Co to jest nieśmiałość?
O nieśmiałości mówimy wówczas, gdy człowiek odczuwa zahamowania w kontaktach z innymi ludz
mi. Przejawem
nieśmiałości jest wstydliwość, zakłopotanie i brak pewności siebie, które uwidaczniają się szczególnie wtedy, gdy
osoba nieśmiała znajduje się w centrum zainteresowania (znacie pewnie czerwone policzki:). Być nieśmiałym to bać się
ludzi, szczególnie tych, którzy z jakiegoś powodu są emocjonalnie zagrażający: obcy, z powodu ich nowości i
nieprzewidywalności, osób posiadających władzę, osób odmiennej płci, które przywodzą na myśl możliwości
związków intymnych. Ponieważ osobom nieśmiałym z reguły nie udaje się wyrazić tego, co myślą, są one mniej
skuteczne w kształtowaniu otaczającego je świata. Nieśmiałość utrudnia poznawanie nowych ludzi, zawieranie
przyjaz
ni, czy radość z potencjalnie pozytywnych przeżyć. Przeszkadza w publicznej obronie własnych praw i
wyrażaniu swoich opinii i wartości. Nieśmiałość sprawia, że inni nie doceniają naszych mocnych stron. Nieśmiałość
przyczynia się do zakłopotania i nadmiernego przejmowania się swoimi własnymi reakcjami. Utrudnia precyzyjne
myślenie i skuteczne porozumiewanie się.
A
agodna postać nieśmiałości z reguły nie ma negatywnego wpływu na człowieka, natomiast głęboka nieśmiałość
może poważnie utrudniać nawiązywanie i utrzymanie kontaktów społecznych.
 Jest wiele powodów nieśmiałości, ale największą w tym rolę odgrywa nasz umysł, niska samoocena, czasem
również zaburzenia natury psychicznej . Głównym składnikiem nieśmiałości jest nadmierne skupianie się na sobie.
Wyobraz
nia stwarza ciche więzienie nieśmiałości. Wyobrażamy sobie, że ludzie nas odrzucą, wyśmieją, gdy popełnimy
błąd i przestaną kochać z powodu gafy. Te wyobrażenia są zazwyczaj nieprawdziwe, ale powstrzymują nas od
kontaktów z innymi. Ktoś nieśmiały nigdy nas nie pozna, a my jego. Niewielki procent ludzi rodzi się nieśmiałymi.
Jak rozwija się nieśmiałość?
Nieśmiałość może mieć swoje korzenie już w dzieciństwie. Wiele dzieci ma spore trudności w nawiązywaniu
kontaktów z dorosłymi. Cecha ta może mieć miejsce wydarzenia, które pogłębią istniejącą już tendencję do
nieśmiałości lub spowodują jej powstanie. Mogą to być trudności w uczeniu się, kryzys w rodzinie, kompleksy
dotyczące wyglądu zewnętrznego, rozczarowanie w przyjaz
ni, rozwód rodziców lub śmierć któregoś z nich. Bardzo
ważna jest postawa rodziców. To czy potrafią dodawać dzieciom odwagi, okazywać swoje poparcie i akceptację,
znacząco wpływa na samoocenę dojrzewającego człowieka.
 W jaki sposób nieśmiałość wpływa na życie człowieka?
Osoby nieśmiałe są przeciwnością tzw. dusz towarzystwa. Nie oznacza to oczywiście, że nieśmiali nie mają przyjaciół i
są skazani na samotność. Najczęściej posiadają bardzo wąskie grono przyjaciół, prowadzą spokojny tryb życia i czują
się z tym dobrze. Spokojny tryb życia nie oznacza, że jest ono nudne. Wręcz przeciwnie - osoby nieśmiałe często mają
wiele zainteresowań, pasji, którymi jednak - w skutek "czerwonych policzków" - nie potrafią dzielić z innymi.
 Nieśmiałość staje się problemem wówczas, gdy z jej powodu człowiek izoluje się i w ogóle nie utrzymuje
kontaktów z innymi. Osoby nieśmiałe zaczynają uciekać w izolację i unikając wszelkich kontaktów towarzyskich, gdyż
każde spotkanie lub moment zabrania głosu przyprawia je o gwałtowne bicie serca, powoduje jąkanie się lub
czerwienienie. Taka postawa z reguły pogarsza sytuację i pogłębia nieśmiałość, a osoba zaczyna być postrzegana jako
odludek i dziwak.
