Prawo - jest to zbiór zasad reguł postępowania które tworzą system. Za prawem zawsze stoi państwo.

Trzy koncepcje prawa:

1. Prawem jest to co mamy w aktach, czego chce władca (podejście pozytywistyczne), tylko zapisane w aktach prawnych

2. Szkoły prawa natury - prawo = sprawiedliwość (zapisane i niezapisane w ustawach)

3. Psychologiczna i socjologiczna; psychologiczna - to co odczuwamy jako zakaz nakaz obowiązek; socjologiczna - to jak się zachowujemy

Podstawowymi elementami prawa są normy prawne.

Norma prawna - pewien wzorzec postępowania, sposób postępowania

Przepis - jest jednostką redakcyjną formą prawa

Ustawa - przepis - norma (hierarchia)

Rozporządzenie - akt wykonawczy

Wyróżniamy system prawa: międzynarodowego, krajowego i prawo różnych kultur.

Bardzo istotne jest to w jakim systemie państwo się znajduje. Regulujemy to ustawami.

Prawo kontynentalne

W systemie kontynentalnym jest niewielkie pole manewru. Mamy silny podział na prawo lokalne i prawo prywatne. Jest to konsekwencja tego, iż jest oparte na starożytnym prawie Rzymu.

Prawo rzymskie - podział na prawo publiczne (realizuje interes państwa: zapewnienie dostępu do energii), prywatne (istotne znaczenie posiada interes prywatny).

Bardzo duża stabilizacja polega na tym, że jeśli chcemy się dowiedzieć co pracodawca chce to czytamy w ustawach.

System angloamerykański

Nie ma mocnego podziału na prawo publiczne i prawo prywatne, a to dlatego, że w bardzo niewielkim zakresie korzystamy z prawa rzymskiego. Są obszary nieregulowane, są pozostawiane sędziom. Sędzia stanowi prawo. Prawo nie może regulować wszystkiego. W państwie totalitarnym prawo reguluje więcej niż w państwie demokratycznym.

Polska

3 systemy prawa: globalny, regionalny, krajowy

W krajowym podział na: publiczny (interes państwa) i prywatny (interes prywatny).

Typowe gałęzie publiczne:

- prawo konstytucyjne

- Prawo administracyjne

- prawo karne

- publiczne prawo gospodarcze

Typowe gałęzie prywatne:

- prawo cywilne

- prywatne prawo gospodarcze

- prawo rodzinne i opiekuńcze

Mieszane gałęzie: prawo pracy, prawo rolne

Te gałęzie dzielimy na działy np.: prawo ochrony roślin.

Cel prawa

Prawo jako instrument państwa musi posiadać cel (jakikolwiek akt prawny musi mieć charakter celowy). Cel musi mieć zgodę narodu, społeczeństwa. Celem prawa energetycznego jest bezpieczeństwo energetyczne. Na bezpieczeństwo energetyczne składa się np. bezpieczeństwo dostaw, ochrona środowiska.

Stosunki prawne - polegają na takiej relacji, której zachowanie jednej strony powoduje reakcję drugiej strony.

To zachowanie może polegać na działaniu lub zaniechaniu. Nieraz nie można czegoś robić bo pracodawca zakazuje. Potrzebna jest norma prawna do tego by stosunek był stosunkiem prawnym. Jeżeli dana norma jest przestrzegana to tworzy faktyczne stosunki. Stosunek prawny to coś w czym pozostajemy na co dzień.

Stosunki prawne podział

Stosunki- relacje pomiędzy przynajmniej dwoma podmiotami. Mogą mieć różny wymiar.

I podział

Ze względu na stosunki typu zobowiązującego, podległości kompetencji (sytuacja podmiotów).

Sytuacja między podmiotami: czy są równorzędne czy nie.

Podległość kompetencji: brak równorzędności stron (URE, a przedsiębiorstwo energetyczne).

