ROZDZIAŁ V: ORGANY PROWADZĄCE POSTEPOWANIE

I Pojęcie organu w doktrynie

• Jaroszyński: wyodrębniona część aparatu państwowego (jednostka organizacyjna), powołana przez prawo do wykonywania zadań państwowych przy zastosowaniu środków wypływających z władzy zwierzchniej przysługującej państwu

- wykonywanie władzy zwierzchniej w formie administracji (organizowanie bezpośredniej, praktycznej realizacji zadań państwa)

• Starościak: wyodrębniona jednostka w administracji państwowej, posiadająca ustalony prawem zakres działania, podejmująca to działanie za pośrednictwem określonych osób, w swoistych dla niej formach

• doktryna: osoba/grupa osób (dla organów kolegialnych), znajdująca się w strukturze organizacyjnej państwa, powołana w celu realizacji norm pr. adm. w granicach przyznanych przez prawo kompetencji

• w znaczeniu funkcjonalnym: organ administrujący - podmioty o zróżnicowanym charakterze, powołane z mocy prawa do załatwiania spraw z zakresu administracji publicznej

• NSAU: legalna def. organu adm. publ. - organami są: naczelne i centralne organy adm. państwowej, terenowe organy adm. rządowej, organy samorządu terytorialnego, inne organy (w zakresie, w jakim zostały powołane je z mocy prawa do załatwiania spraw z zakresu adm. publ.)

• podział organów:

- naczelne, centralne, terenowe

- organy adm. rządowej i samorządowej

- kolegialne i monokratyczne

- decydujące i pomocnicze

- organy o właściwości ogólnej (wojewoda) i specjalnej (dyrektor okręgowego urzędu probierczego)

- wybieralne i pochodzące z nominacji

- zespolone i niezespolone

• organ adm. a piastun organu

- piastun organu: osoba konkretna, wykorzystująca kompetencje organu, organ istnieje od momentu powołania takiej osoby

- od momentu utworzenia do momentu powołania konkretnej osoby na stanowisko można mówić jedynie o urzędzie organu w znaczeniu zbioru kompetencji z nim związanych

- pojęcie organu: konstrukcja prawna, na która składają się określone prawa i obowiązki

- piastun organu: osoba/grupa osób, którym prawa i obowiązki będą przydane

- wszelkie rozstrzygnięcia podejmuje zawsze organ, nie jego piastun

- wybór piastuna wskazuje początek zdolności danego organu do działania

• organ a urząd

urząd:

- aparat pomocniczy

- wyodrębniony zespół kompetencji (praw i obowiązków) związanych z określonym organem

- szczególna nazwa organu adm., np. urząd morski, urząd skarbowy (ale naprawdę organami są kierownicy tych urzędów)

- zorganizowany zespół środków materialnych, technicznych i osobowych przydany organowi adm. publ. do pomocy w pełnieniu jego funkcji

- to organ określa organizację i zasady funkcjonowania urzędu (akty o charakterze wew. - statut, regulamin, regulamin organizacyjny)

- urzędy nie mają żadnych uprawnień władczych, nie mogą wydawać decyzji, postanowień

- pomocniczy i usługowy charakter urzędu wobec organów adm. publ.

II Pojęcie organu adm. w KPA - legalna definicja organów:

1) ministrowie

2) centralne organy adm. rządowej

3) wojewodowie

4) inne terenowe organy adm. rządowej (zespolonej i niezespolonej) działające w imieniu wojewody lub własnym

5) organy jednostek samorządu terytorialnego

6) inne organy i podmioty uprawnione do wydawania decyzji adm. na podstawie przepisów prawa lub zawartych porozumień

Ad. 1: MINISTROWIE

• Organ naczelny a minister: „minister” pojęciem węższym niż „organ naczelny”

• pojęcie organu naczelnego:

- organy usytuowane na szczycie aparatu państwa

- ich właściwość miejscowa obejmuje obszar całego kraju

- powoływane przez Prezydenta RP / sejm

- organy zwierzchnie wobec pozostałych organów

• Skład kodeksowego pojęcia ministra:

- Prezes RM

- wiceprezesi RM pełniący funkcję ministra kierującego określonym działem adm. rządowej

- ministrowie kierujący określonym działem adm. rządowej

- przewodniczący komitetów wchodzących w skład RM

- kierownicy centralnych urzędów adm. rządowej (podlegli/podporządkowani/ nadzorowani przez Prezesa RM/właściwego ministra)

- kierownicy innych równorzędnych urzędów państwowych

Ad. 2: CENTRALNE ORGANY ADM. RZĄDOWEJ

• organy centralne ~ w KPA wskazuje na „kierowników centralnych urzędów adm. rządowej”; właściwość miejscowa - obszar całego kraju, niektóre z nich są także organami wyższego stopnia w stosunku do organów terenowych)

• Organy centralne - 3 grupy:

- podporządkowane/nadzorowane przez Prezesa RM (np. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego)

- podporządkowane/nadzorowane przez poszczególnych ministrów (np. Główny Inspektor Ochrony Środowiska, Główny Geodeta Kraju)

- podporządkowane/nadzorowane przez sejm (Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, Główny Inspektor Pracy)

Ad. 3 i 4: WOJEWODOWIE + INNE TERENOWE ORGANY ADM. RZĄDOWEJ

• wojewoda:

a) zwierzchnik zespolonej adm. rządowej

- kieruje adm. zespoloną, koordynuje jej działalność

- zapewnia warunki do jej skutecznego działania

- ponosi odpowiedzialność za rezultaty jej działania

- jest organem zespolonej adm. w województwie (w szczególnych przypadkach jest nim kierownik zespolonej służby, inspekcji, straży woj.)

