klirensu

kreatyniny

Kobieta

40 lat

62 kg

kreatynina = 0,7 mg/dl

Kl.

kr

= [(140-40) *62 * 0,85]/(0,7 * 72) =

= 5270/50,4 = 104,7 ml/min

Kl.

Kr

=

104,7 ml/min

background image

Obliczanie klirensu

kreatyniny

Kobieta

55 lat

75 kg

kreatynina = 0,8 mg/dl

Kl.

kr

= [(140-55) *75 * 0,85]/(0,8 * 72) =

= 5419/57,6 = 94,1 ml/min

Kl.

kr

=

94,1 ml/min

background image

Obliczanie klirensu

kreatyniny

Kobieta

45 lat

65 kg

kreatynina = 1,2 mg/dl

Kl.

kr.

= [(140-45) *65 * 0,85]/(1,2 * 72) =

5249/86,4 = 60,7 ml/min

Kl.

Kr

=

60,7 ml/min

background image

Obliczanie klirensu

kreatyniny

Kobieta

45 lat

65 kg

kreatynina = 1,5 mg/dl

Kl.

kr.

= [(140-45) *65 * 0,85]/(1,5 * 72) =

5249/108 =

48,6 ml/min

background image

Obliczanie klirensu

kreatyniny

Mężczyzna

20 lat

72 kg

kreatynina = 0,9 mg/dl

[(140-20) *72 * 1,0]/(0,9 * 72) = 120/0,9

=

=

133,3 ml/min

background image

Obliczanie klirensu

kreatyniny

Mężczyzna

20 lat

60 kg

kreatynina = 1,2 mg/dl

Kl.

kr.

= [(140-20) *60 * 1,0]/(1,2 * 72) =

= 7200/ 86,4 =

83,3 ml/min

background image

Obliczanie klirensu

kreatyniny

Mężczyzna

60 lat

85 kg

kreatynina = 1,3 mg/dl

Kl.

kr.

= [(140-60) * 85 * 1,0]/(1,3 * 72) =

= 6800/ 93,6 =

72,6 ml/min

background image

Obliczanie klirensu

kreatyniny

Mężczyzna

60 lat

85 kg

kreatynina = 1,5 mg/dl

Kl.

kr.

= [(140-60) * 85 * 1,0]/(1,5 * 72) =

= 6800/108 =

62,9 ml/min

background image

Obliczanie klirensu

kreatyniny

Mężczyzna

60 lat

85 kg

kreatynina = 1,8 mg/dl

Kl.

kr.

= [(140-60) * 85 * 1,0]/(1,8 * 72) =

= 6800/129,6 =

52,5 ml/min

background image

Obliczanie FENa%

U

Na

- 250 mmol/l

P

Na

- 145 mmol/l

P

kr

- 0,7 mg/dl

U

kr

- 50 mg/dl

FENa% = (250 /145) x (0,7/50) x100 =

= 1,72 x 0,014 x 100 =

2,4%

background image

Obliczanie FENa%

U

Na

- 260 mmol/l

P

Na

- 140 mmol/l

P

kr

- 0,9 mg/dl

U

kr

- 50 mg/dl

FENa% = (260 /140) *(0,9/50) *100 =

= 1,79 * 0,018 *100 =

3,2%

background image

Obliczanie FENa%

U

Na

- 100 mmol/l

P

Na

- 140 mmol/l

U kr - 100 mg/dl

P kr - 1,2 mg/dl

FENa% = (100 /140) * (1,2/100) *100 =

= 0,71* 0,012*100 =

0,85 %

background image

Bibliografia

Bańkowski E. Biochemia. Podręcznik dla studentów
uczelni medycznych. Urban & Partner Wrocław 2004

Mantur M. Analiza laboratoryjna moczu i jej kliniczne
znaczenie Roche Diagnostics Polska, Warszawa 2001

Angielski S. Biochemia kliniczna i analityka. PZWL
Warszawa1990

Jakubowski Z i wsp. Badania laboratoryjne w codziennej
praktyce MAKmed, Gdańsk 1994

Tomaszewski J T. Diagnostyka Laboratoryjna. Podręcznik
dla studentów medycyny. PZWL Warszawa 1997


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
1 Podstawy diagnostyki w chorobach nerek 2005
diagnostyka chorob nerek id 134 Nieznany
Diagnostyka chorób nerek
diagnostyka chorób nerek 3
Diagnostyka chorób nerek , DIAGNOSTYKA CHOR˙B NEREK
Diagnostyka chorób nerek, Nefrologia
Kopia Podstawy diagnostyki w chorobach nerek
diagnostyka chorób nerek
1 Podstawy diagnostyki w chorobach nerek 2005
Podstawy diagnostyki w chorobach nerek 2005
Diagnostyka chorob nerek
1 Podstawy diagnostyki w chorobach nerek 2005
diagnostyka chorob nerek id 134 Nieznany

więcej podobnych podstron