Zobowiązania - równorzędność stron

II podział, stosunki prawne wydzielone ze względu na złożoność

- proste - bardzo konkretne uprawnienia

- złożone - duża komplikacja uprawnień i obowiązków, np. przyłączenie do sieci

III podział, wyodrębnienie co do tożsamości

- stosunek dwustronnie niezindywidualizowany (nie mamy indywidualizacji ale mamy obowiązki i prawa)

- stosunek jednostronnie zindywidualizowany (zindywidualizowany podmiot, treść i przedmiot stosunku prawnego; treścią są korelatywnie złożone prawa i obowiązki; przedmiotem stosunku są określone zachowania się podmiotu)

Podmioty stosunku prawnego są to osoby, które są adresatami norm regulujących dany stosunek. Osoby, które występują w tym stosunku jako uprawnione lub zobowiązane do określonego zachowania względem innych uczestników danego stosunku. Jeżeli mamy zindywidualizowane strony stosunku oraz jego przedmiot dochodzi do skutku roszczenie materialne. Jeżeli podmiot stosunku nie zachowa się zgodnie z treścią obowiązku może powstać roszczenie procesowe, a podmiot uprawniony może domagać się ochrony prawnej ze strony państwa.

Fakt prawne - powstanie zmianę i wygaśnięcie stosunku prawnego powoduje fakty prawne

Fakty dzielimy na:

- obojętne prawnie - nie interesują pracodawcy, bez konsekwencji prawnej

- prawne - mają podstawy prawne

Fakty prawne dzielimy na:

• Obojętne prawnie- bez konsekwencji prawnej, nie ma norm regulujących relacje, prawodawcy to nie interesuje.

1. Niezależne od woli człowieka np. trzęsienie ziemi z konsekwencjami prawnymi, ponieważ zniszczeniu uległ znaczny obszar wraz z mieszkańcami

2. Zależne od woli człowieka- zachowania się ludzi np. tąpnięcie w kopalni

Ad b)

Podział faktów prawnych zależnych od woli człowieka:

1. Czynności faktyczne, które polegają na działaniu albo zaniechaniu dzielimy na:

• Czyny dozwolone np. przejście na pasach

• Czyny niedozwolone- przestępstwa i wykroczenia

• Czynności konwencjonalne polegają na tym iż pewnym czynnościom faktycznym przypisuje się pewne znaczenie prawne np. podpis pod umową. Podział:

• Czynności konwencjonalne organów państwa- czynności, które dokonuje państwo ze względu na np. suwerenność

• Akty stanowienia prawa np. konstytucja, ustawy zwykłe

• Akty stosowania prawa np. koncesje energetyczne

• Akty charakterze konstytutywnym

• Akty o charakterze deklaratoryjnym- tylko i wyłącznie potwierdzają np. zaświadczenie o wyprodukowanej energii elektrycznej z OZE

• Czynności prawne- czynności dokonywane przez osoby, które nie korzystają z władztwa publicznego

• Czynności jednostronne - mamy tylko jedną stronę np. testament

• Czynności dwustronne- mamy minimum 2 strony np. umowa przesyłowa

Prawo międzynarodowe

Prawo międzynarodowe, które odnosi się do kwestii energetyki możemy podzielić na 3 obszary :

1. Globalny- umowy, które są uznawane przez większość państw np. Prawo Morza, Konwencje Energetyki Jądrowej

2. Regionalny- regon Europa, szereg umów o charakterze regionalnym np. Traktat o Euroatomie, Traktaty Europejskie.

3. Bilateralny - umowy między 2-3 państwami np. Polska- Ukraina rurociąg Odessa, Słowacja- Węgry zmiana koryta rzeki Dunaj do budowy elektrowni.

Prawo międzynarodowe to takie, które posiada wiele źródeł. Na dzień dzisiejszy nie istnieje prawo międzynarodowe.

Źródła prawa międzynarodowego:

1. Źródłem może być osoba np. bóstwo

2. Przyczyny leżące u podstaw prawa np. stosunki społeczne, tradycja, historia, kultura.

3. Akty za pomocą których poznajemy reguły prawne, oprócz aktów mogą być inne wytwory człowieka np. zasady, prawo zwyczajowe.

Źródła dotyczące energetyki określone są w Statucie Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości art. 38.

1. Umowy międzynarodowe.

2. Zwyczaj międzynarodowy, który ma charakter prawa (prawo zwyczajowe).

3. Zasady ogólne.

4. Uchwały organów organizacji międzynarodowych.

5. Orzeczenie i doktryna.

Ad1.

Umowy międzynarodowe wiążą państwa, ale o ich ważności decyduje ratyfikacja. Każda umowa musi być ratyfikowana. Podstawą prawa międzynarodowego jest zgoda państw.

Umowa międzynarodowa (traktat)- jest to porozumienie zawierane pomiędzy państwami albo państwem i organizacjami międzynarodowymi. Nie ma istotnego znaczenia nazwa.