• woj. inspektor nadzoru budowlanego

• woj. inspektor transportu drogowego

• woj. inspektor ochrony roślin i nasiennictwa

• woj. inspektor jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych

• woj. inspektor nadzoru geodezyjnego i kartograficznego

• organy te wydaja decyzje adm. w imieniu wojewody lub własnym

• organami wyższego stopnia są właściwe centralne organy adm. rządowej (np. Główny Inspektor Ochrony Środowiska) lub rzeczowo właściwi ministrowie

b) organ nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego

c) organ wyższego stopnia, gdy ustawa szczególna tak stanowi

d) domniemanie kompetencji na rzecz wojewody w sprawach z zakresu adm. rządowej, chyba że przepis szczególny powierza te kompetencje innemu organowi

e) organ adm. publ. wydający decyzje adm. w I lub II instancji

• adm. zespolona - zespolenie osobowe i kompetencyjne

- zespolenie osobowe: wpływ organu adm. ogólnej na obsadę personalną służby, inspekcji, straży

- zespolenie kompetencyjne: wykonywanie przez organy służby, inspekcji, straży zadań i kompetencji w imieniu organu adm. ogólnej, ale z mocy upoważnienia ustawowego (chyba że przepis ustawy szczególnej stanowi inaczej)

• organizację woj. adm. zespolonej określa statut urzędu woj. nadany przez wojewodę

• do organów wykonujących adm. rządową na obszarze woj. należą także działający pod zwierzchnictwem starosty kierownicy powiatowych służb, inspekcji, straży

• adm. niezespolona (specjalna)

- nie pozostaje pod zwierzchnictwem wojewody

- organy adm. niezespolonej podporządkowane są właściwym ministrom lub organom centralnym

- 2 przesłanki wyodrębnienia:

charakter działań (jednolitość na obszarze całego kraju)

terytorialny zasięg działania (wykraczający poza województwa), choć niektóre organy niezespolone mieszczą się w granicach woj. (np. organy adm. skarbowej)

- numerus clausus organów adm. niezespolonej

Ad. 5: ORGANY JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

1. organy gminy

2. organy powiatu

3. organy woj.

4. organy związków gmin

5. organy związków powiatów

6. wójt / burmistrz / prezydent miasta

7. starosta

8. marszałek woj.

9. kierownicy służb, inspekcji, straży działających w imieniu wójta, starosty, marszałka woj.

10. SKO

organy te mogą wydawać decyzje adm. w sprawach indywidualnych

z treści przepisów ustrojowych wynika jednak, iż organami uprawnionymi do wykonywania funkcji orzeczniczych są przede wszystkim organy monokratyczne (wójt, przewodniczący zarządów w powiecie i woj.) ~ wyjątek: organy wykonawcze samorządów - zarządy

• 2 grupy organów samorządu (podział kompetencji na zasadzie rozłączności i niezastępowalności zakaz wkraczania jednego organu w zakres właściwości drugiego):

- organy stanowiące (rada gminy, rada powiatu, sejmik woj.)

w gminie ponadto: organy stanowiące jednostek pomocniczych (dzielnic, sołectw itp.)

- organy wykonawcze

• organy stanowiące

- pozycja dominująca w strukturze organów samorządowych

- obszerny zakres właściwości - w gminie oparty na klauzuli generalnej (zakres działania rady gminy - wszystkie sprawy pozostające w zakresie działania gminy, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej)

- nie są z zasady uprawnione do podejmowania uchwał w zakresie objętym właściwością wójta/starosty/marszałka woj. do wydawania decyzji adm., uchwał powodujących uchylenie ostatecznych decyzji adm.

- nie mogą ustanawiać (w drodze przepisów miejscowych/wytycznych) warunków ograniczających samodzielność organów wydających decyzje w wykonywaniu ich kompetencji orzeczniczych

- mogą współdziałać z organami wykonawczymi np. w zakresie gospodarowania mieniem

- rada gminy może wydawać postanowienia w trybie KPA (organ w znaczeniu funkcjonalnym)

- nie mogą powoływać innych organów niż przewidziane w ustawach ustrojowych

• organy wykonawcze

- gmina - wójt/burmistrz/prezydent miasta

- powiat, woj. - zarząd

- zarząd może wydawać decyzje adm. tylko gdy ustawa szczególna tak stanowi

- zarządy, kolegialne organy wykonawcze gminnych jednostek pomocniczych mogą również wydawać decyzje adm.

- gmina:

wójt

burmistrz - gdy siedziba władz gminy znajduje się w mieście położonym na terytorium tej gminy

prezydent - organ wykonawczy w mieście > 100.000 mieszkańców, chyba że stanowisko prezydenta istniało tam przed wejście w życie SamGminU

uprawnienia do wydawania decyzji adm., przepisów powszechnie obowiązujących (przepisów porządkowych)

- organy monokratyczne w powiecie i woj.:

• funkcja przewodniczących zarządu

• zasadniczy wpływ na obsadę personalną pozostałych członków zarządu (z-cy przew., pozostali członkowie zarządu - wybierani przez rady/sejmiki na wniosek przew. Zarządu)

• organizują prace zarządu

• kierują bieżącymi sprawami danej jedn. sam. teryt.

• reprezentują jedn. na zewnątrz

• podejmują czynności należące do kompetencji zarządu w sprawach nie cierpiących zwłoki związanych z bezpośrednim zagrożeniem interesu publ. (bez możliwości wydawania przepisów porządkowych)

• obowiązek przedkładania organom nadzoru uchwał organów stanowiących (7 dni od daty podjęcia)

• starosta - zwierzchnik powiatowych służb, inspekcji, straży

• organy związków komunalnych (powiatów)

- mogą wydawać decyzje adm., postanowienia, zaświadczenia podejmować inne czynności procesowe

- tworzone przez gminy (powiaty) w celu wspólnego wykonywania zadań publ.

- tworzone przez rady gminy (powiatu)

- odrębna od gminy (powiatu) osoba pr.; osobowość pr. nabywa po zarejestrowaniu i ogłoszeniu statutu

- działa przez swoje organy - stanowiący (zgromadzenie związku) oraz wykonawczy (zarząd powiatu; na czele stoi przew.)

- organy związku: prawo wydawania decyzji adm. w zakresie określonym w statucie związku

• w KPA pominięto organy wykonawcze jednostek pomocniczych gminy / sołtysów / kierowników gminnych jednostek organizacyjnych; tym niemniej mogą oni stać się organami adm. w znaczeniu funkcjonalnym ze względu na możliwość przeniesienia na nich przez rade gminy uprawnień orzeczniczych wójta

• SKO

- organy wyższego stopnia w stosunku do organów samorządu terytorialnego

- podstawowe zadanie: rozpatrywanie odwołań od decyzji wydanych przez organy jedn. sam. teryt.

