ROZDZIAŁ XII - Dowody i postępowanie wyjaśniające
1 Pojęcie dowodu
a) Konsekwencje danej normy materialnego prawa administracyjnego ustala się w stosunku do określonego podmiotu ze względu na zaistnienie określonych faktów, zdarzeń czy okoliczności, objętych przedmiotowym zakresem tego prawa.
b) Zgodnie z zasadą prawdy obiektywnej organ administracyjny ma obowiązek zapoznać się z całą sferą faktów będących przedmiotem postępowania, dokonać ich prawidłowej oceny oraz wydać uzasadnioną decyzję ( 107 § 1 i 3 KPA )
c) Zgodnie z art.75 § 1 KPA jako dowód należy dopuścić wszystko co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem( np. posłużenie się jako środkiem dozwolonym - informacji uzyskanej od osoby która wg 82 KPA nie może być świadkiem)
uznanie dowodu za sprzeczny z prawem następuje w drodze postanowienia na które służy zażalenie ( 77 § 2 )
2 Definicje
Dowód- rezultat postępowania dowodowego, jako czynność zmierzająca do wykazania prawdziwości twierdzenia
Środek dowodowy - rzecz lub czynność w o której zostało przeprowadzone postępowanie dowodowe, np. zeznanie świadka.
Źródło dowodowe -
a) osoby dostarczające środków dowodowych lub rzeczy z których wynika określony środek dowodowy
b) dowody nienazwane - np. płyty CD, taśmy dźwiękowe.
3 Organ administracji jest zobowiązany zebrać cały materiał dowodowy i po jego rozpatrzeniu wydać decyzję administracyjną. Dowody są „ równe” wobec siebie, a tylko przepis szczególny może przyznać pierwszeństwo niektórym dowodom.
Fakty nie objęte materiałem dowodowym nie mogą stanowić podstawy rozstrzygnięcia chyba, że są to fakty powszechnie znane lub znane organowi z urzędu ( 77 § 4 KPA)
„Fakty powszechnie znane” to : fakty historyczne np. data zakończenia II Wojny Światowej. Ich zbiór nie jest zamknięty i zależy przede wszystkim od poziomu wykształcenia obywateli. Fakty te organ zawsze uwzględnia z urzędu choćby sprawy się do nich nie odnosiły. Nie ma też obowiązku informowania o nich stron.
„fakty znane organowi z urzędu” - to informacje które są temu organowi znane, jak również te które są możliwe do ustalenia na podstawie danych, którymi rozporządza ten organ. Nie chodzi tutaj o fakty znane np. pracownikowi danego urzędu z doświadczenia ale wynikające z materiałów dostępnych mu z tytułu jego pracy w danym urzędzie. Np. dokumenty, rejestry itp. KPA 3+ mówi o nich w art. 35§2 ( niezwłoczne załatwienie spraw w oparciu o te informacje ), 77§4 i 220§1 ( zakaz żądania zaświadczenia na potwierdzenie faktów znanych mu z urzędu ). Wszystkie informacje znajdujące się w posiadaniu organu administracji publicznej winny być należycie przetworzone i wykorzystane na jego i stron potrzeby. Zakazuje się również żądania informacji od stron o ile są w posiadaniu wydziału będącego w strukturze tegoż urzędu. Fakty znane z urzędu należy zakomunikować stronie przed wydaniem decyzji administracyjnej, w takim terminie aby mogła się do tych faktów ustosunkować.
II Przedmiot dowodu
1. Definicja
Przedmiot dowodu - fakty mające znaczenie dla sprawy a zatem dotyczące danej sprawy administracyjnej oraz mające znaczenie prawne.
2. Strona może żądać przeprowadzenia dowodu i żądanie to powinno być uwzględnione gdy ma np. na celu wyeliminowanie innego, wcześniejszego dowodu lub w celu uzupełnienia dowodów już zebranych.
III Uprawdopodobnienie i prawdopodobieństwo.
Domniemania faktyczne i prawne.
Fikcje prawne.
Uprawdopodobnienie i prawdopodobieństwo.
KPA nie przybliża ich prawnego znaczenia. Analiza przepisów doprowadza do wniosku iż „prawdopodobieństwo” może być uwzględnione również z urzędu, warunek „uprawdopodobnienia” zwykle odnosi się do tego kto wywodzi z niego określone skutki prawne.