Umowa tworzy prawa i obowiązki podmiotów prawa międzynarodowego. Mamy dwie Konwencje Wiedeńskie. Pierwsza została podpisana w 1969r dotyczy prawa traktatów (reguluje problematykę umów zawieranych pomiędzy państwami). Druga konwencja 1976r - o prawie traktatów zawieranych pomiędzy państwami i organizacjami międzynarodowymi. Odnosi się również do umów pomiędzy organizacjami i organizacjami.

Ad2.

Prawo zwyczajowe polega na przyznaniu waloru prawnego zwyczajowi ale tylko wtedy, gdy proces ma zgodną praktykę w postępowaniu i jest nieprzerwalny. Czyli najpierw zwyczaj a potem prawo.

Ad3.

Odnosi się do wszystkich działów prawa międzynarodowego. Wynikają z trakt. ONZ, zostały rozwinięte i omówione w deklaracji prawa międzynarodowego w 1970r.

Zasady ogólne prawa międzynarodowego:

• Zasada dobrego sąsiedztwa.

• Zasada nadużywania prawa (naruszanie dobra państwa sąsiedniego).

• Umów należy dotrzymywać.

• Zasada powstrzymywania się od użycia siły (arbitraż, negocjacje, mediacje).

• Zasada nie mieszania się w wewnętrzne sprawy należące do jurysdykcji państwa innego.

• Zasada współdziałania.

Szczegółowe zasady dotyczące między innymi energetyki.

• Obowiązek współpracy państw w dziedzinie bezpieczeństwa energetycznego.

• Obowiązek informowania i konsultacji z państwami, z którymi dzielone są zasady.

• Racjonalność i słuszność stosowana do użytkowania i podziału korzyści.

• Zasada zawierania umów w przedmiocie ochrony i eksploatacji zasobów.

• Zasada wolności badań naukowych w obszarze energetycznym.

• Obowiązek ostrzegania i informowania o sytuacjach niebezpiecznych.

• Odpowiedzialność międzynarodowa za zniszczenia i szkody.

• Obowiązek pokojowego wykorzystania zasobów naturalnych.

Prawo międzynarodowe odnoszące się do energetyki to publiczne prawo międzynarodowe.

Energetyka i ochrona środowiska.

Energetyka jest jednym z sektorów, który w znaczący sposób wpływa na środowisko dlatego Konwencja Genewska stworzyła system ochrony środowiska

Podmioty stosunków międzynarodowych zajmujące się sprawami energetyki

1. Państwa - najważniejszy podmiot w stosunkach międzynarodowych

Państwo musi mieć terytorium (nie zawsze), musi być uznawane przez inne państwa. Ważna jest zasada suwerenności.

Zasada suwerenności - państwo na swoim terytorium, które pozostają pod ich jurysdykcją ma pełną swobodę postępowania. Tę zasadę odnosimy do nośników energii, państwa mają pełną swobodę do wykorzystywania zasobów energetycznych, ale do czasu aż nie będzie to ingerować w sąsiednie państwo.

Produkcja energii elektrycznej - ogranicza suwerenność państwa na ich własnym terytorium, ze względu na interes globu, ludzkości

2. Kolejnym podmiotem istotnie oddziaływujące to organizacje międzynarodowe

Podział:

- tylko i wyłącznie zajmuje się energetyką np. MAE, MAEA

- nie są poświęcone tylko energetyce, np. organizacja państw Ameryki Łacińskiej, NAFTA, APEC, WHO

Międzynarodowa Agencja Energii jest organizacją międzynarodową, która zasadniczo działa jako polityczny doradca państw dla swoich członków. W tej chwili jest 28 członków. Od 2008 r. Polska jest również członkiem. Skupia ona państwa, które podejmują aktywną politykę energetyczną. Została utworzona podczas kryzysu paliwowego (1973-74), wtedy otrzymała formę agencji, która miała koordynować zaopatrzenie w ropę w sytuacjach kryzysowych. Z chwilą gdy rynek świadomie zaczął się zmieniać zmieniła się rola agencji. Teraz agencja opiera się na 3 filarach:

- bezpieczeństwo energetyczne (bezpieczeństwo dostaw)

- rozwój gospodarczy

- ochrona środowiska

W tej chwili podstawowymi problemami agencji jest reforma rynku, współpraca technologiczna, kontakty z innymi państwami (Chiny, Indie, kraje OPEC)

Organizacje pozarządowe oraz podmioty indywidualne

- mają ograniczony charakter podmiotów

- główne grupy interesu, lobbystyczne

Podmioty indywidualne - ludzie, poszczególne osoby fizyczne, ale najczęściej tymi podmiotami indywidualnymi są przedsiębiorstwa, koncerny. Koncerny mają ogromne znaczenie w kształtowaniu prawa (energetyczne i inwestycyjne). Tworzy się w ramach traktatu praw energetycznych.