- posiadają też właściwość do weryfikacji decyzji organów jedn. sam. teryt. w nadzwyczajnych trybach postępowania

- są państwowymi jednostkami budżetowymi

- coroczna informacja o działalności kolegium składana Prezesowi RM

cechy organu adm. rządowej

- rozumienie pojęcia „kolegium odwoławcze”

szerokie ujecie - instytucja zorganizowana w sposób szczególny, składająca się z etatowych i pozaetatowych członków

węższe ujęcie - konkretny, 3-osobowy zespół orzekający w konkretnej sprawie (w rozumieniu KPA)

- cechy:

• członkowie powoływani w drodze konkursu

• fachowość - wymóg odpowiedniego wykształcenia członków kolegiów

• obiektywizm (procesowanie kolegialne, zakaz łączenia funkcji)

• czynny udział stron w postępowaniu przed kolegium

• możliwość zwracania się z pytaniami prawnymi do NSA

• nadzór NSA w zakresie orzekania

Ad. 6: INNE ORGANY I PODMIOTY

• nabywają uprawnienia orzecznicze w drodze porozumienia lub na mocy ustawy

• np.:

- organy samorządu zawodowego

• izby rolnicze

• samorząd radcowski orzekający w sprawach przyjęcia na aplikację radcowską

• samorząd notarialny w sprawach przyjęcia na aplikację notarialną

• samorząd lekarzy weterynarii

• samorząd aptekarski

• powiatowe komisje lekarskie do spraw orzekania o zdolności do służby wojskowej

- organy niektórych agencji rządowych nadzorowanych prze ministrów

• organy nadzoru jądrowego

- organy Agencji Rynku Rolnego

- Prezes Sądu okręgowego rozstrzygający w sprawie ustanowienia tłumacza przysięgłego, potwierdzenia niektórych uprawnień kombatanckich

- gminna komisja rozwiązywania problemów alkoholowych (powoływana przez wójta) - niezależny od rady gminy organ kolegialny, współdziałający w jurysdykcyjnym post. adm.

- organy spółek pr. handlowego, zarządzające specjalną strefą ekonomiczną

III Organy wyższego stopnia

• postępowanie adm. jest dwuinstancyjne - ta sama sprawa rozpatrywana jest dwukrotnie:

pierwszy raz przed organem I instancji

drugi raz przed organem wyższego stopnia w wyniku złożonego przez stronę odwołania

ograniczenie: w przypadku decyzji wydanych przez ministra / SKO, sprawę rozpatruje ponownie ten sam organ (z braku organu wyższego stopnia); nie jest to środek odwoławczy (!)

• dwuinstancyjność może być ograniczona przepisami szczególnymi - w sposób wyraźny, nie budzący wątpliwości, precyzyjnie ograniczony co do zakresu, nie dopuszczający możliwości rozszerzającej interpretacji (np. prawo wodne, pr. geodezyjne)

• cel kontroli instancyjnej: załatwienie sprawy

• organ dokonujący kontroli decyzji nie może kierować względem organów I instancji wytycznych co do sposobu rozstrzygania spraw

1. organy jednostek sam. teryt. SKO

• organ wyższego stopnia w indywidualnych sprawach z zakresu adm. publ. należących do właściwości jednostek sam. teryt. (jeśli przepisy szczególne nie stanowią inaczej)

- uprawnienia kontrolne we wszystkich sprawach należących do właściwości organów sam. teryt. (w sprawach własnych i zleconych)

- uprawnienia kontrolne w stosunku do organów sam. wszystkich szczebli

• przeniesienie uprawnień do wykonywania orzecznictwa adm. na inny organ w drodze porozumienia nie powoduje zmiany właściwości organu wyższego stopnia

• SKO orzekają też w innych sprawach określonych w przepisach szczególnych, np. w sprawach, które ze swej istoty maja charakter cywilnopr.

• ograniczona możliwość wydawania decyzji reformacyjnych - wyłącznie w sytuacji, gdy przepisy nie pozostawiają sposobu rozstrzygnięcia decyzji uznaniu organu sam.

w przypadku decyzji uznaniowych, SKO może jedynie (stwierdzając zasadność odwołania) uchylić zaskarżoną decyzję i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania

• tylko w sytuacjach wyjątkowych organem wyższego stopnia jest organ inny niż SKO

- wojewoda jest organem wyższego stopnia, gdy ustawy szczególne tak stanowią:

wojewoda w stosunku do starosty wykonującego zadania z zakresu adm. rządowej w odniesieniu do nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa

wojewoda stosunku do starosty w sprawach związanych z wykonywaniem zadań i kompetencji w zakresie zatrudnienia i przeciwdziałania bezrobociu

wojewoda stosunku do starosty w sprawach z zakresu prawa wodnego

kurator oświaty (w imieniu wojewody) w stosunku do jedn. sam. teryt. i dyrektorów szkół w zakresie realizacji obowiązku szkolnego

wojewoda w stosunku do organów gmin w sprawach zgromadzeń

2. wojewoda właściwy minister

• o tym który minister, rozstrzygają ustawy pr. materialnego

1. inne organy adm. publ. (ogólnie: odpowiednie organy nadrzędne / właściwi ministrowie; gdy ich brak - organy pań. sprawujące nadzór nad ich działalnością)

• terenowe organy adm. rządowej zespolonej i niezespolonej - odpowiednie organy nadrzędne / właściwi ministrowie

- państwowy powiatowy/graniczny inspektor sanitarny pań. wojewódzki inspektor sanitarny Główny Inspektor Sanitarny

- komendant granicznej placówki kontrolnej Straży Granicznej Komendant Główny SG (decyzje o odmowie wjazdu na teren RP)

• dyrektorzy terenowych oddziałów Agencji Rynku Rolnego Prezes ARR

1. organy organizacji społ. odpowiednie organy wyższego stopnia tych organizacji (gdy brak - organ pań. sprawujący nadzór nad ich działalnością)

IV Zdolność prawna organów adm.

1) KOMPETENCJA (ZDOLNOŚĆ) OGÓLNA ORGANÓW ADM.

• zdolność pr.:

- kompetencja wyznaczona przez prawo

- zdolność organu do skonkretyzowanego aktualizowania potencjalnego obowiązku działania sformułowanego przez prawo w drodze odpowiedniego postępowania

- zespół przesłanek decydujących o zdolności do podejmowania czynności procesowych w post. adm.