Uprawdopodobnienie jest zastępczym środkiem dowodu w znaczeniu ścisłym. Regułą jest dowód a uprawdopodobnienie to wyjątek na korzyść tej strony, która powołuje się na pewien fakt.
Uprawdopodobnienie nie daje pewności lecz tylko wiarygodność, ufność danego faktu. Aby organ wziął fakt za uprawdopodobniony wystarczy każdy nawet najmniejszy stopień prawdopodobieństwa który organ uzna za dostateczny. „Uprawdopodobnić” to przekonać o prawdopodobieństwie. „Prawdopodobieństwo” możliwość, szansa wydarzenia się czegoś. Uprawdopodobnienie (prawdopodobieństwo) stanowi podstawę do podjęcia jedynie określonych czynności procesowych, należą one do grupy czynności procesowych orzeczniczych przybierających postać postanowienia. Nie rozstrzygają o istocie sprawy, rozstrzygają tylko zagadnienia wpadkowe.
Domniemania faktyczne i prawne.
domniemanie faktyczne - oparte na doświadczeniach człowieka ( preasumpto facti )
domniemanie prawne - wprowadzane jest mocą przepisów prawa 33§4 ; 76§1 i 3
wzruszalne
niewzruszalne
3.Fikcja prawna ( 2 znaczenia)
przyjmowanie przez ustawodawcę niewątpliwej i oczywistej nieprawdy za prawdę
świadome przyjęcie przez ustawodawcę pewnych twierdzeń za prawdziwe bez względu na to czy odpowiadają rzeczywistości czy nie.
Problem fikcji prawnej pojawia się w szczególności w przepisach regulujących dostarczanie pism. W określonych przepisach sytuacjach nakazują one uznać doręczenie pisma za prawnie skuteczne.
IV Klasyfikacja środków dowodowych.
Art. 75 §1 przedstawia katalog środków dowodowych, nie jest to jednak katalog zamknięty, wymienianie w nim środki noszą miano środków dowodowych nazwanych, nie wymienione natomiast środków dowodowych nienazwanych. Ograniczenia tego katalogu może dostarczyć tylko ustawa.
1. Środki bezpośrednie
To dowody na podstawie których organ prowadzący postępowanie może stwierdzić prawdziwość jakiegoś faktu poprzez jego bezpośrednie postrzeganie, np. oględziny - fakt wycięcia drzewa, dokumenty ( ale treść dokumentu zaliczamy do pośrednich )
- środki pośrednie
Ich istota sprowadza się do zasady, że postrzeganie przez organ jakiegoś faktu przekonuje go do istnienia innego faktu np. treść dokumentu, opinie biegłych, zeznania świadków.
2.- Środki rzeczowe
źródłem informacji jest rzecz, jej cechy zewnętrzne lub właściwości, można je dostrzec np. przez oględziny
środki osobowe
dowody pochodzące od ludzi. Dzielimy je na ustne i pisemne.
3.- środki podstawowe
np. dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych, oględziny. Ich spełnienie nie jest uzależnione od spełnienia określonych w prawie przesłanek
środki posiłkowe
przesłuchanie strony - strona musi wyrazić na nie zgodę
Różnicą między nimi jest kryterium dopuszczalności przeprowadzenia dane środka dowodowego.
4.- środki nazwane i nienazwane
Nazwanymi są wymienione w art. 75§1 za. 2, nienazwane to wszystkie pozostałe mieszczące się pod pojęciem „wszystko co się przyczyni do wyjaśnienia sprawy”
5.- środki historyczne
znane inaczej odtwórczymi. Odtwarzają fakt bezpośrednio np. fotografia.
środek krytyczny - nie odtwarza faktu, lecz dostarcza innych faktów na podstawie których można wnioskować o fakcie poszukiwanym.
6.- środki pojęciowe
np. zeznania świadka, opinie biegłych, treść dokumentu
środki zmysłowe - uzyskuje się je na podstawie zmysłowej percepcji osób przeprowadzających dowód, np. oględziny
7.- środki dowodowe obciążające
np. gdy udowadniają wniesione oskarżenie
środki dowodowe odciążające
dostarczają faktów korzystnych dla oskarżonego.
