6.III.2006r. (psychologia)

TEMAT 7: Rozwój mowy

Jest jedną z najbardziej istotnych cech dla człowieka. Mowa jako system wzajemnego komunikowania się między ludźmi. Najbardziej istotny sposób porozumiewania się.

Mowa to czynność porozumiewania się ludzi za pomocą języka, czyli społecznie wypracowanego systemu komunikacji. Na ten system składają się słowa i reguły określające sposoby wymawiania tych słów.

Elementy systemu języka:

• Słowa to

• elementy systemu językowego;

• mają charakter znaków informacyjnych, czy symboli;

• są sygnałami zastępującymi rzeczy określonego rodzaju, stanowiska, zjawiska; relacje zachodzące między zjawiskami a przedmiotami;

• każde słowo ma tzw. symboliczny charakter;

• słowa to nazwy osób, rzeczy (stół, szafa, krzesło);

• to również właściwości tych przedmiotów (jaki? - niebieski, itd.);

• to również określone zjawiska w czasie, czasowniki;

• słowa stanowią środek przekazywania pewnego rodzaju informacji, co się dzieje wokół nas.

• Reguły używania słów

Jak przebiega rozwój słownictwa u ludzi?

Jak rozwija się dramatyzacja mowy?

Powstanie i rozwój ontogenetyczny rozwój mowy ma ścisły związek z rozwojem poznawczym i intelektualnym (umysłowym) człowieka.

Kiedy rozpoczyna się rozwój mowy?

Z chwilą narodzin dziecka, wraz z pierwszym krzykiem dziecka (co do tego są zgodni wszyscy naukowcy).

Nie ma możliwości rozwoju mowy bez słyszenia swoich dźwięków.

Okres niemowlęctwa -

• gruchanie (wydawanie nie artykułowanych dźwięków);

• gaworzenie - 8 -9 miesiąc - (dźwięki artykułowane), mówienie sylab (ma, ma, ta, ta);

• Z końcem 1 r.ż. i początkiem 2 r.ż., 12 - 13 miesiąc, dziecko zaczyna wypowiadać pierwsze słowa, początek rozwoju słownictwa (mama, tata, daj), dziecko potrafi wypowiadać słowa i wie co te słowa oznaczają, do10 słów;

Okres poniemowlęcy -

• z końcem 2 i początkiem 3 r.ż. dziecko zna 300 - 400 słów;

• z końcem 3 r.ż. i początkiem 4 r.ż. dziecko potrafi porozumieć się z innymi osobami, operuje 1000 - 1200 słowami;

Okres przedszkolny -

• faza wczesna 4 r.ż.;

• faza średnia 5 r.ż. i pierwsza połowa 6 r.ż.;

• faza późna druga połowa 6 r.ż. i 7 r.ż.;

• przez 2 lata następuje przyrost liczby słów o 800;

• pięciolatek zna 2000 słów;

• z końcem 7 r.ż. dziecko zna minimum 4000 słów;

W 13 r.ż.(14 r.ż.) następuje optymalny rozwój słownictwa, 8000 - 10 000 słów, później poziom słownictwa zależy od rodzaju edukacji i jej poziomu.

Gramatyzacja → rozwój mowy.

Jak przebiega mowa uwzględniając części mowy?

• Najpierw dziecko używa rzeczowników, a później słowa określające przedmioty (przymiotniki), następnie określenia co ktoś robi (czasowniki), później partykuła NIE!, itd.

• Podstawowe jednostki werbalne, służące do porozumiewania się ludzi są zdania;

• Do 18 miesiąca życia, wypowiedzi dzieci są jednowyrazowe;

• Pierwsze wypowiedzi dwuwyrazowe (zlepki), równoważniki zdań, np. „daj lalę”, pojawiają się po 18 miesiącu życia, z końcem okresu poniemowlęcego;

• Koniec 3 r.ż. i początek 4 r.ż. - dziecko porozumiewa się zdaniami (zdania stanowią większość wypowiedzi u dzieci);

• U czterolatków pojawiają się już zdania złożone;

• U pięciolatków zdania złożone współrzędnie, a później podrzędnie;

• Dzieci powyżej 3 r.ż. mają zdolność porozumiewania się zdaniami, ok. 5 r.ż. używają odpowiednich przypadków, czasów, liczb, końcówek, choć dziecko nie zna jeszcze reguł gramatycznych;

• Uczymy się przez naśladownictwo, jeśli rodzice niepoprawnie się wypowiadają to i dziecko mówi niepoprawnie;

• Reguły gramatyczne zgłębiamy w wieku 10, 11 lat;

1. Co oznacza termin MOWA?

2. Od jakiego momentu rozpoczyna się rozwój mowy i jakie są jego etapy? (krzyk, gruchanie, gaworzenie, dramatyzacja)

3. Jak rozwija się i przebiega rozwój słownictwa?

4. Problem dramatyzacji mowy. Jakich części mowy najpierw się używa i jakie są zdania?

Nie u wszystkich mowa rozwija się prawidłowo, występują zaburzenia.

3

---