Wykład 8 z dnia 30.11.2008

T: Najważniejsze obszary polityki społecznej u UE

Swobodny przepływ pracowników stanowi część składową rynku wewnętrznego jaki funkcjonuje w UE.

Na mocy Traktatu z Maastricht zaczął funkcjonować rynek wewnętrzny, czyli obszar bez granic pomiędzy państwami członkowskimi UE. Rynek ten zapewnił:

1. swobodny przepływ osób.

2. swobodny przepływ towarów.

3. swobodny przepływ usług.

4. swobodny przepływ kapitału.

Swobodny przepływ pracowników oznacza, że każdy obywatel państwa członkowskiego UE ma zagwarantowane pełne prawa, które muszą być respektowane przez wszystkie państwa należące do Unii. Są one następujące:

1. prawo do pobytu w dowolnie wybranym państwie członkowskim,

2. prawo do przyjęcia oferty pracy,

3. prawo do wykonywania pracy,

4. prawo do przemieszczania się w obrębie wspólnoty w celu podjęcia pracy

W UE w sposób szczególny zwracano uwagę na prawo do równego traktowania wszystkich ludzi. Jest to gwarancja ujęta w Traktacie. Swobodny przepływ pracowników oznacza zniesienie jakiejkolwiek dyskryminacji wobec pracowników pochodzących z państw członkowskich w zakresie zatrudnienia, płac i innych warunków pracy.

Najważniejszym aktem prawnym w tym zakresie jest Rozporządzenie Rady nr 1612/68 z dnia 15.X.1968 r. w sprawie swobodnego przemieszczania się pracowników w obrębie Unii.

Regulacje, jakie wprowadza Rozporządzenie dotyczą takich kwestii, jak:

1. prawo do podejmowania zatrudnienia w dowolnym państwie Unii, w dowolnie wybranym zawodzie,

2. prawo pracownika i pracodawcy do korzystania z wzajemnej wymiany zgłaszanych ofert pracy,

3. ustanowienie sankcji nieważności wobec przepisów krajowych, mających charakter dyskryminujący pracowników z innych państw członkowskich,

4. prawo pracownika do uzyskania pomocy ze strony służb zatrudnienia, na takich samych zasadach jakie otrzymują pracownicy krajowi będącymi osobami bezrobotnymi i poszukującymi pracy,

5. identyczne warunki zatrudnienia,

6. zakaz dyskryminacji w odniesieniu do korzyści socjalnych i ulg podatkowych,

7. prawo do podejmowania szkoleń i przekwalifikowania zawodowego,

8. zakaz dyskryminacji w dziedzinie zbiorowego prawa pracy, np. regulaminy pracy

9. prawo do działania w związkach zawodowych i w organach przedstawicielskich przedsiębiorstwa.

Rozszerzenie UE, jakie nastąpiło 01.V.2004 r. spowodowało, że większość starych państw członkowskich obawiała się nadmiernego napływu pracowników i ich rodzin z nowych państw członkowskich. W Traktacie Akcesyjnym utrzymano pewne ograniczenia dostępu obywateli tych państw do rynku pracy państw „starej” Unii. Jednakże okres przejściowy nie może być dłuższy niż 7 lat od daty przystąpienia tych państw do UE.

Przez okres 2 lat państwa starej 15-stki mogły stosować własne krajowe przepisy prawne lub umowy bilateralne, dotyczące dostępu do rynku pracy wobec nowych państw członkowskich.

W momencie rozszerzenia Unii w 2004 r. swoje rynki pracy dla 10 nowych państw otworzyły takie kraje jak: Wielka Brytania, Irlandia i Szwecja. Poza tym nie wystąpiły żadne ograniczenia w swobodnym przepływie pracowników pomiędzy krajami przystępującymi do Unii w 2004 r.

Państwa członkowskie UE dbają o wprowadzenie środków wspierających poprawę w zakresie bezpieczeństwa i zdrowia w miejscu pracy. Pracodawcy mają obowiązek zapobiegania różnego rodzaju ryzyka zawodowego, ryzyka dla bezpieczeństwa i zdrowia, eliminowania czynnika wypadkotwórczego, informowania i konsultowania pracowników w tym zakresie oraz szkolenia pracowników. Pracodawca pokrywa koszty finansowe środków bezpieczeństwa.

Dopuszcza się następujące formy udokumentowania stosunku pracy:

1. dane o tożsamości stron stosunku pracy,

2. oznaczenie miejsca pracy,

3. określenie stopnia, tytułu pracy, kategorii pracy i jej właściwości,

4. data rozpoczęcia pracy i czas jej trwania,

5. wymiar urlopu

6. długość okresu wypowiedzenia

7. początkowa wysokość płacy podstawowej

8. tygodniowy czas pracy

Komisja Europejska i niektóre państwa członkowskie dostrzegły socjalny wymiar jednolitego rynku wewnętrznego wtedy, gdy szefowie rządów i głowy państw podkreślili jego znaczenie w przyjętym w VI.1989 r. na szczycie w Hannover programie działania do roku 1992. Zwieńczeniem programu stała się wspólnotowa Karta Podstawowych Praw Społecznych Pracowników uchwalona na szczycie Rady Europy 09.XII.1989r. w Strassburgu. Była to wiążąca deklaracja obejmująca 12 kategorii podstawowych praw społecznych pracowników, tj.:

1. swoboda przepływu,

2. prawo do zatrudnienia i wynagrodzenia,

3. ochrona socjalna,

4. poprawa warunków życia i pracy,

5. swoboda zrzeszania się i układów zbiorowych,

6. podnoszenie kwalifikacji zawodowych,

7. równe traktowanie kobiet i mężczyzn,

8. prawo do informacji, konsultacji i uczestnictwa w zarządzaniu przedsiębiorstwem,

9. ochrona dzieci i młodzieży

10. prawo do emerytury, zapewniającej godne życie na starość,

11. prawo do poprawy warunków integracji społecznej ludzi niepełnosprawnych

12. ochrona zdrowia i bezpieczeństwa pracy.

Deklaracji tej nie podpisała Wielka Brytania.

---