Dla osób nieśmiałych wyjątkową trudnością jest nawiązywanie kontaktów z płcią przeciwną. Obserwując, jak inni bez
problemów zaczynają konwersację i potrafią otwarcie prowadzić rozmowę, osoba nieśmiała szybko się wycofuje i
popada w jeszcze głębsze kompleksy.
 Nieśmiałość jest zjawiskiem powszechnym. Badania dowodzą, że ponad 80 % badanych twierdzi, że byli
nieśmiali w jakimś okresie swojego życia. Liczba ludzi nieśmiałych ciągle rośnie. Wiele czynników wpływa na
izolowanie się ludzi, m.in. takie jak elektronika, czyli np. spędzanie wiele godzin w samotności przed ekranem
telewizora czy komputera. Tacy ludzie wolą nawiązać znajomość przez internet: za pomocą Chat'ów czy IRC, niż
spotkać się z kimś twarzą w twarz. W czasie rozmowy przez internet nie są przez nikogo widziani. Mogą udawać, kogo
chcą. Mogą stać się np. piękniejsi. Nie muszą patrzeć nikomu w oczy, zastanawiać się, czy się nie popełniło jakiejś
gafy. W czasie rozmowy przez internet mogą ukryć swoje uczucia, natomiast w czasie spotkania "na żywo" od razu
widać nasze myśli malujące się na zaczerwienionej, nieśmiałej twarzy.
 Według badań są jednak ludzie, którzy są zadowoleni ze swojej nieśmiałości i nawet ją lubią. Są to artyści,
pisarze czy naukowcy. Nieśmiałość u nich powoduje trzymanie ludzi na dystans tak, aby mogli tworzyć spokojnie tak,
aby nikt im nie przeszkadzał. Zamykają się wtedy w swej "pracowni - nieśmiałości" i tworzą...
Jak można walczyć z nieśmiałością?
Głównym z
ródłem nieśmiałości jest zazwyczaj brak pewności siebie wynikający z niskiej samooceny. Można
spróbować pracować nad sobą pod tym kątem. Istnieją kursy, na których osoby nieśmiałe, poprzez, na przykład:
odgrywanie scenek, uczą się zachowania w paraliżujących je sytuacjach i uzyskania prawdziwego obrazu samego
siebie. Przebieg scenek nagrywa się na kasetę wideo, tak aby każdy mógł zaobserwować własne zachowanie. Metoda ta
pozwala zmienić i "podbudować" ocenę własnej osoby.
 Nieśmiałość może również stać się atutem i sprawiać dobre wrażenie. Wiele osób odstręcza zbytnia pewność
siebie i krzykliwe zachowanie innych. Wystarczy by osoby nieśmiałe zrobiły tylko pierwszy krok w nawiązywaniu
rozmowy, aby stwierdzić, że ich zachowanie wcale nie jest odbierane jako dziwne lub śmieszne.
 W ostateczności przyjaz
ń można nawiązać poznając osoby uprawiające podobne hobby, a nawet poprzez
internet (polecam!). Partnera lub partnerkę można także spróbować znalez
ć korzystając z pośrednictwa poważnego
biura matrymonialnego (skrajne przypadki :). Poza tym większą wartość ma choćby jedna jedyna, ale sprawdzona
przyjaz
ń niż szerokie grono znajomych.
Sceny z życia nieśmiałych
Czy wiecie coś o ludziach nieśmiałych? Zapewne wydaje się Wam, że wszystko, a tak naprawdę to nic. Ktoś, kto nie
jest nieśmiały, nigdy nie zrozumie, o co w ogóle ten szum. Kto jest nieśmiały, w ogóle nie chce o tym rozmawiać.
