10 RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO www.gazetapodatkowa.pl
Wycena materiałów na dzień bilansowy
Materiały są wykazywane w aktywach obrotowych bilansu w pozycji B. I. Do materiałów Jeżeli na dzień bilansowy wynikająca z ksiąg rachunkowych wartość wycenianych
zalicza się w szczególności takie rzeczowe składniki majątku obrotowego, jak: materiały materiałów jest wyższa od korzyści ekonomicznych jakie one przyniosą w przyszłości,
podstawowe (surowce, półfabrykaty), materiały pomocnicze, które nadają produktom oznacza to, że materiały takie utraciły częściowo lub całkowicie zdolność do przynosze-
określone właściwości (np. farba, lakier), opakowania jednorazowego bądz
wielokrotnego nia jednostce korzyści ekonomicznych. Uzasadnia to dokonanie odpisu aktualizującego,
użytku, paliwa (zużywane na cele technologiczne lub gospodarcze), części zamienne do obniżającego na dzień bilansowy jego wartość wykazywaną w sprawozdaniu finansowym.
maszyn i urządzeń zużywane podczas remontów składników majątku trwałego. Wskazówki jak należy przeprowadzać ocenę utraty zdolności aktywów (w tym zapasów
Do materiałów zalicza się także odzież roboczą i ochronną, materiały biurowe, produkty materiałów) do przynoszenia jednostce korzyści ekonomicznych zawiera Krajowy Standard
uboczne, odpadki powstałe w toku produkcji oraz odzyski z likwidacji środków trwałych Rachunkowości nr 4  Utrata wartości aktywów (dostępny m.in. na stronie internetowej
(np. złom)  jeżeli kwalifikują się do wykorzystania na własne potrzeby jednostki bądz
do Ministerstwa Finansów www.mf.gov.pl).
sprzedaży. Cechą charakterystyczną materiałów jest to, iż zużywają się one całkowicie Odpis z tytułu utraty wartości materiałów  w zależności od okoliczności powodujących
w jednym cyklu produkcyjnym. utratę wartości  zalicza się do pozostałych kosztów operacyjnych lub strat nadzwyczaj-
Ewidencję materiałów jednostki powinny prowadzić według zasad określonych w art. 17 nych, zapisem:
ust. 2 ustawy o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.). Zgodnie z tym 1) jeżeli utrata wartości materiałów (uszkodzenie, zniszczenie) powstała na skutek
przepisem kierownik jednostki uwzględniając rodzaj i wartość poszczególnych grup rzeczo- okoliczności związanych z ogólnym ryzykiem prowadzenia działalności, wówczas
wych składników aktywów obrotowych, posiadanych przez jednostkę, podejmuje decyzję odpisy aktualizujące doprowadzające wartość materiałów do ich ceny możliwej do
o stosowaniu jednej z wyszczególnionych w tym przepisie metod prowadzenia kont ksiąg uzyskania w wyniku sprzedaży ujmuje się w księgach rachunkowych zapisem:
pomocniczych. W odniesieniu do materiałów jednostka może prowadzić: - Wn konto 76-1  Pozostałe koszty operacyjne ,
- ewidencję ilościowo-wartościową, w której dla każdego składnika ujmuje się obroty - Ma konto 34  Odchylenia z tytułu aktualizacji wartości zapasów materiałów ,
i stany w jednostkach naturalnych i pieniężnych, 2) jeżeli do utraty wartości materiałów doszło w wyniku okoliczności trudnych do prze-
- ewidencję ilościową obrotów i stanów, prowadzoną dla poszczególnych składników lub widzenia i niezwiązanych z ryzykiem gospodarowania (pożar, powódz
, uderzenie
ich jednorodnych grup wyłącznie w jednostkach naturalnych. Wartość stanu wycenia się pioruna, wybuch gazu itp.), to odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości księguje
przynajmniej na koniec okresu sprawozdawczego, za który następują rozliczenia z bu- się zapisem:
dżetem z tytułu podatku dochodowego dokonane na podstawie danych rzeczywistych. - Wn konto 77-1  Straty nadzwyczajne ,
Kierownik może także podjąć decyzję o odpisywaniu w koszty wartości materiałów na - Ma konto 34  Odchylenia z tytułu aktualizacji wartości zapasów materiałów .
