Osobowość menedżera sportu
Sport → jedna ze szczególnych dziedzin aktywności człowieka, gdzie
niezmiernie ważna jest skuteczność działania. Jej miarą jest osiągnięcie
człowieka, mierzone w sekundach, metrach lub punktach. Gratyfikacje →
medale, tytuły i nagrody oraz sława i popularność.
1) Pomoc w zdobywaniu osiągnięć → trenerzy
2) Psychologowie → istotna rola w sporcie polegająca na:
- wzmacnianiu odporności psychicznej
- uwalnianiu potencjalnych sił tkwiących w zawodniku
3) Menedżer w sporcie → musi wykazać MAKSIMUM SKUTECZNOŚCI, gdyż
środowisko to jest bardzo wymagające. Naturą sportu jest rywalizacja, w której
liczą się tylko najlepsi.
4) Organizacja jakichkolwiek zawodów jest związana z koniecznością uzyskania
społecznej aprobaty i znalezienia sponsora → narastają problemy finansowe,
dotyczące utrzymania sekcji i klubów sportowych → konieczne są odpowiednie
cechy osobowości, predysponujące do takiej działalności
Osobowość = ogół takich sposobów reagowania na innych ludzi (i obiekty)
oraz sposobów wchodzenia z nimi w interakcje, które są charakterystyczne dla
danej jednostki.
Pierwszy krok w wywieraniu skutecznego wpływu na innych ludzi → znajomość
samego siebie i umiejętność dokonywania pożądanych zmian w samym sobie.
Bez świadomości własnych mocnych i słabych stron oraz tego, jak wpływają
one na każde zachowanie niemożliwe jest wpływanie na innych ludzi.
Temperament = dynamika zachowań człowieka. Uzasadnia różnice w
szybkości i sposobie działania poszczególnych jednostek ludzkich. Np. czemu
jeden działa szybko, drugi wolno/czemu jedni szukają nowych wrażeń, a inni z
kolei ich unikają.
Podłożem temperamentu → funkcjonowanie układu nerwowego.
Poszczególne typy temperamentów mają swoje cechy charakterystyczne,
ujawniające się w zachowaniu.
Typy temperamentów
1) Sangwinik → towarzyski.
a) ma dar przyciągania ludzi
b) lubi ruch wokół siebie
c) ma poczucie humoru
d) nigdy nie zapomina języka w gębie
e) w pracy optymistyczny, kreatywny i rzutki
f) potrafi pobudzić innych do współdziałania, zarazić optymizmem i wolą
działania
g) jest krótkodystansowcem (będąc poszukiwaczem nowych wrażeń, nudne
staje się dla niego zbyt długotrwałe wypełnianie powierzonych mu określonych
zadań)
h) ma skłonność do szybkiego zapominania szczegółów spraw, terminów i
nazwisk ludzi
i) jest mało zorganizowany → nie może zapewnić prawidłowego nadzoru
swoich podwładnych, pokładając w nich nadmiar zaufania.
Wniosek → należy popracować nad swą wytrwałością w pracy i
samodyscypliną
2) Choleryk → ogromnie energiczny, czasami urodzony przywódca
a) dynamiczny i aktywny (do wytyczonych celów dąży zdecydowanie i
konsekwentnie)
b) uwielbia kierować i nie uznaje żadnego dzielenia się władzą, a tym bardziej
poddawania się jej
c) często wyposażony w zdolności organizacyjne, przy jednoczesnych
skłonnościach do dominacji i nadmiernego zwierzchnictwa nad innymi
d) kierując się wizją niedostępną dla innych → możliwość wzbudzania
konfliktów i prowokowania kłopotów
e) poczucie własnej racji → może być przyczyną despotycznego traktowania swych współpracowników oraz podwładnych
f) mała wrażliwość i brak cierpliwości → posądzanie drugich o lenistwo i brak
zaangażowania w pracę.
