Dzielenie i łączenie kont

1. Zdolność kont do dzielenia i łączenia to warunek racjonalnego dostosowania ilości kont do potrzeb ewidencji księgowej danej jednostki gospodarczej.

2. Celem podziału kont jest uzyskiwanie bardziej szczegółowych informacji o przedmiocie ewidencji.

3. W zależności od zakresu informacji jakie chce się uzyskać dzięki podziałowi kont księgowych wyróżnia się dwa kierunki podzielności kont:

1. poziomy,

2. pionowy.

4. W wyniku poziomego podziału konta, podziałowi podlegają zapisy debetowe i kredytowe. Konta które powstały z podziału przyjmują wszystkie funkcje konta dzielonego.

5. Wersje poziomego podziału kont:

1. wersja pierwsza polega na tym, że konto które było dzielone, przestaje funkcjonować ponieważ zostaje zastąpione kontami uzyskanymi w wyniku jego podziału (np. zamiast konta „Środki trwałe" wprowadzamy konta „Maszyny biurowe", „Urządzenia techniczne", „Środki transportu" itd.),

2. wersja druga polega na tym, że równocześnie funkcjonują konto dzielone i konta które powstały w wyniku podziału:

• konto dzielone funkcjonuje jako konto syntetyczne, do którego prowadzone są konta szczegółowe zwane analitycznymi,

• konta syntetyczne tworzą w praktyce księgę główną natomiast konta analityczne tworzą księgi pomocnicze,

• konta analityczne rozwijają (uszczegóławiają) obroty i salda danego konta syntetycznego,

• konta analityczne prowadzi się za pomocą zapisu powtarzanego, który polega na tym, że każda operacja zapisywana na koncie syntetycznym do którego prowadzona jest analityka zostaje powtórzona na koncie szczegółowym po tej samej stronie i w tej samej wartości,

• zapisy na kontach analitycznych dokonywane są jednostronnie wynika to z powtórzenia zapisu z konta syntetycznego,

• zapis powtarzany wiąże konta analityczne z odpowiednim kontem syntetycznym,

• konsekwencje zapisu powtarzanego:

• Σ obrotów debetowych wszystkich kont analitycznych prowadzonych do danego konta syntetycznego = obrotowi debetowemu tego konta,

• Σ obrotów kredytowych wszystkich kont analitycznych prowadzonych do danego konta syntetycznego = obrotowi kredytowemu tego konta,

• Σ sald debetowych wszystkich kont analitycznych prowadzonych do danego konta syntetycznego = saldu debetowemu tego konta,

• Σ sald kredytowych wszystkich kont analitycznych prowadzonych do danego konta syntetycznego = saldu kredytowemu tego konta,

• powyższe równości świadczą o zgodności ewidencji analitycznej z syntetyczną co sprawdzane jest okresowo za pomocą zestawienia obrotów i sald kont analitycznych.

6. Pionowy podział konta polega na wydzieleniu z jednej ze stron konta części obrotu powstałego z określonego tytułu i przeznaczeniu do jego ewidencji odrębnego konta.

7. Konto dzielone nazywa się kontem podstawowym, a konta powstałe w wyniku podziału pionowego to konta niebilansowe.

8. Sposób funkcjonowania kont niebilansowych jest podstawą do określenia ich jako kont korygujących:

1. konta korygujące zwiększające wartość danego składnika bilansowego (w przypadku gdy posiadają takie samo saldo jak konto podstawowe),

2. konta korygujące zmniejszające wartość danego składnika bilansowego (w przypadku gdy posiadają saldo przeciwne do konta podstawowego),

3. konta korygujące nie występują samodzielnie.

9. Łączenie kont jest procesem odwrotnym do dzielenia i polega na zastąpieniu kilku kont jednym, które będzie ujmowało operacje ewidencjonowane wcześniej na kontach łączonych.

10. Łączenie kont nie zmienia charakteru kont nowo tworzonych:

1. w wyniku połączenia kont aktywnych powstaje konto aktywne,

2. w wyniku połączenia kont pasywnych powstaje konto pasywne,

3. w wyniku połączenia konta aktywnego i pasywnego metodą netto powstaje konto aktywne - pasywne, którego saldo końcowe jest różnicą sald debetowego i kredytowego,

4. w wyniku połączenia konta aktywnego i pasywnego metoda brutto powstaje konto aktywno - pasywne, które posiada dwa salda końcowe:

• debetowe wyrażające składnik aktywów,

• kredytowe wyrażające składnik pasywów.

