17. Nowe zasady współżycia i płaszczyzny współpracy Polski ze zjednoczonymi Niemcami.
Podczas spotkania Kohl - Mazowiecki we Frankfurcie n. Odrą i Słubicach (8 XI 1990) postanowiono bezzwłocznie zawrzeć traktat graniczny, z tym że miał on być ratyfikowany łącznie z traktatem o współpracy. Podpisany 14 XI 1990 w Warszawie układ potwierdzał istniejącą granicę na Odrze i Nysie Łużyckiej, usuwając w ten sposób główną przeszkodę w nawiązaniu bliskich stosunków między obu krajami.
!7 VI 1991 podpisano w Bonn traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy oraz kilka towarzyszących szczegółowych porozumień. Na mocy not wymienionych 16 X 1991 strona niem. zobowiązała się do przekazania na rzecz Fundacji „Polsko - Niemieckie Pojednanie” 500 mln DM na rzecz ofiar nazizmu, natomiast strona polska zrezygnowała z dalszych roszczeń. Dla strony polskiej traktat stworzył podstawy szerokiej współpracy z Niemcami w licznych dziedzinach i jednocześnie otworzył drogę do Europy Zach. Dla strony niem. najistotniejsze było uregulowanie statusu mniejszości w Polsce. Traktat miał przełomowe znaczenie historyczne dla stosunków polsko-niem. Zamknął etap naznaczony wieloma konfliktami i otworzył nowy rozdział współpracy.
Lata 90-te cechowały się intensywnymi kontaktami politycznymi, konsultacjami i wizytami na szczeblu ministrów spraw zagranicznych. Rzadsze były spotkania polskich prezydentów i premierów z kanclerzem Kohlem. Strona polska zabiegała o poparcie Bonn w staraniach o przyjęcie do UE i NATO, usprawnienie współpracy przygranicznej, poprawę infrastruktury w dziedzinie transportu i komunikacji.
Traktat z 17 VI 1991 zawierał ogólne postanowienia w dziedzinie gospodarczej. Zobowiązano się m.in. do pogłębienia kooperacji w dziedzinie inwestycji kapitałowych, przemysłu, kształcenia kadr menedżerskich, finansowania eksportu przez kredyty, dalszych działań celem zredukowania zadłużenia. Zainicjowano współpracę transgraniczną i międzyregionalną. W wyniku działalności specjalnej komisji międzynarodowej zawarto umowy o ruchu transgranicznym. Instytucja ta pośredniczy w nawiązywaniu kontaktów, wspiera politykę planowania przestrzennego, projekty inwestycyjne, programy wymiany, projekty w zakresie ochrony środowiska i rozbudowy dróg. Utworzone w 1994 Polsko-Niemieckie Towarzystwo Wspierania Gospodarki zajmuje się promocją rejonów nadgranicznych i kojarzeniem partnerów. Najwyższą formą współpracy było tworzenie euroregionów (Nysa, Szprewa-Odra-Bóbr, Pro-Europa-Viadrina, Pomerania) celem integracji terenów po obu stronach granicy, m.in. poprzez przyciąganie niem. inwestorów i wykorzystywanie niskich kosztów pracy i usług po polskiej stronie.
Zjednoczone Niemcy stały się najpoważniejszym partnerem handlowym Polski, detronizując ZSRR/Rosję. Wymiana handlowa była najważniejszą formą stosunków ekonomicznych, a jej wzrost był istotnym czynnikiem rozwoju gospodarczego Polski. Obroty rosły dynamicznie: 1989 - 14,1 mld DM, 1990 - 14,6 mld DM, 1991 - 15,7 mld DM, 1993 - 18,3 mld DM, 1995 - 25,1 mld DM.
Udział Niemiec w polskim eksporcie w 1996 wynosił 34,4%, a imporcie 24,7%. Udział Polski w handlu z Niemcami znacznie się powiększył: w eksporcie Niemiec wynosił w 1990 - 1,1%, 1995 - 1,7%, w imporcie odpowiednio 1,2% i 1,9%. Polska jest od 1995 pierwszym partnerem handlowym Niemiec w Europie Wsch. Narastający od 1993 deficyt równoważony był przez handel przygraniczny (1994 - 3 mld DM). W strukturze towarowej występuje asymetria. Poprawa tego stanu zależy od rozwoju polskiego przemysłu eksportowego.
Rezultatem zaangażowania Niemiec na rzecz zmniejszenia polskiego zadłużenia była decyzja Klubu Paryskiego z 1991 o 50-procentowej redukcji (ok. 16,5 mld DM, z czego na Niemcy przypadało ok. 4,5 mld) i decyzja Klubu Londyńskiego z III 1994 o restrukturyzacji zadłużenia wobec wierzycieli prywatnych.
Kapitał niem. zainwestowany w Polsce stopniowo zajmował coraz wyższą pozycję i pod koniec 1995 z ok. 0,68 mld $ znajdował się na trzeciej pozycji po USA (1,7 mld $) i instytucjach międzynarodowych (1,1 mld $). Pod względem liczby inwestorów zajmuje pierwsze miejsce (pod koniec 1994 ok. 4000). Inwestycje koncentrują się w województwach: warszawskim, katowickim, szczecińskim, wrocławskim, poznańskim, gdańskim i opolskim.