Wniosek → praca nad sobą, polegająca na:
- aktywnym uprawianiu sportu, w celu wyładowania nadmiaru energii i
rozładowania emocji
- panowaniu nad emocjami
- delegowaniu pracowników w firmie
3) Flegmatyk → człowiek spokojny i zgodny
a) jako menedżer – ogólnie lubiany za równe, stabilne usposobienie i
umiejętność budowania atmosfery współpracy
b) obdarzony często zdolnościami mediacyjnymi
c) w sytuacjach trudnych zachowuje spokój i rozsądek, nie podejmuje
pochopnych decyzji
d) zasadniczy problem na stanowisku kierowniczym → brak zdecydowania i
trudności w podejmowaniu decyzji
e) mała pobudliwość → nie wykazuje energii w działaniu i nie jest skłonny do
wpadania w entuzjazm
Wniosek → praca nad wyznaczaniem celów i wypracowanie systemu
samomotywacji. Winien także poprawić sposób wyrażania swych emocji.
4) Melancholik → często typ perfekcjonisty
a) wielka wrażliwość i niska odporność emocjonalna w trudnych sytuacjach →
czuje się bezpieczny jedynie wówczas, gdy każdy szczegół sprawy jest
precyzyjnie dopracowany.
b) duża zdolność wyznaczania celów dalekosiężnych → śmiała konstrukcja
drobiazgowych planów, z umiejętnością przewidywania wszelkich możliwych
przypadków mogących wystąpić na drodze realizacji celu → zapobieganie
sytuacjom kryzysowym (ale jeśli jednak one wystąpią → brak pomysłu na ich
zażegnanie → łatwe poddawanie się załamaniu psychicznemu)
c) perfekcjonista we własnych działaniach, wymagając tej samej postawy od
innych → brak tolerancji wobec ich zaniedbań i niedociągnięć
d) kierownik wrażliwy i uważny (ludzki)
- odpornością emocjonalną
- stosowanie technik psychoregulacji
- obniżanie wymagań okazanie większej tolerancji wobec innych
Umiejętności interpersonalne
● Są naczelnymi cechami pożądanymi u przywódców, w rozlicznych badaniach,
prowadzonych wśród różnych grup zawodowych. Warunkują one sprawność
interpersonalną.
● Współpracownicy i podwładni spodziewają się od przywódcy:
- życzliwości
- komunikatywności
- umiejętności współpracy
● Przywództwo jest oparte głównie na:
- dogłębnej znajomości ludzi i tego, co ich najbardziej inspiruje
- pasji, która samym przywódcom pozwala pokonać to, co wydaje się
niepokonane
1) Odpowiedni stopień otwartości → warunkiem nawiązania pierwszego
kontaktu z innym człowiekiem, niezależnie od tego, czy to jest potencjalny
sponsor, kontrahent, czy współpracownik. Stopień otwartości musi być
dostosowany do rodzaju kontaktu i fazy jego zaawansowania.
Sytuacje
służbowe
obwarowane
są
odpowiednim
regulaminem,
zabezpieczającym przed ryzykiem popełnienia gafy. Jednak, w wypadku
istnienia sytuacji nieformalnej, występuje często problem dalszego zachowania.
Otwartość jest warunkiem tworzenia i utrzymania prawidłowych relacji
międzyosobowych w zespole wykonawczym, firmie i biurze. W przeciwnym
razie efekty współpracy mogą być nadzwyczaj mizerne w sferze zawodowej.
2) Stadia dalszego kontaktu interpersonalnego:
a) świadomościowe
b) kontaktu powierzchownego
c) wzajemności
W każdym stadium – różny poziom otwartości partnerów
Ad a)
Kontakt jest dopiero potencjalny. Partnerzy wiedzą na razie tylko o swym istnieniu, a o otwartości nie ma mowy.
Ad b)
Kontakt powierzchowny występuje tylko wówczas, gdy dochodzi do interakcji.
Partnerzy ujawniają wtedy podstawowe informacje o sobie, nie mające dla nich
znaczenia osobistego. Tylko przedstawiają się wzajemnie, określają funkcje i
zadania. Nie prezentują sobie nawzajem tu żadnych osobistych preferencji,
przekonań, ani informacji o sprawach osobistych.
W sytuacjach zawodowych → często niewskazane jest pogłębianie otwartości.
Ad c)
Pojawia się dopiero wówczas, gdy nad wyraz satysfakcjonująca interakcja
zostaje utrzymana. Wtedy obie strony oczekują od siebie nawzajem dużo
większej otwartości, a przy tym ujawnienia swych, choćby niektórych
indywidualnych zapatrywań i przekonań, dotyczących szczególnie tematu
interakcji.