- zdolność może być ogólna lub szczególna

• zdolność ogólna:

- zdolność pr. organów adm. do załatwiania spraw adm. w danym układzie postępowania

- kompetencja ogólna organu adm. mieści się w kręgu jego zadań wyznaczonych przez przepisy o charakterze organizacyjnym (ustrojowym)

- wskazuje na potencjalną możliwość rozstrzygnięcia sprawy adm.

- nie może stanowić podstawy do rozstrzygnięcia konkretnej sprawy, konkretnego adresata

- może wynikać / być ograniczana na skutek zawartych porozumień (= czynność podejmowana w celu sprawowania orzecznictwa adm.), w licznych ustawach szczególnych i ustrojowych, zwłaszcza samorządowych

- przykład: w jedn. samorządu teryt. kompetencje ogólna posiadają tylko organy monokratyczne (gmina: decyzje w indywidualnych sprawach z zakresu adm. publ. wydaje wójt, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej)

2. KOMPETENCJA SZCZEGÓLNA ORGANÓW ADM.

• zdolność pr. organów adm. do załatwiania konkretnej sprawy adm. w określonym układzie post.

• wynika z przepisów pr. mat.

• określają ją 2 kategorie przepisów:

- przepisy wyznaczające właściwość (miejscową, rzeczową, instancyjną)

- przepisy o wyłączeniu organów / pracowników organu / członków organu kolegialnego od udziału w post.

• właściwość: zdolność pr. organu do rozpoznania + rozstrzygania określonego rodzaju spraw w post. adm.

• nabycie zdolności pr. - na podstawie ustaw / przez przeniesienie kompetencji orzeczniczych (np. przez porozumienie / uchwałę rady gminy upoważniającą do orzekania inne organy adm. publ. jedn. organizacyjne gminy, inne podmioty)

- przeniesienie uprawnień:

oparte na przepisach prawa umożliwiających przeniesienie

musi się mieścić w granicach podmiotowych i przedmiotowych określonego prawa obowiązującego

we właściwym, prawem określonym trybie

- wydanie decyzji z naruszeniem przepisów o właściwości czyni ją z mocy pr. nieważną

1. właściwość instancyjna

- pojmowana także jako szczególna postać właściwości rzeczowej (= właściwość funkcjonalna)

- ustanawiana prze przepisy o post. adm.

- tworzy po stronie organu adm. pań. wyższego stopnia zdolność pr. do decydowania o decyzji organu niższego stopnia

2. właściwość delegacyjna: powstaje na skutek przekazania danej sprawy organowi do rozpoznania i wydania decyzji w razie konieczności wyłączenia innego organu adm. (właściwy staje się organ wyższego stopnia lub wyznaczony przez niego inny podległy organ I instancji)

3. właściwość lokalna danego organu: odrębna od normatywnie określonej właściwość miejscowa i rzeczowa

- dla ustalenia tej właściwości należy badać nie tylko przepisy ustawowe, ale także ustalić:

jakie uprawnienia dany organ nabył, przejmując je od innych organów

czy i jakie swoje ustawowe uprawnienia utraci w wyniku przekazania ich na rzecz innych organów

4. właściwość miejscowa

• prawna zdolność organu do realizowania swej właściwości rzeczowej na określonym obszarze

• podstawowe kryterium ustalające właściwość miejscową kryteria leżące u podstaw zasadniczego podziału teryt. kraju (np. odpowiednio terytorium gminy, powiatu, woj.)

• wyjątki od powyższej zasady:

organ wyższego stopnia ma upoważnienie do wyznaczenia innego podległego sobie organu do załatwienia określonej sprawy w przypadku wyłączenia organu właściwego miejscowo (właściwość miejscowa nadzwyczajna)

Wyznaczony organ nabywa właściwość orzeczniczą tylko w danej sprawie i po jej załatwieniu ją traci

możliwość nabycia / utraty konkretnych kompetencji orzeczniczych przez organ w wyniku zawartych porozumień organów rządowych z organami sam. teryt.

możliwość nabycia / utraty konkretnych kompetencji orzeczniczych przez organ w wyniku zawartych porozumień w obrębie organów sam. teryt. funkcjonujących na innych szczeblach

przekazanie kompetencji do wydania decyzji przez organy sam. teryt. na rzecz organów związków komunalnych / powiatowych

inny tryb (określony np. PrBud: powiększenie zakresu działania inspektora nadzoru bud. na obszar więcej niż 1 powiatu: wojewoda na wniosek zainteresowanych starostów)

• w razie uzyskania kompetencji orzeczniczych w drodze porozumienia, organ wydający decyzję powinien wskazać w jej podstawie pr. pochodzenie owej kompetencji (brak wskazania powoduje, że decyzja zostaje uznana za wadliwą)

• właściwość SKO:

- rozporządzenie Prezesa RM - wykaz powiatów, których obszary składają się na obszar właściwości danego SKO

- w sprawach należących do zadań organów sam. woj. właściwe SKO mające siedzibę w mieście będącym siedzibą władz samorządowych woj.

• właściwość wojewodów

woj. organów zespolonych

niektórych organów niezespolonych obszar woj.

- niektóre organy niezespolone właściwość miejscowa nie pokrywająca się z podziałem zasadniczym (np. adm. morska występuje tylko na niektórych obszarach kraju)

• właściwość ministrów (organów naczelnych/centralnych/innych mających cechę tych organów) teryt. całego kraju

• podstawy ustalania właściwości miejscowej:

• miejsce zamieszkania / miejsce pobytu strony

• gdy brak miejsca zamieszkania w kraju miejsce pobytu strony/jednej ze stron

• gdy żadna ze stron nie ma w kraju miejsca zamieszkania/pobytu miejsce ostatniego ich zamieszkania pobytu

- pobyt stały: zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania

- miejsce pobytu stałego osoby:

zatrudnionej na statku żeglugi śródlądowej

zamieszkałej stale na statku miejscowość miejsce stałej siedziby przedsiębiorstwa żeglugowego zatrudniającego daną osobę

- ocena charakteru pobytu: decyduje o niej werbalna treść ośw. woli + okoliczności faktyczne wskazujące na zamiar rzeczywisty

