Rozdział XII - Czynności procesowe postępowania administracyjnego
Uwagi wstępne o czynnościach postępowania administracyjnego
na ciąg czynności formalnych składają się działania prawne oraz faktyczne;
ważne miejsce zajmują wśród tych czynności procesowe akty władcze oraz możliwość ich weryfikowania;
do tego ciągu działań muszą być włączone czynności materialno-techniczne, tyle że ich podejmowanie wymaga określonej wiedzy fachowej pracownika;
niezależnie do tego, czy w sprawach stosujemy ten sam przepis prawa materialnego, to stan faktyczny może wymagać innych czynności proceduralnych i dlatego w każdej sprawie inaczej układa się ciąg czynności;
istnieją różne kryteria porządkowania ciągu działań postępowania administracyjnego:
w doktrynie przyjmuje się systematykę k.p.a., która ma być podstawą charakterystyki postępowania w I instancji;
podział na czynności merytoryczne postępowania (wpływają one na zakres podmiotowy i przedmiotowy) oraz na czynności techniczno-procesowe (zwykłe działania w procedurze sądowej i pozasądowej)
trzeba również zwrócić uwagę na środki prawne służące dyscyplinowaniu działań wszystkich podmiotów postępowania oraz na wydawane w toku postępowania orzeczenia organu dotyczące czynności procesowych;
w k.p.a. oraz o.p. czynności procesowe są uregulowane w odniesieniu do toku postępowania w I instancji;
nie przeszkadza to jednak w ich stosowaniu i są one stosowane również w postępowaniu odwoławczym, czy w postępowaniach trybów nadzwyczajnych;
wszczęcie postępowania administracyjnego to zapoczątkowanie czynności procesowych w sprawie, która nie była jeszcze w ogóle rozpoznawana przez organy administracyjne, a także wszczęcie postępowania w kolejnej instancji administracyjnej lub podjęcie postępowania w nadzwyczajnym trybie;
oczywiście przesłanki do wszczęcia tych różnych postępowań będą się różnić, ale wiele czynności związanych z samym wszczęciem postępowania będzie identycznych;
nawiązując jeszcze do tego, dlaczego czynności procesowe trybu zwykłego będą stosowane w innych wymienionych wyżej trybach, to należy zwrócić uwagę, że organy odwoławcze powinny z zasady orzekać co do istoty sprawy i wobec tego albo one same, albo z pomocą organów I instancji powinny one prowadzić wszystkie czynności postępowania, stosując wprost lub odpowiednio przepisy obowiązujące przed I instancją; podobnie jest w przypadku prowadzenia postępowania w trybie nadzwyczajnym;
niektóre czynności procesowe trybu zwykłego będą podejmowane przez różne organy poza ramami postępowania administracyjnego ogólnego lub szczególnego;
przykładem może być przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego przed wydaniem zaświadczenia, albo przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego w sprawach dotyczący skarg i wniosków, co wynika z art. 237 § 2 k.p.a.;
Czynności procesowe wszczęcia postępowania
wszczęcie postępowania
przepisy k.p.a. oraz o.p. głoszą, że postępowanie administracyjne wszczyna się „na żądanie albo z urzędu”;
wszczęcie postępowania na wniosek jest zgodne z zasadą dyspozycyjności, a z urzędu z zasadą oficjalności;
w przepisach proceduralnych wyjątkowo określa się, w jakim wypadku wszczyna się postępowania na wniosek;
generalnie, to przepisy prawa materialnego są od wskazywania przypadków takich możliwości;
organ administracyjny zawsze musi przestrzegać swojej właściwości i to niezależnie od tego, czy ma wszcząć postępowanie z urzędu, czy wszczyna je, gdy wpływa do niego żądanie wszczęcia; jest to jego obowiązek;
w przypadku, gdy organ ustali w drodze czynności wewnętrznych, że nie jest właściwy w sprawie:
jeśli mowa o postępowaniu z urzędu, to nie będzie on miał podstaw do wszczęcia takiego postępowania;
jeśli mówimy o postępowaniu na wniosek, to po zapoznaniu się z treścią żądania, organ ma obowiązek przekazania jego przekazania do administracyjnego organu właściwego albo zwrócenia go osobie wnoszącej z pouczeniem o właściwości w danej sprawie sądu lub jeszcze innego organu
w obecnym stanie prawnym, w k.p.a. od 2011 oraz w o.p. od 2002, organ ma prawne podstawy do odmowy wszczęcia postępowania:
gdy podmiot wnoszący żądanie nie ma legitymacji strony w konkretnej sprawie albo
gdy są inne przyczyny braku podstaw do prowadzenia postępowania w sprawie;
żądanie wszczęcia postępowania wpływające do organu administracyjnego powoduje różne skutki prawne:
jeżeli żądanie odpowiada wszystkim prawnym wymaganiom podmiotowym i przedmiotowym, to powoduje ono wszczęcie postępowania z mocy przepisów procesowych;
żądanie wniesione w formie pisemnego podania powoduje ten skutek z chwilą jego doręczenia organowi, a jeżeli ma formę dokumentu elektronicznego, to skutek ten powstaje po wprowadzeniu go do systemu teleinformatycznego organu;
taki sam skutek prawny następuje wówczas, gdy kilka stron w tej samej sprawie razem i jednocześnie wnoszą żądanie;
jeżeli zaś żądanie wnosi jedna ze stron konkretnej sprawy, to pozostałe strony muszą został zawiadomione o wszczęciu postępowania;
w przypadku, gdy stroną postępowania jest osoba prawna lub organizacja bez osobowości prawnej, to żądanie wnosi jej statutowy lub ustawowy organ;
uchybienie zasadzie dyspozycyjności, czyli gdy organ działa na własną rękę, bez żądania strony, ma znamiona rażącego naruszenia prawa, dającego podstawę do stwierdzenia nieważności decyzji;
istnieje wyjątek, czyli organ może wszcząć z urzędu postępowanie w sprawie, w której prawo materialne wymaga zawsze tylko żądania strony, jeżeli będą spełnione łącznie dwie przesłanki:
wymaga tego szczególnie ważny interes społeczny;
organ uzyska zgodę strony na prowadzenie postępowania, a w przypadku jej braku – umorzy je; w o.p. nie ma czegoś takiego;
z mocy prawa nie powoduje wszczęcia postępowania żądanie dotknięte wadami nieusuwalnymi:
żądania wniesione przez osobę nie będącą stroną postępowania (wada podmiotowa);
żądanie dotyczy sprawy niekwalifikującej się prawnie do rozpatrzenia (wada przedmiotowa)
po stwierdzeniu takiej wadliwości żądania organ wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania, na które osobie wnoszącej żądanie służy zażalenie, a w dalszej kolejności skarga do sądu administracyjnego;
wniesienie żądania przez stronę wywiera skutek prawny w dniu jego doręczenia organowi administracyjnemu, tzn. w dacie wpływu żądania pisemnego albo zgłoszenia do protokołu żądania ustnego lub też wpływa do systemu teleinformatycznego;
żądanie wszczęcia postępowania może być wniesione w formie skargi powszechnej (petycji), która, jeżeli pochodzi od strony, niezależnie od nazwy będzie podstawą wszczęcia postępowania z mocy art. 61 k.p.a. lub art. 165 o.p.;
jeżeli skarga jest pismem procesowym strony, to musi być rozpatrzona zgodnie z przepisami proceduralnymi;
w postępowaniu ogólnym organ administracyjny ma obowiązek ustalenia, jakie podmioty są stronami wszczętego postępowania, i powiadomić je o tym, że mają prawo do czynnego udziału w postępowaniu;
taki sam obowiązek spoczywa na organie podatkowym;
należy również powiadomić prokuratora, jeżeli jego udział w postępowaniu byłby potrzebny (dotyczy postępowania podatkowego), oraz powiadomić organizacje społeczną, jeżeli może być zainteresowana wynikiem sprawy (nie dotyczy postępowania podatkowego);
w toku postępowania nie ma różnic w czynnościach procesowych, które byłyby zależne od trybu jego wszczęcia;
istnieją dwa wyjątki, które są przejawem zasady dyspozycyjności – dotyczy to zawieszenia postępowania oraz jego umorzenia na wniosek strony, która żądała wszczęcia postępowania.