 Zbliża się koniec miesiąca, trzeba kupić bilet miesięczny. To zdecydowanie przerasta Nieśmiałego. Nie czuje
się na siłach, żeby poprosić o kwartalny ulgowy. Ale bilet kupić musi. Przerażony staje w ogonku po bilety, a tu
okazuje się, że w okienku sprzedaje śliczna dzieweczka. Dla Nieśmiałego nie ma nic gorszego, niż spotkać kogoś
atrakcyjnego płci przeciwnej. Dezerteruje, gdy przed nim jest już tylko jedna osoba. Przeżywa istne katusze, gdy czuje,
jak ludzie na niego podejrzliwie patrzą. Kuli się i ucieka do domu. Następnego dnia widzimy go znowu. Stoi w tej
samej kolejce, ale ma szczelnie zabandażowaną twarz. Zupełnie jakby bolały go zęby. Tyle tylko, że jego nic nie boli,
ale może w ten sposób podać panience kratkę z napisem "jeden kwartalny, ulgowy", zapłacić i uciekać.
 Nieśmiała ma właśnie ćwiczenia z technik dziennikarskich. Jak na złość nie skorzystała z toalety na przerwie i
teraz potrzeby fizjologiczne dają się jej solidnie we znaki. Prowadzący jest bardzo liberalny i co chwila ktoś wychodzi
lub wchodzi na zajęcia. Jednak nawet przez myśl jej nie przejdzie zapytać się, czy może wyjść na chwilę. Wręcz
przeciwnie - desperacko ściska uda i kamiennym wzrokiem śledzi mizerne ruchy wskazówek zegarka. Na to, żeby
przejść przed całą swoją grupą studencką nie zdobędzie się nigdy.
 Nieśmiały poszedł do fotografa. Długo stał pod drzwiami zakładu, układając formułkę. W końcu - raz kozie
śmierć. Odwrócił się na pięcie i... poszedł do budki ze zdjęciami błyskawicznymi.
y
le oceniani
Ludzie nieśmiali wydają się nam mało inteligentni, dziwni. Niejednego nieśmiałego otoczenie bierze za ponuraka, gdy
tak naprawdę rozsadza go poczucie humoru. Tyle tylko, że ujawnia je wyłącznie w gronie najbliższych osób. Niejeden
został uznany za dziwaka, gdy tymczasem po prostu ma inny sposób patrzenia na świat. Często się zdarza, że kogoś
energicznego i rozkrzyczanego też z
le oceniamy, bo w rzeczywistości jest on niewiarygodnie nieśmiały, a tą sztuczną
swobodą ratuje się przed rozpaczą. Nieśmiałość dopada wszystkich. Szczególnie w obliczu obiektu naszych
platonicznych (lub nie) westchnień, przed autorytetami, kiedy za nic na świecie nie chcemy się zbłaz
nić i oczywiście
we wszystkich sytuacjach nowych. Nieśmiałość można umieścić gdzieś na pograniczu stresu i paniki. Jak traktować
ludzi nieśmiałych?
" Nie wyciągać ich koniecznie na świecznik (np.- A to jest moja ukochana przyjaciółka. Jolka, pokaż się!).
" Zrozumieć i wybaczyć, że nie chcą korzystać z życia tak, jak my to rozumiemy.
" Nie edukować ich na siłę w dziedzinie nieśmiałości, nie snuć pseudopsychologicznych pogadanek pt. "Musisz
się zmienić".
" Wykazywać się empatią i zrozumieć, dlaczego nie przyszli na Twoje urodziny, i to bez uprzedzenia.
" Uczyć się od nieśmiałych trudnej sztuki milczenia.
" Szczerze przyznawać się, że nas też czasem zjada nieśmiałość.
Nieśmiałość okazjonalna
Generalnie nie jesteśmy cywilizacją nieśmiałych, jednak każdemu z nas zdarza się paraliżujący lęk przed otworzeniem
ust, nieodparta chęć ucieczki w miejsce już oswojone, strach przed kompromitacją. Są to momenty bardzo dla nas
trudne, bo przestajemy myśleć racjonalnie. Człowiek nieśmiały składa się wyłącznie z emocji. Można mu pomóc
poprzez stopniowe wprowadzanie czynnika racjonalizmu. Najlepiej widać to w sposobie postępowania pedagogów ze
szkół baletowych. Jak wiecie, balet tylko wtedy jest sztuką, gdy technika tancerza jest perfekcyjna. Nieśmiałość zatem
wykluczona. Dlatego nawet najmłodsi uczniowie prawie natychmiast po rozpoczęciu nauki muszą (!) występować na
deskach prawdziwego teatru. W ten sposób nie tylko przyzwyczajają się i oswajają ze sceną, ale przede wszystkim uczą
się, że nawet gdy się przewrócą, to świat się nie zawali. Tak jest przynajmniej w przypadku najmłodszych adeptów
kunsztu baletowego.