- KPA określa zasady ustalania właściwości miejscowej, mogą one być ograniczone przez ustawy szczególne

• prawy dotyczące nieruchomości: decyduje położenie nieruchomości na określonym terytorium

- gdy nieruchomość położona na obszarze właściwości kilku organów właściwy jest organ, na którego obszarze właściwości znajduje się największa część nieruchomości (pozostałe organy nie mają w tym względzie żadnych uprawnień)

- wyjątki - ustawy szczególne, np. OchrŚrU:

nieruchomość położona na terenie działania więcej niż jednego organu, na jej terenie ma być prowadzona działalność naruszająca środowisko właściwy organ, na którego terenie położona większa część nieruchomości, wydaje decyzje w uzgodnieniu z pozostałymi właściwymi organami

~ uzgodnienie - jedna z najsilniejszych form współdziałania: zbieżność woli organów, obowiązek dojścia do zgody

• sprawy dotyczące prowadzenia zakładu pracy miejsce, gdzie jest / był / ma być prowadzony zakład pracy

• przesłanki dodatkowe: miejsce zdarzenia powodujące wszczęcie postępowania

• organ dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy

1. właściwość rzeczowa

• zdolność podejmowania decyzji w określonej sprawie adm.

• ustalana na podstawie przepisów o zakresie działania (art.20 KPA), mieszczących się w ustawach pr. materialnego

- oprócz norm ustawowych podstawą pr. wydawania decyzji adm. mogą być przepisy pr. miejscowego, stanowione przez:

organy uchwałodawcze samorządu

wojewodę

niektóre organy adm. niezespolonej

w zakresie posiadanego przez nich upoważnienia ustawowego

- organy sam. teryt. uprawnienie do wydawania decyzji mogą wywodzić z zawartych porozumień

- w sytuacji gdy nastąpiło zniesie organu, dla określenia właściwości rzeczowej trzeba będzie zastosować normy pr. materialnego oraz inne akty pr., zwłaszcza ustrojowe, regulujące ogólne założenia czy zasady przejmowania uprawnień po organach zniesionych

• metody ustalania właściwości rzeczowej organów adm.:

• określanie wprost danych kompetencji na rzecz danego organu

~ niektóre ustawy szczególne stosując tę metodę wyliczają rodzaje spraw, których rozstrzygnięcie należy do właściwości danego organu:

art. 140 PrWod: starosta - organ właściwy do wydawania pozwoleń wodnopr., z wyjątkiem sytuacji określonych w ustępie 2 (zadania z zakresu adm. rządowej)

art. 140 ust.2 PrWod: katalog pozwoleń wodnopr., do wydawania których właściwy jest wojewoda

~ określenie uprawnień decyzyjnych marszałka woj.

~ określenie właściwości gminnych komisji do spraw rozwiązywania problemów alkoholowych

• określanie właściwości z zastrzeżeniem pierwszeństwa przepisów szczególnych

~ np.: ustawa o obywatelstwie polskim - uznanie za obywatela polskiego należy do właściwości wojewody, o ile przepisy innych ustaw nie stanowią inaczej

• dokonanie wykładni w oparciu o pojęcia ustawowe

~ wiąże się z legalnymi definicjami „organu właściwego” w sprawie i wymaga zastosowania wykładni tego pojęcia (np. PrBud)

~ ustawy samorządowe: komplikacje, gdy ustawa używa pojęć „właściwy organ sam. teryt.”, „organ sam. teryt.”, „ organ gminy”

odmienność domniemania kompetencji w obrębie danej jedn. sam.:

sam. gminny - rada gminy

sam. powiatowy (w sprawach indywidualnych) - starosta

sam. woj. - zarząd

pomoc w ustalaniu organu właściwego - określenie formy pr., w jakiej ma być czynność dokonana, dokonywanie wykładni w związku z przepisami ustrojowymi

~ stosowana w odniesieniu do SKO

• analiza właściwości organów może być przeprowadzana z punktu widzenia rodzaju spraw, które dany organ może / musi rozstrzygać w I instancji

- największa przedmiotowa liczba spraw indywidualnych (I instancja) organy sam. teryt.

• organy gminy: domniemanie zakresu zadań i kompetencji - do ich właściwości należą wszystkie sprawy o znaczeniu lokalnym niezastrzeżone na rzecz innych podmiotów

na podstawie zasady pomocniczości (podejmowanie rozstrzygnięć na możliwie najniższym szczeblu podziału teryt.)

zasada decentralizacji

zadania gminy - sfera adm. świadczącej, sfera podstawowych praw i obowiązków obywateli

• zakres zadań sam. powiatowego: sfera adm. świadczącej, sfera porządkowo-reglamentacyjna

w formie decyzji adm. organy powiatu wykonują głównie zadania z zakresu adm. rządowej

• nieliczne kompetencje orzecznicze marszałków woj.

• organy adm. rządowej: zadania ze sfery porządkowo-reglamentacyjnej (dominują funkcje policyjne), działania w zakresie bezpieczeństwa powszechnego, sanitarnego, budowlanego, weterynaryjnego, żywności i żywienia itp. ( organy adm. zespolonej, niezespolonej, wojewoda)

• nieliczne uprawnienia orzecznicze ministrów sprawy o podstawowym znaczeniu dla państwa, niektóre sprawy o charakterze materialno-technicznym (np. nadawanie numeru PESEL - min. właściwy do spraw adm. publ.)

3. WŁAŚCIWOŚĆ ORGANÓW WYNIKAJĄCA Z POROZUMIEŃ

• prawna forma działania adm.