Kontakt zawodowy nie powinien wychodzić poza to stadium, gdyż dalsze
pogłębianie więzi emocjonalnych może mieć negatywny wpływ na stosunki
zawodowe.
Motywacja ludzi do działania
Naczelne zasady wydobywania z ludzi tego, co w nich najlepsze:
1) Od ludzi, którymi kierujesz, oczekuj tego, co najlepsze
2) Zauważaj problemy drugiego człowieka
Umiejętność stawiania zadań → na szczególnym miejscu w procesie
motywowania ludzi do działania.
1) Najbardziej motywujące zadania → takie, które przekraczają aktualne
możliwości pracownika, ale możliwe do spełnienia, po włożeniu w nie
odpowiedniego wysiłku przez niego.
Zadania zbyt łatwe działają demoralizująco na pracownika. Zbyt trudne z kolei
zniechęcają i mogą dodatkowo niszczyć autentyczne zaangażowanie w pracę.
Ma to szczególne znaczenie właśnie w sporcie.
2) Właściwa atmosfera w pracy → taka, gdzie istnieje wzajemny szacunek, pomoc i wspólne dążenie do celu. W wypadku, gdy ktoś nie sprawdza się jako
specjalista ds. kontaktu z mediami, to zamiast udzielania upomnień lub szykan
– dobry menedżer przyjrzy się bliżej temu człowiekowi, jego zdolnościom i
umiejętnościom i według nich, zaproponuje mu stanowisko, na którym będzie
ten człowiek mógł pokazać swą wartość. Jest to niemal adekwatne do
stwierdzenia: Nie ma złych pracowników, są tylko źle obsadzeni.
3) Modelowanie → wskazywanie pozytywnego wzorca. W sporcie należą do
nich: mistrzowie, championy i wybitni sportowcy. Sport uczy wytrwałości,
stawiania celów i określonych działań podporządkowanych nakreślonym celom i
właściwego organizowania czasu. Do takich właśnie wzorców umiejętności
należy dążyć.
Samoocena
Czynniki niezbędne dla obrazu menedżera w oczach innych i dla jego
skuteczności zawodowej:
1) Właściwa samoocena
2) Poczucie własnej wartości
Dla właściwej oceny innych → niezbędna umiejętność oceny samego siebie.
Inaczej → zdolności, umiejętności i osiągnięcia partnerów/podwładnych są
odbierane jako zagrożenie → może dochodzić do blokowania informacji lub
utrudniania działania ze szkodą dla celu przedsięwzięcia.
Czynniki kształtujące samoocenę w toku życia:
1) oceny ludzi znaczących, poczynając od rodziców i rodzeństwa, przez
dalszych członków rodziny, nauczycieli, trenerów i innych
2) tzw. lustro społeczne, czyli oceny wystawiane nam przez innych ludzi
(rówieśników, współpracowników)
3) obraz samego siebie (jak widzimy samych siebie na tle innych)
4) własna ocena podejmowanych przez siebie działań, w oparciu o porównanie
efektów z zamierzeniami
Właściwa samoocena dla menedżera:
1) Stabilna → nie wzrasta gwałtownie pod wpływem odniesionego sukcesu typu
Patrzcie i podziwiajcie! i nie opada dramatycznie w wypadku porażki ( Do niczego się nie nadaję! )
2) Adekwatna → odpowiadająca stanowi faktycznemu, na zasadzie: jeśli
załatwiłeś strategicznego sponsora na imprezę, to nie mówisz „To właściwie
przypadek!”, a jeśli kolejną zorganizowaną przez ciebie imprezę gazety opisały
jako całkowitą porażkę, to nie twierdzisz, że „Gdyby Iksiński… i pogoda… i
gdyby… to byście zobaczyli!
3) Wysoka → tylko wysoka ocena samego siebie pozwala na podejmowanie
naprawdę trudnych zadań i doprowadzenie ambitnych zamierzeń do końca.
● Posiadanie powyższych ocen umożliwia człowiekowi zdolności prawidłowego
spojrzenia na swe dokonania w obu przypadkach:
- gdy cel nie został osiągnięty
- gdy odniósł spektakularny sukces
● Oceny te stanowią także niezbędny warunek dla właściwej oceny wystawianej
za pracę wykonywaną przez innych.