wszczęcie postępowania z urzędu - sytuacje uregulowane w k.p.a.
organ działa z własnej inicjatywy – czy to na skutek własnych informacji, czy kontroli wewnętrznej – albo z inicjatywy organu nadzoru - obowiązek działania na podstawie przepisów prawa;
z żądaniem wszczęcia postępowania dotyczącego określonej osoby lub określonych osób występują podmioty na prawach strony;
wszczęcie postępowania następuje na skutek skargi powszechnej wniesionej przez osobę trzecią
tylko w przypadku żądania organizacji społecznej nie będzie wątpliwości co do daty, w której wszczęto postępowania, ponieważ organ ma obowiązek w tym przypadku wydać postanowienie o jego wszczęciu
w pozostałych przypadkach należy przyjąć, że za datę wszczęcia postępowania z urzędu na podstawie przepisów k.p.a. można uznać dzień pierwszej czynności urzędowej dokonanej w sprawie, której postępowanie dotyczy, przez organ do tego uprawniony, działający w graniach przysługujących mu kompetencji, pod warunkiem że o czynności tej powiadomiono stronę;
wszczęcie postępowanie z urzędu w sprawach podatkowych następuje w formie postanowienia, a data jego doręczenia stanowi datę wszczęcia postępowania;
wszczęcie z urzędu może nastąpić z inicjatywy:
samego organu
na żądanie prokuratora
wskutek skargi powszechnej
organizacji społecznej, która uzyska zgodę danej osoby
nie wydaje się postanowienia o wszczęciu z urzędu, gdy chodzi o ustalenie corocznych zobowiązań podatkowych w niezmienionym stanie faktycznym lub niektórych umorzeń zaległości podatkowych oraz złożenia zeznania odnośnie od podatku od spadku lub darowizny;
organ wszczynający postępowanie powinien od razu zbadać możliwość skorzystania z art. 62 k.p.a. (kilka spraw w jednym postępowaniu); art. 62 może mieć zastosowanie w przypadku wszczęcia postępowania z urzędu lub na żądanie strony;
przepis ten należy stosować wtedy, gdy sprawy są od siebie odrębne, o których trzeba odrębnie orzekać, ale w których jest ten sam stan faktyczny i prawny;
wszczęcie postępowania powoduje rozpoczęcie biegu terminu do załatwienia sprawy;
termin ten zależy od charakteru sprawy i wobec tego od razu przy wszczynaniu postępowania trzeba ustalić, czy należy prowadzić postępowanie wyjaśniające i w jakiej formie;
poza wezwaniem stron do udziału w sprawie konieczne jest ustalenie kręgu uczestników czynności postępowania, których należy wezwać do udziału w nich z odpowiednim wyprzedzeniem.
podanie
przepisy odnoszące się do niego są zamieszczone tam gdzie przepisy dotyczące wszczęcia postępowania;
treścią podania może być żądanie, wyjaśnienie, odwołanie, zażalenie, a więc każdy wniosek procesowy lub inne oświadczenie strony, uczestnika postępowania;
podanie może być wnoszone w celu wszczęcia postępowania, jak też w trakcie jego prowadzenia i po zakończeniu go decyzją;
tylko wtedy, gdy podanie zawiera żądanie wszczęcia postępowania, to zapoczątkowuje ono w ogóle postępowanie administracyjne;
podanie zawierające odwołanie lub zażalenie powoduje wszczęcie postępowania weryfikacyjnego;
w postępowaniu administracyjnym ogólnym i podatkowym obowiązuje zasada ograniczonego formalizmu, która stanowi o najprostszych środkach zapewniających załatwienie sprawy;
jako elementy minimalne podania wymienia się:
wskazanie osoby, od której pochodzi,
jej adres i żądanie
przepisy szczególne oczywiście mogą zaostrzyć te wymagania;
podanie w formie pisma może być doręczone osobiście, przez pocztę, może być wniesione telegraficznie, telefaksem, pocztą elektroniczną oraz elektroniczną skrzynkę podawczą organu – tak samo jest w sprawach podatkowych;
podanie wnoszone drogą elektroniczną musi spełniać wymagania odnośnie do zawartych w nich danych zapisanych w formacie elektronicznym oraz musi być opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym. nie wymienia si;
telefonu jako środka łączności przy wnoszeniu podań;
podanie może być zgłoszone ustnie do protokołu sporządzonego przez pracownika organu, z możliwością potwierdzenia jego wiarygodności, mimo braku podpisu osoby wnoszącej podanie;
wnoszący podanie ma oczywiście prawo żądać potwierdzenia wniesienia przez adnotację do kopii lub osobnym poświadczeniem, również w formie elektronicznej;
w o.p. istnieje możliwość zmiany zakresu lub rodzaju żądania, ale powoduje to ponowne rozpoczęcie biegu terminu załatwienia sprawy;
uchybienie i braki formy procesowej podania można podzielić na usuwalne i nieusuwalne;
większość braków i uchybień formalnych można usunąć, gdy istnieje możliwość skomunikowania się z wnoszącym podanie;
wraz z wezwaniem do usunięcia braków wyznacza się termin, w którym powinny być dopełnione dodatkowe czynności;
jeśli termin nie zostanie dotrzymany przez wnoszącego podanie i nie będzie on zabiegał o jego przedłużenie, to podanie pozostawia się bez rozpoznania;
tak samo jest w przypadku braków nieusuwalnych – skutkuje to pozostawieniem podania bez rozpoznania nie ma określonej formy procesowej;
za to w o.p. istnieje zapis, że organ podatkowy wydaje postanowienie o pozostawieniu podania bez rozpatrzenia, na które przysługuje zażalenie;
jeśli ktoś źle złoży podanie (właściwość), to organ ma obowiązek skierować podanie do organu właściwego;
zwykła osoba nie ponosi z tego powodu konsekwencji;
w przypadku połączenia wielu spraw w jednym podaniu organ rozpatruje sprawy będące w jego właściwości, a stronę informuje, do których organów powinna się zwrócić w pozostałych sprawach;
osoba wnosząca podanie do organu niewłaściwego, która skorzysta z pouczenia, nie traci terminu, jeżeli taki był ustanowiony do wniesienia podania, a także zachowuje termin wtedy, gdy organ prześle podanie według właściwości;
w przypadku gdy w sprawie właściwy jest sąd powszechny, podanie zwraca się wnoszącemu ze stosowną informacją;
organ administracyjny nie może zwrócić podania dotyczącego sprawy, w której sąd powszechny już wcześniej uznał się za niewłaściwy.