• czynność pr. o charakterze niewładczym

• Cieślak - porozumienie to:

- współdziałanie niezależnych podmiotów

- jego treść stanowi stworzenie w akcie pr. porozumienia formalnych podstaw wspólnej realizacji określonych zadań adm., podjęcie niezbędnych zsynchronizowanych działań faktycznych / pr. w celu wykonania zawartego aktu

- szczególne cechy porozumienia:

równorzędność stron - uczestników porozumienia (ale możliwość też między organami pozostającymi w stosunkach pewnej zależności pr.; np. jednostka nadzorująca i nadzorowana w systemie organów zdecentralizowanych)

wykluczone porozumienia między organami związanymi węzłami hierarchicznej podległości, ale przepisy ustaw szczególnych dopuszczają możliwość ich zawierania przez organy adm. rządowej (pozostające w zależności instancyjnej) między sobą

~ kierownicy woj. służb, inspekcji, straży mogą za zgodą wojewody powierzyć powiatowym kierownikom służb, inspekcji, straży prowadzenie spraw z zakresu swojej właściwości (także wydawanie decyzji w ich imieniu)

• podstawy pr. porozumień w sprawie wydawania decyzji adm. przez organy sam. ustawy ustrojowe + ustawy szczególne

• sprzeczność: SamWojU nie przewiduje możliwości zawierania porozumień między sam. woj. a organami rządowymi, a AdmRządWojU daje wojewodzie możliwość zawierania porozumień z organami sam. wszystkich szczebli

• SamGminU / SamPowU możliwość porozumień z wojewodami, z organami adm. niezespolonej, organami naczelnymi (centralnymi)

• AdmRządWojU wojewoda ma możliwość zawierania porozumień tylko z organami sam. teryt. z obszaru danego woj.

mogą dotyczyć powierzenia prowadzenia niektórych spraw z jego właściwości i w jego imieniu (wojewoda organy wykonawcze sam.)

dla jego skuteczności jest wymagana poprzedzająca zgoda rady gminy/powiatu na przejęcie kompetencji

ustawa tylko określa podmioty uprawnione do zawarcia porozumienia; nie określa, kto będzie uprawniony do prowadzenia orzecznictwa adm. w imieniu wojewody

• porozumienia muszą być publikowane w woj. dzienniku urzędowym

• porozumienie winno wyraźnie wskazywać:

organ, który uzyska właściwość do wydawania decyzji adm. (brak - należy zastosować ogólną zasadę właściwości organów monokratycznych sam.; wyjątki mogą zawierać ustawy szczególne)

termin, na jaki zostało zawarte (brak określenia terminu - zawarte na czas nieokreślony)

• konsekwencja przeniesienia uprawnień rządowych na organy sam. w drodze porozumienia utrata kompetencji orzeczniczych organów adm. rządowej w zakresie objętym treścią porozumienia, w okresie jego obowiązywania

organy rządowe nie maja możliwości ingerowania w tok post. prowadzonego przez organy monokratyczne sam.

jeśli organy rządowe powezmą przekonanie, że organy sam. nie wykonują poprawnie zadań zleconych nabytych w drodze porozumienia, mogą: wystąpić o zmianę treści porozumienia / wypowiedzieć na zasadach określonych w tym porozumieniu

organy sam. - obowiązek wskazania podstawy pr. nabycia kompetencji do wydawania decyzji z zakresu adm. rządowej w treści decyzji (brak wskazania - przesłanka stwierdzenia nieważności decyzji)

• monokratyczne organy sam. wykonują w imieniu własnym tylko zadania przejęte od organów rządowych innych niż wojewoda (chyba że przepis szczególny stanowi inaczej)

zmianie ulega tylko podmiot uprawniony do wydawania decyzji

organ wydający decyzję na mocy porozumienia w imieniu własnym (wójt/starosta/marszałek) może upoważnić do jej wydawania swoich z-ców / inne organy wymienione w przepisach ustrojowych i KPA

• kompetencje decyzyjne przejęte od wojewody

decyzje wydawane są w imieniu wojewody, pod względem prawnym traktowane są jak jego „własne”

organy sam., wykonujące orzecznictwo wojewody, traktowane są jak np. pracownicy urzędu woj., kierownicy służb, inspekcji, straży

wojewoda nie może w stosunku do takich decyzji wykonywać funkcji organu II instancji (organami tymi są organy wyższego stopnia w stosunku do wojewody, czyli organy naczelne i centralne)

nie dochodzi do przeniesienia kompetencji, a jedynie do dekoncentracji wykonywania zadań wojewody, które wykonują organy sam.

• „działanie w imieniu”:

„działanie dla kogoś”: organ upoważniony wydaje decyzje w granicach upoważnienia, ale nie nabywa kompetencji orzeczniczych, pomaga jedynie je wykonać danemu organowi

„działanie za kogoś”: przeniesienie kompetencji orzeczniczych na czas nieokreślony / określony (przesunięcie odpowiedzialności za wydanie decyzji na organ upoważniony)

• porozumienie wygasa:

z chwilą upływu terminu, na który zostało zawarte

gdy zawarte na czas nieoznaczony - organ upoważniający może (na zasadach określonych w porozumieniu) cofnąć / ograniczyć zakres udzielonego upoważnienia

może utracić moc obowiązującą na mocy przepisu pr.

• zasada przekazywania zadań i kompetencji w „poziomie” oraz wyłącznie „z góry do dołu”

• cel zawierania porozumień

wykonywanie zadań publ. przekraczających możliwości danej jednostki sam.

powierzenie wykonywania zadań innej jednostce sam.

• porozumienia gminne

swoboda gmin w sprawie decyzji o wykorzystaniu współpracy międzygminnej - zdeterminowana okolicznościami fatycznymi

konieczność współdziałania wynika m. in. z koncepcji jednolitej gminy (kompetencje organów gmin miejskich i wiejskich są identyczne, a możliwości ich realizacji znacznie zróżnicowane)

treść porozumienia komunalnego: przekazanie danej gminie określonych zadań publ. (sprawy własne lub zlecone, za wyjątkiem spraw zleconych nabytych w drodze porozumienia z organami adm. rządowej)

mogą być zawierane między gminami leżącymi na obszarze więcej niż jednego woj.

po stronie przekazującej może występować więcej niż jedna gmina

nie zwiększa się zakres właściwości rzeczowej organu przejmującego, ale ilość załatwianych spraw

organ przejmujący - wójt, wykonuje w imieniu własnym, przy pomocy urzędu gminy

możliwość subdelegacji także takich kompetencji (rada gminy organ wykon. jedn. pomocniczej / organy jedn. organizacyjnych gminy)

• porozumienia zawierane w układzie pionowym

organ powiatu na uzasadniony wniosek gminy przekazuje jej zadania z zakresu swojej właściwości na warunkach określonych w porozumieniu (ale skuteczne zmuszenie powiatu, by dokonał przekazania, nie wydaje się możliwe)

prawo geodezyjne i kartograficzne (starosta wójt, po spełnieniu określonych warunków)

