URAZY
CZASZKO-MÓZGOWE
" Patofizjologia
Uszkodzenia mózgu
" Pierwotne  powstające w wyniku bezpośredniego urazu mechanicznego
" Wtórne  jako wynik zaburzeń metabolicznych (niedotlenienia, niedokrwienia,
wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego)
Anatomia
" Rodzaje urazów
1. Powierzchowne urazy głowy z uszkodzeniem / bez
uszkodzenia powłok
(należy zawsze sprawdzić czy nie ma ciał obcych w ranie, czy kość pod raną
nie jest uszkodzona)
2. Złamania kości czaszki
(nie musi towarzyszyć uszkodzenie mózgu, u dzieci do 2 roku życia mogą
powstawać tzw. złamania rosnące)
3. Złamania podstawy czaszki
(najczęściej w obrębie skalistej części kości skroniowej, objawy: krwawienie
lub wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego z ucha lub nosa, krwiak jamy
bębenkowej, krwiaki okularowe, wybroczyny w okolicy wyrostka
sutkowatego  objaw Battle a)
4. Krwiak nadtwradówkowy
(najczęściej jako wynik złamania kości czaszki z uszkodzeniem tętnicy
oponowej. Objawy: ból głowy, wymioty, zaburzenia świadomości. W
przebiegu chorobowym może dojść do wklinowania pod namiot móżdżku)
5. Ostre krwiaki podtwardówkowe
(najczęściej u małych dzieci w zespole dziecka maltretowanego. Krwiak
podtwardówkowy tworzy się zwykle w wyniku krwawienia z uszkodzonych
żył mózgu, narasta wolniej niż nadtwardówkowy. Objawy: rozdrażnienie,
wymioty, patologiczna senność)
6. Stłuczenie mózgu
(rozerwanie i krwiak tkanki mózgowej. Objawy: zburzenia świadomości,
ogniskowe objawy neurologiczne, drgawki)
7. Drążące urazy mózgu
8. Wstrząśnienie mózgu
(chwilowa utrata świadomości i reakcji na bodz
ce, występująca w wyniku
urazu głowy. Objawy: utrata przytomności, wymioty, bóle i zawroty głowy 
objawy mają charakter przemijający)
9. Uogólniony obrzęk mózgu
(u dzieci trzy razy częściej niż u dorosłych, najczęściej w wyniku urazu
strzygącego)
" Zespół wklinowania
1. 70% zawartości czaszki stanowi mózg
2. 20% stanowi płyn mózgowo-rdzeniowy
3. 10% stanowi krew
1. Guz luk krwiak mózgu
(ucisk na tkankę mózgową i upośledzenie ukrwienia)
2. Cytotoksyczny obrzęk mózgu
(nagromadzenie się płynu w uszkodzonych komórkach mózgowych i
glejowych)
3. Śródmiąższowy obrzęk mózgu
(zmniejszone wchłanianie płynu mózgowo-rdzeniowego)
4. Naczyniopochodny obrzęk mózgu
(uszkodzenie bariery komórkowej śródbłonka)
5. Zwiększenie objętości płynu mózgowo-rdzeniowego
6. Przekrwienie mózgu
(nagromadzenie się płynu w uszkodzonych komórkach mózgowych i
glejowych)
1. Wklinowanie pod sierp mózgu  przemieszczenie jednej z
półkul mózgu pod sierpem na stronę przeciwną
2. Wklinowanie pod namiot móżdżku  wklinowanie części
płata skroniowego (hak hipokampa) pomiędzy konar
mózgu a namiot móżdżku
3. Wklinowanie migdałów móżdżku do otworu wielkiego
" Ocena pacjenta
1. Szczegółowy wywiad
2. A  zwrócić uwagę na uszkodzenia twarzoczaszki
3. B  hipowentylacja może powodować wzrost ciśnienia
śródczaszkowego
4. C  opanować wszystkie krwotoki zagrażające życiu,
utrzymać ciśnienie skurczowe na poziomie
zapewniającym prawidłowy dopływ krwi do mózgu
5. D  poza oceną świadomości ocenić z
renice i ewentualne
zmiany o charakterze porażennym
6. Częste powtarzanie oceny stanu pacjenta  może
dochodzić do nagłego pogorszenia w wyniku wzrostu
ciśnienia śródczaszkowego.
" Badania diagnostyczne
1. Morfologia
2. Ocena diurezy
3. TK głowy
4. Ewentualnie RTG czaszki
STRATEGIA DIAGNOSTYKI ADIOLOGICZNEJ PACJENTÓW Z
URAZAMI GA
OWY
" GRUPA NISKIEGO RYZYKA
" W badaniu klinicznym: brak zmian patologicznych, ból głowy, zawroty głowy,
krwiak podskórny, rana skóry owłosionej głowy, stłuczenie lub otarcie
naskórka, brak cech świadczących o zaliczeniu do grupy umiarkowanego lub
wysokiego ryzyka.
" Zalecana diagnostyka: tylko obserwacja; przy wypisie należy wydać pacjentowi
ulotkę informacyjną o urazach głowy (zawierającą listę objawów krwiaka
podtwardówkowego, na które należy zwrócić uwagę) i upewnić się, że pacjent
będzie pod opieką i obserwacją innej osoby.
" GRUPA UMIARKOWANEGO RYZYKA
" W badaniu klinicznym: w wywiadzie zaburzenia świadomości w chwili urazy
lub po urazie, w wywiadzie ból głowy o narastającym nasileniu pacjent pod
wpływem alkoholu lub narkotyków, wywiad na temat okoliczności urazu
niepełny lub nieadekwatny do obrazu klinicznego, wiek poniżej 2 lat ( z
wyjątkiem drobnych urazów), drgawki pourazowe, wymioty, niepamięć
pourazowa, uraz wielonarządowy, poważny uraz twarzoczaszki, objawy
złamania podstawy czaszki, podejrzenie urazu drążącego czaszki lub złamania z
wgnieceniem, podejrzenie maltretowania dziecka.
" Zalecana diagnostyka: przedłużona wnikliwa obserwacja ( pod kątem
wystąpienia objawów decydujących o zaliczeniu do grupy wysokiego ryzyka),
rozważenie badania TK głowy i konsultacji neurologicznej, komplet zdjęć RTG
czaszki może niekiedy być przydatny, jeśli wykaże zmiany (rzadko), ale brak
zmian w RTG nie wyklucza obrażeń wewnątrzczaszkowych.
" GRUPA WYSOKIEGO RYZYKA
" W badaniu klinicznym: upośledzenie świadomości, bez wyraz
nego związku z
alkoholem, narkotykami lub innymi przyczynami niezależnymi od urazu (np.
Zaburzeniami metabolicznymi lub padaczką), neurologiczne objawy
ogniskowe, pogarszanie się stanu świadomości, drżący uraz czaszki lub
wyczuwalne palpacyjnie wgniecenie.
" Zalecana diagnostyka: wskazane są pilne badane TK i konsultacja
neurologiczna.
" Leczenie
(niedopuszczenie do wtórnych uszkodzeń mózgu)
1. Tlenoterapia
2. Płynoterapia  nie przewadzniać
3. Leki przeciwdrgawkowe  fenytoina 15 mg/kg w przepływie 1
mg/kg/min
4. Monitorowanie
5. Konsultacja neurochirurgiczna i ewentualny zabieg