Czynności toku postępowania techniczno-procesowe
czynności techniczno-procesowe postępowania wywołują skutki prawne przez fakty;
organ administracyjny z ich wykorzystaniem władczo ingeruje w sferę praw lub obowiązków różnych podmiotów;
są one konieczne do rozpoznania sprawy, zorganizowania i przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego;
można do nich zaliczyć przede wszystkim:
wezwania wraz z korzystaniem z pomocy prawnej
doręczanie pism procesowych
dopuszczenie stron do akt sprawy
sporządzenie protokołów i adnotacji
oraz prowadzenie metryki sprawy
część z nich określa się w literaturze mianem czynności pomocniczych postępowania;
wezwanie
jest podporządkowane zasadom jawności celu wezwania, ekonomii procesowej, zachowania względów osoby wezwanej (o.p. tego ostatniego nie respektuje);
wezwanie może być skierowane do każdej osoby mającej informacje konieczne w postępowaniu;
musi ono dokładnie określać podmioty, a więc kto kogo wzywa, musi ono określać sprawę, pozycję procesową wezwanego oraz cel, w którym go się wzywa, z zaznaczeniem, czy ma on obowiązek osobistego stawienia się, czy może wyręczyć się pełnomocnikiem lub przekazać żądanie wiadomości na piśmie;
dalej, musi ono określać termin stawiennictwa oraz pouczenie o skutkach niezastosowania się do wezwania;
wezwanie w zwykłej formie pisemnej musi zawierać podpis pracownika z jego danymi osobowymi i służbowymi, a jeśli jest to dokument w formie elektronicznej, wymagany jest bezpieczny podpis elektroniczny z ważnym certyfikatem;
osobistego stawiennictwa można żądać w granicach gminy lub miasta, w których wezwany zamieszkuje (przebywa);
dopuszczalne jest też żądanie stawienia się osobistego osoby zamieszkałej (przebywającej) w sąsiedniej gminie lub mieście;
w sprawach podatkowych ten obowiązek rozciąga się na teren województwa. osoba obowiązana do osobistego stawienia się może żądać wzywania jej do organu z innego województwa – miejscowo właściwego w sprawie i jest to żądanie wiążące dla organu;
obowiązek osobistego stawienia się na wezwanie zawsze będzie istniał niezależnie od miejsca zamieszkania, gdy czynności musi być dokonana przed organem;
oczywiście każdej osobie przysługuje zwrot kosztów podróży, utraconego zarobku dziennego, diety (strawne), kosztów noclegu;
w sprawach szczególnie pilnych możliwe jest wezwanie telegraficzne, telefoniczne, innymi środkami łączności;
wywiera ono skutek prawny, gdy do osoby wezwanej dotrze we właściwej treści i w odpowiednim terminie;
doręczanie pism, w tym również wezwań, środkami komunikacji elektronicznej jest dopuszczalne na wniosek lub za zgodą stron;
również organ powinien wzywać dwukrotnie;
są przypadki, gdy to organ idzie do osoby;
można zaniechać wzywania osób z odległych miejscowości przez wykorzystanie tzw. pomocy prawnej. organ zwraca się do innego organu właściwego miejscowo o wezwanie osoby do złożenia wyjaśnień, zeznań lub dokonania innej czynności;
osoba ma wtedy obowiązek osobistego stawienia się;
organ korzystający z tej pomocy określa okoliczności, których czynność ma dotyczyć, a w dalszym postępowaniu wykorzystuje protokół z przyjęcia wyjaśnień, zeznań;
doręczenie
jest podporządkowane zasadzie oficjalności;
doręczenie stanowi czynność procesową o dużej doniosłości;
od daty doręczenia pism biegną terminy procesowe lub materialne, od tej daty organ i strona będą związani decyzją lub postanowieniem, od niej możliwe staje się stosowanie środków dyscyplinujących lub środków egzekucyjnych. znaczenie procesowe ma tylko sam fakt doręczenia i jego potwierdzenia, a nie dotarcie treści pisma do adresata, to z nim są związane skutki procesowe;
jeśli nie poinformuje się organu o zmianie adresu, to uznaje się, że doręczenie zostało dokonane pod dawny adres i jest ono skuteczne. również w przypadku osoby prawnej lub innej jednostki organizacyjnej wskazanie fikcyjnego adresu siedziby lub niezgodnego z rejestrem, przy braku możliwości ustalenia miejsca prowadzenia działalności, powoduje pozostawienia pisma w aktach ze skutkiem prawnym doręczenia;
przepisy k.p.a. uznają skuteczność dokonywanego na mocy przepisów szczególnych powiadamiania publicznego o pismach procesowych, które można potraktować jako surogaty doręczeń → fikcja, że dokonano doręczenia;
doręczeniu podlegają pisma, a więc wszelkie wezwania, zawiadomienia, protokoły, sporządzone na piśmie decyzje, postanowienia lub inne dokumenty, z którymi powinna być zaznajomiona strona czy uczestnik postępowania i które mają znaczenie procesowe. doręczenie za pomocą środków komunikacji elektrycznej może być stosowana na wniosek lub za zgodą stron;
jest ono skuteczne tylko wtedy, gdy organ otrzyma w określonym terminie potwierdzenie doręczenia pisma, a w przypadku braku potwierdzenia ma on obowiązek ponowienia doręczenia pisma w zwykłym terminie;
należy wyróżnić
doręczenie właściwe – stosuje się do osób fizycznych, jednostek organizacyjnych i organizacji społecznych;
ma miejsce wtedy, gdy pismo dostarcza się adresatowi do jego rąk;
następuje to albo przez skorzystanie z usług operatora pocztowego, albo przez pracowników organu administracyjnego, albo też przez inne osoby lub organy, które są do tego osobno upoważnione;