V. Środki dowodowe nazwane
1) Dowód z dokumentów
a) dowód urzędowy
Organ jest zobowiązany do dokumentowania w formie pisemnej całego przebiegu procesu administracyjnego.
KPA nie definiuje pojęcia dokumentu, przyznaje tylko zwiększoną moc dowodową dokumentom urzędowym (76)
Aby dokument urzędowy korzystał ze zwiększonej mocy dowodowej musi: być wydany przez uprawniony do tego organ, sporządzony w formie pisemnej. Jego moc dowodowa nie jest bezwzględna, organ może sam ustalić jego nieprawdziwość lub skorzystać z pomocy sądu.
Np. organ wydający dokument na podstawie danych które podlegają aktualizacji i ten sam dokument który był „prawdziwy jakiś czas temu” jest już nieprawdziwy , np. zmienił się adres.
Kserokopia - ma moc dokumentu oryginalnego gdy jest uwierzytelniona; jest on dokumentem pochodnym.
b)dokumenty prywatne
moc dowodową tego dokumentu można przyrównać do zeznania świadka.
KPA nie dzieli dokumentów na prywatne i publiczne.
2) Dowód z zeznań świadków
w postępowaniu administracyjnym obejmuje on obowiązek stawienia się na wezwanie organu oraz obowiązek złożenia zeznań. Nie ma obowiązku przyrzeczenia zeznawania prawdy.
świadkiem jest osoba fizyczna posiadająca określone informacje, które wg. Oceny strony lub organu mogą przyczynić się do wyjaśnienia sprawy.
KPA przewiduje (82) 2 grupy osób fizycznych objętych ograniczeniem
osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania sowich spostrzeżeń, ale np. os. niewidoma może być świadkiem z tego co słyszała.
Osoby które nie mogą być świadkami z powodów prawnych ich zdolność postrzegania nie jest zakłócona, ale informacje którymi dysponują nie mogą być ujawnione z mocy przepisu prawa. Np. osoby zobowiązane do zachowania tajemnicy państwowej i służbowej na daną okoliczność, chyba, że zostały z niej zwolnione.
Pozostałe osoby mają prawny obowiązek składania zeznań w charakterze świadka.
Ograniczenie w tym zakresie stanowi instytucja odmowy zeznań i odmowy odpowiedzi na pytania. Zawiera ona tylko krąg osób które mogą z tego ograniczenia skorzystać ( małżonek, zstępni, wstępni, rodzeństwo strony itp. )
Dodatkowo świadek może odmówić odpowiedzi na pytania gdy mogłoby to narazić jego lub jego bliskich na odpowiedzialność karną, hańbę lub bezpośrednią szkodę majątkową, albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej ( 83§2 ) . Stwierdzenie tego prawa należy do organu.
3) Dowód z opinii biegłych (84)
organ może zwrócić się do biegłego (biegłych ) jeżeli uzna, że w rozstrzyganej przez niego sprawie wymagane są wiadomości specjalne.
Wiadomościami specjalnymi są np. wiadomości z zakresu budownictwa, ochrony środowiska itp. ( nie ma ograniczeń).
Fakultatywny udział biegłego w postępowaniu administracyjnym bywa ograniczony przepisami ustaw szczególnych i wówczas organ winien zasięgnąć opinii biegłego a jej brak stanowi rażące naruszenie prawa.
Opinia może być sporządzona w formie ustnej lub pisemnej, wymaga ona uzasadnienia.
Organ nie jest związany opinią biegłego.
4) Dowód z oględzin
to dowód bezpośredni
strona ma obowiązek okazania przedmiotu oględzin, jeżeli przedmiot znajduje się u osób trzecich są one również zobowiązane do jego okazania - sankcja 88§1
dowód z oględzin może być również stosowany względem osób, w sytuacji gdy wiąże się to z przyznaniem świadczeń, np. renty.
Okazania mogą być przeprowadzone przed organem jak i również w miejscu zdarzenia, czy w miejscu zamieszkania.
85 § 1 Organ może przeprowadzić oględziny, chyba, że ustawa ustawa przewiduje konieczność
decyzję o przeprowadzeniu oględzin może podjąć organ z własnej inicjatywy jak i na wniosek strony.