● Kierownik zawsze zadowolony i wiecznie niezadowolony zawsze będzie
zniechęcał swoich podwładnych (w pierwszym przypadku – pozwoli na
szerzenie się kultu miernoty i bylejakości, a drugim przypadku – nie doceni
wysiłku włożonego przez innych w pracę)
Typy menedżerów
O podziale na poszczególne sylwetki menedżerów decyduje związek pomiędzy
cechami zachowania przywódcy a realizowanym przez niego stylem
zarządzania
1) Osobowość autorytarna → menedżer nie dopuszczający nikogo do
współpracy, uważając, że tylko on jeden jest wystarczająco kompetentny do
podejmowania wszelkich decyzji. Zachowuje zatem pełną władzę dla siebie, ale
tym samym pełną odpowiedzialność za błędy i porażki w firmie.
2) Osobowość wspierająca → menedżer stara się możliwie najwięcej
wiedzieć o swoich pracownikach, ich potrzebach, preferencjach, rodzinach i
ogólnej sytuacji. Jest wrażliwy i uważny. W zarządzaniu stosuje styl
popierający. Dba o dobre relacje interpersonalne w firmie i sprzyja pracownikom
w realizacji ich potrzeb. Osobowość ta jest szczególnie przydatna podczas
realizacji zadań nudnych lub uciążliwych. Na dłuższą metę może spowolnić
działalność firmy.
3) Osobowość zadaniowa → menedżer ma zamiar osiągnąć swój cel → życie
swoje i innych podporządkowuje osiąganiu kolejnych celów → jest to styl
zarządzania zorientowany na osiągnięcia → menedżer stawia swym
podwładnym wysokie wymagania i oczekuje od nich pełnego zaangażowania.
Jednak w realizacji zadań szczegółowych pozostawia pracownikom bardzo
szeroką swobodę działania → pracownicy mogą w pełni wykorzystać swoje
zdolności. Jednak ten styl wymaga szerokiej odpowiedzialności wśród ludzi, by
nie doszło do załamania działalności firmy
4) Odpowiedzialność współdziałająca → menedżer zawsze pyta innych o
zdanie. Nastawiony jest w pełni na konsultacje i współpracę. Zdaje sobie
sprawę, że bazowanie na decyzji podjętej przez pojedynczego człowieka
obarczone jest zbyt wielkim błędem → zaprowadza ideał całkowitej współpracy,
zatem styl uczestniczący. Każdą decyzję uzgadnia ze swymi podwładnymi i
współpracownikami, dając im możliwość swobodnego wypowiedzenia się na
dany temat. Słabą stroną tego stylu jest zbyt długi czas podejmowania decyzji→
maleje operatywność firmy i wzrasta ryzyko przeciążenia informacyjnego, co
utrudnia podjęcie jakiejkolwiek decyzji.
5) Osobowość agresywna → menedżer uważa się za pana wszystkiego →
toleruje wyłącznie całkowitą uległość i gwałtownie reaguje. Problemy z
wykonywaniem zadań zleconych podwładnym traktuje jako przejawy celowego
szkodzenia firmie i jemu samemu. Agresywny styl kierowania → trwały konflikt
między menedżerem a pracownikami i całkowita utrata ich poparcia →
rywalizacja w zespole na zasadzie zwyciężaj lub giń → niszczy to atmosferę →
szybkie wypalenie zawodowe.
6) Osobowość charyzmatyczna → menedżer, za którym wszyscy idą w ogień.
Zjawisko charyzmy w zarządzaniu trudno poddać analizie. Niektórzy ludzie
mają w sobie jakiś dar, magię, co sprawia, że niemal bez wysiłku pociągają za
sobą innych.
● Ubiór noszony w pracy → specjalne znaczenie, gdyż:
- przyczynia się do tworzenia wizerunku firmy
- pomaga/przeszkadza kolegom w mobilizacji do codziennego wysiłku
- jest świadectwem ambicji i stosunku do pracy samego właściciela
● Każdy menedżer ponadto powinien posiadać:
- odpowiednie kwalifikacje intelektualne, moralne
- wysoką kulturę bycia
- nienaganne maniery
- image, właściwy dla danej sytuacji (aby te cechy podkreślić, gdyż jest etykietą
firmy, która go zatrudnia)
● Dobry wygląd → złożeniem wielu elementów, nie zabawą w przebieranie.