stronie pozbawionej zdolności do czynności prawnych pism nie doręcza się; w tym przypadku doręcza się je jej przedstawicielowi. jeśli mamy ustanowionego pełnomocnika, to jemu doręcza się pisma; jeśli jest kilku pełnomocników, to strona musi wskazać komu doręczać, a jeśli tego nie zrobi, to organ sam wybiera jednego z nich i tylko jemu doręcza pisma;
generalnie doręczenie osobom fizycznym pism następuje w miejscu ich zamieszkania albo w miejscu pracy;
wyjątkowo można doręczyć pismo w lokalu organu administracyjnego albo w każdym miejscu, w którym zastanie się adresata. doręczenie powinno być potwierdzone podpisem adresata, który dokumentuje fakt doręczenia i jego datę – przy czym brak podpisu (doręczenie potwierdza osoba doręczająca) albo nie przyjęcie pisma nie pozbawia doręczenia skutku prawnego (powoduje zwrot pisma do organu z odpowiednią adnotacją);
w takich przypadkach przyjmuje się fikcję doręczenia w dacie odmowy przyjęcia pisma;
jeżeli w sprawie występuje kilka stron, to pisma doręcza się wszystkim stronom, chyba że strony wprost upoważniły jedną ze stron do ich przyjmowania, wtedy doręcza się tylko jej;
w przypadku różnych jednostek organizacyjnych (osoby prawne, itp.) w pierwszej kolejności stosuje się doręczenie właściwe, polegające na doręczeniu pism osobie uprawnionej do ich odbioru w lokalu siedziby;
jeżeli nie można tak doręczyć, to pismo składa się na poczcie albo w urzędzie gminy (skutek fikcji doręczenia);
w sprawach podatkowych można również pisma skierowane do tych podmiotów doręczać w siedzibie organu podatkowego osobie upoważnionej do ich odbioru.
doręczenie zastępcze – dawniej stosowano tylko do osób fizycznych, a obecnie można też do innych podmiotów;
oddanie pisma osobie, która przyjmie na siebie zobowiązanie doręczenia pisma adresatowi;
tymi osobami mogą być:
pełnoletni domownicy;
sąsiad
dozorca
o doręczeniu zastępczym trzeba adresata powiadomić zawiadomieniem zostawionym w pocztowej skrzynce oddawczej (po prostu skrzynka pocztowa), a gdy nie jest to możliwe – w drzwiach;
w przypadku osób nieobecnych pismo doręcza się albo jej przedstawicielowi ustanowionemu przez sąd, albo przedstawicielowi tej osoby doraźnie wyznaczonemu przez organ;
jeśli ktoś mieszka za granicą (albo siedziba), to pisma doręcza się za pośrednictwem pełnomocnika w kraju albo obowiązkowo ustanowionego w kraju pełnomocnika do doręczeń;
jeśli strona nie dopełniła obowiązku, to pisma pozostawia się w aktach ze skutkiem doręczenia (przy pierwszym doręczeniu trzeba o tym stronę poinformować);
w postępowaniu podatkowym osoba przebywająca za granicą dłużej niż 2 miesiące ma obowiązek ustanowienia pełnomocnika do doręczeń;
również zagraniczne osoby fizyczne niebędące rezydentami dewizowymi mają taki obowiązek;
jak nie wiadomo gdzie ktoś mieszka, to pisma doręcza się do przedstawiciela ustanowionego przez sąd albo czasowo ustanowionego przez organ podatkowy;
jak firma nie ma chwilowo organów (w sensie zarząd), to pismo doręcza się ustanowionemu przez sąd kuratorowi;
przepis k.p.a. ustanawiają dwie fikcje doręczenia:
pismo skierowane do osoby fizycznej może być złożone na okres 14 dni na poczcie lub w urzędzie gminy, a adresat jest o tym dwukrotnie powiadamiany (poprzez zawiadomienie do skrzynki pocztowej, a gdy nie jest to możliwe to w drzwiach mieszkania, w pracy, na nieruchomości, której dotyczy postępowanie), a następnie, po upływie tych 14 dni pismo uważa się za doręczone;
można odstąpić od doręczenia pisma, jeżeli przepisy szczególne pozwalają na powiadomienie stron przez rozplakatowanie obwieszczeń, przez publiczne ogłoszenie przyjęte zwyczajowo; po 14 dniach od ogłoszenia uznaje się je za doręczone z mocy prawa;
według o.p pismo składa się na 14 dni na poczcie lub w urzędzie gminy, zawiadamia się o tym kilkukrotnie adresata. ostatni dzień tego terminu stanowi datę doręczenia nieodebranego pisma, które wraz z awizami włącza się do akt sprawy;
doręczenie pism osobom korzystającym z immunitetu dyplomatycznego lub konsularnego w praktyce wymaga pośrednictwa organów administracji spraw zagranicznych;
jak wynika z art. 14, istnieją wyjątki od zasady pisemności i zgodnie z zasadą ustności czynności dokonane ustnie muszą być zaprotokołowane albo utrwalone w adnotacji uwiarygodnionej podpisem strony;
w sprawach podatkowych obowiązuje zasada pisemności z dopuszczeniem odstępstw od niej tylko z mocy przepisów szczególnych;
protokół i adnotacja
podstawową formą utrwalenia na piśmie czynności procesowych jest protokół;
sporządza się je z wszystkich czynności, które mogą mieć wpływ na wynik sprawy. protokołu nie sporządza się tylko wtedy gdy w jakiś inny sposób utrwalono na piśmie czynności;
protokół powinien odpowiadać wymaganiom formalnym oraz materialnym i pod obydwoma względami podlega kontroli procesowej;
wymaganiami formalnymi będzie określenie kto, gdzie, kiedy i jakich czynności dokonał, kto i w jakim charakterze był przy tym obecny; również trzeba wskazać osobę i adres tłumacza w protokole z przesłuchania osoby używającej obcego języka;
wymaganiami materialnymi będzie określenie co i w jaki sposób w wyniku tych czynności ustalono i jakie uwagi zgłosiły obecne strony;
kontrola procesowa protokołu jest zapewniania przez to, że należy go odczytać uczestnikom czynności i zebrać ich podpisy;