dzień ich zakupu połączone z ustalaniem stanu tych składników aktywów i jego wyceny
oraz korekty kosztów o wartość tego stanu, nie póz
niej niż na dzień bilansowy  stosowa- Przykład
nie tej metody jest możliwe wyłącznie w małych jednostkach, prowadzących jednorodną Na dzień 31 grudnia 2007 r. wartość zapasu surowca  X zaewidencjonowana na
działalność. koncie 31  Materiały wynosi 9.000 zł (300 kg o cenie nabycia 30 zł/kg). Z uwagi na
Każda jednostka powinna określić zasady ewidencji materiałów w dokumentacji opi- zmniejszający się popyt na wyroby produkowane z tego surowca oraz upływający termin
sującej przyjęte zasady (politykę) rachunkowości, o której mowa w art. 10 ust. 1 ustawy jego przydatności do użycia jednostka postanowiła sprzedać część tego surowca. Zapas
o rachunkowości. nadmierny w stosunku do potrzeb wynosi 200 kg, a jego wartość w cenie nabycia 6.000 zł
Ewidencja materiałów prowadzona jest na kontach zespoÅ‚u 3. (200 kg × 30 zÅ‚/kg). Potencjalny klient wyraziÅ‚ chęć nabycia tego surowca w styczniu 2008
Na dzień bilansowy wyceny materiałów należy dokonać w oparciu o art. 28 ust. 1 pkt 6 r. po 15 zł/kg pod warunkiem dostarczenia go do jego magazynu. Jednostka oszacowała,
ustawy o rachunkowości. Zgodnie z tym przepisem, rzeczowe składniki aktywów obroto- że przewidywane koszty transportu wyniosą 150 zł. Na dzień bilansowy jednostka ustaliła
wych należy wycenić na dzień bilansowy według cen nabycia lub kosztów wytworzenia nową wartość nadmiernego zapasu surowca  X według ceny sprzedaży netto, która wy-
nie wyższych od cen ich sprzedaży netto. niosÅ‚a 2.850 zÅ‚ (200 kg × 15 zÅ‚/kg  150 zÅ‚). Odpis aktualizujÄ…cy wartość zapasu surowca
Cena nabycia, to cena zakupu obejmująca kwotę należną sprzedającemu, bez podlega-  X wynosi 3.150 zł (6.000 zł  2.850 zł). Odpis ten pod datą 31 grudnia 2007 r. jednostka
jących odliczeniu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, a w przypadku zaliczyła do pozostałych kosztów operacyjnych zapisem:
importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym oraz powiększona - Wn konto 76-1  Pozostałe koszty operacyjne ,
o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do stanu - Ma konto 34-9  Odchylenia z tytułu aktualizacji wartości zapasów materiałów .
zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu. Cenę nabycia materiałów zmniejszają Wartość zapasu surowca  X według cen nabycia nie wyższych od cen sprzedaży netto pod-
m.in. rabaty, bonifikaty, skonta i opusty, a także podatek akcyzowy, jeżeli podlega on od- legająca wykazaniu w bilansie wynosi: 5.850 zł  stan ten wynika z sald następujących kont:
liczeniu w momencie zakupu. - saldo Wn konta 31  Materiały 9.000 zł
Jeżeli koszty zakupu nie są istotne, a wartość zapasów na koniec roku jest utrzymywana - saldo Ma konta 34-9  Odchylenia z tytułu aktualizacji
na podobnym poziomie, wówczas materiały mogą być wyceniane na dzień bilansowy we- wartości zapasów materiałów 3.150 zł
dług cen zakupu. W takim przypadku wszystkie koszty zakupu zostaną zakwalifikowane
do kosztów tego okresu, w którym je poniesiono. W każdym innym przypadku wyceny Na koniec należy dodać, iż odpisy z tytułu utraty wartości zapasów materiałów nie są
zapasów materiałów należy dokonywać na poziomie ceny nabycia. uwzględniane w rachunku podatkowym. Wartość bilansowa zapasów materiałów może
Materiały wytworzone we własnym zakresie wycenia się po koszcie wytworzenia, różnić się więc od ich wartości podatkowej. Powstanie przejściowych różnic między war-
którego definicję zawiera art. 28 ust. 3 ustawy o rachunkowości. tością bilansową a wartością podatkową zapasów materiałów uzasadnia tworzenie przez
Koszt wytworzenia obejmuje koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym jednostki będące podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych aktywów lub
produktem oraz uzasadnioną część kosztów pośrednio związanych z wytworzeniem danego rezerwy z tytułu podatku dochodowego odroczonego.
produktu.
Ewa Gruchot
W bilansie w poz. B.I.1 wykazuje się także materiały i zapasy znajdujące się poza jed-
nostką  jeżeli są składowane w obcych magazynach.
W jaki sposób dokonać weryfikacji ceny nabycia (zakupu) materiałów lub kosztu ich
Porady eksperta
wytworzenia z cenami sprzedaży netto? Najlepszym rozwiązaniem jest przyjęcie do wyceny
zapasu materiałów cen nabycia (zakupu) materiałów z ostatnich faktur zakupu  stosując
Kalendarze z reklamą firmy dla klientów
zasadę  pierwsze weszło  pierwsze wyszło .