Dopiero po poznaniu: osobowości, temperamentu, upodobań, charakteru pracy,
niepowtarzalnej kombinacji barw osobistych, czyli zestawienia koloru oczu,
skóry, włosów, proporcji i budowy ciała → można przystąpić do wyboru kilku
ubrań dla siebie spośród tysięcy innych, pasujących do kogoś zupełnie innego.
Jak cię widzą, tak cię piszą
Na pierwszym spotkaniu należy zadowolić się pobieżnymi wrażeniami i w
oparciu o to, niejednokrotnie podjąć konkretne decyzje. Tak zachowuje się
przeciętny klient, który ocenia:
- wygląd zewnętrzny gospodarza
- sposób postępowania gospodarza
- kulturę języka
- znajomość omawianej problematyki
- wygląd biura gospodarza
Informacje dostarczane nam przez wygląd zewnętrzny:
- kim jesteśmy
- jak oceniamy siebie
- jakie mamy ambicje
- czy okazujemy szacunek sobie i innymi
- co myślimy o świecie i otaczających nas ludziach
- czy mamy poczucie jakości
- czy jesteśmy twórczy i oryginalni
- jaki tryb życia dziś prowadzimy
- czy jesteśmy kompetentni i profesjonalni
- jaki prezentujemy stan ducha i poziom umysłu
Korzystny wygląd:
1) otwiera drzwi dawno zamknięte przed innymi
2) daje to, czego inni nie mogli dostać
3) czyni z osoby nieśmiałej człowieka pewnego siebie
Wizerunek to nie tylko opakowanie
Menedżer sportu wykonuje cały ogół czynności dla klubu sportowego, fundacji
lub urzędu zajmującego się kulturą fizyczną i sportem. Uczestniczy w naradach,
konferencjach i spotkaniach organizowanych przez siebie lub inne
stowarzyszenia i instytucje i inne.
Wizerunek = zespół cech wewnętrznych i zewnętrznych człowieka, będących
we wzajemnej zgodzie i prezentowanych odpowiednio do różnych sytuacji.
Należą do nich:
a) ubiór, mieszczący w sobie:
- kolor i gatunek odzieży
- krój
- dodatki
- akcesoria i aktualność względem mody i okazji
b) zapach i wygląd ciała
c) cera
d) makijaż
e) sylwetka
f) ruch
g) kolor włosów
h) fryzura
i) przestrzeganie zasad dobrego wychowania, elegancji bycia (etykieta i stosowanie zasad etyki zawodowej)
Całość opakowania POWINNA pasować do wnętrza, czyli do osobowości i
charakteru człowieka.
● Pożądane cechy menedżera sportu:
- ambitny
- atrakcyjny
- bystry
- dojrzały
- dynamiczny
- dyrektywny
- uprzejmy
- profesjonalny
- konsekwentny
- elegancki
- energiczny
- inteligentny
- interesujący
- młodzieńczy
- nietuzinkowy
- pracowity
- zdecydowany
- otwarty
- przebojowy
- przyjacielski
- skuteczny
- twórczy
- odpowiedzialny
- kreatywny
● Podstawowe elementy pozytywnego wizerunku:
1) umiejętności związane z komunikowaniem się (pisanie, występowanie
publiczne, jasne wyrażanie myśli)
2) wszelkie aspekty indywidualnej prezencji i zadbanie (higiena osobista →
czystość, zadbane włosy i paznokcie)
● Wizerunek menedżera musi być zgodny z firmą i zadaniem, dla jakiego
menedżer wykonuje służbowe czynności. Tym zadaniem może być:
- prezentacja wysokiej jakości usług firmy
- nowatorskie, nie powielane rozwiązania
Podsumowując → według menedżerów, niejednokrotnie dobry wizerunek
kandydata jest ważniejszy od jego dyplomu ukończenia uczelni.
Kolory mówią
Dzięki kolorom możemy wyglądać dobrze, zdrowo lub źle, ponuro, a nawet
marnie.
Biały → oczyszcza, pozwala zostawić to, co stare i przyjąć nowe. Budzi
zaufanie, kojarzy się z rzeczywistością, sterylnością, dobrem i niewinnością.
Czarny → często preferowany przez młodzież, która jeszcze nie wie, czego
chce. Noszony jest na znak poszanowania, szczególnie w okresie żałoby, dla
wywołania wrażenia dużego kontrastu, np. z białym lub czerwonym, by trzymać
ludzi na dystans oraz na okazje oficjalne.
