Zmienność może mieć podłoże genetyczne (cechy wrodzone) lub środowiskowe (cechy nabyte). Dla ewolucji decydujące znaczenie ma zmienność o podłożu genetycznym - zmienność dziedziczna (genetyczna).
Rekombinacja - wynika z tworzenia nowych kombinacji istniejących odmian genów (alleli). Dzieje się tak w czasie powstawania kom. Rozrodczych oraz w wyniku zapłodnienia.
Mutacja-polega na nagłej,zasadniczo trwałej zmianie materiały genet. Mutacje mogą zachodzić w pojedynczych genach,obejmować fragm.jednego chromosomu lub zmieniać liczbę chromosomów osobnika.
Zmienność to zjawisko występowania wszelkich różnic między osobnikami należącymi do jednej populacji lub gatunku (zmienność wewnątrzpopulacyjna) oraz między populacjami (zmienność międzypopulacyjna). Efektem zmienności jest brak osobników identycznych fenotypowo. Zmienność może być dziedziczna , do której zaliczamy zmienność rekombinacyjną i mutacyjną lub niedziedziczna (kodyfikacyjną).
Skutki mutacji mogą być bardzo różne, najczęściej są to zjawiska niekorzystne, ale nie zawsze. Dlatego ogólnie rzecz ujmując, mutacje dzieli się na:
1.Niekorzystne - najczęstsze. Mutacje, które ograniczają zdolność przeżywania w każdych warunkach środowiskowych, nazywamy letalnymi. Te, które zmniejszają wartość adaptacyjną osobnika tak, ze w warunkach mniej korzystnych będzie ginął, nazywamy warunkowo letalnymi 2.Neutralne - nie wywołujące zmian wartości adaptacyjnej osobnika ( częste). Zmiany takie mają istotne znaczenie dla procesów ewolucyjnych.
3.Korzystne - najrzadsze. Zwiększają zdolności adaptacyjne osobnika.
Ewolucja - proces biologiczny, polegający na zmianach organizmu w czasie, skutkiem którego jest m.in. powstawanie nowych gatunków. Ewolucja odpowiedzialna jest za różnorodność form biologicznych, ich rozmieszczenie geograficzne oraz za ich przystosowanie (adaptację) do środowiska.
Dobór naturalny Mechanizm ewolucji zaproponowany oryginalnie przez Karola Darwina i Alfreda R. Wallace'a jako logiczna konsekwencja założeń ewolucji. Dobór naturalny polega na tym, że osobniki lepiej dostosowane pożyją dłużej i wydadzą więcej potomstwa niż osobniki mniej dostosowane, w konsekwencji zwiększając udział genów warunkujących cechy korzystne w puli genowej populacji. Dobór naturalny jest głównym mechanizmem odpowiedzialnym za proces adaptacji ewolucyjnej.
-dobór stabilizujący-zmniejsza różnorodność genetyczną
-dobór kierunkowy-polega na selekcjonowaniu np. szybach osobników potrafiących uciec drapieżnikowi.
-Dobór rozrywający u gatunku polimorficznego może selekcjonować dwie skrajne wartości fenotypowe, jeśli pośredni mieszaniec będzie gorzej przystosowany niż jego rodzice.
Specjacja - to proces formowania jednego lub kilku gatunków z pojedynczego gatunku.
Specjacja sympatryczna - rodzaj specjacji, czyli powstawania nowych gatunków opisywany w teorii ewolucji, różniący się znacząco od specjacji allopatrycznej. Populacje poddane specjacji sympatrycznej nie są rozdzielone geograficznie i dzielą ten sam obszar występowania.
Specjacja allopatryczna - typ specjacji, czyli powstawania nowych gatunków, w której decydującą rolę odgrywa powstanie bariery geograficznej, uniemożliwiającej fizyczny kontakt pomiędzy rozdzielonymi populacjami.
Mikroewolucja - procesy prowadzące do powstania nowych drobnych jednostek systematycznych, tj. ras, odmian i gatunków roślin i zwierząt, zachodzące w stosunkowo krótkim czasie (kilkudziesięciu pokoleń). Polegają one na zmianie częstości cech fenotypowych i części alleli w populacji. Mikroewolucja to zmiany wewnątrzgatunkowe i zwykle odwracalne.
Swoiste cechy gatunkowe człowieka: pionowa postawa ciała, dwunożny chód, wysklepiona pozbawiona chwytności stopa, duży mózg, paraboliczny łuk zębowy, mało wydatne kły i grubsze szkliwo na zębach policzkowych, bródka, redukcja owłosienia, wykształcenie mowyj
Rasy człowieka - Biała rasa człowieka ( kaukazoidalna),Czarna rasa człowieka (rasa negroidalna),Żółta rasa człowieka (mongoloidalna)
Taksonomia-nauka o regułach klasyfikacji istot zywych w jednostki różnej rangi, okreslane jako taksony. Praktyczne zastosowanie reguł taksonomicznych nosi nazwę systematyki. Celem tych działań jest stworzenie jednolitego systemu obejmującego wszystkie organizmy zyjące na Ziemi współcenie, a także wymarłe.