Nieśmiałość i samoświadomość.
Najbardziej charakterystyczną zewnętrzną cechą osoby nieśmiałej jest ogromna samoświadomość. Skłonność do
autoanalizy i oceniania swoich, myśli, uczuć, gdy staje się obsesyjna, jest sygnałem zaburzeń psychosomatycznych.
 Wyróżnia się dwa rodzaje samoświadomości: publiczną i prywatną.
Publiczna samoświadomość przejawia się w trosce o to, jak odbierają nas inni: "Co oni o mnie myślą?", "Jakie robię
wrażenie?", "Czy mnie lubią?", "Jak mogę się upewnić, że nie lubią?". Jeżeli jesteście osobami posiadającymi
samoświadomość publiczną, zgodzicie się z większością poniższych stwierdzeń:
" niepokoję się o styl swojego działania;
" dbam o to, w jaki sposób się prezentuję;
" jestem świadom tego jak wyglądam;
" zwykle martwię się tym, czy zrobię dobre wrażenie;
" jedną z ostatnich rzeczy, które robię przed wyjściem z domu jest spojrzenie w lustro;
" zależy mi na tym, co ludzie o mnie myślą;
" zwykle wiem jak wyglądam.
Prywatna samoświadomość to psychika zwrócona ku sobie, negatywna treść tej koncentracji na sobie: "Jestem
nieprzystosowany", "Jestem gorszy od innych", "Jestem głupi", "Jestem brzydki", "Nie jestem nic wart".
 Obsesyjna autoanaliza osoby nieśmiałej jest celem samym w sobie, tłumiącym działanie poprzez
przeniesienie niezbędnej energii z działania na myślenie.
Jeśli posiadacie prywatną samoświadomość, zgodzicie się ze wszystkimi lub z większością poniższych stwierdzeń:
" ciągle próbuję zrozumieć samego siebie;
" jestem na ogół bardzo świadomy samego siebie;
" dużo myślę o sobie;
" często jestem bohaterem swoich własnych fantazji;
" zawsze dokładnie siebie analizuję;
" jestem uwrażliwiony na swoje wewnętrzne odczucia;
" wciąż analizuję swoje motywy;
" czasami wydaje mi się, że jestem gdzieś z boku i przyglądam się sobie;
" jestem uwrażliwiony na zmiany w swoim nastroju;
" jestem świadomy tego jak pracuje mój umysł, gdy rozwiązuję jakiś problem.
Ci pierwsi obawiają się tego, że się z
le zachowają, drudzy obawiają się tego, że będą się z
le czuć. Osoby nieśmiałe
publicznie bardziej martwią się swoim dziwnym zachowaniem i nieumiejętnością stosownego reagowania w sytuacjach
społecznych. Dla osób nieśmiałych prywatnie to, co się robi jest daleko mniej ważne niż subiektywne złe samopoczucie
i lęk przed tym, że ktoś odkryje, iż czegoś pragną.
 7nbsp Osoby nieśmiałe publicznie nie są w stanie powiedzieć właściwym ludziom o swoich lękach,
niepewności, o swoich zaletach i pragnieniach. Umieściwszy się w swojej odizolowanej od świata skorupie, odcinają
się od pomocy, rady, uznania i miłości, których każdy czasem potrzebuje.
