ETYKA ABSTRAKCYJNA I KONKRETNA
Wg. Elzenberga rozróżnia się etykę abstrakcyjną oraz konkretną. Na obydwie etyki składają się pewne zasady postępowania, jednak są one na ogół z zasady bardzo różne co do swej formy oraz treści
Etykę abstrakcyjną stanowią zasady, które ludzie z przekonaniem głoszą, zaś etykę konkretną kierują zasady, którymi ludzie w swym postępowaniu faktycznie się kierują.
Zasady Etyki Abstrakcyjnej nie mogą być głoszone w sposób „jedno mówią, drugie myślą”. Wyrażanie tak zasad etyki nie byłoby żadną etyką tylko „werbalną atrapą pewnej etyki abstrakcyjne, stwarzana dla jakichś propagandowych i zwykle oszukańczych celów”. Przyjmuje się, że w głoszeniu zasad etyki abstrakcyjnej nie ma rozbieżności między słowem i myślą. Osoby głoszące zasady etyki abstrakcyjnej nie tylko są przeświadczeni o jej słuszności, lecz pragną ją też sami realizować. Zatem mówią to, co naprawdę myślą
„Pragnienie realizować” nie znaczy że faktycznie realizujemy i nie znaczy nawet, że chcę realizować. Wg. Autora można czegoś chcieć, wcale tego nie pragnąć. Działa to również w odwrotną stronę, można czegoś pragnąć bez chcenia, czyli nie czyniąc zarazem nic, co by się do realizacji owego pragnienia przyczyniało. Tak więc przyjmujemy jako postulaty znaczeniowe : jeżeli chcę to czynię, a jeżeli czynię to uważam za możliwe. Zatem jeżeli czegoś chcę to uważam to za możliwe. Zatem Etyka abstrakcyjna nie jest wyrazem woli.
Charakterystyczne różnice :
Etyka abstrakcyjna wyraża się w słowach, jako pewien zespół wypowiedzi normatywnych. Jej zasady są proste w formie i kategoryczne w treści („nie kłam”, „oddaj każdemu, co jego”). Etyka abstrakcyjna jest zwykle wzniosła, jej treść jest budująca a głoszenie jej zasad uchodzi za czynność godną szacunku. Związane to jest z bezkompromisowością jej zasad, wolnych od wszelakiej warunkowości oraz z jej kategorycznością : podziw budzi jasność.
Etyka konkretna wyrażana jest w czynach jako pewna regularność postępowania i jest dosyć przyziemna i pełna niejasności. Jej zasady, gdy próbujemy je sformułować, są zawiłe i hipotetyczne, pełne warunków, wyjątków i zastrzeżeń.
Różnicę między etyką abstrakcyjną i konkretną dobrze widać na przykładzie etyki starego testamentu.
Etyka Konkretna i Etyka Sytuacyjna
„Zasada Etyki Konkretnej” Elzenberga -> „Maksyma Woli” Kanta. „Maksyma jest to subiektywna zasada postępowania, czyli taka, z której podmiot sam czyni sobie regułę (tego mianowicie jak chce postępować).
Zasada Etyki Abstrakcyjnej nie jest kodyfikacją etyki konkretnej i w ogóle nie pozostaje z nią w żadnym wyraźnym związku.
Etyka abstrakcyjna normalna jest taką, której głoszenie jest czymś ogólnie przyjętym w danej społeczności
Etykę normalna głosi się przede wszystkim dlatego, że mniema się, iż wpłynie to na czyjąś etykę konkretną. Lecz jest to wprawdzie zabieg zupełnie nieskuteczny
Drugim powodem głoszenia etyki abstrakcyjnej jest ważnym rytuałem społecznym, który spaja daną zbiorowość ludzką w jedną grupę społeczną.
Nie jest wykluczone, że jakaś zależność etyki konkretnej od abstrakcyjnej istnieje, choć bardzo pośrednia i nieprzejrzysta. Zaniechanie jej głoszenia albo zanik jej powszechności albo zmiana głoszonych formuł mogłyby pociągać za sobą jakieś trudne do przewidzenia perturbacje w etyce konkretnej.
Funkcje etyki abstrakcyjnej ekstrawaganckiej są całkiem inne. Jest to rodzaj fikcji literackiej. Nie chodzi o to, że się chce samemu pięknie albo romantycznie albo okrutnie (jak u Nietschego) postępować. Chodzi o to, że się chce o postępowaniu podmiotu lirycznego pięknie wypowiadać.