Rozwiązywanie sporów:

W kwestii energetycznej: spory między państwami w przypadku państw najczęściej zaognieniu sporów sprawa trafia do Miedzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości. Jest to ostateczność, ponieważ na wyrok w trybunale trzeba czekać.

Spory między państwami oraz podmiotami indywidualnymi: bardzo dużo pomiędzy państwami a koncernami. W przypadku tego typu sporów mamy Międzynarodowe Centrum Sporów Inwestycyjnych. Działa ono w ramach konwencji. Centrum stanowi podstawę rozwiązywania sporów poprzez koncyliację i arbitraż.

Energetyka i ochrona środowiska

Ochrona powietrza - mamy 3 systemy na poziomie międzynarodowym

- konwencja genewska (1979), w sprawie transgranicznego przemieszczania zanieczyszczeń

- konwencja wiedeńska (1985), o ochronie warstwy ozonowej

- konwencja nowojorska (1992), o zmianach klimatu

3 konwencje tworzą 3 systemy ochrony powietrza. Na energetykę wpływają bezpośrednio genewska i nowojorska.

Konwencja genewska nie ma charakteru globalnego. Głównie są to państwa Europy. Jest ona odpowiedzią na problemy kwaśnych deszczy, eutrofizacji jezior, zanieczyszczenia w środowisku człowieka. Podstawowymi celem konwencji jest ograniczenie oraz redukcja zanieczyszczeń, w tym zanieczyszczeń powietrza, które przemieszczają się na dalekie odległości. Ta konwencja została przygotowana w ramach Europejskiej Konwencji Gospodarczej Narodów Zjednoczonych. Polska odegrała ogromną rolę. Polska obok krajów skandynawskich była ofiarą zanieczyszczenia powietrza.

Mamy 8 protokołów, takie jak:

- 1999, w sprawie unikania zakwaszenia, eutrofizacji i ozonu przyziemnego

- 1998, w sprawie stałych zanieczyszczeń organicznych

- 1998, w sprawie metali ciężkich

- 1994, w sprawie dalszej redukcji emisji siarki

- 1988, w sprawie kontroli NOx

- 1994, monitorowanie

Te 8 protokołów rozbudowało konwencję genewską. Konwencja genewska nastawiona jest na ochronę zdrowia ludzkiego. Dzięki niej UE przyjęła dyrektywy. W Polsce trzeba ok. 60 % bloków wyciąć, bo nie spełniają norm.

Prawo zmian klimatu

Podstawowym aktem prawnym jest konwencja klimatyczna z 1992 r.

Ten cel jest wyznaczony na 100-150. Chodzi o zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych z antropogenicznego spalania paliw. Konwencja ma wiążący charakter, ale ramy bardzo ogólne. Ponieważ przyjęto regułę, że to państwa powinny szczegółowo określić warunki, a to zawarto w protokole z Kioto. Ten protokół jest zawarty na czas nieokreślony. Kioto mówi, że państwa bogate są zobowiązane do większej redukcji emisji.

Energetyka jądrowa

Mamy konwencje, które odnoszą się do bezpieczeństwa:

- Wiedeńska, ma cel w postaci utrzymania wysokiego poziomu bezpieczeństwa poprzez ustanowienie międzynarodowych standardów

Konwencja jest instrumentem zachęty, czyli niewiele jest tam postanowień ściśle wiążących w postaci kontroli czy sankcji ze stron. W przypadku tej konwencji podkreśla się wspólny interes czyli bezpieczeństwo jądrowe. Konwencja stanowi pole wymiany doświadczeń pomiędzy stronami, oraz pole współpracy np. kraje składają sprawozdania. Ta konwencja zawiera obowiązki związane z lokalizacją, projektowaniem, budowaniem, eksploatacją, dostępnością odpowiednich zasobów kadrowych i finansowych, następnie oceną i weryfikacją bezpieczeństwa i kwestie zachowania jakości i sytuacje awaryjne.

