SYNTETYCZNELEKICHEMIOTERAPEUTYCZNE1.SulfonamidyprzeciwbakteryjneMechanizmdziałaniaDHPtS
syntazadihydropteronianuDHF
kwasdihydrofoliowyDZIAŁANIEBAKTERIOSTATYCZNE1.SulfonamidyprzeciwbakteryjneMechanizmdziałaniaDHPtS
syntazadihydropteronianuDHF
kwasdihydrofoliowyDZIAŁANIEBAKTERIOSTATYCZNE
Grupy

1.
Sulfonamidy przeciwbakteryjne
2.
Kotrimoksazol (trimetoprim +
sulfametoksazol)
3.
Pochodne nitrofuranu
4.
Pochodne nitroimidazolu
5.
Chinolony
6.
Fluorochinolony
Sulfonamidy


Spektrum działania: bakterie G(-) i G(+)

Zastosowanie:

Leki z wyboru:


nokardioza,
-wrzód miękki
infekcje układu oddechowego
razem z trimetoprimem w
leczeniu zapalenia płuc wywołanego Pneumocystis carini
(AIDS)

Inne wskazania do stosowania (rzadko):

-zakaSenia dolnego odcinka dróg moczowych, stercza
-zakaSenia przewodu pokarmowego
-Choroba Leśniewskiego-Crohna


Sulfonamidy
oporność
(narasta łatwo)


� produkcja PABA w ilości wystarczającej do
uniezaleSnienia bakterii od dostępności tego
związku z zewnątrz (gronkowce, Neisseria
gonorrhoeae)
�
zmiana struktury syntetazy kwasu foliowego
prowadząca do utraty powinowactwa do
sulfonamidów (E. coli)
�
utrudnienie lub zablokowanie transportu
sulfonamidu do wnętrza komórki
(Enterobacteriaceae)
DZIAŁANIA
NIEPOśĄDANE


�
zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego
� uszkodzenia nerek -skąpomocz, krwiomocz, białkomocz
� objawy uczuleniowe
wypryski skórne, fotodermatozy, obrzęk błon śluzowych,
stawów, węzłów chłonnych, choroba posurowicza, zespół Stevensa-Johnsona
(śmiertelność
20%)

�
niedokrwistość
hemolityczna
PRZECIWWSKAZANIA


�
nadwraSliwość
(często)
�
niewydolność
wątroby, nerek
�
ciąSą
�
niemowlęta
�
laktacja
�
leczenie NLPZ
�
alkohol
�
cukrzyca
�
choroba zakrzepowa
Przykłady preparatów +
zastosowanie

� Sulfakarbamid
zakaSenia dróg moczowych
(rzadko)
� Sulfasalazyna
wrzodziejące zapalenie jelita
grubego (lek z wyboru); choroba Leśniowskiego i
Crohna; reumatoidalne zapalenie stawów, które nie
reaguje na NLPZ
� Sulfacetamid
miejscowo, zakaSenia w obrębie gałki
ocznej
� Sulfadiazyna (sól srebrowa)
oparzenia
� Sulfadoksyna (+pirymetamina)
lek drugiego wyboru
w leczeniu malarii
INTERAKCJE



prokaina

wypieranie z połączeń
z białkami

NLPZ

alkohol

leki zobojętniające


Trimetoprim
+
Sulfametoksazol
=
Ko-trimoksazol
2.Kotrimoksazolspektrumaktywności� Czynniki etiologiczne zakaSeńukładu oddechowego

Streptococcus pneumoniae

Haemophilus influenzae

Moraxella catarrhalis

Pneumocystic carinii
� Czynniki etiologiczne zakaSeńukładu moczowego

Escherichia coli

Morganella morganii

Proteus mirabilis

Klebsiella pneumoniae

Enterobacter
� Czynniki etiologiczne zakaSeńprzewodu pokarmowego

Enterotoksyczne szczepy E. coli

Salmonella typhi (i inne gatunki)

Shigella

Vibrio cholerae

Yersinia enterocolitica

Isospora belli

Cyclospora
� Inne drobnoustroje chorobotwórcze

Listeria monocytogenes

Nocardia

Mycobacterium marinum
Kotrimoksazol
zastosowanie
� zakaSenia dróg moczowych, oddechowych (równieSsam
trimetoprim)
� zapalenie płuc u chorych na AIDS
zakaSenie
Pneumocystis carinii
� zakaSenia układu pokarmowego, płciowego
� leczenie durów i paradurów
� zapalenie gruczołu krokowego
działania niepoSądane (rzadkie)
� zaburzenia ze strony p. pokarmowego
� reakcje nadwraSliwości
3.POCHODNENITROFURANU� nitrofurantoina, furazydyna (Furagin),
nifuroksazyd
� MD: redukcja wewnątrz komórki
bakteryjnej, w wyniku której powstająmetabolity uszkadzające nićDNA
� WSK: zakaSenia dróg moczowych,
przewodu pokarmowego i zewnętrznie
� DN: nudności i wymioty