Czerwony → we właściwym odcieniu, jest bardzo korzystny dla podkreślenia
odcienia skóry danej osoby. Doskonale nadaje się na stroje nieoficjalne,
codzienne, sportowe, bieliznę, akcenty i dodatki.
Żółty → przyciąga oko i zwraca uwagę. Ubiera się wówczas, gdy chce się być
zauważonym w tłumie lub towarzystwie.
Zielony → podkreśla koloryt skóry. Odzież w odcieniu zielonym wzbudza
zaufanie i wygląd profesjonalny.
Niebieski → właściwy na kostiumy, ubrania męskie, sukienki, płaszcze i dodatki.
Bardzo przydatny w profesjonalnym wizerunku.
Fioletowy → tylko dla kobiet. Jest to bardzo elegancki kolor, wyrażający akcent
lub do stroju wyjściowego.
Szary → kolor neutralny. Dobrze jest tu wprowadzić akcent innego koloru ze swojej palety. Prezentuje elegancki, zawodowy wygląd. Jest najwłaściwszy dla
osoby prowadzącej mediacje i rolę sędziego w jakiejś sprawie.
Brązowy → kolor naturalny. Jest towarzyski i bezpieczny. W Polsce kojarzy się
z biedą. Menedżer sportu powinien unikać tego koloru.
Kolory metali → powinny być używane tylko jako biżuteria i w dodatkach
(zapięcie paska, zegarek, okucia przy torebce i aktówce).
Podsumowując → W interesach należy unikać krzykliwych wzorów. Najlepsze i
najłatwiejsze do koordynowania są sukna o małych wzorach lub bez nich.
Najelegantsze są paski i prążki.
Ubranie jak druga skóra
Baza biznesowego ubrania:
dla mężczyzn → garnitur, marynarka i spodnie
dla kobiet → kostium: spódnica/sukienka z żakietem
Podstawowa zasada:
1) Nie staramy się przerabiać naszego ciała, lecz poznać jego kształt i nauczyć
go podkreślać w atrakcyjny sposób
2) W ubraniu i dodatkach zawsze obowiązuje zasada zachowania skali i
proporcji
3) Menedżera w pracy zawsze obowiązuje strój najwyższej jakości, czyli
odpowiedni dla kadry kierowniczej
● Elegancja zawsze mile widziana, ale ekstrawagancja – rzadko.
● Menedżerom, ani dyrektorom nie przystoi ekstrawagancja.
● Dominować musi profesjonalizm, a nie moda.
Strój swobodny/sportowy – to NIE DRESY!
Dres = uniform idealny na treningi, wycieczkę rowerową za miasto, zaciszną
domową kanapę lub do prac w ogródku.
● Najlepszy dres markowy NIE JEST strojem menedżera na okazje nawet
związane z życiem towarzyskim, a cóż dopiero z pracą.
● Strój mniej zobowiązujący od ciemnego garnituru → marynarka plus spodnie
w innym kolorze
Strój kobiety menedżera → powinien emanować sukcesem i dobrym smakiem
● Wizerunek:
- codzienny → spokojny subtelny makijaż, spokojne fryzury
- w pracy → włosy spięte, perfekcyjny makijaż
- po południu → kobiecość dodatków i wyraźny makijaż
- wieczór → widoczna, lśniąca biżuteria, wyrazisty makijaż
Etykieta menedżera
● Menedżer = lider firmy, jej szef, przedstawiciel i strateg jednocześnie
● Menedżer powinien posiadać duży zakres wiedzy i doświadczenie dające mu
pewność tego, co robi.
● Dobry menedżer posiada autorytet wyrażający się w pozostawieniu swobody
działania podwładnym w zakresie wyznaczonym
- polega bardziej na perswazji, niż rozkazach
- posiada umiejętność motywowania pracowników i współpracowników do
wykonywania zadań
● Menedżer wyróżnia się odpowiednim wyglądem zewnętrznym, stosownym do
jego pozycji oraz pozycji firmy, jaką reprezentuje oraz dostosowanym do
klientów.
● Menedżera cechuje wysoka kultura i takt → dobrze zna i stosuje zasady
etykiety, a przede wszystkim jest słowny, punktualny i dyskretny.