W 2006 r. weszła w życie. Pod koniec 2009 r. było 66 stron. Wszystkie kraje, które eksploatują energetykę jądrową są stroną.

Obszar związany z odpowiedzialnością za szkody nuklearne

- konwencja paryska (1960) w sprawie odpowiedzialności stron trzecich w obszarze energetyki jądrowej; państwa zachodnie ją przyjęły

- konwencja wiedeńska (1963) w sprawie odpowiedzialności cywilnej za szkody nuklearne; skupia 35 państw

W 1988 r. przyjęto wspólny protokół do obydwu konwencji czyli łączony oba reżimy za szkody jądrowe.

- 1986 konwencja do spraw wczesnego ostrzegania, jest to konwencja w sprawie asystowania w przypadku wypadków jądrowych lub radiologicznej konieczności

- 19994, konwencja w sprawie bezpieczeństwa jądrowego

- 1997 w sprawie bezpiecznego zarządzania paliwem i odpadami radiologicznymi

Te przepisy tworzą ścieżkę dotyczącą energetyki jądrowej i pozwalają na zmniejszenie odpowiedzialności po awarii, ale te przepisy muszą być ratyfikowane przez państwa, czyli muszą być przestrzegane.

Bezpieczeństwo energetyczne oraz handel i inwestycje w sektorze energetycznym.

Na poziomie międzynarodowym nie jest to rozwiązane - dopiero się rozwiązuje.

Ścieżką miał być energetyczny, ale większości państw nie było. Podstawą do tworzenia stała się MAE. W przypadku Polski ustalono reguły, mechanizmy rezerw, pomocy w przypadku braku możności zadbania o siebie.

Inwestycyjne prawo energetyczne i handlowe

Prawo energetyczne - przepływ towarów i świadczeń, usługa energetyczna pomiędzy krajami

Inwestycyjne prawo energetyczne - zajmuje się inwestycjami budowy linii energetycznej.

Aby zapewnić bezpieczeństwo energetyczne trzeba mieć dobrze rozwinięty proces inwestycyjny.

WHO - w ramach tego ma zostać uproszczona wymiana dóbr i usług, obszar do rozwiązywania sporów

Obszar GAT i GAC - odnoszą się do usług i handlu

Obszar TRIPS - własności intelektualne, TRIMS - inwestycyjne

System inwestycyjny - traktat karty energetycznej 1994

Europejska Karta Energetyczna była porozumieniem państw zachodnich. W zakresie inwestycji energetycznych. W 1991 w Hadze miała na celu przygotować założenia inwestycyjne w państwach Europy Środkowej i Wschodniej (chodzi o ochronę państw właścicielskich).

Traktat Karty Energetycznej - zastosowano zasadę najwyższego uprzywilejowania, jeśli następuje inwestycja w kraju sygnatariusza, to drugi kraj musi zapewnić takie samo prawo jakie zapewnia w swoim kraju, odnosi się do OZE

Traktat Karty Energetycznej zawiera: ochronę inwestycji zagranicznych, zakaz dyskryminacji handlu materiałami, produktami, sprzętem energetycznym, umożliwienie tranzytu energii, prawodawcze rozwiązywanie sporów między państwami i inwestorem, promocja efektywności energetycznej

Jedyna, która kompleksowo zajmuje się cyklem życia w energetyce i dotyczy wszystkich produktów energetycznych oraz sprzętu energetycznego.

Interes publiczny pozwala na wywłaszczenie, ale z odszkodowaniem.

Aspekt wspólnotowy

I wspólnota europejska miała bliskie związki z sektorem energetycznym

Traktat Lizboński - określa podział kompetencji pomiędzy UE i członkami, ten traktat nadaje UE osobowość prawną, uznaje, że UE jest następcą prawnym wspólnoty europejskiej

Mamy 2 traktaty:

- o UE

- o funkcjonowaniu UE - podział na kompetencje wyłącznie dla UE i mieszane, które są określone między UE a krajami członkowskimi

Cele polityki energetycznej:

- zapewnienie funkcjonowania rynku energii

- zapewnienie bezpieczeństwa dostaw en. Elekt.

- zapewnienie efektywności energetycznej, ale również rozwoju nowych i odnawialnych źródeł energii, wspieranie wzajemnych połączeń między sieciami energetycznymi

Prawo unijne: pierwotne (traktaty o UE, traktaty o Euroatomie (rzymski 1957), wtórne (dyrektywy, rozporządzenia, decyzje, opinie).