po przesłuchaniu osoby też zbieramy od niej podpis, a w przypadku obecności tłumacza, to też jego podpis;
wszelkie skreślenia i poprawki muszą mieć formę określoną w art. 71 k.p.a. (art. 176 o.p.), tzn. wyrazy skreślone i poprawione muszą być nadal czytelne, wszystkie poprawki i skreślenia opisuje się protokole, który wraz z poprawkami musi być podpisany;
wiarygodność protokołu zapewniają właśnie podpisy oraz prawidłowość formy pisarskiej protokołu;
adnotacja ma charakter pomocniczy
jest to notatka sporządzona w aktach sprawy albo jako osobny dokument, albo na innym dokumencie, w której o.p.isuje się czynności mające jakiekolwiek znaczenie w sprawie;
nie stawia się jej jakichś szczególnych wymagań formalnych, czy materialnych, ale to nie oznacza dowolności w ich sporządzaniu;
NSA - adnotacja nie może być sporządzona z czynności mających wpływ na wynik sprawy;
metryka
ustawą z 15 lipca 2011r. wprowadzono do systemu czynności procesowo-technicznych metrykę sprawy;
stanowi ona obowiązkowy element akt sprawy;
zawarte są w niej dane wszystkich osób uczestniczących w postępowaniu w sprawie (czyli oprócz urzędników, ale też świadków, biegłych, osób trzecich, podmioty na prawach strony, strony);
istotne znaczenie ma ponadto konieczność określenia w metryce sprawy rodzaju i treści czynności procesowych lub faktycznych podjętych przez daną osobę i utrwalonych w stosownych dokumentach;
metrykę trzeba prowadzić w trakcie postępowania, a więc trzeba ją na bieżąco aktualizować;
forma jej prowadzenia jest zależna od przyjętego w danym podmiocie sposobu zapewnienia odpowiedniej ewidencji, przechowywania oraz ochrony przed uszkodzeniem, zniszczeniem bądź utratą dokumentacji odzwierciedlającej przebieg postępowania i rozstrzygnięcia sprawy;
obowiązek prowadzenia metryki może zostać wyłączony w określonych rodzajach spraw, ze względu na nieproporcjonalność nakładu środków koniecznych do prowadzenia metryki w stosunku do prostego i powtarzalnego charakteru spraw;
w postępowaniu podatkowym wyliczono enumeratywnie sprawy, w których wyłączono obowiązek prowadzenia metryki;
wyłączenie takie obejmuje wyłącznie postępowanie przed organem I instancji;
udostępnienie akt sprawy
przepisy k.p.a. oraz o.p. dają stronom (a także podmiotom na prawach stron) prawo wglądu w akta sprawy oraz utrwalanie sobie wiadomości w notatkach i w odpisach;
dopuszcza się też wtedy, gdy wymaga tego ważny interes strony, sporządzenie uwierzytelnionych odpisów, które mogą być używane w danym postępowaniu lub poza nimi jako samodzielne dokumenty;
wgląd do pism w formie dokumentów elektronicznych strona, po jej przepisowej identyfikacji, może uzyskać przez dostęp do systemu teleinformatycznego organu prowadzącego sprawę;
granice jawności akt dla stron
wyznaczają je przepisy ustawy o ochronie informacji niejawnych;
w art. 74 § 1 k.p.a. bezwzględną ochroną obejmuje się dokumenty z klauzulą ściśle tajne i tajne;
art. 74 § 1 k.p.a. dopuszcza wyłączenie od przeglądania akt ze względu na ważny interes państwowy;
w o.p. wyłącza się od przeglądania – poza dokumentami chronionymi jako niejawne – te dokumenty, które organ podatkowy wyłączy z akt sprawy ze względu na interes publiczny; oczywiście interes ten należy skonkretyzować w każdej sprawie, gdy korzysta się z tego przepisu;
w postępowaniu podatkowym obowiązuje zachowanie tajemnicy skarbowej rozciągającej się na indywidualne dane podatkowe podatników, płatników i inkasentów, co nie wpływa na zakres uprawnień stron wglądu do akt ich spraw;
ograniczenie jawności akt dla stron ze względu na ochronę informacji niejawnych wynika z mocy prawa;
wszelkie ograniczenia w dostępie do akt sprawy mogą być wprowadzone postanowieniem, które podlega zaskarżeniu w drodze zażalenia;
służy na nie też skarga do sądu administracyjnego;
przepis dopuszcza przeglądanie akt sprawy wyłącznie w lokalu organu i w obecności jego pracownika;
Środki dyscyplinujące tok czynności postępowania
terminy
środkami dyscyplinującymi czynności postępowania i załatwienia sprawy są przede wszystkim terminy ustanawiane dla organu administracyjnego oraz dla stron i innych uczestników postępowania, a ponadto rolę tę odgrywają również środki przymusu, które mogą być stosowane wobec stron i uczestników postępowania;
terminy ustanowione w k.p.a. lub w o.p. mają charakter procesowy, dotyczą skuteczności czynności postępowania lub dopuszczalność ich podejmowania;
w sprawach rozpatrywanych w postępowaniu administracyjnym ogólnym lub szczególnym zawsze muszą być uwzględniane skutki upływu terminów materialnoprawnych, ale bez szczególnej podstawy prawnej czynności procesowe organu lub stron nie będą miały wpływu na ich bieg;
sposób obliczania terminów
w k.p.a.:
art. 57. § 1 - jeżeli początkiem terminu określonego w dniach jest pewne zdarzenie, przy obliczaniu tego terminu nie uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie nastąpiło. upływ ostatniego z wyznaczonej liczby dni uważa się za koniec terminu.
§ 2 - terminy określone w tygodniach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim tygodniu, który nazwą odpowiada początkowemu dniowi terminu.
§ 3 - terminy określone w miesiącach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było – w ostatnim dniu tego miesiąca.