 W porównaniu do introwertyków nieśmiałych prywatnie, nieśmiali ekstrawertycy mają się zdecydowanie
lepiej. Wiedząc, co należy robić żeby zadowolić innych, być zaakceptowanym, posuwać się do przodu. Zbyt wiele
energii marnują na przewidywanie wydarzeń i drobiazgowe planowanie swojego postępowania. Osoby takie mogą być
spostrzegane przez otoczenie jako apodyktyczne, wykorzystujące innych i pełne pychy. Nieśmiały ekstrawertyk,
świetnie uświadamiający sobie, ile emocji zainwestował w daną sprawę, oczekuje, że naturalnym wynikiem jego starań
będzie coś perfekcyjnego, bez zarzutu. Nic poniżej ideału nie jest w stanie go usatysfakcjonować. Nieśmiali
ekstrawertycy zazwyczaj zdumiewają swoich znajomych lub opinię publiczną, gdy odkrywają się i mówią "Jestem
nieśmiały". "To nieprawda! Odnosisz takie sukcesy. Występujesz publicznie. Masz przyjaciół. Opowiadasz dowcipy,
tańczysz, śpiewasz, chodzisz na randki". Osoby nieśmiałe prywatnie zachowują swoje lęki dla siebie, ukrywając je za
pomocą dobrze wytrenowanych umiejętności społecznych, czasem topiąc je w alkoholu lub unikając sytuacji, w
których nie mieliby pełnej kontroli. Wielki mówca może nagle oniemieć, jeśli poprosi się go, aby razem ze wszystkimi
zaśpiewał na przyjęciu. Czarująca aktorka nie może uwierzyć, że ktoś mógłby kochać "prawdziwą ją". Popularny
dziennikarz prowadzący dyskusje telewizyjne może zmienić się w kamień, gdy ktoś poprosi go do tańca.
 Często z uwagi na atrakcyjny wygląd osoby nieśmiałej wszyscy uważają, że osoba taka powinna być górą w
każdej sytuacji, zawsze występować w świetle reflektorów. Jeżeli tak się nie dzieje, otoczenie uznaje to za świadomy
wybór, spowodowany tym, że osoba taka jest "znudzona", "ponad to", "uważa się za lepszą od innych".
 Ludzie nieśmiali obwiniają samych siebie, ludzie nie-nieśmiali obwiniają sytuację. "A kto lubi wygłaszać
przemówienia, czy chodzić na randki w ciemno? To nic przyjemnego", powie zwykła osoba, opisująca swoje uczucie
skrępowania w tych sytuacjach. Natomiast osoba nieśmiała powie: "y
le reaguję, bo jestem nieśmiały, to coś takiego we
mnie, co wszędzie się za mną wlecze, taki już jestem".
 Dzieci nieśmiałe uważają, że są "mniej lubiane" niż nie-nieśmiali uczniowie. Żaden z chłopców nie czuje, że
jest "lubiany", a trzy czwarte twierdzi, że są zdecydowanie "nielubiani". I paradoksalnie, "zwykłe" dzieci częściej niż
dzieci nieśmiałe twierdzą, że lubią być same.
  Dzieci nieśmiałe są najprawdopodobniej najsurowszymi krytykami samych siebie. "Nieśmiali są mniej
tolerancyjni wobec innych niż zwykłe dzieci, a jednocześnie mają mniej wiary w siebie".
Number one
Gdybym miała pomóc komuś nieśmiałemu w dostaniu się np. do szkoły aktorskiej (tysiąc kandydatów na jedno
miejsce), to po pierwsze doprowadziłabym do tego, żeby całkowicie zbagatelizował ten egzamin, np. proponując mu
jakieś oszałamiające studia za granicą. Ewentualnie zasugerowałabym mu, że uczestniczy w badaniach
psychologicznych dotyczących złośliwości u członków komisji rekrutacyjnej, albo że egzamin jest w ogóle zdany i
cokolwiek zrobi, i tak będzie przyjęty. Ludzie nieśmiali doskonale egzystują w dwóch sytuacjach - skrajnego luzu i
skrajnej desperacji, wtedy zdają, i to jako number one. W sytuacjach pośrednich - nieśmiałość bierze górę.
Domowe sposoby na nieśmiałość
" Przestań sobie obiecywać, że od jutra się zmienisz. Jesteś całkowicie w porządku i niczego nie musisz
zmieniać.
" Staraj się to, co musisz załatwić, zrobić od razu - nieśmiałość ma tendencję do eskalacji. (co masz zrobić jutro
zrób pojutrze - będziesz miał dwa dni wolnego;)
" Zrób raz coś wyjątkowo głupiego i niestosownego i zobacz, że świat się nie zawali.
" Myśl o sobie jak o kimś mądrym, patrzącym na życie filozoficznie i milczącym. Czy naprawdę wszyscy muszą
być rozkrzyczani i przebojowi?
" Zrób listę zalet własnej nieśmiałości. Zobaczysz, jaka jest długa (stojąc na uboczu widzę więcej, rzadziej się
kompromituję, ludzie nie stawiają mi wygórowanych wymagań itd.).