Traktat rzymski - podstawowym celem jest wzrost jakości życia obywateli UE poprzez stworzenie warunków niezbędnych do szybkiego ustanowienia i wzrostu przemysłu nuklearnego.

Euroatom - o ile UE wchłonęła UE o tyle nadal utrzymano odrębność Europejskiej Wspólnoty Nuklearnej, gdyż mocno się rozwija i nie może wpływać na rozwój energetyki jądrowej. Widać to np. we Francji - bardzo rozwinięta technologia w porównaniu z UE, więc mogą rozwijać atom ze względu na brak innych państw.

Zadania dla Euroatomu aby cel był zrealizowany:

- wspieranie badań nuklearnych i zapewnienie rozpowszechnienia wiedzy technicznej

- tworzenie jednolitych norm bezpieczeństwa mających chronić zdrowie pracowników oraz ludności

- ułatwienie inwestycji oraz zapewnienie w szczególności poprzez stymulowanie przedsiębiorstw tworzenia podstawowych instrumentów niezbędnych do rozwoju energetyki jądrowej

- zagwarantowanie wszystkim użytkownikom wspólnoty regularne i sprawiedliwe dostawy rud i paliw jądrowych

- zapewnienie poprzez odpowiedni nadzór niestosowania materiałów jądrowych do celów innych niż planowane

- wykorzystanie przyznanego wspólnocie prawa własności specjalnych materiałów rozszczepialnych

- zapewnienie powszechnej możliwości zbytu i dostępu do najlepszych rozwiązań technicznych poprzez tworzenie wspólnego nurtu „rynku” na specjalistyczne materiały i sprzęt

- swobodny przepływ kapitału dla celów inwestycji w sferze energetyki jądrowej oraz swobody zatrudnienia specjalistów we wspólnocie

- nawiązywanie z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi stosunków umożliwiających postęp w pokojowym wykorzystaniu energii jądrowej

To są tzw. podstawy traktatowe.

Akty, które wykonują prawo wtórne:

Dyrektywa - akt, który określa cel do osiągnięcia przez kraje członkowskie. Środki do osiągnięcia celu pozostawia państwu. W przypadku gdy przedłuża się wykonanie dyrektywy KE może wysunąć postępowanie względem niewykonania prawa unijnego, co może powodować poniesienie kary lub sprawa idzie do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

Rozporządzenia - akty, które wiążą bezpośrednio adresatów na terytorium państw członkowskich. Organy krajowe mają obowiązek stosować rozporządzenia Unije. Rozporządzenia mają charakter albo bardzo ogólny, albo bardzo szczegółowy (matki i córki). Rozporządzenia i ich postanowienia nie mogą być zmieniane przez prawo krajowe. W celu ujednolicenia wydaje się rozporządzenia, w celu zbliżenia dyrektywy.

Decyzja - zwykle wydawana i skierowana do indywidualnego podmiotu, np. przy połączeniu koncernów energetycznych KE wydaje w tej sprawie decyzje. Decyzja może mieć też charakter ogólny, np. decyzja akceptująca narodowe plany alokacji (uprawnień do emisji).

Akty prawa miękkiego

Opinie i zalecenia - wydawane po to by informować dany podmiot jakie jest stanowisko KE. Zalecenie wydawane jest bez wystąpienia o nie, czyli bez wniosku. Podmiot składa wniosek - komisja wydaje opinię.

Akty nienazwane - najczęściej przygotowane dla administracji mogą wpływać na przedsiębiorstwa.

Instytucje unijne zajmujące się energetyką

Komisje - swoisty urząd UE, tylko i wyłącznie na rzecz UE, składa się z komisarzy, jest wyznaczony komisarz do spraw energetyki. Dyrektorem dyrektoriatu generalnego ds. energetyki jest Lowe. Komisarz ds. energii - Ginter Oettinger.

Parlament europejski - najważniejszy organ w UE, działa w nim komisja ds. przemysłu badań i energii. Jest to organ demokratyczny czyli reprezentuje wszystkich obywateli UE.

Rada

Rada europejska - składa się z głów państw członkowskich

Rada - składa się z reprezentantów rządów krajów członkowskich, pracuje ona w różnych konfiguracjach: np. konfiguracja odpowiedzialna za transport, komunikację i energetykę.

