1

ZASADY

ORGANIZOWANIA

PRACY I CZYNNIKI

WPŁYWAJACE NA

PROCES PRACY

ORGANIZACJA PRACY

-wykład 2

2

Organizacja

• Znaczenie atrybutowe
jest to cecha rzeczy lub procesu,

który uważa się za zorganizowany

• Znaczenie rzeczowe
rzecz zorganizowana
• Znaczenie czynnościowe
czynność zorganizowana

3

ORGANIZOWANIE

pracy

działanie celowe ukierunkowane na

najwyższy efekt przy jak
najmniejszych nakładach i
najefektywniejszym
wykorzystaniem zasobów (ludzkich
i sprzętu).

Praca to zorganizowany, świadomy,

celowy zbiór czynności.

4

Znaczenie pracy możemy zdefiniować na

różne sposoby m.in. jako :

• działalności gospodarczą zmierzającą

do zaspokojenia potrzeb

• sposób wydatkowania siły roboczej i,

fizycznej i psychicznej

• działanie zmierzające do pokonania

oporu materii

• czynność kształtująca przyrodę
• formę uzewnętrzniania możliwości

twórczych człowieka

• sposób tworzenia kultury

5

Organizowanie

pracy nie może

być przypadkowe,

osoby kierujące

procesem pracy

powinny znać

zasady

kierowania

zespołem i

organizowania

pracy.

6

TWÓRCY ORGANIZOWANIA

PRACY

TAYLOR – amerykański inżynier (1855-1915) skupiał się na

stworzeniu techniczno-fizjologicznej pracy. Gdyż na przełomie

wieków sprawność przedsiębiorstwa zależała od sprawności

procesu technologicznego i sprawności ludzkiej- a sprawność

pracowników była uwarunkowana sprawnością fizyczna (brak

szkół). Doszedł do wniosku, że można określić jeden najlepszy

sposób wykonywania każdej pracy, danej czynności; który

należy ująć w formę instrukcji obsługi, instrukcji pracy.

FAYOL –francuski inżynier (1841-1925) jako pierwszy

zainteresował się funkcjami kierownika w procesie pracy.

Opracował zasady pracy administracyjnej:

-zasada podziału pracy i kompetencji,
-zasada hierarchii i grogi służbowej,
-zasada autorytetu urzędowego i osobistego kierownika,
-zasada dyscypliny pracy i przestrzegania regulaminu.

7

Określenie tych zasad wyłoniło grupy czynności:
-techniczne
-handlowe
-finansowe
-rachunkowe
-ubezpieczeniowe
-administracyjne
Jako pierwszy określił funkcje kierownicze

zarządzania.

Obecnie funkcje zarządzania to:
-planowanie
-

organizowanie

połączone z koordynowaniem

-motywowanie
-kontrolowanie.

8

K. ADAMIECKI – (1866-1933) Znany jako

twórca harmonii, która polega na
harmonijnym doborze organów pracy
(narzędzi i ludzi) oraz zharmonizowaniu
czynności w czasie. Analizował proces pracy
również w ujęciu społecznym (współpraca
ludzi między sobą). Opracował zasady inercji
(bierności) i przyzwyczajeń oraz zasady
przekory.

H. FORD – (1863-1947) przemysłowiec

amerykański. Zorganizował prace w tzw.
system taśmowy.

9

ZASADY ORGANIZOWANIA

PRACY

1.

Zasada ekonomii działania

. Należy

tak postępować, aby otrzymać jak
najlepsze wyniki pracy przy
najmniejszych nakładach sił i środków.
Np. właściwe zorganizowanie
stanowiska pracy kucharza (praca w
zasięgu ręki) pozwoli na zwiększenie
efektywności przy wykonywaniu
potraw nawet o 40%.

10

2.

Zasada optymalnego wyniku

działania

. Zwiększając zużycie

środków lub nakładów pracy ludzkiej
osiąga się w pewnym punkcie
optymalny efekt ekonomiczny, po
przekroczeniu którego użyteczność
maleje. Np. ciągły zakup nowych
urządzeń i maszyn podniesie
optymalny koszt potrawy.

11

3.

Zasada podziału pracy

. Należy

odpowiednio dobrać ludzi do pracy.
Określić zakres pracy (stanowisko
pracy), zakres obowiązków i
odpowiedzialności oraz wzajemna
zależność stanowisk. Np. na
stanowiska pomocy kuchennych
zatrudniać absolwentów zasadniczych
szkół gastronomicznych.

12

4.

Zasada harmonizacji pracy

.

Efekt pracy jest tym lepszy, im
osoba uczestnicząca w działaniu,
środki działania i czasokresy
przebiegu czynności są ze sobą
bardziej powiązane.

13

5.

Zasada ciągłości pracy

.

Równomierne tępo pracy, zwiększa
wydajność. Zbyt częste przerwy w
pracy wydajność zmniejszają.

14

6.

Zasada koncentracji pracy

.

Przy wykonywaniu jednorodnych
czynności (np. obieranie warzyw,
zmywanie naczyń) zwiększa się
wydajność pracy a wysiłek maleje.

15

7.