" Zapisz się na jogę. Dwadzieścia minut dziennie, a za pół roku świat wyda Ci się inny.
Zbudować poczucie własnej wartości
Pomyśl o sobie w sposób pozytywny, wyznacz sobie istotne cele, których osiągnięcie wymaga trochę ambicji,
przedsiębiorczości i uporu. A potem naucz się oceniać swoje osiągnięcia w sposób uczciwy i realistyczny.
" Poznaj swoje słabe i mocne strony i dostosuj do nich swoje cele.
" Zastanów się, co cenisz, w co wierzysz i jakie (realistycznie) chciałbyś, żeby było twoje życie.
" Poszukaj przyczyn swoich zachowań nie w defektach swojej osobowości, a w fizycznych, społecznych,
ekonomicznych i politycznych aspektach swojej bieżącej sytuacji.
" Nigdy nie mów o sobie złych rzeczy, a już zwłaszcza nigdy nie przypisuj sobie nieodwracalnych cech
negatywnych, takich jak : "głupi", "brzydki", "mało twórczy", "nieudacznik", "niereformowalny".
" Nie pozwól innym krytykować cię jako osobę. Tylko twoje konkretne działania mogą być oceniane i
doskonalone - przyjmuj życzliwie taką konstruktywną ocenę, jeżeli może ci pomóc.
" Pamiętaj, że czasem porażka i rozczarowanie to błogosławieństwo w przebraniu, które sygnalizuje ci, że cele
nie były dla ciebie odpowiednie i nie warte włożonego wysiłku. Można w ten sposób uniknąć większego
zawodu w przyszłości.
" Nie próbuj tolerować ludzi, pracy i sytuacji, które sprawiają, że czujesz się nie na miejscu. Jeśli nie możesz ich
zmienić lub zmienić siebie tak, żebyś poczuł się więcej wart, zostaw to lub omiń. Życie jest zbyt krótkie by
marnować czas na depresje.
" Przestań tak bardzo chronić swoje ego. Jest twardsze i bardziej odporne niż ci się wydaje. Można je
posiniaczyć, ale nie złamać. Lepiej już żeby zostało od czasu do czasu zranione z powodu jakiegoś nieudanego
zaangażowania uczuciowego, niż żeby odrętwiało z powodu izolacji emocjonalnej i zbyt chłodnego stosunku
do innych.
" Nie jesteś przedmiotem, któremu złe rzeczy po prostu się przydarzają, biernym niebytem mającym nadzieję,
tak jak ogrodowy ślimak, że nikt na niego nastąpi. Jesteś kulminacją milionów lat ewolucji naszego gatunku,
kulminacją marzeń twoich rodziców, kulminacją wyobrażenia Boga. Jesteś niepowtarzalną jednostką, która
tak, jak aktywny aktor w dramacie życia, może sama wywoływać zdarzenia. Jeśli tylko się na to zdecydujesz,
możesz zmienić kierunek całego swojego życia. Jeśli ma się wiarę w siebie, przeszkody zmieniają się w
wyzwania, a wyzwania w osiągnięcia. Nieśmiałość wtedy słabnie, gdyż zamiast ciągle przygotowywać się na
coś i martwić się o to, jak przeżyjesz życie, zapomnisz o sobie w miarę jak ono samo cię wciąga i absorbuje.
 Wiarę w siebie można zacząć budować od wykonywania, z sukcesem, trudnych zadań. Rozbijaj cel na
mniejsze kawałki i zdobywaj je po kolei.
Sporządz
tabelkę tego co sprawia, że "dołujesz".
 Sporządz
listę swoich słabych punktów. Zapisz je po lewej stronie kartki. Następnie, po prawej stronie zapisz
przeciwne do nich stwierdzenia pozytywne. Na przykład:
SA
ABE STRONY nikt mnie nie lubi mało jest we mnie rzeczy atakcyjnych
znajomi, którzy mnie znaja - lubią
MOCNE STRONY mam wiele atrakcyjnych cech
mnie
Rozwiń stwierdzenia w wierszu "MOCNE STRONY". Daj przykłady. Zacznij myśleć o sobie w kategoriach prawej, a
nie lewej kolumny.