Rynek gazu

Kilka dyrektyw tworzy wspólne zasady wewnętrznego rynku gazu ziemnego. Wiąże się z tym ułatwiony dostęp do rynku, czyli nie dyskryminujemy przesyłu i dystrybucji, zniesienie bariery wejścia, w każdym kraju UE muszą być operatorzy na potrzeby przesyłu, dystrybucji, magazynowania. Operatorzy ci muszą gwarantować przejrzysty dostęp dla wszystkich użytkowników, nie mogą faworyzować żadnych podmiotów. Taryfy obiektywne i sprawiedliwe co pozwala na silną ochronę odbiorców.

Rynek elektroenergetyczny

- ochrona konsumenta

- nałożenie na przedsiębiorstwa obowiązków związanych z usługą publiczną

- umożliwienie odbiorcom domowym i małym przedsiębiorcom dostępu do energii przez wybór dostawcy

- zapewnienie prawa trzeciej strony do systemu przesyłowego i dystrybucyjnego

- budowanie nowych mocy wytwórczych

- wyznaczenie operatorów OSP i OSD (niezależność i rozdzielczość od innych obszarów działalności)

OZE, Kogeneracja, biopaliwa

OZE:

Tzw. konstytucja OZE (jedna z dyrektyw) w sprawie promocji energii elektrycznej wyprodukowanej w OZE na wewnętrznym rynku energii.

- celem jest 20% z OZE do 2020 r. (w konsumpcji finalnej)

- rozwijamy OZE by się uniezależnić

- zastąpiona dyrektywa w sprawie promowania stosowania energii z OZE odnosi się do 3 sektorów: transport, elektroenergetyka, ciepło;

Ma na celu redukcję emisji.

Kogeneracja - dyrektywa ustanawiająca system handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (podstawa funkcjonowania wspólnego handlu uprawnieniami)

Podstawowe dyrektywy ochrony powietrza:

- w sprawie jakości powietrza i czystego powietrza dla Europy

- w sprawie krajowych poziomów emisji dla niektórych rodzajów zanieczyszczenia powietrza

- w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych obiektów energetycznych

Bardzo mocno wpływają na energetykę.

Polityka i prawo polskie:

Polityka energetyczna uwzględnia aspekt gospodarczy, społeczny i środowiskowy. Jednym z podstawowych środków wdrażania(?) jest prawo - sprawdza się dla państwa, w którym społeczeństwo egzekwuje prawo.

Szczeble:

1. - globalny

2. -regionalny

3. -unijny

4. -krajowy

5. -samorządowy (gminny)

6. -przedsiębiorstwo energetyczne

7. -poziom odbiorców

Na szczeblach 1-6 prowadzi się politykę energetyczną

Polityka energetyczna - w tzw. Teorii post behawiorystycznej oznacza strategię rozwiązywania problemów społecznych wynikających z deficytu dóbr w postaci paliw i energii. Stanowi swoistą służbę społeczną dążącą do usuwania ograniczeń i zaspokajania potrzeb ludzi.

Sektor energetyczny społecznie odpowiedzialny, podstawowym podmiotem jest odbiorca i wszystko robi się pod niego. Jeżeli dane społeczeństwo wymaga czystej energii, lepszych kontaktów, to mają obowiązek zamiany nastawienia i starać się dopasować do potrzeb odbiorców.

Przedsiębiorstwo energetyczne może być prowadzone w sposób:

I - bardziej sformalizowane (aktywność państwa)

II - mniej sformalizowane (aktywność odbiorcy w gospodarstwie domowym)

Ad. 1. Demokratyczne państwo prawa - społeczeństwo zna politykę lub ma dostęp do jej poznawania. Wszelakie dokumenty są dostępne.

Dokumentem o charakterze politycznym jest „Polityka energetyczna Polski do 2030r.”, która jest załącznikiem do uchwały rady ministrów z dnia 10.11.2009r.

Prawo jest wtórne w stosunku do polityki.

Ustawa „prawo energetyczne” - art.:

12 - określa organ odpowiedzialny - Minister Gospodarki

13 - określenie celu

14 - określenie tego co zawiera

Celem polityki energetycznej jest bezpieczeństwo i wzrost konkurencyjności gospodarki, efektywność energetyczna oraz ochrona środowiska.