Szczególne postacie oględzin
wywiad środowiskowy, np. przyznanie pomocy społecznej
oględziny osób, np. obowiązek obronny ( służby wojskowej )
przeszukanie, np. na granicy
5.Przesłuchanie stron
jest to środek dowodowy uzupełniający, czyli nie może być jedynym i może być zastosowany po spełnieniu łącznie 2 przesłanek
wyczerpaniu innych środków dowodowych lub ich braku
gdy pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla wyjaśnienia sprawy
przesłuchanie strony może być przeprowadzone w formie pisemnej i ustnej ( ta wymaga sporządzenia protokołu ).
6.Zaświadczenia. Oświadczenia stron.
jeśli przepis prawa nie ma wymaga urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego w drodze zaświadczenia właściwego organu administracyjnego, organ administracji publicznej odbiera od strony, na jej wniosek oświadczenie złożone pod rygorem odpowiedzialności za fałszywe zeznania.
Jest to środek który może być wykorzystany w postępowaniu wyjaśniającym.
Zaświadczenie jest (najczęściej) dokumentem urzędowym potwierdzającym określone fakty, wydane na żądanie strony, w niektórych wypadkach jest ono niezbędne już przy wszczęciu postępowania administracyjnego.
Jeżeli przepis prawa nie wymaga złożenia zaświadczenia, a strona chciałaby i tak je uzyskać musi w tym wypadku wykazać swój interes prawny ( 217§2 )
Oświadczenie może zostać złożone pisemnie lub ustnie do protokołu.
VI. Środki dowodowe nienazwane.
1.To te środki, które nie są uregulowane KPA, więc przepisy również nie regulują zasad i trybu ich przeprowadzenia, stosuje się do nich zatem odpowiednio przepisy kodeksu normujące najbliższy danemu środkowi dowód przewidziany w kodeksie + zasady ogólne.
2.Zalicza się do nich najczęściej ( katalog otwarty ):
dowód z opinii instytutu naukowego lub naukowo-badawczego oraz instytucji specjalistycznej
jest to środek podobny do opinii biegłego indywidualnego
zasięganie takich opinii jest zjawiskiem incydentalnym, decyzja należy do organu
opinie powinny być podjęte kolektywnie
tylko w formie pisemnej
w opinii powinny znajdować się m.in. następujące dane dotyczące osób wydających , imiona i nazwiska, stopnie naukowe i stanowiska służbowe ze wskazaniem dziedziny wiedzy w której się specjalizują oraz wyszczególnienie osoby pod której nadzorem wydano opinię.
W odróżnieniu od biegłego nie zachodzi tu przymus wydania opinii.
dowód z filmu
dowód z telewizji ( dowód z utrwalonego obrazu telewizyjnego )
dowód z fotokopii - to kopia dokumentu uzyskana metodą fotograficzną, niezbędne będzie wówczas stwierdzenie zgodności z oryginałem i jej poświadczenie.
Dowód z fotografii
Dowód z planu - plan -rysunek będący odzwierciedleniem małego obszaru i zawierający szczegóły w określonej skali,
Dowód z rysunku
Dowód z płyt lub taśm dźwiękowych, a także innych przyrządów utrwalających obrazy lub dźwięki albo obrazy i dźwięki.
Walor dowodowy takiej taśmy zależy od jej stanu i od treści zapisu, okoliczności i celów nagrania, osoby która dokonała zapisu.
VII. Zajęcie stanowiska w sprawie przez inny organ.
Zgodnie z art. 19 organy administracji przestrzegają swojej właściwości rzeczowej i miejscowej z urzędu, wyjątki od tej zasady mogą zastąpić jedynie przepisy ustawy, zobowiązujące lub uprawniające organy do wzajemnego współdziałania w procesie wydawania decyzji a ściślej w toku postępowania wyjaśniającego.
Jeden organ prowadzi postępowanie główne, współdziałające z nim postępowanie wyjaśniające
Organ współdziałający nie może zastępować organu właściwego do wydania decyzji w rozpatrywaniu oraz rozstrzyganiu sprawy, a winien jedynie przyczyniać się do poszerzenia jego wiedzy odnoszącej się do stanu faktycznego, prawnego sprawy.
Stanowisko organu współpracującego nie rozstrzyga o istocie sprawy, ani nie kończy jej w instancji administracyjnej
Podstawową przyczyną współdziałania jest resortowy lub terytorialny podział kompetencji, którego mankamenty mogą być łagodzone przez współpracę niekiedy kilku nawet organów.