Jeśli więc cena nabycia materiałów lub koszty ich wytworzenia są wyższe od ostatnich
Ponieśliśmy wydatek związany z wykonaniem kalendarzy ściennych
cen nabycia (zakupu), należy obniżyć ich wartość, do poziomu cen sprzedaży netto wyni-
z reklamą naszej firmy. Kalendarze te będziemy rozdawać klientom. Jak
kajÄ…cych z tych faktur zakupu.
zaksięgować ich zakup? Czy koszt usługi będzie stanowił koszt uzyskania
W ten sposób należy także wycenić zapas materiałów ustalony w drodze spisu z natu-
przychodów?
ry na dzień bilansowy w sytuacji, gdy jednostka odpisuje wartość materiałów w koszty
w momencie zakupu. Wówczas o wartość zapasu materiałów należy skorygować koszty Reklama to działanie mające na celu zachęcenie potencjalnych klientów do zawarcia
zużycia materiałów, zapisem: umowy z firmą, nabywania jej towarów, produktów, korzystania z oferowanych usług
- Wn konto 31  Materiały , firmy. Z pytania wynika, że na kalendarzach, które mają być przekazywane klientom
- Ma konto 40  Koszty według rodzajów (w analityce: Zużycie materiałów) lub konto firmy, zamieszczono treści reklamowe. Zatem wydatek poniesiony na usługę wykona-
zespołu 5. nia kalendarzy, jako koszt reklamy, powinien zostać odniesiony w koszty działalności
Zapasy opakowań własnych objętych ewidencją bilansową, wycenia się na dzień bilansowy operacyjnej. Fakturę otrzymaną od zleceniobiorcy za wykonanie takiej usługi jednostka
analogicznie jak materiały, z tym że równowartość tych opakowań zużytych na skutek eksploata- powinna zaksięgować zapisami:
cji i w związku z tym wycofanych z używania zalicza się w koszty działalności operacyjnej. a) wartość netto
W bilansie w poz. B.I.1. wykazuje się również materiały w drodze, tj. zafakturowane, lecz - Wn konto 30  Rozliczenie zakupu ,
jeszcze nieprzyjęte przez jednostkę do magazynu. Wycenia się je w rzeczywistych cenach b) VAT naliczony podlegający odliczeniu
zakupu wynikających z faktur otrzymanych od sprzedawców (dostawców). W przypadku gdy - Wn konto 22  VAT naliczony i jego rozliczenie ,
faktura obejmuje także koszty zakupu materiałów  wycena następuje po cenach nabycia, c) wartość brutto
tzn. według rzeczywistych cen zakupu, powiększonych o zafakturowane koszty zakupu. - Ma konto 21  Rozrachunki z dostawcami (w analityce: Konto zleceniobiorcy),
Wyceny zapasów materiałów dokonuje się w powiązaniu z aktualizacją ich wartości d) zarachowanie usługi w koszty (w wartości netto)
użytkowej  obowiązek ten wynika z zasady ostrożności określonej w art. 7 ust. 1 pkt 1 - Wn konto 40  Koszty według rodzajów (w analityce: Pozostałe koszty 
ustawy o rachunkowości. Zgodnie z tym przepisem w wyniku finansowym, bez względu koszty reklamy),
na jego wysokość, należy uwzględnić zmniejszenie wartości użytkowej lub handlowej - Ma konto 30  Rozliczenie zakupu .
składników aktywów. Zapasy materiałów powinny zapewnić w przyszłości wpływ do W kwestii zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych na
jednostki korzyści ekonomicznych, muszą więc one posiadać na dzień bilansowy realną zakup kalendarzy z reklamą firmy wypowiedział się Opolski Urząd Skarbowy w piśmie
wartość. Wśród przyczyn powodujących częściową lub całkowitą utratę wartości materiałów z dnia 8 czerwca 2007 r., nr PD/423 17/MM/07, w którym czytamy:
można przykładowo wymienić:  (& ) Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Spółka przekazuje
- zakupy materiałów w nadmiernych ilościach, swoim klientom m.in. kalendarze trójdzielne z logo oraz informacją na temat siedziby,
- składowanie materiałów w niewłaściwych warunkach, strony internetowej, numerów telefonów oraz krótką informacją na temat rodzaju sprze-
- uszkodzenie w czasie transportu. dawanych produktów. Jeżeli zatem przekazane przez Spółkę ww. kalendarze trójdzielne
Wycena zapasów materiałów na dzień bilansowy powinna być poprzedzona inwentary- spełniają (& ) znamiona reklamy (zawierają informacje na temat rodzaju sprzedawanych
zacją przeprowadzoną w sposób określony w art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości. produktów), to wydatki poniesione na ich nabycie stanowią koszt uzyskania przycho-
W trakcie przeprowadzanej inwentaryzacji wskazane jest dokonanie oceny przydatności dów podatnika, oczywiście pod warunkiem, że zostały poniesione w celu osiągnięcia
materiałów. Materiały uszkodzone i nieprzydatne winny być ujmowane na odrębnych przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia z
ródła przychodów. (& )
arkuszach spisowych.
Dorota Przybyszewska
Gazeta Podatkowa nr 98 " 6.12.2007 r.