SCENARIUSZ ZAJĘĆ Z PRZYRODY DLA KLASY PIĄTEJ

BLOK TEMATYCZNY: Skały i gleby.

HASŁO PROGRAMOWE: Pochodzenie gleb występujących w Polsce. Wartość i znaczenie gleb.

TEMAT: Powstawanie i rodzaje gleb w Polsce.

ZAKRES TREŚCI: warunki powstawania, rozpoznawanie, budowa, charakterystyka i rozmieszczenie w Polsce najważniejszych typów gleb.

CEL OGÓLNY: poznanie typów gleb dominujących w Polsce.

CELE LEKCJI:

WIADOMOŚ CI: uczeń potrafi:

wymienić podstawowe warstwy gleby,

wymienić kilka typów gleb spotykanych w Polsce,

zdefiniować odkrywkę glebową,

wyjaśnić sposób powstawania gleby.

UMIEJĘ TNOŚ CI: uczeń:

rozumie jakie składniki budują glebę i jak długotrwałym procesem jest tworzenie cienkiej warstewki gleby,

umie rozpoznać główne elementy uproszczonego profilu glebowego,

umie rozpoznać kilka rodzajów gleb na podstawie analizy głównych cech profilu glebowego,

potrafi powiązać typ gleby z rodzajem skał w podłożu,

potrafi opisać proces powstawania gleby na jałowych skałach,

potrafi wykorzystać informacje zawarte w atlasie i literaturze uzupełniającej.

POSTAWY:

rozwijanie zainteresowań środowiskiem przyrodniczym,

wyrobienie poczucia odpowiedzialności za wspólne działanie,

współpraca w zespole klasowym.

KSZTAŁCONE KOMPETENCJE:

współpraca w zespole,

umiejętność komunikowania się,

sięganie do różnych źródeł wiedzy.

FORMY PRACY: pogadanka, praca z atlasem i literaturą uzupełniającą (teksty źródłowe), wyjaśnianie pojęć i terminów, obserwacja modeli gleb.

FORMA ORGANIZACYJNA: praca zespołowa.

ŚRODKI DYDAKTYCZNE: atlas przyrodniczy, karty pracy, model gleby, literatura uzupeł-

niająca (teksty źródłowe), profile gleb.

PRZEBIEG LEKCJI:

Faza wprowadzają ca:

1. Sprawy organizacyjno-porządkowe.

2. Nauczyciel wprowadza uczniów w problematykę lekcji proponując rozwiązanie krzyżówki.

3. Nauczyciel zapisuje temat na tablicy.

Faza realizacyjna:

1. Podział uczniów na grupy metodą odliczania.

2. Uczniowie w grupach wykonują dwa zadania dotyczące pojęć o glebie i jej warstwach.

(karta pracy:zad.2 i 3).

3. Zapis definicji gleby w zeszycie przedmiotowym.

4. Uczniowie dokonują analizy warstw gleby na modelu gleby.

5. Każda grupa analizuje mapę gleb Polski i uzupełnia tabelę z zad.4 w karcie pracy.

6. Uczniowie zapisują w zeszycie schemat z rodzajami gleb najczęściej spotykanymi w Polsce.

7. Pogadanka na temat powstawania gleby. Analiza etapów tworzenia gleby-uzupełnianie rysunków w karcie pracy.

8. Uczniowie w grupie ustalają typ gleby na podstawie rodzaju skały w podłożu. Wykorzystując atlasy i wypełniają tabelę z zad.6 w karcie pracy.

Faza podsumowują ca:

1. Grupy prezentują na forum klasy rozwiązania zadań z karty pracy.

2. Uczniowie indywidualnie wykonują zadanie z zeszytu ćwiczeń (str.37 i 38).

EWALUACJA ZAJĘĆ (metoda niedokoń czonych zdań ): Na dzisiejszej lekcji dowiedzieliśmy się ..................................................................................

Opracowała: mgr Mariola Kozłowska

POWSTAWANIE I RODZAJE GLEB W POLSCE.

KARTA PRACY

Zad. 1.

Rozwiąż krzyżówkę:

1.

G

R

A

N

I

T

2.

H

A

L

I

T

3.

M

I

N

E

R

A

Ł

4.

B

R

U

N

A

T

N

Y

5.

S

K

A

Ł

A

1, Twarda skała powierzchniowa, w której skład wchodzą trzy minerały.

2. Minerał powszechnie znany jako sól kamienna.

3. Jednorodne ciało stałe, zbudowane przeważnie z kryształów o różnej wielkości (kalcyt, kwarc itp.) 4. Węgiel .....................................

5. Naturalny składnik skorupy ziemskiej, zbudowany z jednego lub kilku minerałów.

Zad. 2.

Wyjaśnij pojęcia dobierając właściwą definicję do poniższych określeń: A) gleba

B) odkrywka glebowa

C) profil glebowy

W kratki wpisz numer definicji.

1. Charakterystyczne dla danej gleby ułożenie poziomów glebowych (inaczej mówiąc – przekrój pionowy gleby).

2. Czarna skała, która powstała wraz z upływem długiego czasu z grubych pokładów szczątków roślinnych.

3. Górna warstwa skorupy ziemskiej, składająca się z okruchów skał, powietrza, wody, a także organizmów oraz ich obumarłych szczątków.

4. Warstwa o ciemnej barwie, powstająca z rozkładu szczątków roślinnych i zwierzęcych.

5. Miejsce ukazywania się utworów geologicznych na powierzchni terenu.

Zad. 3.

Wykorzystując kolorową plastelinę wykonaj na kartce z bloku płaski schemat profilu glebowego (z zaznaczeniem 4 podstawowych warstw).

Po zakończeniu pracy każdej warstwie przyporządkuj właściwą nazwę (nazwy warstw w kopercie)

Zad. 4.

W oparciu o atlas przyrody - mapę gleb (str.20) i podręcznik (str.89) uzupełnij brakujące rubryki tabeli.

RODZAJ GLEBY

POŁOŻENIE

....... BIELICOWA.........

Obszar całego kraju (z wyjątkiem pd. Polski)

Czarnoziemy

.... W MIEJSCU WYSTĘ POWANIA LESSÓW...

.... RĘ DZINY..........

Wyżyny: Śląska, Lubelska itd.

Mady i gleby bagienne

...... DOLINY RZEK I OBSZARY ZABAGNIONE.....

...... INICJALNE...........

Karpaty i Sudety, wybrzeże Bałtyku

Zad. 5.

JAK POWSTAJE GLEBA?

W miejsce kropek wpisz właściwe nazwy elementów związane z tworzeniem gleby. Do etapu III dorysuj rośliny, które rosną na ukształtowanej już glebie.

Nazwa

ro ś liny

pionierskiej: ...MCHY, POROSTY.................

....SKAŁA...............

ETAP I

ETAP II

ETAP III

Zad. 6.

Korzystając z atlasu ustal nazwę gleby lub rodzaj skały w podłożu.

TYP GLEBY

RODZAJ SKAŁY

Czarnoziem

.... LESS.......

.. RĘ DZINY....

Wapień

Brunatna

... PIASEK, Ż WIR, GLINA....

............ BIELICOWA............

Piaski, żwiry