Współpraca w podjęciu decyzji może wystąpić nie tylko z organami administracji ale nawet z organami organizacji społecznych oraz z podmiotami o charakterze doradczym czy konstytucyjnym.
Ta rozumiane współdziałanie dotyczy organów, które są równorzędne względem siebie, a nie organów powiązanych ze sobą podległością służbową. Nie ma również zastosowania pomiędzy kierownikami jednostek organizacyjnych urzędów, gdyż wchodzą oni jedynie w skład aparatu pomocniczego danego organu; nie stosuje się gdy zarówno do wydania decyzji w postępowaniu głównym, jak i wydaniu opinii uprawniony jest ten sam organ.
Inicjatywa podjęcia współdziałania leży po stronie organu prowadzącego postępowanie główne, na nim spoczywa również obowiązek powiadomienia wszystkich stron postępowania o podjęciu współdziałania.
Organ który został wezwany do podjęcia współdziałania nie może odmówić zajęcia stanowiska w tej sprawie. Ma to zrobić niezwłocznie max. W ciągu 2 tygodni, chyba, że przepisy ustaw szczególnych wyznaczają inny termin.
Kolejność podejmowanych czynności w procesie współpracy
wszczęcie postępowania przed organem powołanym do wydania decyzji ( wszczęcie postępowania głównego)
stwierdzenie obowiązku współdziałania i zwrócenie się do innego organu o wydanie opinii
zawiadomienie strony o wymogu uzyskania tego stanowiska
uzyskanie i rozpatrzenie stanowiska tego organu
wydanie decyzji kończącej postępowanie w sprawie
W niektórych wypadkach niewydanie opinii przez organ współdziałający oznacza brak zastrzeżeń tego organu ( mówi o tym np. art. 64 ust 5 zd. 2 PrGeolGórn)
Organ współdziałający wydaje opinię w formie postanowienia na które służy zażalenie
Organ prowadzący postępowanie główne może wydać decyzję dopiero po otrzymaniu ostatecznej opinii w tej sprawie od organu współdziałającego.
Wydanie decyzji z pominięciem współdziałania wynikającego z przepisów prawa, sprawia, że decyzja taka jest wadliwa.
VIII. Postępowanie dowodowe.
Zasady postępowania dowodowego
należy stosować większość zasad ogólnych ze szczególnym naciskiem na art. 7 [ prawda obiektywna ] i rozwijający go art. 77§1 ( nakłada on na organ administracyjny obowiązek zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego) Pominięcie czy zlekceważenie jakiegokolwiek dowodu może skutkować wadliwością podjętej decyzji. Należy podkreślić również fundamentalne znaczenie zasady czynnego udziału strony w postępowaniu, udzielaniu informacji stronom, pisemności, a także szybkości i prostoty/
zasada prawdy obiektywnej nakłada obowiązek aby wszelkie czynności dowodowe były podejmowane przez organ lub pracownika który nie podlega wyłączeniu na podst. ( 24-25 KPA )
zasada oficjalności - organ jest obowiązany z urzędu przeprowadzić dowody służące ustaleniu stanu faktycznego sprawy.
Bezpośredniości - zobowiązuje ona organ by czerpał wiadomości o faktach z pierwszego źródła, korzystał z dowodów pierwotnych. Pochodne mogą być wykorzystane dopiero po wyczerpaniu pierwotnych.
Ograniczenia z bezpośredniości
Art.. 52 - dopuszcza możliwość stosowania tzw. Pomocy prawnej. Wprawdzie organ prowadzący postępowanie, zwracając się z wnioskiem o udzielenie tej pomocy, jest zobowiązany oznaczyć szczegółowy przedmiot i zakres tej pomocy, niemniej osobiście nie dokonuje czynności doradczy, otrzymuje jedynie stosowne dokumenty potwierdzające ich wykonanie.
Nie obejmuje prowadzenia postępowania dowodowego przez organ kolegialny, który może zlecić prowadzenie tego postępowania w całości lub w części jednemu ze swych członków lub pracowników.
Organ odwoławczy nie może orzekać wyłącznie na podstawie dostarczonych mu akt sprawy, sam powinien podejmować ocenę czy zgromadzony w I instancji materiał dowodowy jest wystarczający
Strona ma nieograniczone prawo do zgłaszania nowych dowodów a także do przeprowadzania dowodów zgromadzonych przez organ.