11. W wyniku połączenia kont służących do ewidencji należności i kont służących do ewidencji zobowiązań powstaje konto rozrachunkowe:

1. konta rozrachunkowe to konta aktywno - pasywne,

2. konto rozrachunkowe prowadzone dla jednego kontrahenta (konto analityczne) jest wynikiem łączenia koni metodą netto,

3. konto rozrachunkowe syntetyczne jest wynikiem łączenia kont metodą brutto.

12. Funkcjonowanie konta rozrachunkowego syntetycznego:

Wn Rozrachunki z odbiorami i dostawcami Ma

Sp Sp

saldo początkowe saldo początkowe

należności zobowiązania

+ N + Z

zwiększenie zwiększenie

należności zobowiązań

-- Z -- N

zmniejszenie zmniejszenie

zobowiązań należności

obroty debetowe obroty kredytowe

Sk Sk

saldo końcowe saldo końcowe

kredytowe debetowe

zobowiązania należności

suma kontrolna suma kontrolna

13. Zgodnie z ustawą o rachunkowości (Ustawa o rachunkowości art. 10, ust. 1) każda jednostka powinna posiadać dokumentacje umożliwiającą zapoznanie się z przyjętymi przez nią zasadami rachunkowości:

1. zakładowy plan kont,

2. wykaz stosowanych ksiąg rachunkowych,

3. dokumentację systemu przetwarzania danych.

14. Zakładowy plan kont obejmuje wykaz kont księgi głównej (ewidencji syntetycznej), przyjęte zasady księgowania na nich operacji gospodarczych oraz wyceny aktywów i pasywów, a także zasady prowadzenia kont ksiąg pomocniczych (ewidencji analitycznej) i ich powiązania z kontami księgi głównej.

15. Zakładowy plan kont ustala i aktualizuje kierownik jednostki z uwzględnieniem przepisów (Ustawa o rachunkowości art. 83).

16. W celu ograniczenia nakładu pracy związanego z opracowaniem zakładowego planu kont i ujednolicenia zasad ewidencji operacji gospodarczych mogą być stosowane wzorcowe plany kont, (Ustawa o rachunkowości art. 83 ust. 1).

17. Wzorcowy plan kont dla jednostek gospodarczych został opracowany przez Departament Rachunkowości Ministerstwa Finansów:

1. wzorcowy plan kont zawiera wykaz kont syntetycznych zgrupowanych w 9 zespołach o numeracji od 0 do 8,

2. konta wykazane we wzorcowym planie kom posiadają symbole dwucyfrowe,

3. w danej jednostce symbolika kont zależy od stopnia ich rozbudowy.

WYKAZ KONT SYNTETYCZNYCH

W UKŁADZIE WZORCOWEGO PLANU KONT.

Nazwa zespołu	Symbol konta	Nazwa konta
Zespół 0 - Majątek trwały	01 02 03 07 08	Rzeczowy majątek trwały Wartości niematerialne i prawne Finansowy majątek trwały Umorzenie majątku trwałego Inwestycje
Zespół 1 -Środki pieniężne i rachunki bankowe	10 13 14	Kasa Rachunki i kredyty bankowe Krótkoterminowe papiery wartościowe i inne środki pieniężne
Zespól 2 - Rozrachunki i roszczenia	20 22 23 24	Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami Rozrachunki publicznoprawne Rozrachunki z pracownikami Pozostałe rozrachunki
Zespół 3 - Materiały i towary	30 31 33 34	Rozliczenie zakupu Materiały Towary Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów i towarów
Zespół 4 - Koszty według rodzajów i ich rozliczenie	40 49	Koszty według rodzajów Rozliczenie kosztów
Zespół 5 - Koszty według typów działalności i ich rozliczenie	50 55 58	Koszty działalności podstawowej Koszty zarządu (ogólnozakładowe) Rozliczenie kosztów działalności
Zespół 6 - Produkty	60 62 64	Produkty gotowe i półfabrykaty Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów Rozliczenia międzyokresowe kosztów
Zespół 7 - Przychody i koszty związane z ich osiągnięciem	70 73 75 76 77 79	Sprzedaż produktów Sprzedaż towarów i materiałów Przychody finansowe Pozostałe przychody operacyjne Zyski nadzwyczajne Obroty wewnętrzne
Zespół 8 - Kapitały (fundusze), rezerwy i wynik finansowy	80 82 84 85 86 87	Kapitały (fundusze) zasadnicze Rozliczenie wyniku finansowego Rezerwy i przychody przyszłych okresów Fundusze specjalne Wynik finansowy Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego

---