§ 4 - jeżeli koniec terminu przypada na dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się najbliższy następny dzień powszedni.
w o.p.:
art. 12. § 1 - jeżeli początkiem terminu określonego w dniach jest pewne zdarzenie, przy obliczaniu tego terminu nie uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie nastąpiło. upływ ostatniego z wyznaczonej liczby dni uważa się za koniec terminu;
§ 2 - terminy określone w tygodniach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim tygodniu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu;
§ 3 - terminy określone w miesiącach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było – w ostatnim dniu tego miesiąca;
§ 4 - terminy określone w latach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim roku, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim roku nie było – w dniu, który poprzedzałby bezpośrednio ten dzień;
§ 5 - jeżeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy
zasady obliczania terminów są stosowane przez organy prowadzące postępowanie, jak również przez strony i innych uczestników postępowania;
w art. 57 § 5 k.p.a. oraz w art. 12 § 6 o.p. uregulowano zasady zachowania terminów, które dotyczą tylko stron i innych uczestników postępowania;
zachowanie terminu przez organ następuje wskutek innych czynności → przez postanowienie, wezwanie osób;
inne będą też następstwa uchybienia terminowi przez organ;
terminy oznaczające datę czynności są przez organ wyznaczane, nie wymagają obliczania i nie będą przywracane, lecz w uzasadnionych wypadkach będą wyznaczane ponownie;
terminy załatwienia sprawy
mają charakter dyscyplinujący czynności organu;
głównym elementem całej konstrukcji prawnej jest maksymalny termin załatwienia sprawy (termin ad quem), zależny od charakteru sprawy i będący albo terminem ustawowym, albo terminem wyznaczonym przez organ administracyjny;
upływ tego terminu dla organu nie pozbawia go kompetencji do rozstrzygnięcia sprawy i wydania w niej decyzji; jednakże jego upływ powoduje powstanie określonych uprawnień procesowych strony;
w k.p.a. oraz o.p. podkreśla się zasadę szybkości postępowania;
dla spraw niewymagających zbierania dowodów, możliwych do rozpatrzenia na podstawie dowodów dostarczonych przez stronę lub posiadanych przez organ, nie wyznaczono terminu załatwienia, bo powinny być one załatwiane przez wydanie decyzji niezwłocznie, od ręki;
w razie konieczności podjęcia czynności dowodowych, czy to w formie rozprawy, czy też postępowania gabinetowego, termin załatwienia sprawy wynosi miesiąc, a sprawy szczególnie skomplikowane powinny być załatwiane nie później niż w dwa miesiące. dla organu odwoławczego termin załatwienia sprawy wynosi miesiąc;
w sprawach podatkowych termin załatwienia sprawy w postępowaniu odwoławczym prowadzonym jako gabinetowe wynosi dwa miesiące, a z rozprawą trzy miesiące;
terminy załatwienia spraw o charakterze maksymalnym liczy się od daty wszczęcia postępowania, a w postępowaniu odwoławczym – od daty otrzymania odwołania przez organ odwoławczy;
do tych terminów nie wlicza się odrębnych terminów wyznaczonych w przepisach prawa w celu dokonania określonych czynności, okresu, w którym postępowanie było zawieszone, jak również nie wlicza się opóźnień powstałych albo z winy stron, albo z powodu okoliczności niezależnych od organu;
te maksymalne terminy mogą być w odniesieniu do określonych spraw zastąpione terminami określonymi w przepisach ustaw odrębnych;
w sprawach wszczętych na skutek sprzeciwu prokuratora od decyzji ostatecznej obowiązuje jeden termin załatwienia sprawy wynoszący 30 dni od daty jego wniesienia do organu;
uchybienie terminowi załatwienia sprawy
stwarza dla organu, niezależnie od przyczyny, obowiązek zawiadomienia stron o tym fakcie z podaniem przyczyny oraz wyznaczenia nowego terminu załatwienia sprawy;
po upływie terminu ustawowego lub wyznaczonego do załatwienia sprawy, stronie służy prawo wniesienia zażalenia do organu wyższego sto.p.nia, a jeśli takiego nie ma – wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a postępowaniu podatkowym ponaglenia;
zażalenie (wezwanie, ponaglenie) to ma szczególny charakter. nie kwestionuje się nim postanowienia, ale pewien stan faktyczny i prawny spowodowany opieszałością organu;
wywołuje ono ściśle określone skutki prawne i należy do niego stosować przepisy o zażaleniach tylko w zakresie nieuregulowanym;
do rozpatrzenia ponaglenia właściwy jest organ wyższego stopnia lub minister;
do zażalenia organ wyższego stopnia ustalony na podstawie k.p.a., a jeśli takiego nie ma strona wnosi wezwanie do organu rozpatrującego sprawę;
organ właściwy jest władny rozpatrzyć zażalenie (...), tylko w graniach wyznaczonych przepisami (art. 37 § 2 k.p.a. oraz 141 § 2 o.p.), czyli w przypadku ich zasadności ma on obowiązek:
wyznaczenia terminu dodatkowego załatwienia sprawy;
wyjaśnienia przyczyny opieszałości we własnym zakresie lub z pomocą organu niższego stopnia;
ustalenia osób winnych przewlekłości w działaniu;
stwierdzenia potrzeby wprowadzenia środków zaradczych na przyszłość;
stwierdzenia, czy niezałatwienie sprawy w terminie rażąco naruszyło prawo
takie zażalenie nie daje organowi wyższego stopnia podstaw do podjęcia w sprawie decyzji;
postanowieniem wydanym na skutek zażalenia tylko wyznacza on termin załatwienia sprawy;
przepisy te stosuje się również w przypadku niezałatwienia w terminie sprawy, w której był wniesiony sprzeciw przez prokuratora;
dalszym skutkiem naruszenia obowiązków związanych z terminem oraz terminu wyznaczonego na skutek zażalenia oraz wezwania do usunięcia naruszenia prawa jest możliwość pociągnięcia pracownika do odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej, a także innej odpowiedzialności przewidzianej w przepisach;
terminy dokonania czynności procesowych przez organ
dzielimy je na terminy ad quem (należy dokonać czynności przed ich upływem) oraz na terminy post quem (po ich upływie dokonuje się czynności);
terminów do dokonania niektórych czynności nie wlicza się do terminu załatwienia sprawy;
naruszenie tych terminów nie daje stronie podstaw do kwestionowania samych czynności procesowych, ale może być potraktowane przez sąd administracyjny jako naruszenie przepisów procesowych mające istotny wpływ na wynik sprawy;
z takimi terminami mamy do czynienia przy instytucji wznowienia postępowania oraz stwierdzenia nieważności decyzji;
są to terminy ad quem; po upływie tych terminów organy administracyjnie wprawdzie nadal mogą sprawę rozpoznać, ale rozstrzygnięcie sprawy musi już mieć inny charakter, jest to deklaratywne stwierdzenie naruszenia prawa przez decyzję, a w sprawach podatkowych odmowa uchylenia decyzji albo stwierdzenia jej nieważności z podaniem przeszkody prawnej;
do terminów ustanowionych dla organów administracyjnych stosuje się zasady z art. 57 k.p.a. oraz art. 12 o.p., ale w żadnym wypadku nie stosuje się przepisów dotyczących przywrócenia terminów.