Organ może nie uwzględnić żądania przeprowadzenia dowodu tylko gdy:
żądanie nie zostało zgłoszone w toku przeprowadzania tych dowodów lub w czasie rozprawy.
Jeżeli żądanie dot. Okoliczności już stwierdzonych innymi dowodami oraz nie mają one znaczenia dla sprawy
organ dokonuje swobodnej oceny dowodów, ale jest związany normami prawa procesowego oraz zachowaniem reguł tej oceny
postępowanie dowodowe oparte jest na zasadzie pisemności
Ciężar dowodu.
spoczywa na organie administracyjnym, ale w postępowaniu wyjaśniającym organ winien także przeprowadzić dowody wskazane przez stronę, która może wystąpić z takim żądaniem na każdym etapie danego postępowania. Skuteczność tego żądania regulują przesłanki art. 78.
Z zasady czynnego udziału strony w postępowaniu możemy dojść do przekonania, że ciężar dowodu w niektórych sytuacjach będzie rozłożony nierównomiernie, lub będzie spoczywał tylko na stronie, np. gdy strona stara się odeprzeć niekorzystne dla niej rezultaty.
Uprawnienia strony w postępowaniu dowodowym
prawo żądania przeprowadzenia dowodu 78§ 1
strona może wystąpić na każdym etapie postępowania wyjaśniającego po warunkiem spełnienia określonych w ustawie przesłanek.
czynny udział strony w postępowaniu
obowiązek organu zawiadomienia strony o czynnościach dowodowych w których może uczestniczyć min. 7 dni przed tym terminem. Zasada ta może być ograniczana przepisami szczególnymi.
Strona może aktywnie uczestniczyć np. zadawać pytania, składać wyjaśnienia itp.
obowiązek organu zaznajomienia strony z wynikiem procesu dowodzenia ( strona powinna mieć możliwość wypowiedzenia się co do przeprowadzonych dowodów )
możliwość wglądu do akt sprawy,( również sporządzania np. notatek, odpisów )
IX. Formy postępowania dowodowego
Rozprawa
Istota rozprawy administracyjnej
jest jedna z form ( obok postępowania gabinetowego ) postępowania wyjaśniającego w ogólnym postępowaniu administracyjnym. Jest równorzędna z postępowanie gabinetowym
rozprawa musi być przeprowadzona w sytuacjach wskazanych przez kodeks, jeżeli kodeks nie reguluje sytuacji przeprowadza się wówczas postępowanie gabinetowe.
Rozprawa polega na skoncentrowaniu w określonym miejscu i czasie wszystkich podmiotów postępowania w danej sprawie, którzy w sposób ustny, bezpośredni dokonują poszczególnych czynności postępowania wyjaśniającego.
Obowiązek przeprowadzenia rozprawy ciąży na organie administracji publicznej właściwym do orzekania w danej sprawie.
b) Przesłanki rozprawy administracyjnej Ich wystąpienie nakłada na organ obowiązek przeprowadzenia rozprawy.
- zapewni to przyśpieszenie lub uproszczenie postępowania
związek z zasadą szybkości i prostoty postępowania, art. 12§ 1
jest to pojęcie nieokreślone i zasadność należy do oceny organu
- zapewni to osiągnięcie celu wychowawczego:
chodzi tu o sytuację gdy rozprawa zapewni dodatni wpływ na ukształtowanie się postawy określonej osoby, w sferze obywatelskiej, społecznej, prawnej itd.
- wymaga tego przepis prawa
inny niż zawarty w Kodeksie przepis rangi ustawowej, np. art. 44 ust 1 Zagospodarowanie przestrzeni.
- zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów stron
dotyczy tylko tych postępowań w których występuje wielość stron
chodzi tu o kwestie „sporne” stron, sprzeczne ich interesy, które wymagają uzgodnienia
jest to pojęcie nieostre, a więc organ musi zdecydować czy w danej indywidualnej sprawie zachodzi obowiązek prowadzenia rozprawy
- jest to potrzebne dla wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków lub biegłych albo w drodze oględzin
Czynności poprzedzające rozprawę - na ich zakres ma przede wszystkim wpływ przedmiot rozprawy
wezwania
skierowanie do strony obejmuje złożenie przed rozprawą wyjaśnień, dokumentów i innych dowodów oraz stawienie się na rozprawę osobiście lub przez przedstawicieli albo pełnomocników.