Zasada intensyfikacji pracy

.

Zastosowanie mechanizacji,
zmniejszenie stanowiska pracy
tak, aby pracownik mógł
wykonywać czynności w zasięgu
ręki, seryjne wykonywanie (np. tej
samej potrawy) -zwiększa
wydajność.

16

8.

Zasada kompleksowości

. Żadne z

przedsięwzięć organizacyjnych nie
może być oderwane od głównego
celu. Np. harmonogram zajęć
pracowników musi być opracowany
w zależności od jadłospisu, a
jadłospis w zależności od potrzeb
leczniczo-żywieniowych.

17

PRZEPISY ORGANIZUJĄCE PRACĘ

Do funkcjonowania organizacji niezbędne jest

ustalenie przepisów, które określają cele i zadania

organizacji oraz jej komórek, jak również zakresy

ich odpowiedzialności i uprawnień, a także modele

działań. Najlepiej, gdyby te reguły były spisane w

formie dokumentów. Taki proces nosi nazwę

formalizacji organizacji. Najczęstsze przykłady:

-  statut
-  regulamin pracy
-  instrukcja
-  procedura
-  plan
-  polecenie
-  zakres kompetencji i uprawnień.

18

5 procesów organizowania wg E.

Dale’a:

1. Szczegółowe ustalenie całej pracy – czyli co trzeba

zrobić aby osiągnąć cele?

2. Podział całej pracy na czynności logiczne – czyli co

może zrobić jeden człowiek, a co grupa?

3. Łączenie w logiczny i sprawny sposób pracy członków

organizacji – czyli jak ułożyć logicznie pracę, gdy
firma nam się rozrasta?

4. Ustalenie

mechanizmów

koordynacji

pracy

w

harmonijną całość – czyli jak wszystko zorganizować,
by nikt nie zapomniał o celach organizacji?

5. Sprawdzenie skuteczności organizacji i wprowadzanie

poprawek – czyli odpowiedź na pytanie: utrzymujemy
kształt organizacji lub zwiększamy jej skuteczność?

19

CYKL DZIAŁANIA

ZORGANIZOWANEGO

został opracowany

przez H. Chateliera. Wyróżnił on 5 zasadniczych etapów

działania zorganizowanego.

1.Uświadomienie rzeczywistych celów

działania i ich wzajemnego
stosunku.

Cel powinien być jeden np. strategiczny.

Jeżeli jest ich wiele powinny być
ułożone hierarchicznie i wzajemnie nie
sprzeczne – np. cele operacyjne. Cel
powinien być zrozumiały, osiągalny czyli
realny przy danych możliwościach.

20

2. Planowanie działania

–czyli obmyślenie

środków i sposobów działania dostosowanych

do założonych celów.

Cechy dobrego planu działania wg. Kotarbińskiego:
-celowy
-zgodny wewnętrznie
-wykonalny przy danych zasobach i środkach;

konieczne jest oszacowanie prawdopodobieństwa

wykonalności

-elastyczny – zakładać możliwości modyfikacji, korekty

w razie zmiany warunków działania

-ograniczony pod względem szczegółowości
-terminowy tzn. określa terminy realizacji celów

pośrednich i końcowego

-racjonalny – uwzględniać powinien występowanie

związków przyczynowo-skutkowych.

21

3. Pozyskiwanie i rozmieszczanie

zasobów potrzebnych do realizacji

planu.

Chodzi o pozyskiwanie:
- środków rzeczowych (maszyn, urządzeń,

pieniędzy..., serwis)

- zasobów ludzkich –kadra, szkolenie,

dokształcanie, podział zadań i kompetencji

oraz utrzymanie tych zasobów w gotowości

do działania.

22

4. Realizacja planu.

Na tym etapie ważna jest

świadomość, że plan jest środkiem
do realizacji celów, a nie jest
celem samym w sobie.

23

5. Kontrola realizacji celów.

Istotne jest określenie czy kontrolujemy

zgodność realizacji celów, czy fakt
realizacji. Kontrola musi być bieżąca i
końcowa.Działanie zorganizowane
możemy oceniać w 3 aspektach:

• skuteczność
• korzystność
• ekonomiczność

24

Skuteczność –określa stopień osiągnięcia

celu czyli określa stopień przybliżenie się
do celu.

Przy ocenie skuteczności nie bierze się pod

uwagę kosztów osiągnięcia celów, a
spośród składników wyniku użytecznego
tylko skutki przewidywalne. Działanie
nieskuteczne to takie, które nie osiąga, ani
nie ułatwia osiągnięcia żadnego z celów.

25

Korzystność – określa relacje

wyników do nakładów. Jeżeli
cenność nakładów określana przez
człowieka będzie większa od
cenności efektów – to działanie
niekorzystne.

26

Ekonomiczność – określa relacje kosztów do

efektów, przy czym bierze się pod uwagę
skutki zamierzone. Działanie można
ekonomizować (podnosić jego
ekonomiczność) dwoma sposobami:

• oszczędność – dążenie do minimalizowania

kosztów, przy osiąganiu założonych efektów

• wydajność – dążenie do maksymalizacji

efektów przy danych nakładach

27

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA

PROCES PRACY

W każdym procesie pracy wyróżnić można

szereg stale powtarzających czynników.
Czynniki te nie zawsze w równym stopniu
oddziałują na proces pracy.Wszystkie
jednak musza być uwzględniane w
badaniu cyklu pracy.

