Pytanie 35
Somatostatyna (SRIF) - hormon produkowany przez komórki D układu APUD wysp Langerhansa, żołądka oraz jelit. Somatostatyna wydzielana w trzustce w wyniku pobudzenia wagalnego działa parakrynnie na inne komórki wysp hamując ich wydzielanie. Natomiast komórki D gruczołów żołądka i dwunastnicy są stymulowane do wydzielanie somatostatyny przez spadek pH soku żołądkowego (komórki żołądka także przez pobudzenie wagalne) - stymulowanie w ten sposób komórek żołądka to tzw. regulacja antralna działająca na zasadzie pętli krótkiej sprzężenia zwrotnego ujemnego. Somatostatyna wydzielana w żołądku oddziałuje parakrynnie na komórki G i ECL hamując ich czynność sekrecyjną (wydzielanie odpowiednio: gastryny i histaminy) przyczyniając się podwyższenia pH. Hormon pochodzący z komórek D dwunastnicy hamuje wydzielanie CCK, insuliny a także gastryny oraz histaminy (najsilniejszy z resztą wpływ wykazuje wobec komórek G i ECL działając poprzez receptor SSTR2).
Pytanie 38
Pod wpływem bodźca stresowego zostaja pobudzone neurony części drobnokomórkowej jądra przykomorowego podwzgórza, które uwalniają CRH. Aksony tych neuronów docierają do wyniosłości pośrodkowej podwzórza, gdzie uwalniają CRH, a ten przenika do naczyń włosowatych i krążeniem wrotnym dociera do przedniego płata przysadki. Powoduje tu uwalnianie ACTH docierającego drogą krwi do kory nadnerczy, gdzie indukuje uwalnianie kortykosteroidów - głównie kortyzolu. Aksony uwalniające CRH docierają także do jądra miejsca sinawego uwalniającego noradrenalinę. Razem z ACTH uwalniana jest także (pochodząca z rozpadu POMC) β-endorfina przemieszczana transportem aksonalnym do istoty szarej okołowodociągowej wywołując analgezję - obniżenie czucia bólu.
W stanie łagodnego stresu w neuronach hipokampa pobudzane są jedynie receptory MR (dla mineralo- i glikortykosteroidów), dzięki którym kortyzol polepsza powstawanie śladów pamięciowych i umożliwia zapamiętanie sytuacji stresotwórczej. Przewlekły stres (wyrażony jako wysokie stężenie kortyzolu) pobudza receptory GR i w konsekwencji prowadzi do kurczenia się i zaniku dendrytów komórek piramidalnych hipokampa. Nasilony stres może doprowadzić do zniszczenia neuronów w CA3 na skutek zbytniego pobudzenia glutaminergocznego (kortyzol indukuje syntezę receptora dla glutaminianu) prowadzącego do nagromadzenia jonów wapnia w komórce w stężeniu cytotoksycznym.