Elementy związane z technicznym przeprowadzeniem rozprawy
określenie terminu i miejsca rozprawy
szczególnym elementem wezwania na rozprawę Kodeks uznaje określenie jej przedmiotu czyli sprawy administracyjnej w której toczy się postępowanie.
Wskazanie w wezwaniu na rozprawę skutków prawnych nie zastosowania się do wezwania.
Wezwanie musi mieć formę pisemną
jeżeli jest prawdopodobieństwo istnienia osób, które mają prawo do czynnego udziału w rozprawie, a organ o nich nie wie co wiąże się z niemożliwością ich poinformowania, w takich sytuacjach organ ma obowiązek ogłoszenia o terminie, miejscu i przedmiocie rozprawy w formie obwieszczeń albo w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości.
Zasady kierowania rozprawą
- zgodnie z art. 93, rozprawą kieruje wyznaczony do przeprowadzenia rozprawy pracownik tego organu administracji publicznej, przed którym toczy się postępowanie. Gdy postępowanie toczy się przed organem kolegialnym rozprawą kieruje przewodniczący albo wyznaczony członek organu kolegialnego.
Przebieg rozprawy administracyjnej.
KPA nie określa w sposób pełny czynności procesowych podejmowanych w czasie rozprawy administracyjnej. W literaturze wyodrębnia się część wstępną rozprawy i część właściwą ( główną ) rozprawy.
- Do czynności wstępnej należą w szczególności: wywołanie sprawy, otwarcie rozprawy oraz sprawdzenie stawiennictwa. Ich wykonanie należy do kierującego rozprawą. Najistotniejsze spośród nich znaczenie posiada sprawdzenie stawiennictwa i obejmuje wszystkie podmioty, które stawiły się na rozprawę. Kodeks przyjmuje jako zasadę, iż nieobecność na rozprawie stron należycie wezwanych nie stanowi przeszkody do jej przeprowadzenia. W trzech tylko przypadkach na kierującym rozprawą spoczywa obowiązek odroczenia jej w sytuacji gdy :
zostaną stwierdzone poważne nieprawidłowości w wezwaniu stron na rozprawę.
Gdy niestawienie się strony zostało spowodowane przeszkodą trudną do przezwyciężenia
Wystąpi inna poważa przyczyna
- Zakres czynności procesowych należących do części właściwej rozprawy wynika z istoty i celu rozprawy administracyjnej. Co do zasady, są to zatem czynności zmierzające do przeprowadzenia dowodów.
Przeprowadzane czynności wymagają zachowania określonego porządku, którego zapewnienie należy do kierującego rozprawą. W ramach tego obowiązku ustala on kolejność przeprowadzanych czynności procesowych, stwarza gwarancje osiągnięcia celu czynności procesowej ( np. przesłuchuje świadka pod nieobecność innych świadków, którzy jeszcze nie składali zeznań), zapobiega celowemu przedłużaniu czynności postępowania. Do istotnych obowiązków kierującego rozprawą należy także wykonywanie tzw. Policji sesyjnej ( art. 96 KPA ). Podstawą zastosowania środków takiego rodzaju jest niewłaściwe zachowanie się w czasie rozprawy.
2) Postępowanie gabinetowe
W sytuacji gdy nie występuje przesłanka rozprawy, organ administracji publicznej prowadzi postępowanie dowodowe w formie gabinetowej, nazywanej również kameralną. Jest ono także krótko określane jako przesłuchanie, rozumiane jako dialog między organem a jedną ze stron uczestniczących w sprawie, mający na celu jej wyjaśnienie. Postępowanie wyjaśniające wprawdzie mniej sformalizowane w swym przebiegu niż rozprawa, ale obowiązują w nim wszystkie reguły postępowania dowodowego. Zakres czynności dowodowych, ich rodzaju, przeprowadzonych w postępowaniu gabinetowym nie różni się od przeprowadzanych na rozprawie. Odmienności mogą dotyczyć techniki ich wykonania. W formie gabinetowej przeważa zasada pisemności, na rozprawie szerzej stosowana jest forma ustna.