barok052aangelsa

Temat: Jan A. Morsztyn jako - polski marinista.

Marinizm - olśniewającą ozdobność formy, przesadną, niekiedy bezduszną, ale i
zgrabną i wykwintną, reprezentował przede wszystkim liryk i epik włoski
Giambattista ( co oznacza Jan Chrzciciel) Marino. On sam najlepiej określił
charakter sztuki barokowej : ma ona "wprawiać w osłupienie": "Budzić zdumienie -
oto cel poety". Jego styl otrzymał w poezji nazwę marinizmu. Uważał, ze poezja
powinna być zmysłowa i intelektualna. Andrzej Morsztyn jest typowym marinistą.
Sam był katolikiem, lecz pochodził z rodziny ariańskiej. Tradycje literackie
miał obfite: dziadek po matce był poetą i bratem poety. Morsztyn znał Niemcy,
Niderlandy, Francję i Włochy. Żył na dworze Władysława IV i Jana Kazimierza,
oddany szczerze królowej Marii Ludwice. Jedna z dam dworu, rodem Angielkę
poślubił. Wierniejszy okazał się polityce francuskiej. Spiskował przeciwko
Sobieskiemu, a oskarżony o zdradę stanu uszedł do Francji, gdzie żył długo jako
hrabia francuski. O tym, że był marinistą możemy dowiedzieć się czytając jego
utwory: Do Trupa: Jest to sonet, jednak nietypowy. Zbudowany jest w oparciu o
zaskakujący koncept1 , poeta porównuje człowieka nieszczęśliwie zakochanego do
trupa. Poeta w paradoksalnych2 antytezach3 wyraża przekonanie, ze los trupa jest
lepszy od sytuacji nieszczęśliwie zakochanego. Umarły nie doświadcza bólu i
cierpienia, które są udziałem zakochanego. Puenta4 zawarta w ostatniej zwrotce
jest bardzo zaskakująca. Morsztyn uważa, ze lepiej być trupem niż nieszczęśliwie
zakochanym. Cuda miłości: Jest to sonet, w którym podmiot liryczny próbuje
zanalizować sytuację człowieka zakochanego oraz wpływ miłości na wolę i rozum
jednostki. Przez antytezy i paradoksy podmiot liryczny uwypukla skomplikowany
charakter swojej sytuacji. Owładnięty sprzecznymi uczuciami chce cierpieć.
Puentą jest to , że miłość obezwładnia umysł człowieka, każe mu znosić
cierpienia, napawac się swoim bólem. Niezależnie od siły ludzkiej jest
niezwyciężoną siłą, jednocześnie źródłem szczęścia i trosk. Niestatek:
Utwór zbudowany został w oparciu o ciąg wyliczeń ukazujących nieprawdopodobne,
niezgodne z naturą świata i człowieka zdarzenia. O wiele bardziej możliwe wydaje
się poecie, że kolej rzeczy tego świata zmieni swój bieg, "niźli będzie
stateczna białogłowa". Łatwiejsze zdaje się być pochwycenie wiatru i słonecznych
promieni, uspokojenie pięścią wzburzonego morza, zamknięcie w dłoni świata,
uniknięcie poparzeń w kontakcie z ogniem, śpiew niemego niż znalezienie jednej
statecznej kobiety.

Po analizie utworów Morsztyna możemy z całą pewnością stwierdzić, że jest on
przedstawicielem marinizmu. Gdyż jego utwory zarówno budzą zdumienie jak i
wprawiają w osłupienie, a poezja marinistyczna taka właśnie powinna być.
_________________________________________________________________
1. koncept - wypowiedź w której zachodzi zetknięcie się czegoś zgodnego i
niezgodnego. Ma na celu zadziwienie, zaskoczenie odbiorcy.
2. paradoks - sformułowanie, zawierające myśl kłócącą się z powszechnie
żywionymi przekonaniami, sprzeczną wewnętrznie.
3. antyteza - twierdzenie przeciwstawne w stosunku do innego, zestawienie
przeciwnych sobie myśli.
4. puenta - celne i zaskakujące sformułowanie uwydatniające sens wypowiedzi
lub utworu literackiego.