terminy dokonania czynności procesowych przez strony
mają charakter ustawowy, mają rygor bezskuteczności czynności, są terminami ad quem i są ze swej istoty prekluzyjne;
niektóre przepisy dopuszczają wyznaczanie terminów przez organ. wywierają one ten sam skutek co ustawowe;
terminy ustawowe nie mogą być przez organ przedłużane, a jedynie mogą być w określonych sytuacjach przywracane, terminy zaś wyznaczane przez organ mogą być przedłużane;
uchybienie terminom ustanawianym dla innych niż strony uczestników postępowania może spowodować zastosowanie wobec tych uczestników postępowania środków przymusu lub ukaranie grzywną;
uchybienie terminowi, ani zastosowanie środków przymusu, nie wpływa na ważność czynności procesowej uczestnika;
dokonanie czynności, dla której był wyznaczony termin, zapewnia wtedy dochowanie terminu, gdy dopełni się jej przed organem;
zachowanie terminów
w przypadku możliwości posłużenia się pismem dla dokonania czynności termin będzie zachowany, jeżeli pismo zostanie przed upływem terminu nadane na poczcie, a za granicą – za pośrednictwem urzędu konsularnego, albo też gdy skorzysta się z pośrednictwa ustawowo upoważnionych podmiotów;
jest jeszcze możliwość wysłania pisma w formie elektronicznej, albo przyjęcia go przez dowódcę jednostki wojskowej, kapitana statku, czy też administrację zakładu karnego;
przywrócenie terminu
instytucja przywrócenia terminu może być stosowana w przypadku uchybienia terminowi przez stronę lub innego uczestnika postępowania albo przez osobę zainteresowaną. ma ona zastosowanie tylko do terminów procesowych obowiązujących strony i innych uczestników postępowania podatkowego;
przesłanki przywrócenia terminu, które muszą wystąpić łącznie:
brak winy zainteresowanego w uchybieniu terminu (ma ona uprawdopodobnić brak swojej winy);
wniesienie przez zainteresowanego wniosku o przywrócenie terminu;
dochowanie terminu (nieprzywracalnego) do wniesienia wniosku o przywrócenie terminu (biegnie od dnia ustania przeszkody i wynosi 7 dni);
dopełnienie wraz z wnioskiem tej czynności, dla której był ustanowiony przywracany termin
przywrócenie terminu następuje w drodze postanowienia wydanego przez organ właściwy w sprawie, w której miała być dokonana czynność;
postanowienie odmowne może być zaskarżane w drodze zażalenia;
postanowienia dotyczące przywrócenia terminu do wniesienia zażalenia lub odwołania są ostateczne;
dopuszcza się wstrzymania wykonania decyzji lub postanowienia na żądanie strony przed rozpatrzeniem wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania lub zażalenia, a służy skarga do sądu administracyjnego nie tylko na postanowienie zaskarżalne zażaleniem, lecz również na kończące postępowanie;
środki przymusu
wiele czynności procesowych, których wykonanie stanowi obowiązek stron lub innych uczestników postępowania, a także osób trzecich, może być wymuszonych przez wymierzenie przez organ kary grzywny albo kary porządkowej, jak również przez zastosowanie środków przymusu przewidzianych w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji;
kara grzywny może być wymierzona tylko innym uczestnikom postępowania za naruszenie obowiązków procesowych;
żołnierzowi w czynnej służbie wojskowej nie wymierza się za to kary grzywny, ale kieruje się wniosek do dowódcy jednostki o pociągnięcie go do odpowiedzialności dyscyplinarnej;
kara grzywny ma charakter środka przymusu;
można się od niej zwolnić w przypadku usprawiedliwionej przyczyny naruszenia obowiązku procesowego;
jej wymierzenie nie wyłącza możliwości zastosowania środków przymusu przewidzianych w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, służących egzekwowaniu świadczeń o charakterze niepieniężnym;
postanowienie o jej wymierzeniu jest zaskarżalne zażaleniem – tak samo jak postanowienie odmawiające zwolnienia od tej kary;
przepisy o.p. wprowadzają pojęcie kary porządkowej w kwocie znacznie wyższej niż w k.p.a., która może być wymierzona stronom i innym uczestnikom postępowania za naruszenie obowiązków procesowych. tylko w przypadku dowodu z przesłuchania stron nie stosuje się kary porządkowej do stron;
jej zastosowanie można uchylić po usprawiedliwieniu naruszenia obowiązków procesowych;
wymierzenie jej nie stoi na przeszkodzie zastosowania innych środków przymusu ustanowionych w przepisach odrębnych;
postanowienie i zażalenie na nie tak jak wyżej przy karze grzywny;
rodzajem dolegliwości jest obciążenie kosztami postępowania wynikającymi z winy stron;
w postępowaniu podatkowym rozszerzono przypadki zawinienie przez to, że nie tylko wskazano na naruszenia obowiązków procesowych, lecz również potraktowano w ten sam sposób merytoryczne treści czynności procesowych stron.