1.

Cel

analizowanego procesu. Np. celem

procesu przygotowywania posiłków
dietetycznych jest dostarczenie choremu
właściwej diety.

28

2.

Surowce

służące do wykonywania wyrobu.

Surowcami w procesie przyrządzania
potraw są produkty spożywcze.

3.

Wyrób

wytwarzany

w toku pracy. Np.

jadłospis, receptura-gramówka, ilość
żywionych pozwalają na określenie jakości i
ilości produkowanych potraw oraz
pozwalają na dokonanie kalkulacji –kosztu
wyżywienia.

29

4.

Kolejność i czas

wykonywania poszczególnych

czynności. W procesie produkcji potraw przygotowuje

się najpierw dokumentacje:

- jadłospis okresowy,
- jadłospis jednodniowy szczegółowy (z gramówką),
- ocena wartości odżywczej i kalkulacja kosztów,
- zaplanowanie masy surowców (wg. liczby osób

żywionych).

Następna grupa czynności to:
- zakup surowców lub zamówienie towaru i dostawa,
- rozplanowanie pracy w kuchni.
Następna grupa czynności to:
- produkcja potraw,
- ekspedycja potraw,
- rozdział posiłków chorym, karmienie,
- czynności porządkowe.

30

5.

Wyposażenie techniczne

– maszyny,

urządzenia, sprzęt kuchenny, naczynia stołowe,

galanteria stołowa.

6.

Miejsce

– zlokalizowanie procesu produkcji

np. wyznaczenie stanowisk pracy:

- obróbka wstępna warzyw i owoców,
- obróbka wstępna mięsa i ryb,
- przygotowalnia potraw mącznych,
- kuchnia dietetyczna, garmażernia, cukiernia ....

31

7.

Sposób wykonywania

poszczególnych

czynności składowych danego procesu

pracy. Dokładnie powinien być określony

sposób wykonania potraw.

8.

Wykonawcy

. Liczba pracowników powinna

być dostosowana do liczby wydawanych

posiłków, ilości diet, specyfiki zakładu

leczniczego (szpital, sanatorium). Powinny

być również określone kwalifikacje

personelu.

32

Podejmowanie decyzji

 
 

Decyzje trzeba podejmować na każdym

szczeblu organizacji. Decyzje wiążą się z
rozwiązywaniem problemów. Takie zadania
są

szczególnie

ważną

częścią

pracy

kierowników. Decyzje kierownicze stanowią
podstawę do wyznaczania kierunków i
działań pozostałych członków organizacji.

 

33

Etapy procesu podejmowania

decyzji

Etap I – Analiza i określenie sytuacji problemowej w

danych warunkach organizacyjnych

Etap II – Określenie zbioru możliwych decyzji
Etap III – Ocena możliwości decyzji
Etap IV – Wybór najlepszego wariantu
Etap V – Weryfikacja przez kierownictwo organizacji

rekomendowanego wariantu

Etap VI – Wdrożenie proponowanego i zatwierdzonego

wariantu działań

Etap VII – Obserwacja wyników i ich ocena
Etap VIII – Udoskonalenie. Poprawa podjętych działań

34

PRACOWNIK

35

Czynniki wpływające na stosunek

pracowników do pracy

• Makrospołeczne :

- system społeczno – ekonomiczny

- ustrój społeczno polityczny, z systemem

podejmowania decyzji politycznych, kulturowych.

• Czynniki związane z indywidualnymi, zawodowymi,

demograficznymi i osobowościowymi cechami

pracownika np.: płeć, wiek, stan rodziny,

wykształcenie, stanowisko, staż pracy.

• Mikrospołeczne to czynniki związane z określonym

rodzajem działalności ludzkiej np.: działalności

produkcyjnej, politycznej, zawodowej w miejscu pracy.

36

Obiektywny charakter stosunku do pracy

wyraża się w takich postawach pracownika
jak:
- efektywność pracy
- podejmowanie inicjatyw zawodowych
- podejmowanie działalności wynalazczej
- dyscyplinie pracy
- stosunkach międzyludzkich w zespołach
pracowniczych
- integracji z zakładem
- motywacji pracy
- chęci podnoszenia własnych kwalifikacji
zawodowych.

37

Czynniki wpływające na

postawę pracownika wobec

pracy według F.Herzberga

Czynniki wpływające na

pozytywną postawę:
- osiągnięcia – 40%
- uznanie – 33%
- treść pracy – 23%
- odpowiedzialność –
21%
- awans – 15%
- rozwój – 8%

Czynniki wpływające na

negatywną postawę:
- polityka przedsiębiorstwa i
administracja – 40%
- nadzór – 19%
- treść pracy – 13%
- stosunek ze
zwierzchnikami – 9%
- warunki pracy – 9%

38

DZIĘKUJĘ