PrBud (starosta wójt, z zakresu zadań adm. architektoniczno-budowlanej, z wyłączeniem spraw, w których inwestorem jest gmina, komunalna os. pr., inna komunalna jedn. organizacyjna)

niektóre kompetencje nie mogą być przekazane gminie przez starostę (np. wydawanie praw jazdy, dowodów rejestracyjnych, wydawanie decyzji o skierowaniu na badania stanu zdrowia kierowcy)

• porozumienia między organami adm. rządowej / sam. a organami sam. zawodowego

przeniesienie jurysdykcyjnego post. adm. poza obszar organów adm. publ. sensu stricto na podmioty określone w art.1 pkt 1 KPA

podmioty nabywające uprawnienia stają się organami adm. publ. w znaczeniu funkcjonalnym

np. z organami samorządu rolniczego (izby rolnicze)

4. WŁAŚCIWOŚĆ ORGANÓW WYNIKAJĄCA Z UPOWAŻNIENIA INNYCH ORGANÓW

• jedna z form przenoszenia kompetencji, ma bardziej ograniczony charakter niż porozumienia odnosi się w zasadzie do zakresu uprawnień wójta oraz starosty

- nie występuje na poziomie sam. woj., w adm. rządowej

1. przenoszenie uprawnień orzeczniczych należących do właściwości wójta

rada gminy może upoważnić organ wykon. jedn. pomocniczej / organy jedn. organizacyjnych gminy/ inne podmioty wykonujące zadania publ. gminy na podstawie umowy, do załatwiania indywidualnych spraw z zakresu adm. publ.

ograniczenie zakresu kompetencji wójta, powstaje dla niego właściwość lokalna

organy mogące przejąć kompetencje: sołtys (w sołectwie) / zarząd (w dzielnicach / osiedlach)

jedn. organizacyjne gminy: utworzone przez gminę jedn. budżetowe / zakłady budżetowe

forma prawna powierzenia - uchwała rady gminy (charakter pr. miejscowego), musi być ogłoszona

powierzenie uprawnień: charakter fakultatywny lub obligatoryjny (przepisy szczególne, np. PomSpołU, rada gminy kierownik ośrodka pomocy społ., wydawanie decyzji w zakresie wykonywania zadań zleconych)

rada gminy - prawo udzielania upoważnień do wydawania decyzji w każdej sprawie należącej do właściwości wójta (ograniczenia uprawnienia rady - przepisy szczególne)

podmioty nabywające uprawnienia stają się podmiotami administrującymi w zakresie wykonywania funkcji objętych upoważnieniem (w decyzjach, w miejscu wskazującym na oznaczenie organu wydającego decyzję, mogą wpisać swoją nazwę; zaś w podstawie pr. decyzji należy podać, w jaki sposób kompetencja orzecznicza została uzyskana)

wójt nie posiada żadnej sfery kompetencji, która byłaby przyznana wyłącznie jemu, bez możliwości przekazania innym organom adm. w gminie / poza nią

wójt nie dysponuje żadnym środkiem pr. chroniącym jego ustawowe uprawnienia przed przekazaniem przez radę gminy

gdyby wójt chciał przekazać kompetencje - może to zrobić jedynie za zgodą rady / w drodze porozumienia z innym wójtem / przez powierzenie przez radę na jego wniosek innym organom

rada może przenieść tylko uprawnienia wójta do wydawania decyzji, nie może przenieść uprawnień realizowanych w innych formach, np. cywilnopr.

rada może przenieść kompetencje tylko na podmioty pozostające w strukturze organizacyjnej gminy (chyba że przepis szczególny zezwala)

rada nie może udzielać upoważnień kierownikom jedn. org. Gminy do wydawania decyzji w sprawach, w których są upoważnieni z mocy ustawy / przepisu wykon.

2. powierzanie orzecznictwa adm. organom związków gmin / powiatów

rada gminy / powiatu może upoważnić do wydawania decyzji adm. w indywidualnych sprawach z zakresu adm. publ. organy związków komunalnych / powiatowych

prawa / obowiązki jedn. sam. uczestniczących w związku przechodzą na organy danego związku z chwilą ogłoszenia jego statutu

zakres tych praw / obowiązków określony jest w statucie (może ulegać zmianie z woli zainteresowanych gmin / powiatów zmiana w statucie)

z chwilą przejścia praw / obowiązków związek nabywa właściwość rzeczową i miejscową

zakres przedmiotowy przekazanych kompetencji: sprawy z zakresu zadań własnych / zleconych ustawowo, w tym także rozstrzygane w formie decyzji adm., nabytych w drodze porozumień z organami adm. rządowej (chyba że w porozumieniu zawarty jest zakaz subdelegacji)

związek wykonuje zadania we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność

wskazanie podmiotu mającego wydawać decyzje adm. powinno nastąpić w statucie związku

(domniemanie, że jest nim przewodniczący zarządu związku)

nie ma zmiany właściwości organów wyższego stopnia SKO

3. powierzanie uprawnień orzeczniczych podmiotom z poza sfery sam. teryt., wykonującym funkcje gosp., będących podmiotami pr. prywatnego

wiąże się to z prywatyzacją zadań publ. przez powierzanie ich organizacjom społ., fundacjom, związkom wyznaniowym itd.

forma pr. - umowa / porozumienie

dotyczy przede wszystkim spraw ze sfery zadań wykonywanych w formach niewładczych (przekazanie uprawnień tym podmiotom do wydawania decyzji może nastąpić jedynie gdy przepis pr. mat. tak stanowi)

specjalne strefy ekonomiczne:

• strefa: wyodrębniona niezamieszkana część terytorium Polski, na której terenie może być prowadzona określona działalność gosp. na zasadach ustalonych w ustawie

• tworzone przez RM (rozporządzenie), na wniosek ministra właściwego do spraw gospodarki (wymagana opinia wojewody + zgoda rady gminy właściwej ze względu na położenie strefy)

• rozporządzenie określa m. in. nazwę / teren strefy / przedmiot działalności / okres, na który ustanawia się strefę / podmiot zarządzający strefą

• podmiot zarządzający strefą: SA lub sp. z o.o. (Skarb Państwa / sam. woj. musi posiadać większość głosów w takiej spółce na walnym zgromadzeniu / zgromadzeniu wspólników, a także jest uprawniony do powoływania / odwoływania większości członków zarządu)

• podstawowy cel: prowadzenie działalności gosp.