Zawieszenie postępowania administracyjnego
stan, w którym nadal trwa stan zawisłości sprawy, w którym nadal istnieją powstałe w nim skutki prawnoprocesowe, ale tok postępowania ulega wstrzymaniu, sprawa spoczywa bez biegu i w zasadzie żadne czynności procesowe nie są podejmowane;
w okresie zawieszenia postępowania żadne terminy w zasadzie nie biegną. po ustaniu przyczyny zawieszenia postępowanie zostaje podjęte na nowo;
przesłanki obligatoryjnego zawieszenia postępowania ogólnego można podzielić na dwie kategorie:
brak reprezentacji strony w postępowaniu (śmierć strony, śmierć przedstawiciela, utrata zdolności do czynności);
konieczność rozstrzygnięcia w trybie dla niej zwykłym kwestii wstępnej (prejudycjalnej, wpadkowej)
w sprawach podatkowych jest 6 przesłanek obligatoryjnego zawieszenia postępowania:
w razie śmierci strony, jeżeli postępowanie nie podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe;
gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji jest uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd;
w razie śmierci przedstawiciela ustawowego strony;
w razie utraty przez stronę lub jej ustawowego przedstawiciela zdolności do czynności prawnych;
w sprawie dotyczącej odpowiedzialności osoby trzeciej – do dnia, w którym decyzja, o której mowa w art. 108 tryb orzekania i decyzja o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej, § 2, stanie się ostateczna, z zastrzeżeniem art. 108 tryb orzekania i decyzja o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej, § 3 oraz art. 115 odpowiedzialność wspólnika spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej, komplementariusza za zaległości podatkowe spółki, § 4;
w razie wystąpienia, na podstawie ratyfikowanych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, do organów innego państwa o udzielenie informacji niezbędnych do ustalenia lub określenia wysokości zobowiązania podatkowego.
fakultatywnie, organ może zawiesić postępowanie na wniosek strony, na której żądanie je wszczęto, gdy inne strony nie wnoszą sprzeciwu i gdy nie godzi to w interes społeczny;
w sprawach podatkowych fakultatywne zawieszenie jest ograniczone przedmiotowo tylko do spraw ulg w zapłacie podatków i może nastąpić na wniosek strony, która nie musi odpowiadać jakimś szczególnym wymaganiom;
zawieszenie postępowania oraz odmowa podjęcia dalszych czynności postępowania następuje postanowieniem, na które służy zażalenie;
ostateczne postanowienie może być zaskarżone do sądu administracyjnego;
zawieszenie postępowania nie oznacza bezczynności organu administracji publicznej w sprawie, a jedynie ograniczenie jego działania do kontroli stanu sprawy;
od wydania postanowienia o zawieszeniu postępowania organ ma w postępowaniu administracyjnym ogólnym następujące obowiązki:
podjęcie czynności zmierzających do usunięcia przeszkody w prowadzeniu postępowania, czyli złożenie wniosków do właściwych organów albo wezwanie strony do wniesienia takich wniosków;
podjęcie niezbędnych czynności w zawieszonym postępowaniu w celu zapobieżenia niebezpieczeństwa życia lub zdrowia ludzkiego czy poważnej szkodzie dla interesu społecznego;
zastosowanie wyjątkowego trybu rozstrzygania kwestii wstępnej, gdy strona nie podejmuje starań o usunięcie przeszkody procesowej;
podjęcie z urzędu czynności zawieszonego postępowania po ustaniu przeszkody w jego prowadzeniu, chyba że wcześniej z takim wnioskiem wystąpi strona; postanowienie odmawiające podjęcia czynności zawieszonego postępowania może być zaskarżone w drodze zażalenia;
respektowanie tego, że w okresie zawieszenia postępowania jest wstrzymany bieg terminów kodeksowych na organach podatkowych spoczywają tylko obowiązki nr 1, 4 i 5;
tryb wyjątkowy rozstrzygania kwestii wstępnej stosuje się w dwóch odmiennych od siebie sytuacjach:
bez zwieszenia postępowania:
gdy zawieszenie może stworzyć stan zagrożenia życia lub zdrowia ludzkiego albo interesu społecznego;
gdy zawieszenie mogłoby spowodować niepowetowaną szkodę dla strony i wtedy rozpatrzenie kwestii wstępnej może być uzależnione od wniesienia przez stronę stosownego zabezpieczenia
w trakcie zawieszenia postępowania → gdy strona pomimo wezwania przez organ do złożenia wniosku do właściwego organu i wyznaczenia jej terminu nie dokonała takiej czynności;
ten wyjątkowy tryb rozpoznania kwestii wstępnej powoduje, że organ administracyjny bada sprawę wykraczającą poza zakres jego właściwości rzeczowej; rozstrzyga tylko na użytek prowadzonego przez siebie postępowania w celu usunięcia przeszkody w jego prowadzeniu;
o.p. nie zawiera przepisów dopuszczających tryb wyjątkowy rozstrzygania kwestii wstępnej – zawsze musi nastąpić zawieszenia postępowania, gdy się ona wyłoni;
konsekwencją odmiennego rozstrzygnięcia kwestii wstępnej przez właściwy do tego organ jest powstanie przesłanki wznowienia postępowania (art. 145 § 1 pkt 7 k.p.a.);
zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji;
Czynności orzecznicze w toku postępowania administracyjnego
w trakcie postępowania organ administracyjny podejmuje czynności orzecznicze w związku z zagadnieniami prawnymi i faktycznymi wyłaniającymi się w toku rozpoznawania sprawy;
k.p.a. przyjmuje uproszczony podział orzeczeń organu administracyjnego na:
decyzje (i zrównane z nimi ugody, których nie ma w postępowaniu podatkowym);
postanowienia
w doktrynie wyróżnia się m.in. dwa rodzaje postanowień dotyczących czynności procesowych:
ściśle procesowe (np. co do dowodów);
procesowe wpływające na dalszy bieg postępowania (np. o przywrócenie terminu)
postanowienia wpływające na dalszy bieg postępowania mogą być zaskarżane zażaleniem, a także mogą być zaskarżane do sądu administracyjnego;
postanowienia ściśle procesowe muszą być wydawane z zachowaniem pełnych wymagań formy wtedy, gdy służy od nich zażalenie;
doręcza się je na piśmie, z uzasadnieniem, z pouczeniem o środkach zaskarżenia. w pozostałych przypadkach postanowienia procesowe albo będą doręczane na piśmie i będą zawierać minimum elementów (art. 124 § 1 kpa lub 217 § op), albo też będą to postanowienia ogłaszane ustnie, a to minimum elementów, o którym mowa, będzie utrwalone w protokole;
art. 124. § 1 k.p.a. - postanowienie powinno zawierać: oznaczenie organu administracji publicznej, datę jego wydania, oznaczenie strony lub stron albo innych osób biorących udział w postępowaniu, powołanie podstawy prawnej, rozstrzygnięcie, pouczenie, czy i w jakim trybie służy na nie zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego, oraz podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do jego wydania;
organ administracji publicznej nie może w żadnej innej formie wpłynąć na zakres i tok czynności procesowych, niezależnie od stopnia ich doniosłości w sprawie, oraz na dalszy bieg postępowania jak tylko przez wydanie postanowienia.