Zakres polityki energetycznej:

1. Bilans paliwowo-energetyczny kraju;

2. Zdolności wytwórcze krajowych źródeł paliw i energii;

3. Zdolności przemysłowe, w tym połączenia trans graniczne;

4. Efektywność energetyczna gospodarki;

5. Działania w zakresie ochrony środowiska;

6. Rozwój wykorzystywania OZE;

7. Wielkość i rodzaje zapasu paliw;

8. Kierunki restrukturyzacji i przekształceń własnościowych sektora paliwowo-energetycznego;

9. Kierunki prac naukowo badawczych;

10. Współpraca międzynarodowa;

Struktura:

1. Ocena realizacji polityki energetycznej państwa za poprzedni rok;

2. Część prognostyczną obejmującą okres nie krótszy niż 20lat;

3. Program działań wykonawczych na okres 4lat zawierający instrumenty jego realizacji;

Procedury przyjmowania prawa energetycznego:

1. Minister Gospodarki przygotowuje projekt, co 4lata;

2. Rada Ministrów na wniosek Ministra Gospodarki przyjmuje politykę energetyczną;

3. Minister Gospodarki publikuje prawo energetyczne w dzienniku „Monitor Polski”;

Polityka energetyczna kontrolowana między innymi przez: Ministra Gospodarki, co roku przedstawia raport z realizacji w zakresie bezpieczeństwa zaopatrzenia w gaz ziemny i energię elektryczną.

Bezpieczeństwo energetyczne - cel polityki energetycznej i prawa energetycznego. Obecnie jest to podstawowy element bezpieczeństwa państwa.

Definicja bezpieczeństwa energetycznego: stan gospodarki, który umożliwia pokrycie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energię w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony, przy zachowaniu wymaganej ochrony środowiska.

Bezpieczeństwo energetyczne opiera się na:

1. Stanie gospodarki;

2. Zapotrzebowaniu odbiorców;

3. Ochronie środowiska;

Bezpieczeństwo energetyczne - element zrównoważonego rozwoju określającego w Polskiej konstytucji i w prawie unijnym. Opiera się na trzech prawach: aspekcie gospodarczym, społecznym i środowiskowym. Obowiązuje obecnych i przyszłych pokoleń.

Środki (kierunki podstawowe) polityki energetycznej:

1. Poprawa efektywności energetycznej;

2. Wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii;

3. Dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez energetyki jądrowej;

4. Rozwój OZE, w tym biopaliw;

5. Rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii;

6. Ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko;

Instrumenty polityki energetycznej (narzędzia podstawowe):

1. Regulacje prawne;

2. Bieżące monitorowanie sytuacji na rynku paliw i energii;

3. Działania na rynku(tego słowa nie jestem pewien) europejskim;

4. Działanie informacyjne;

5. Wsparcie ze środków publicznych;

6. Efektywne wykorzystanie nadzoru właścicielskiego;

7. Bieżące działania regulujące prezesa URE;

8. Systemowe mechanizmy wsparcia;

9. Działanie jednostek samorządów terytorialnych;

10. Zhierarchizowane planowanie przestrzenne;

Ad. 1 Wymuszone przez pakiet energetyczny, wysoka energochłonność PKB. Cel - zero-emisyjnego wzrostu gospodarczego. Zmniejszanie energochłonności do średniej europejskiej. Wsparcie kooperacji, zmniejszenie strat sieciowych,

Ad.2 Rozumiane jako zabezpieczenie stabilnych dostaw paliw i energii na poziomie pozwalającym zaspokojenie potrzeb krajowych i po akceptowanych przez gospodarkę i społeczeństwo cenach, przy założeniu optymalnego wykorzystania krajowych zasobów surowców energetycznych, oraz poprzez dywersyfikację źródeł i kierunków dostaw ropy naftowej i paliw gazowych.

80% gazu z Rosji;

95% ropy z Rosji;

- Odtwarzanie i wzmocnienie sieci energetycznych;

- przeniesienie na Ministra Gospodarki nadzoru właścicielskiego nad operatorem sieci przesyłowych;

- Kogeneracja;

Ad. 3

- przygotowanie infrastruktury;

-wybudowanie i uruchomienie elektrowni jądrowej;

Ad.4 Wzrost udziałów OZE do 15% w 2020roku. i 10% udział biopaliw na rynku paliw transportowych.

Ad.5 Zapewnienie niezależnego (lub niezakłóconego) działania na terenie rynku paliw i energii - ma to na celu stabilizację cen.

Ad. 6 Ograniczenie CO2, SO2, NOx, pyłów i negatywnego oddziaływania energetyki na stan wód powierzchniowych i podziemnych, poprawa stanu technologii na niskoemisyjne.

11

---