• możliwość przeniesienia na rzecz organu zarządzającego strefą (na jego wniosek) ściśle określonych uprawnień orzeczniczych należących do starosty (np. z zakresu pr. budowlanego) / wójta

~ dla skuteczności przeniesienia wymagana jest zgoda wojewody

~ uprawnienia, które może przenieść gmina: wydawanie decyzji w sprawach ustalenia warunków zabudowy i zagospodarowania terenu (forma pr. przeniesienia - uchwała rady gminy, podjęta na wniosek podmiotu zarządzającego strefą; ma charakter pr. miejscowego)

• „zarządzający strefą” - SA / sp. z o.o.

~ przeniesienie uprawnień orzeczniczych może nastąpić tylko na wniosek organu reprezentującego spółkę na zew. ZARZĄD

~ zasady wydawania decyzji - umowa sp. z o.o. / statut SA / uchwała rady gminy

• min. do spraw gosp. może przenieść na zarządzającego strefą uprawnienia do wydawania decyzji - zezwoleń na prowadzenie działalności gosp. w strefie

5. WYŁĄCZENIE ORGANU ADM.

• 3 grupy przepisów dotyczące wyłączenia:

1. wyłączenie pracownika organu adm.

przesłanki - art. 24 § 1 i § 3 KPA (wskazują na bliskość pracownika wobec stron post. / ze względu na bliskość wobec załatwianej sprawy)

wg § 1 wyłączenie następuje z mocy pr., zbędne jest wydawanie w tej sprawie odrębnego postanowienia

wg § 3 wyłączenie następuje na mocy wydania odrębnego postanowienia, gdy uprawdopodobnione zostało istnienie okoliczności innych niż wymienionych w § 1, mogących mieć wpływ na bezstronność pracownika załatwiającego sprawę

~ wyłączenie na wniosek: pracownika / strony / z urzędu

~ postanowienie o wyłączeniu - bezpośredni przełożony pracownika

po wyłączeniu pracownika sprawę załatwia inny pracowni urzędu wyznaczony przez bezpośredniego przełożonego

na post. o wył. nie przysługuje zażalenie; można je zaskarżyć dopiero w odwołaniu od decyzji

2. wyłączenie organu adm. (art. 25 KPA)

odnosi się do szeroko pojętych „interesów majątkowych” osoby piastującej funkcję organu adm. / osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia

art. 25 § 1 pkt 1: na skutek wyłączenia, sprawę załatwia organ wyższego stopnia; organ ten może wyznaczyć do załatwienia sprawy inny podległy sobie organ

art. 25 § 1 pkt 2: sprawę załatwia organ wyższego stopnia nad organem, w którym osoba wymieniona w przepisie zajmuje stanowisko kierownicze

~ np. gdy sprawa dotyczy interesów majątkowych wojewody, organem uprawnionym do jej załatwienia jest właściwy rzeczowo minister

~ gdy wyłączony organ gminy w sprawie dotyczącej interesów majątkowych prezesa SKO, organ do załatwienia sprawy powinien wyznaczyć Prezes RM

w stosunku do organu mają zastosowanie także przepisy o wyłączeniu pracownika

~ minister / wojewoda podlegają tożsamym rygorom co pracownik ich aparatu pomocniczego (urzędu) + rygory dodatkowe zawarte w art. 25 KPA

~ w przypadku wyłączenia organu monokratycznego, wyłączeni wszyscy pracownicy danego urzędu (z chwilą wyłączenia organu tracą moc wydane przez niego upoważnienia do wydania decyzji adm. przez pracowników podlegającego mu urzędu)

~ istnieją przypadki, gdy wyłączenie wójta nie będzie skutkowało wyłączeniem pracowników danego urzędu:

podstawą pr. wyłączenia art. 24 § 3 KPA (przysposobienie, opieka, kuratela) - wójt wyłączony z udziału w post., nie od załatwienia sprawy

wyłączenie zarządu w całości - gdy sprawa majątkowa starosty / marszałka (bo są przewodniczącymi zarządów z mocy pr.)

zarząd może zostać wyłączony od udziału w post. także, gdy się okaże, że na skutek wyłączenia poszczególnych członków stanie się niezdolny do podjęcia decyzji w skutek braku kworum

~ najmniejszy dopuszczalny skład:

2 osoby (gdy zarząd złożony z 3 członków)

3 osoby (gdy zarząd złożony z 5 członków)

w przypadku wyłączenia zarządu sprawę załatwia SKO lub wyznacza ono zarząd innej jedn. sam. teryt.

3. wyłączenie członka organu kolegialnego

przesłanki takie jak w przypadku wyłączenia pracownika

o wyłączeniu członka zarządu postanawia przewodniczący / skład orzekający SKO

wyłączony członek zarządu (w przeciwieństwie do pracownika) nie może wykonywać żadnych czynności procesowych

• wydanie decyzji z naruszeniem przepisów o wyłączeniu skutkuje wadliwością decyzji

gdy decyzja niedostateczna - możliwość zmiany / uchylenia

gdy decyzja ostateczna - możliwość wznowienia post.

• kwestia wyłączenia gminy od udziału w post. adm., gdy jest stroną takiego post.

wg orzecznictwa pojęcie strony może być wywiedzione tylko z przepisów pr. mat. - normy pr., która stanowi podstawę ustalenia uprawnienia / obowiązku

~ gmina jako os. pr. będzie stroną post. adm., gdy:

będzie podmiotem żądającym czynności od jakiegoś organu adm.

na tych samych zasadach co obywatel stanie się podmiotem administrowanym w związku z realizacją określonej kompetencji właściwego organu adm. publ.

skutki pr. uznania za stronę mogą być dwojakiego rodzaju:

~ gmina jako strona post. wszczętego z inicjatywy innych podmiotów niż organy tej gminy organom gminy przysługuje pełnia praw strony w toku instancji / w post. przed NSA

~ gmina jako strona post. wszczętego przez jej organy i w jej interesie wg Martysza organy gminy powinny się wyłączyć od udziału w post.

(np. wydanie zezwolenia na wycięcie drzew z nieruchomości stanowiących własność gminy, lokalizacja inwestycji gminnych)

1

---