4.
POCHODNE
NITROIMIDAZOLU
metronidazol


działanie bakteriobójcze

�
MD: jak poch. nitrofuranu
�
OPORNOŚĆ: rzadko, u Bacteroides

wyjątkowo, coraz łatwiej nabywa oporność
Helicobacter pylori

�
FK: dobrze wchłania się
z przewodu
pokarmowego (biodostępność
100%) ,
maksymalne stęSenie w osoczu
po 1-2 h;
doskonała penetracja do tkanek; przenika
do mleka
zalecane przerwanie karmienia
piersią
POCHODNE
NITROIMIDAZOLU


metronidazol


działania
niepoSądane


� metaliczny smak w ustach, zapalenie
błony śluzowej jamy ustnej, krtani
� nudności, biegunki
� rzadziej: wysypki, parestezje, ataksja;
�
dolegliwości ze strony dróg moczowych
(pieczenie w cewce, parcie na mocz)
,
ciemnobrązowe zabarwienie moczu
� długotrwałe leczenie, duSe dawki


zaburzenia ze strony OUN
POCHODNE
NITROIMIDAZOLU


metronidazol
-wskazania


�
zak. bakteriami beztlenowymi (lek wyboru
zapalenie jelita grubego)
�
zak. pierwotniakowe wywoływane przez
Trichomonas vaginalis, Giardia lamblia,
Entamoeba histolytica

�
składnik wielu schematów skojarzonego
leczenia przeciwbakteryjnego Helicobacter pylori
�
zakaSenia w stomatologii
�
zakaSenia w obrębie jamy brzusznej, miednicy
mniejszej
POCHODNE
NITROIMIDAZOLU


metronidazol


� PWSK: powaSne i czynne choroby OUN,
choroby układu krwiotwórczego, I trymestr
ciąSy, na okres leczenia naleSy przerwać
karmienie piersią
� IA: reakcja disulfiramowa
chorego
naleSy pouczyć, by unikał spoSywania
alkoholu podczas leczenia, synergizm z
beta-laktamami i aminoglikozydami

Metronidazol

zastosowanie w stomatologii

� uwaSany za bardzo skuteczny w
zakaSeniach florą
beztlenową
� najczęściej w skojarzeniu z innymi lekami
przeciwdrobnoustrojowymi w leczeniu
zakaSeń
mieszanych oraz ropni i ropowic
okołoszczękowych w dawce do 2 g/dobę,
doustnie
Postacie farmaceutyczne
metronidazolu:

� Ampułki 0,1g/20 ml
� Czopki 0,5-1 g
� Flakon 100 ml; 0,5% roztwór do wlewu
doSylnego 0,005g/ml
� Tabletki 0,25mg
� Tabletki dopochwowe 0,5g
� Tubki 15 g
1% krem lub Sel, 5g
10%
maść
stomatologiczna
Reakcja disulfiramowa
5.
CHINOLONY
�
działają
bakteriobójczo
�
MECHANIZM DZIAŁANIA: blokowanie
syntezy bakteryjnego DNA
hamowanie
gyrazy (enzymu wprowadzającego
ujemny superhelikalny skręt do nici DNA)
i topoizomerazy DNA (enzym
umoSliwiający rozdzielenie
chromosomów)

I
generacja
("klasyczne"
6.
FLUOROCHINOLONY
chinolony)
(brak
atomu
fluoru
w
(II-IV
gen.
chinolonów)
cząsteczce)
Spektrum
aktywności


�
!przestarzałe!
�
PREPARATY:
�
Kwas nalidyksowy
�
Kwas oksolinowy
�
Kwas pipemidynowy
(Palin, Urolin)
óZALETY
ó
óWADY
ó
duSe stęSenie w moczu Szybki rozwój
oporności
Aktywność
p-w Oporność
krzySowa
bakteriom G (-)
Aktywność
p-w Częste (!!!) działania
Pseudomonas niepoSądane
aeruginosa (pokarmowe i
neurologiczne)
Niska cena!!!

�
Enterobacteriaceae
�
Haemophilus
�
Moraxella catarrhalis
�
Streptococcus pneumoniae
�
Pseudomonas aeruginosa
�
Legionella
�
Chlamydia
�
Mycoplasma
�
niektóre Mycobacteria
�zastosowanie: zakaSenia dróg moczowych wywołane drobnoustrojami G(-)
Fluorochinolony


�
PREPARATY:
� ciprofloksacyna
� ofloksacyna
�
norfloksacyna
� spektrum
działania: bakterie G(-) i
niektóre G(+) + P. aeruginosa
GŁÓWNE ZASTOSOWANIA:

nawracające zakaSenia układu moczowego
zapalenia gruczołu krokowego, cewki moczowej
zakaSenia dróg oddechowych, przewodu pokarmowego (Salmonella, Shigella) i
szpiku
zakaSenia skóry
infekcje wewnątrzszpitalne

Fluorochinolony


działania
niepoSądane

� zaburzenia Sołądkowo
jelitowe
� objawy skórne: fototoksyczność
� objawy reumatoidalne, bóle mięśni,
sztywność
stawów

� tendinopatie (gł. pefloksacyna)
� objawy ze strony oun pod postacią
zaburzeń
wzroku, halucynacji,
pobudzenia, euforii, schizofrenii, drgawek

IA: zmniejszone wchłanianie w obecności kationów
aluminium, magnezu, cynku, Selaza i wapnia (do
90%), środków zobojętniających


Fluorochinolony


przeciwwskazania


� dzieci, osoby powySej 65 r.S.
� kobiety w ciąSy, karmiące piersią
� padaczka
� niewydolność
nerek
� arytmia
� choroba Parkinsona
� schizofrenia, psychozy
Mechanizm oporności na
fluorochinolony:

� zmiana budowy enzymu bakteryjnego (co
powoduje zmniejszenie lub utratę
powinowactwa fluorochinolonu)
� obecność
pompy czynnie usuwającej
związek z komórki

!!!! NaleSy unikać
stosowania

fluorochinolonów jako leków I-ego
rzutu ze względu na szybkie
narastanie oporności !!!!